کود ازته چه نوع کودی است؟

نیتروژن یک درشت مغذی ضروری است که نقش مهمی در رشد و نمو گیاهان ایفا می‌کند و آن را به یکی از اجزای ضروری کشاورزی مدرن تبدیل می‌کند. کشاورزان در سراسر جهان به کودهای نیتروژنی برای جبران خاک‌های خالی از مواد مغذی و افزایش عملکرد محصول متکی هستند. بااین‌حال، درک مجموعه متنوعی از کود های ازته موجود در بازار می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در این مقاله به معرفی انواع کودهای نیتروژنی و خواص آن‌ها، بررسی ترکیب شیمیایی، تأثیر آن‌ها بر گیاهان، تفاوت کودهای ازت و اوره و نحوه استفاده از آن‌ها می‌پردازیم.

با خواندن این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان، کشاورزان می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌ای برای بهینه‌سازی شیوه‌های کشاورزی خود بگیرند و اطمینان حاصل کنند که محصولات نوع و مقدار مناسبی از نیتروژن را برای رشد دریافت می‌کنند و درعین‌حال مدیریت پایدار خاک و محیط‌زیست را نیز ارتقا می‌دهند.

کدام یک از منابع کود ازته مناسب‌تر است؟

این معمولاً سؤالی است که جواب ساده‌ای ندارد. متأسفانه مثل اکثر سؤالات زراعی یک راه‌حل یا پاسخ سریع وجود ندارد و به‌علاوه به‌طور ثابت و در همه شرایط اقلیمی و زراعى قابل‌اعمال نیست.

وقتی در مورد منابع نیتروژن تصمیم‌گیری می‌شود باید شرایط خاک، اقلیم، نوع محصول، سن درختان و مسائل اقتصادی نیز در نظر گرفته شود.

کود ازته چیست؟

کود های ازته که برای تقویت رشد گیاه و افزایش بهره‌وری کشاورزی ضروری هستند، می‌توانند بر اساس ترکیب شیمیایی، نحوه کاربرد و الگوهای رهاسازی به انواع مختلفی طبقه‌بندی شوند.

به‌طورکلی، این کودها به دو دسته آلی و معدنی تقسیم می‌شوند. کودهای آلی نیتروژن از منابع طبیعی مانند کود حیوانی، کمپوست و بقایای گیاهی به دست می‌آیند که برای آزادسازی نیتروژن به‌آرامی در خاک تجزیه می‌شوند.

از سوی دیگر، کود های ازته غیر آلی به‌صورت مصنوعی تولید می‌شوند و می‌توان آن‌ها را به کودهای مبتنی بر آمونیوم، نیترات و بر پایه آمید تقسیم کرد.

کودهای مبتنی بر آمونیوم، مانند سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم، با دسترسی فوری به گیاهان مشخص می‌شوند، درحالی‌که کودهای مبتنی بر نیترات، ازجمله نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم، به دلیل رهایش سریع و حلالیت بالا شناخته‌شده‌اند.

کودهای مبتنی بر آمید، مانند اوره، ترشح کندتری دارند و کمتر مستعد آبشویی هستند. علاوه بر این، کودهای نیتروژن آهسته رهش و با رهش کنترل‌شده وجود دارند که برای کاهش اتلاف مواد مغذی طراحی‌شده‌اند و عرضه ثابت نیتروژن را در یک دوره طولانی فراهم می‌کنند.

این انواع مختلف کودهای نیتروژنی نیازهای متنوع محصولات مختلف، خاک و شرایط محیطی را برآورده می‌کنند و به کشاورزان کمک می‌کنند تا شیوه‌های کشاورزی خود را برای بهبود عملکرد و پایداری بهینه کنند.

در زیر به‌طور خلاصه در مورد برخی از منابع کود های ازته بحث می‌شود:

آشنایی با کود آمونیوم بدون آب (NH3)

به علت این‌که آمونیوم بدون آب دارای ۸۲ درصد نیتروژن است به‌طور تاریخی یکی از منابع ارزان ازت بوده و به این جهت در کشورهای غربی به‌عنوان کود نیتروژنه، غالباً استفاده می‌شود.

با توجه به ماهیت گازی شکل آن، این کود باید به داخل خاک مرطوب تزریق شود و بدین خاطر هزینه مصرف آن افزایش می‌یابد.

