این روزها استفاده از کود گوگرد در کشاورزی برای اصلاح خاک مخصوصاً اصلاح خاکهایی با اسیدیته بالا (PH) موردتوجه باغداران و کارشناسان زیادی قرارگرفته است، اما متأسفانه اطلاعات صحیح و درستی از نحوه و میزان استفاده از گوگرد به کشاورزان ارائه نمیشود. در این مقاله ابتدا به بررسی بهترین نوع گوگرد برای کشاورزی و سپس نحوه صحیح استفاده از کود گوگرد پرداخته میشود.
اهمیت گوگرد برای درختان میوه
گوگرد یکی از عناصر موردنیاز گیاه است، در طبقهبندی بین عناصر کممصرف و پرمصرف قرار میگیرد، در اکثر گیاهان گوگرد چهارمین یا پنجمین عنصر پرمصرف پس از نیتروژن، فسفر و پتاسیم قرار میگیرد.
نیاز برخی گیاهان به کود گوگرد زیاد و نیاز برخی دیگر کمتر است. علاوه بر آن بحث اصلاح خاک نیز وجود دارد که کشاورزان را ملزم به انتخاب بهترین نوع گوگرد برای کشاورزی میکند.
نقش گوگرد در گیاه چیست؟
سنتز پروتئین، مهمترین نقش گوگرد در گیاه است. هنگامیکه گیاه توسط گوگرد تغذیه میشود، شادابی بیشتری دارد، بهعلاوه نسبت به حمله آفات و بیماریهای میکروبی، قارچی مقاومت بیشتری خواهد داشت.
فواید کود گوگرد برای درخت
- تولید پروتئین
- فعالسازی آنزیم
- بهبود کیفیت محصول
- تشکیل کلروفیل
- حاصلخیزی خاک
- جلوگیری از برخی آفات و بیماریها
انواع کود گوگرد برای گیاهان
گوگرد خالص پالایشگاهی: این نوع گوگرد به شکل پودر نرم و زرد رنگ بوده و با بیشترین خلوص ممکن (بالای 99%)تولید می شود. از این نوع گوگرد برای اصلاح خاک، ضد عفونی بستر های کشت و محیط های گلخانه و پیشگیری از آفات و بیماری ها استفاده می شود.
گوگرد معدنی: مواد معدنی هستند که دارای مقادیر بالایی از عنصر گوگرد می باشند و ممکن هست به همراه گوگرد ترکیبات دیگری مثل کلسیم، آهن و … وجود داشته باشد. این نوع گوگرد برای تغذیه گیاهان بیشتر کاربرد دارد.
گوگرد بنتونیت دار: به عنوان کودهای گوگردی گرانوله نیز شناخته می شوند و از دو قسمت، گوگرد و خاک معدنی بنتونیت تشکیل شده است. وجود بنتونیت در این نوع گوگرد باعث شده تا بتوان درصد های مشخصی از گوگرد را تولید کرد. این گوگرد مناسب استفاده برای چالکود و به عنوان کود های پیش کشت است.
گوگرد آلی: در این گروه از گوگرد ها، عنصر گوگرد با یک یا چند عنصر کربن در ارتباط است. این ویژگی در گوگرد های آلی باعث می شود علاوه بر خاصیت اصلاح گری خاک، مواد آلی خاک هم افزایش یابد.
سولفات ها: فرم قابل جذب گوگرد برای گیاهان به شکل یون سولفات می باشد. تعداد زیادی از مواد اولیه کودی در ترکیب با سولفات هستند، مانند: سولفات آهن، سولفات آمونیوم و …
حلالیت بالای سولفات در آب به همراه جذب خوب در کود های سولفات، باعث استفاده و رواج زیاد آن در بین کشاورزان شده است.
گوگرد مایع: این دسته از گروه گوگرد ها در طی سال های اخیر وارد بازار شده اند. حلالیت و اثر بخشی بالا، حجم مصرفی کم و استفاده آسان از آن باعث استقبال کشاورزان از این نوع گوگرد شده است. بر اساس نوع ترکیبات اضافه شده به گوگرد قابل مصرف برای اصلاح خاک،و تغذیه ای و مبارزه با آفات و بیماری ها را دارد.
انواع مختلف گوگرد
کودهای گوگرد انواع مختلفی دارند که میتوان آنها را از لحاظ شکل ظاهری تقسیمبندی کرد.