اگر وسایل موجود مانند لوله‌های تزریق قبل از استفاده خوب آب‌بندی نشده باشند، مقدار زیادی از ازت به‌صورت گاز به هدر خواهد رفت.

همچنین برای ممانعت از تلفات این کود به‌صورت تصاعد گاز، باید دقت لازم بشود تا آمونیوم بدون آب حداقل به عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متری خاک تزریق شود.

این موضوع بخصوص در مواردی که بلافاصله بعد از کود دهی، کاشت بذر انجام می‌شود، بسیار مهم‌تر است. چون آمونیوم بدون آب ممکن است به بذر نیز صدمه بزند.

آمونیوم بدون آب دارای مزایا و معایبی نیز می‌باشد. این کود به‌راحتی قابل‌استفاده در خاک بوده و سریع جذب گیاه می‌گردد.

از معایب آن این است که ماده‌ای خطرناک بوده و باید تحت‌فشار نگهداری شود. برای مصرف وسایل بخصوصی نیاز داشته و برای بالا بردن امنیت کاری آن، باید روش حمل‌ونقل و مصرف صحیح آن به کارگران آموزش داده شود.

آمونیوم بدون آب چگونه کودی است؟

در پاسخ به اینکه اصولاً آمونیوم بدون آب چیست؟ و چرا جابجایی آن مشکل است، بایستی گفت که آمونیوم بدون آب یک ماده شیمیایی است که از یک قسمت نیتروژن و سه قسمت هیدروژن تشکیل‌شده و خصوصیات این کود آن را به‌عنوان یک ماده خطرناک در کشاورزی به‌حساب آورده است.

گاز آمونیوم بدون رنگ و دارای بوی مشمئزکننده می‌باشد. برای مصارف کشاورزی باید تحت‌فشار قرار گیرد تا به مایع تبدیل شود.

علاوه بر آنکه آمونیوم بدون آب به‌عنوان کود به کار می‌رود به علت جذب رطوبت، آمونیوم بدون آب برای بعضی زراعت‌ها مثل ذرت علوفه‌ای به‌عنوان یک عامل جلوگیری کننده از بیماری‌های قارچی دانه نیز بکار می‌رود.

وقتی آمونیوم بدون آب با آب تماس بگیرد سریع با آن ترکیب‌شده و در صورت تماس با بدن انسان باعث سوزش می‌شود. همچنین آمونیوم بدون آب به نقاط حساس بدن مثل چشم بیشتر صدمه می‌زند. فلزاتی مانند مس و روی در قبال آمونیوم مقاوم نیستند.

برای نگهداری آن باید از مخازنی که از فولاد مخصوص یا فلزات مقاوم دیگر ساخته‌شده‌اند، استفاده کرد.

به علت خطرات کار با آمونیوم بدون آب باید تسهیلات برای مراقبت‌های ویژه فراهم باشد و کمک‌های اولیه نیز در دسترس و موجود باشد.

همیشه باید مقدار زیادی آب تمیز همراه تانکرهای حاوی آمونیوم حمل شود تا فرد آسیب‌دیده بتواند سریعاً برای شستن چشم و بدن از آن استفاده نماید.

آشنایی با انواع کود اوره (Urea)

کود اوره از ترکیب آمونیاک و گازکربنیک در شرایط حرارت و فشار بالا تولید می‌شود. درصد ازت آن بیش از دو برابر ازت سولفات آمونیوم (۲۱ درصد) است. اوره ازنظر واحد ازت مناسب‌ترین کود جامد می‌باشد.

این کود ازته در خاک هیدرولیز شده و به کربنات آمونیوم تبدیل می‌شود و می‌تواند مستقیماً مورداستفاده قرارگرفته و یا توسط میکروارگانیزم ها به نیترات تبدیل و به مصرف گیاه برسد.

اوره به‌صورت دانه‌های سفید کوچک است و اصطلاحاً به کود شکری معروف است. متأسفانه بیش از ۹۰ درصد کود ازتی مصرفی در ایران را به خود اختصاص داده است.

اوره با 46 درصد ازت یکی از پرمصرف‌ترین کودهای جامد است. درصد بالای ازت و قیمت پایین، اوره را در کشور به‌عنوان یک جایگزین مناسب برای آمونیوم بدون آب قرار داده است.