- گوگرد مایع: گوگردهای مایع بر پایه های مختلفی ازجمله پایه کلسیم و پایه پتاسیم وجود دارند.
- گوگرد پودری: گوگردهای پودری بهصورت معدنی و پالایشگاهی در بازار موجود هستند.
- گوگرد گرانوله: کودهای گوگرد بنتونیت دار گرانوله هستند که با خلوصهای متفاوتی تولید میشوند.
طریقه مصرف گوگرد در کشاورزی
برای پاسخ به این سؤال که بهترین نوع گوگرد برای کشاورزی کدام است، نیاز است ابتدا هدف خود را از مصرف گوگرد بدانیم. کود گوگرد را میتوان به دو روش محلولپاشی و خاکی استفاده کرد.
درصورتیکه قصد محلولپاشی این کود را دارید باید در نظر داشته باشید که از کودهای گوگرد با خلوص بالا (99%) استفاده کنید. کودهای سولفور که خلوص بالایی دارند، خطر و سوزندگی کمتری برای گیاهان به همراه دارند و از طرفی گرانتر از انواع دیگر هستند.
درصورتیکه قصد شما از استفاده از کود گوگرد اصلاح خاک است میتوانید از گوگردهای معدنی و گوگردهای پایه کلسیمی استفاده کنید. گوگرد مایع بهتر است یا پودری؟
بهترین نوع گوگرد برای کشاورزی بهصورت محلولپاشی کودهای مایع توصیه میشوند. برای کاربرد در خاک نیز میتوان از هر دو نوع مایع و پودری استفاده نمایید.
گوگرد معدنی بهتر است یا پالایشگاهی؟
کود گوگرد معدنی از طبیعت استخراج میشود درنتیجه خلوص بالایی ندارد. بسته به اینکه از کدام معدن استخراجشده است میتواند حاوی عناصر مفید دیگری هم برای گیاه و زراعت شما باشد. موارد ارزشمندی چون: ماده آلی، کلسیم، سولفاتها، آهن، پتاسیم، منگنز، روی و …به همین تناسب میتواند حاوی عناصر سنگین و مضری چون سدیم، آلومینیوم، کادمیوم، سرب و … باشد.
گوگرد پالایشگاهی خلوص بالاتری دارد اما گوگرد پالایشگاهی هم میتواند حاوی عناصر مضری برای گیاه شما باشد؛ بنابراین مهمترین فاکتور برای انتخاب گوگرد مناسب این است که میزان عناصر مضر آن را بدانیم.
پس بهترین نوع گوگرد برای کشاورزی کدام است؟ گوگرد معدنی یا پالایشگاهی؟ درمجموع اگر گوگرد معدنی فاقد عناصر مضر پیدا کنیم قطعاً از گوگرد پالایشگاهی بهتر است.
تأمین گوگرد موردنیاز گیاه
بهصورت طبیعی بیشتر گوگرد موجود در خاک در ماده آلی خاک قرار دارد و تا زمانی که مواد آلی توسط میکروارگانیسمها تجزیه نشده است گیاه نمیتواند آن را برداشت کند.
بهعلاوه کود گوگرد معدنی یا پالایشگاهی هم بایستی طی یک فرایند بیولوژیک به کمک میکروارگانیسمها (باکتریها) تبدیل به سولفات یا -SO₄² شود.
در غیر این صورت گوگرد به شکل بلااستفاده در خاک تا سالها باقی میماند. میکروارگانیسمهای خاک نیز بدون وجود ماده آلی نمیتوانند فعالیت نمایند. (عکسهای زیر)
همانطور که در عکسها مشاهده میکنید پس از برداشت خاک لایههای گوگرد کاملاً دستنخورده و تجزیه نشده بعد از گذشت دو سال در خاک باقیماندهاند و عملاً کشاورز هزینهای که کرده است بیفایده بوده است.
نحوه مصرف گوگرد پودری
با توجه به عکسهای فوق مشخص میشود حتی بهترین نوع گوگرد برای کشاورزی با توجه به نبود ماده آلی و عدم فعالیت کافی میکروارگانیسمها و عدم رطوبت کافی در خاک بیاستفاده در خاک باقی میماند.
راهکار صحیح برای استفاده از بهترین گوگرد برای کشاورزی این است که ماده آلی خاک را افزایش داده و سپس از کودهایی مانند هوکر استفاده کرد. توصیه میشود بعد از دادن گوگرد به خاک به میزان 40 لیتر از این محصول (هوکر) در آب آبیاری استفاده شود.