باید توجه داشت که پخش سطحی کود اوره در خاک‌های بدون خاک‌ورزی دارای مشکلاتی است. به‌طوری‌که مقدار قابل‌ملاحظه‌ای ازت از طریق تصعید هدر می‌رود؛ زیرا اوره پویایی بسیار بالایی دارد.

بنابراین در مصرف قبل از کاشت آن بایستی تأمل بیشتری نمود و لازم است در حد امکان مصرف آن به‌صورت تقسیط مکرر باشد. در حال حاضر درصد بازیافت و کارایی این کود در کشور ما بسیار پایین است.

شناخت کود اوره با پوشش گوگردی (SCU) Sulfur caoated urea

اوره با پوشش گوگردی (SCU) یکی از کود های ازته کند رها می‌باشد که دارای ۳۵ درصد ازت است و به علت داشتن یک لایه از گوگرد روی آن، حلالیت کود کند است.

این کود به علت داشتن گوگرد و آهکی بودن خاک‌ها در جهت کاهش موضعی pH خاک نیز مناسب می‌باشد.

گوگرد موجود در SCU باعث بهبود شرایط رشد در منطقه ریزوسفر شده که خود می‌تواند در جذب بهتر عناصر غذایی به‌وسیله گیاهان در صورت امکان تبدیل گوگرد به سولفات (اکسیداسیون با کمک باکتری‌های تیوباسیلوس) مؤثر باشد.

پوشش گوگردی امکان دسترسی گیاه به نیتروژن را بهبود می بخشد و میزان آبشویی کود کمتر شده، باعث تامین گوگرد مورد نیاز گیاه شده، میزان مقاومت به کم آبی در گیاه افزایش یافته و به خاطر خاصیت قارچ کشی که دارد مانع از شیوع بیماری های قارچی می شود. همچنین استفاده از کود اوره با پوشش گوگردی به علت خاصیت کند رهایی ازت آن، باعث حفظ بافت خاک و حاصلخیزی خاک می شود.

تحقیقات انجام‌شده در چند سال اخیر به‌خصوص روی زراعت گندم نشان داده که کارایی اوره با پوشش گوگردی در مقایسه با اوره بیشتر است.

اگر بتوان ۵۰ درصد نیاز نیتروژنی مزارع گندم را قبل از کاشت به‌صورت SCU و بقیه را به‌صورت سرک با استفاده از سایر کودهای ازته نظیر اوره یا نیترات آمونیوم تأمین نمود، کارایی کود های ازته افزایش خواهد یافت.

شناخت کود سولفات آمونیوم (AS)

کود سولفات آمونیوم از ترکیب آمونیاک و اسیدسولفوریک به دست می‌آید. به علت اسیدزایی هنگام اضافه شدن به خاک، pH ریزوسفر را تا حدودی پایین می‌آورد. سولفات موجود در این کود اسیدیته خاک را کاهش داده و برای استفاده در خاک هایی قلیایی بسیار مناسب است.

این کود یکی از کودهای مناسب برای خاک‌های آهکی و قلیایی به شمار می‌رود. چون هم دارای گوگرد بوده و هم اسید زا می‌باشد. به دلیل ازت آمونیومی به رس ها متصل و کمتر از سایر کود های ازته از خاک شسته می‌شود. سولفات آمونیوم دارای ازت آمونیاکی می باشد که بهترین فرم ازت برای جذب می باشد. این کود باعث تنظیم اسیدیته خاک و به دنبال آن باعث تسهیل در جذب عناصر غذایی میکرو مانند آهن، روی، مس و منگنز می شود.

این کود دارای ۲۶ درصد گوگرد و ۲۱ درصد ازت و ازنظر قیمت با توجه به میزان ازت آن یکی از گران‌ترین کودهای ازتی است.

ولی مصرف آن برای محصولات باغی و سبزی و صیفی که تولیدکننده به دنبال بهبود کیفیت محصولات تولیدی خود می‌باشد اکیداً توصیه می‌گردد.

شناخت کود نیترات آمونیوم

کود ازته نیترات آمونیوم محتوى 34 درصد ازت است. این کود از ترکیب اسید نیتریک حاصله از اکسیداسیون آمونیوم با آمونیاک به دست می‌آید.