اگر به خاک کودهای حیوانی-مرغی ندادهاید، ابتدا کود گوگرد را به خاک بدهید، سپس در آب آبیاری 20 لیتر اسید هیومیک بدهید و در آب بعدی 40 لیتر محلول هوکر را به خاک بدهید.
میکروارگانیسمهای موجود در هوکر به کمک مواد آلی خاک، گوگرد را تجزیه کرده و به یونهای قابلجذب محلول برای گیاه تبدیل میکنند. بهعلاوه فعالیت بیولوژیکی باکتریها در خاک باعث به وجود آمدن اسیدسولفوریک در خاک شده و درنتیجه اسیدیته خاک کاهش مییابد.
اسیدسولفوریک با آهک خاک واکنش داده و سولفات کلسیم (گچ کشاورزی) در خاک تولید میشود. با به وجود آمدن گچ در خاک اثرات سمیت سدیم کاهشیافته و شوری خنثی میشود؛
بنابراین اگر شما از بهترین گوگرد برای کشاورزی به شکل صحیح در خاک استفاده کنید با یک تیر چندین نشان زدهاید:
- اصلاح ساختار خاک و افزایش ماده آلی
- کاهش اسیدیته خاک (پی اچ)
- کاهش اثرات مخرب شوری
- رفع کمبود کلسیم در خاک
- افزایش فعالیت بیولوژیکی خاک
دانستن این نکته ضروری است که فرایند حل شدن گوگرد توسط باکتریها زمانگیر است، با توجه به بارندگی و رطوبت، میزان ماده آلی و فعالیت باکتریها، این فرایند میتواند تا یک سال طول بکشد.
زمان استفاده از گوگرد برای درختان
باکتریهای تجزیهکننده کود گوگرد در دمای زیر 12 درجه سانتیگراد غیرفعال میشوند، بنابراین بهترین زمان برای مصرف گوگرد اواخر زمستان است.
ممکن است شما به دلیل اینکه نیاز به عملیات خاکورزی در زمستان دارید قصد داشته باشید گوگرد را به همراه کودهای آلی (حیوانی-مرغی) در همان زمستان به زمین بدهید.
هیچ مشکلی وجود ندارد، اما باید بدانید که از محصول هوکر حتماً در ابتدای بهار استفاده کنید. اگر در زمستان به قصد تجزیه و قابل حل شدن گوگرد از این محصول یا هر محصول دیگری استفاده کنید عملاً پول خود را دور ریختهاید!
اگر حتی بهترین نوع گوگرد برای کشاورزی را در زمستان به شکل عمیق (در چالکود) خاک بدهید و بعدازآن غرق آب کنید، گوگرد توسط باکتریهای بیهوازی تبدیل به سولفید هیدروژن خواهد شد.
سولفید هیدروژن برای ریشه گیاه بسیار خطرناک است و میتواند باعث مرگ گیاه نیز بشود؛ بنابراین دقت داشته باشید کود گوگرد را بههیچوجه در عمق زیاد خاک نریزید تا همواره توسط باکتریهای هوازی تبدیل شود.
مقدار مصرف گوگرد برای هر درخت
اصول کلی زیر را باید بدانیم:
- هرچه بافت خاک رسی تر باشد میزان کود گوگرد بیشتری باید مصرف شود.
- اگر قصد احداث باغ دارید و زمین هنوز کشت نشده است باید گوگرد را یک سال قبل به خاک بدهید.
- توقع نداشته باشید بعد از دادن بهترین نوع گوگرد برای کشاورزی به خاک بلافاصله نتیجه بگیرید شما باید حداقل یک سال صبر کنید.
- هر چه میزان پی اچ خاک بالاتر باشد (خاک قلیایی باشد) میزان مصرف گوگرد بیشتر میشود.
- اگر قصد اصلاح خاک قبل از کاشت را دارید میتوانید میزان مصرف را بالا ببرید در غیر این صورت هرگز بیش از 200 کیلو در هکتار برای هر فصل زراعی استفاده نکنید.