این کود به‌اندازه مساوی ازت آمونیاکی و نیتراتی دارد و ازنظر اسیدزایی یک کود خنثی است. ماده‌ای است که به‌راحتی منفجر و مشتعل می‌شود و از معایب دیگر آن این‌که مقدار زیادی آب به خود جذب می‌کند و به‌صورت کلوخه درمی‌آید.

مشکل قابلیت انفجار را می‌توان با اضافه کردن کود فسفات آمونیوم و یا سایر مواد برطرف کرد. به‌طوری‌که لازم است درصد ازت به کمتر از ۲۸ درصد کاهش داده شود، نیترات آمونیوم یک جایگزین برای آمونیوم بدون آب نیز هست.

زیرا حاوی اوره نبوده و این بدین معناست که اگر به روش پخش سطحی به کار رود، به‌شدت اوره، دستخوش تصعید نمی‌شود. همچنین به‌سادگی در آب حل‌شده ولی به شستشو و دنیتریفیکاسیون حساس است.

به‌هرحال مصرف آن به‌صورت تقسیط مکرر در مناطق سردسیر، دیمزارها و باغ‌های میوه قابل توصیه است.

شناخت کود آمونیوم فسفات

کودهای فسفات آمونیوم به دلیل وجود عناصر غذایی از جمله ازت و فسفر  یکی از پرمصرف ترین کودها می باشد. دو نمونه از کود شیمیایی فسفات آمونیوم به نام مونو آمونیوم فسفات و دی آمونیوم فسفات وجود دارد که برای تقویت زمین های کشاورزی و رشد بهتر درختان، اثر فراوانی دارد.

مونوآمونیوم فسفات یکی از پر استفاده ترین کودهای شیمیایی است که از ترکیب آمونیاک با اسید فسفریک تولید می شود. این کود به راحتی می تواند ازت و فسفر مورد نیاز گیاه را برای رشد جوانه ها تامین کند. مونوآمونیوم فسفات به فرم جامد و دارای حلالیت بالایی می باشد. مونوآمونیوم فسفات دارای pH پایین و مناسب برای خاک های قلیایی است. و دی آمونیوم فسفات به صورت مایع و جامد و محلول در آب است و می تواند باعث افزایش pH خاک شود.

کود ازته نیترات کلسیم

نیترات کلسیم (Ca(NO3)2) یک کود همه‌کاره و محلول در آب است که منبع دوگانه‌ای از مواد مغذی ضروری را برای گیاهان فراهم می‌کند: نیتروژن و کلسیم.

به‌عنوان یک کود مبتنی بر نیترات، حاوی نیتروژن به شکل نیترات بسیار قابل‌دسترس (NO3-) است. می‌تواند به‌سرعت توسط ریشه‌های گیاه بدون نیاز به فرآیندهای تبدیل اضافی در خاک جذب شود.

این دسترسی سریع نیتروژن، نیترات کلسیم را برای محصولاتی که نیاز به افزایش سریع نیتروژن دارند یا حساسیت بالایی به سمیت آمونیوم دارند، به گزینه‌ای ایده آل تبدیل می‌کند.

علاوه بر این، جزء کلسیم این کود به بهبود ساختار دیواره سلولی گیاه، افزایش کیفیت میوه و سبزیجات و کاهش بروز اختلالات فیزیولوژیکی کمک می‌کند.

کود نیترات کلسیم با روش‌های مختلف کاربرد، ازجمله محلول‌پاشی، کود دهی و کاربرد خاک سازگار است و به کشاورزان در برآوردن نیازهای غذایی خاص محصولات خود انعطاف‌پذیری می‌دهد.

توانایی آن در حل شدن سریع در آب و تأمین مواد مغذی در دسترس، نیترات کلسیم را به گزینه‌ای محبوب برای کشت گلخانه‌ای و سیستم‌های هیدروپونیک نیز تبدیل می‌کند که باعث رشد سالم و قوی و بهبود عملکرد و کیفیت کلی محصول می‌شود.

کود ازته نیترات پتاسیم

نیترات پتاسیم (KNO3) یک کود بسیار کارآمد و محلول در آب است که دو ماده مغذی ضروری را به گیاهان می‌رساند: نیتروژن و پتاسیم.

به‌عنوان یک کود مبتنی بر نیترات، نیتروژن را به شکل یون‌های نیترات (NO3-) تأمین می‌کند که به‌راحتی توسط ریشه گیاه جذب می‌شود و جذب سریع و مؤثر مواد مغذی را تضمین می‌کند.