میزان مصرف گوگرد در هکتار
جدول عمومی میزان استفاده از گوگرد در خاک | ||||
نوع خاک | شنی لومی | لومی | رسی | نکات مهم |
میزان مصرف برای کاهش یک واحد پی اچ (هکتار) |
80-100 کیلوگرم | 250-350 | 350-500 | گوگرد را حداکثر سالیانه یک بار مصرف کنید میزان مصرف پیشنهادی عمومی بوده و شرایط آهک و اسیدیته خاک و نوع کشت باید مورد مطالعه قرار گیرد تا میزان دقیق مشخص شود. |
دقت داشته باشید که مصرف بیشازحد کود گوگرد برای گیاه بسیار مضر است. پیشنهاد میشود اگر میخواهید بدون نظارت کارشناس از گوگرد استفاده کنید از حداقل میزان توصیهشده استفاده کنید.
استفاده از بهترین نوع گوگرد برای کشاورزی جهت کنترل آفات
اخیراً محلولپاشی گوگرد پودری و یا گوگرد مایع بر روی برگها برای کنترل آفات در کشور ما موردتوجه قرارگرفته است. باید بدانیم گوگرد معمولاً کشنده آفات نیست (در مورد بیماریهای قارچی فرق میکند).
معمولاً بوی نامطبوع گوگرد هست که باعث دور شدن آفات میشود؛ بنابراین نیازی نیست برای کنترل آفات از گوگردهای معدنی به میزان بسیار زیاد استفاده کنید.
به یاد داشته باشید که پوشیده شدن برگها توسط گوگرد میتواند باعث سوختن برگها شود.
اگر مقدار کمی از گوگردی که بر روی برگ هست توسط باکتریها تجزیه شود تبدیل به اسیدسولفوریک شده و برگ شما را کاملاً از بین میبرد، گزارشهای متعددی از برگسوزی درختان پس از پاشیدن گوگرد منتشر شده است، اما متأسفانه برخی افراد سودجو، همه کشاورزان را به پاشیدن دزهای بسیار زیاد گوگرد بر روی برگها ترغیب میکنند.
سؤالات متداول
کود گوگرد برای گندم چه فوایدی دارد؟
استفاده از کود گوگرد در تولید گندم میتواند تأثیر قابلتوجهی در بهبود عملکرد و کیفیت محصول داشته باشد. گوگرد بهعنوان یک منبع ضروری برای ترکیب پروتئینها، آمینواسیدها و ویتامینها در گیاهان عمل میکند.
این عنصر میتواند به رشد سالم گندم، افزایش تعداد دانهها و بهبود وزن دانهها کمک کند. همچنین، کود گوگرد دارای خواص ضد قارچی است که میتواند در کنترل برخی بیماریها مؤثر باشد.
با استفاده منظم از کود گوگرد، میتوان خطر ابتلا به این بیماریها را کاهش داد و سلامتی و عملکرد گیاهان گندم را بهبود بخشید.
کود گوگرد بنتونیت دار همان کود گوگرد گرانوله است؟
بله کودهای گوگرد بنتونیت دار که با درصدهای متفاوت در بازار موجود هستند، کودهای گرانوله میباشند. این کودها بهصورت پاششی با کودپاش و یا چالکود در سایهانداز درختان استفاده میشود.
آیا استفاده از کود گوگرد برای هر نوع گیاهی مناسب است؟
استفاده از کود گوگرد درواقع بستگی به نوع گیاه، خاک و شرایط محیطی دارد. در برخی گیاهان، نیاز به گوگرد بیشتر است و در برخی دیگر کمتر. بنابراین استفاده از کود گوگرد برای اکثر گیاهان مانند مرکبات، گندم، برنج، انگور، سیب زمینی، پنبه، یونجه، گردو، انگور، انار و … ضروری است.
آیا کود گوگرد باعث تغییر در PH خاک میشود؟
بله استفاده از کود گوگرد میتواند تغییراتی در pH خاک ایجاد کند. وقتی کود گوگرد به خاک افزوده میشود، با فرایند اکسیداسیون توسط باکتریها و قارچها، به یونهای سولفات (-SO₄²) تبدیل میشود. این یونها سبب افزایش ترکیبات اسیدی در خاک میشوند که منجر به کاهش pH خاک میگردد.
آیا هر گوگردی برای تمامی اهداف کشاورزان مناسب است؟
خیر. کشاورزان لازم است طبق اهدافی که دارند بهترین نوع گوگرد برای کشاورزی را انتخاب نمایند. اهدافی که میتوان برای مصرف گوگرد در نظر داشت عبارتاند از تغذیه گیاهی، اصلاح خاک، اصلاح ph خاک و جلوگیری از آفات و بیماریها.