جزء پتاسیم (K+) نقش مهمی در فرآیندهای مختلف گیاهی ازجمله فتوسنتز، سنتز پروتئین و تنظیم آب ایفا می‌کند.  همچنین به ایجاد دیواره‌های سلولی قوی کمک می‌کند و درنتیجه مقاومت به تنش و کیفیت کلی محصول را بهبود می‌بخشد.

کود نیترات پتاسیم به‌ویژه برای محصولاتی که به سطوح بالایی از پتاسیم نیاز دارند مانند میوه‌ها، سبزیجات و گل‌ها مفید است.

حلالیت عالی و سازگاری آن با روش‌های مختلف کاربردی ازجمله کود دهی، محلول‌پاشی و کاربرد خاک، انعطاف‌پذیری کشاورزان را در رسیدگی به نیازهای غذایی خاص محصولاتشان فراهم می‌کند.

علاوه بر این، فرمولاسیون بدون کلرید نیترات پتاسیم آن را برای محصولات حساس به کلرید مناسب می‌کند و به جلوگیری از مشکلات شوری خاک کمک می‌کند.

کود نیترات پتاسیم با عرضه متعادل مواد مغذی به‌راحتی در دسترس، باعث رشد سالم گیاه، افزایش عملکرد و افزایش کیفیت محصول می‌شود. همچنین آن را به ابزاری ارزشمند در شیوه‌های کشاورزی مدرن تبدیل می‌کند.

شناخت کود اوره نیترات آمونیوم (UAN)

یکی از کودهای مایع ازتی کود اوره آمونیوم نیترات (UAN) با ۳۲ درصد ازت می‌باشد. این کود در چند سال اخیر در اروپا مصرف زیادی پیداکرده است.

مصرف خاکی این کود در خاک‌های بدون خاک‌ورزی ممکن است باعث هدر رفت آن شود. ولی مصرف آن به همراه آب آبیاری و محلول‌پاشی می‌تواند این اثر را کاهش دهد.

اوره نیترات آمونیوم به‌عنوان یک کود ازته برای مصرف سرک نیز مناسب است. محلول ۳۲ درصد UAN یک کود ازته محلول است که از حل کردن اوره و نیترات آمونیوم در آب به دست می‌آید.

تقریباً نصف ازت آن از اوره و نصف دیگر از نیترات آمونیوم است. نیتروژن به سه صورت آمونیاکی، نیتراتی و به‌صورت مولکول آلی اوره در محلول ۳۲ درصد UAN موجوداست.

یک‌چهارم ازت آمونیاک، یک‌چهارم نیترات و نصف آن اوره است. pH آن تقریباً ۷ و دارای فشار جزئی بخار می‌باشد. در بعضی مناطق محلول UAN دربردارنده ۲۸ تا ۳۰ درصد ازت می‌باشد. این کار به علت جلوگیری از کریستاله شدن در هوای سرد است.

شناخت کود کامل ماکرو

برای توضیح کود با ازت بالا، ابتدا باید به کود کامل ماکرو (NPK) پرداخت. کود NPK یک کود ترکیبی است که سه عنصر اصلی گیاهی، یعنی نیتروژن (ازت)، فسفر و پتاسیم را در خود جای‌داده است.

کود با ازت بالا، نوعی از کودهای NPK است که مقدار نیتروژن (ازت) در آن بالاتر از دو عنصر دیگر است. کودهای با ازت بالا ممکن است همچنین عناصر ریزمغذی مانند منگنز، آهن و غیره را در خود داشته باشند.

نیتروژن در کودهای با ازت بالا به فرم‌های مختلفی مانند آمونیاکی و نیتراتی وجود دارد. علاوه بر تأمین نیتروژن موردنیاز گیاه، به تأمین سایر عناصر مانند آهن، فسفر، منگنز، پتاس، روی و غیره کمک می‌کند.

میزان مصرف کود با ازت بالا برای هر محصول و گیاهی متفاوت است. حتی شرایط مزرعه نیز می‌تواند بر روی میزان کود موردنیاز و نحوه استفاده از کود ازت بالا اثر داشته باشد. بنابراین، توصیه می‌شود برای تعیین میزان مصرف این کود به توصیه کارشناسان مربوطه توجه نمایید.

تفاوت کود ازت و اوره

کود ازته یک اصطلاح گسترده است که انواع مختلفی از کودهای حاوی نیتروژن را به‌عنوان ماده مغذی اولیه آن‌ها در بر می‌گیرد.

این کودها می‌توانند آلی یا معدنی باشند و ازنظر ترکیب شیمیایی، الگوهای رهاسازی و نحوه مصرف متفاوت هستند. کودهای نیتروژن غیر آلی معمولاً به کودهای مبتنی بر آمونیوم، نیترات و بر پایه آمید طبقه‌بندی می‌شوند.

از طرف دیگر، اوره یکی از انواع کود نیتروژن خاص است که در دسته آمید قرار می‌گیرد. این کود شیمیایی، جامد و محلول در آب با فرمول شیمیایی CO(NH2)2 است.

اوره حاوی 46 درصد نیتروژن وزنی است که آن را به یکی از غلیظ‌ترین و مقرون‌به‌صرفه ترین کودهای نیتروژن موجود تبدیل می‌کند.

تفاوت اصلی بین کود ازت و اوره در محدوده آن‌ها نهفته است. کود ازته یک اصطلاح کلی است که کودهای مختلف حاوی نیتروژن را پوشش می‌دهد. درحالی‌که اوره یک کود نیتروژن خاص با خواص و روش‌های کاربردی منحصربه‌فرد است.

خواص کود ازت

خواص کود های ازته برای گیاهان بسته به ترکیب شیمیایی و الگوهای رهاسازی آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد. بااین‌حال، فهرستی از خواص کلی که درزمینهٔ تغذیه گیاه برای کودهای نیتروژن اعمال می‌شود، در زیر آمده است:

1. محتوای مواد مغذی: کودهای نیتروژنی عمدتاً نیتروژن (N) را برای گیاهان و درختان تأمین می‌کنند که یک عنصر ماکرو حیاتی برای رشد و نمو است.
2. انواع: کود های ازته به اشکال مختلف، ازجمله آلی (مانند کودهای حیوانی) و مصنوعی (مانند اوره، نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم) وجود دارند.
3. حلالیت در آب: کودهای نیتروژنی معمولاً در آب بسیار محلول هستند که امکان جذب آسان توسط ریشه گیاه و تحویل سریع مواد مغذی را فراهم می‌کند.
4. گزینه‌های آهسته رهش: برخی از کود های ازته، مانند اوره پوشش داده‌شده یا منابع آلی، نیتروژن را به‌آرامی آزاد می‌کنند. منبع پایدارتری از مواد مغذی را برای گیاهان و درختان فراهم می‌کنند.
5. تأثیر pH: کودهای نیتروژنی می‌توانند بر pH خاک تأثیر بگذارند. برخی از انواع آن اسیدیته را افزایش می‌دهند (مثلاً کودهای مبتنی بر آمونیوم) و برخی دیگر باعث افزایش قلیایی می‌شوند (مثلاً کودهای مبتنی بر نیترات).

اثرات کود های ازته بر گیاهان و درختان

1. افزایش رشد: نیتروژن باعث رشد رویشی می‌شود که منجر به افزایش رشد برگ و ساقه و قدرت کلی گیاه و درخت می‌شود.
2. بهبود فتوسنتز: نیتروژن جزء کلیدی کلروفیل است که نقش مهمی در فتوسنتز دارد. نیتروژن می‌تواند کارایی فتوسنتز را بهبود بخشد و منجر به افزایش تولید کربوهیدرات شود.
3. سنتز پروتئین: نیتروژن برای سنتز آمینواسیدها و پروتئین‌ها ضروری است که برای ساختار گیاه و درخت، عملکرد و مکانیسم‌های دفاعی حیاتی هستند.
4. افزایش عملکرد محصول: کود دهی نیتروژن می‌تواند با افزایش رشد و نمو، منجر به افزایش عملکرد محصول و تولید میوه در گیاهان و درختان شود.
5. مقاومت در برابر بیماری‌ها و آفات: عرضه کافی نیتروژن می‌تواند به گیاهان و درختان کمک کند تا با ترویج رشد و نمو سالم در برابر بیماری‌ها و آفات مقاومت کنند.
6. تأثیر بر سلامت خاک: کود دهی نیتروژن می‌تواند با تأثیر بر ارگانیسم‌های خاک، چرخه مواد مغذی و ساختار خاک، بر سلامت خاک تأثیر بگذارد. اقدامات مدیریتی مناسب برای حفظ حاصلخیزی خاک و جلوگیری از عدم تعادل یا تلفات مواد مغذی ضروری است.
7. کیفیت محصول: کود نیتروژن می‌تواند بر کیفیت محصول ازجمله طعم، ارزش غذایی و ماندگاری تأثیر بگذارد. کود دهی بیش‌ازحد می‌تواند منجر به رشد بیش‌ازحد رویشی در بهای تولید و کیفیت میوه شود.

زمان مصرف کود ازته

زمان مصرف کود نیتروژن برای بهینه‌سازی رشد گیاه و اطمینان از استفاده کارآمد از مواد مغذی بسیار مهم است.

این زمان مناسب برای مصرف کودهای نیتروژنی به عوامل مختلفی ازجمله نوع محصول، مرحله رشد، نوع خاک، شرایط محیطی و کود خاص مورداستفاده بستگی دارد. در اینجا چند دستورالعمل کلی برای زمان مصرف کود نیتروژن آورده شده است:

1. قبل از کاشت: ترکیب کود های ازته در خاک قبل از کاشت می‌تواند به ایجاد سطح پایه از مواد مغذی کمک کند و رشد اولیه ریشه را تقویت کند. این امر برای محصولاتی با نیازهای نیتروژن بالا در مراحل اولیه رشد بسیار مهم است.
2. در هنگام کاشت: استفاده از کودهای نیتروژنی در زمان کاشت، چه به‌عنوان کود اولیه و چه به‌صورت نواری، می‌تواند یک تقویت فوری مواد مغذی برای حمایت از رشد و استقرار اولیه گیاه ایجاد کند.
3. مراحل اولیه رشد: استفاده از نیتروژن در مراحل اولیه رشد رویشی به حمایت از رشد سریع گیاه، رشد برگ و قدرت کلی کمک می‌کند.
4. مراحل بحرانی رشد: استفاده از کود های ازته در طول مراحل رشد خاص، مانند پنجه‌زنی در محصولات غلات یا گلدهی در محصولات بارده، می‌تواند با تأمین مواد مغذی لازم برای این فرآیندهای حیاتی رشد، پتانسیل عملکرد و کیفیت محصول را افزایش دهد.
5. کاربردهای تقسیم‌شده: تقسیم کاربردهای نیتروژن به دوزهای چندگانه کوچک‌تر در طول فصل رشد می‌تواند کارایی مصرف مواد مغذی را بهبود بخشد. خطر آبشویی یا تبخیر شدن را کاهش دهد و با تقاضای مواد مغذی محصول مطابقت بهتری داشته باشد. این رویکرد به‌ویژه برای محصولات با فصل رشد طولانی یا در مناطقی با بارندگی زیاد یا خاک‌های شنی مفید است.
6. پس از برداشت: برای محصولات چندساله مانند درختان میوه یا علوفه، استفاده از کودهای نیتروژن پس از برداشت می‌تواند به پر کردن ذخایر مواد مغذی، حمایت از رشد ریشه و آماده‌سازی گیاهان برای فصل رشد بعدی کمک کند.

سخن پایانی

هنگام تعیین نوع، میزان و زمان مناسب برای استفاده از کود ازته، در نظر گرفتن عواملی مانند نیازهای غذایی محصول خاص، شرایط محیطی محلی و حاصلخیزی خاک ضروری است.

آزمایش منظم خاک و نظارت بر محصول می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد زمان و میزان مصرف نیتروژن بگیرند. از رشد بهینه گیاه اطمینان حاصل کنند و پتانسیل تلفات مواد مغذی یا اثرات زیست‌محیطی را به حداقل برسانند.

منابع

1.  ضرورت افزایش کارآیی کودهای نیتروژنه در کشور. موسسه تحقیقات خاک و آب
2.  بررسی کارایی کودهای ازته محلول، کندرها و گوگرد بر عملکرد برنج و گندم. سمینار ملی تولید و مصرف گوگرد در کشور
3. افزایش کارایی نیتروژن با استفاده از اوره با پوشش گوگردی در خاکهای با بافت سبک وزارت جهاد کشاورزی