خاک ورزی و تاثیرات آن در بهبود حاصل خیزی خاک
خاک ورزی، عملیات مکانیکی است که به منظور آماده سازی زمین برای کاشت گیاهان انجام می گیرد. زیرا خاک کشاورزی در اثر گذشت زمان سفت می شود بنابراین برای کاشت باید آن را نرم و هموار نمود، طوری که بستر مناسبی برای کاشت بذر گردد. به عبارت دیگر عملیات قبل از کاشت را خاک ورزی می نامند. وقتی خاک سفت می شود، درخاک لوله های عمیق باریکی (لوله های موئینه) به وجود می آید که رطوبت از این مسیر به سطح خاک آمده و تبخیر می شود.
برای جلوگیری از این کار باید چند سانتیمتر از سطح خاک بریده و خرد شود تا راهها قطع شوند. حفظ رطوبت خاک از اهمیت به سزایی برخوردار است. در حقیقت، در مرحله خاکورزی با به هم زدن خاک و نرم کردن آن محیط مناسبی برای استقرار و سبز شدن بذر، رشد و گسترش ریشه، فراهم می گردد. در ضمن اگر عملیات خاک ورزی به طور صحیح و در زمان مناسب انجام گیرد، ساختمان خاک بهبود یافته، رطوبت خاک حفظ و نگهداری می شود.
همچنین، تهویه خاک به خوبی انجام شده، نفوذپذیری خاک افزایش، علف های هرز، آفات و بیماریهای گیاهی کاهش خواهد یافت. عملیات خاک ورزی با ابزارهای متفاوت موجب کندن خاک، برگرداندن آن و یا مخلوط کردن بخشی از آن در طی یک یا چند مرحله می شود. در خاکورزی اولیه خاک را به قطعات نسبتا درشت تقسیم کرده و سپس آن را خرد و به طور کامل یا جزئی زیر و رو کرده که به این عملیات شخم زنی می گویند. عملیات شخم زنی بایستی در شرایط مناسب از نظر رطوبت یا گاو رو بودن خاک و شرایط آب و هوایی مناسب در زمان شخم، باتوجه به نوع گیاه و عمق کاشت انجام شود.
گاو رو بودن خاک
کشاورزان زمانی را که خاک مزرعه به پای دامها و ادوات نچسبد، بهترین زمان شخم می دانند و این حالت معمولا را در اصطلاح گاورو بودن خاک می گویند. در حالتی که خاک گاو رو باشد عملیات شخم با بیل یا وسایل ماشینی به سهولت و با صرف کمترین انرژی ممکن می گردد.
شخم زدن
عملیات شخم به دو صورت انجام میگیرد:
1ـ دستی (بیل ـ بیلچه ـ چهار شاخ و…)
شخم دستی یا شخم با بیل:
این شخم بیشتر در قطعات کوچک مورد استفاده قرار میگیرد.
کیفیت شخم با بیل بسیار خوب بوده و هدف از شخم را به خوبی تأمین میکند ولی کند بودن کار و گران بودن مزد کارگر مانع می شود که در زمین های بزرگ مورد استفاده قرار گیرد. اگر شخم دستی به دقت انجام گیرد یکی از مفیدترین شخم ها خواهد بود.
2ـ شخم مکانیزه(تراکتور، گاوآهن و …)
شخم به صورت مکانیزه
در این روش از گاو آهن و تراکتور استفاده میشود. نوع گاو آهن باید متناسب با خاک، وسعت مزرعه و توان تراکتور موجود انتخاب گردد. برای سبزی و صیفی کاری در سطح کوچک از گاوآهن های برگردان دار ولی برای سبزی و صیفی کاری درسطح متوسط یا بزرگ از گاوآهن های نیمه سوار و دنباله بند توصیه می شود. در هر صورت گاوآهن دو طرفه بهتر از یک طرفه است.
مشخصات یک شخم خوب با گاوآهن برگردان دار:
- لایه های خاک به طور یکنواخت زیر و رو شده باشد.
- عمق شخم در تمام نقاط زمین یکسان باشد.
- عملیات تکمیلی مانند دیسک زدن و … به راحتی انجام گیرد.
- زیاد کلوخه ای نشده باشد.
شخم اراضی می بایست به نحوی انجام شود که هیچ قطعه شخم نخورده ای در زمین باقی نماند، تراکم و فشردگی خاک به حداقل برسد، تسطیح زمین به هم نخورد و در وقت صرفه جویی شود.
عمق شخم باید چقدر باشد؟
عمق خاکی که گاو آهن زیر و رو میکند از نظر زراعتی بسیار مهم است و به جنس زمین، عمق خاک زراعی و نیاز محصول و … بستگی دارد.
عمق شخم را می توان به چهار گروه تقسیم کرد:
- سطحی (10 تا 15 سانتیمتر).
- متوسط(15 تا 25 سانتیمتر)
- عمیق(25 تا 30 سانتیمتر)
- خیلی عمیق (بیشتر از 30 سانتیمتر)
خاک ورزی ثانویه
عملیاتی که مربوط به نرم کردن خاک یعنی خرد کردن کلوخه ها و ریزکردن ذرات درشت خاک می باشند، تا بذر به خوبی به ذرات آن چسبیده و بتواند از رطوبت آن استفاده کند تا جوانه بزند و ریشه های زیادی در اعماق خاک بدواند و در نتیجه حداکثر استفاده را از مواد غذایی اعماق خاک بنماید را عملیات خاکورزی ثانویه می نامند.
و شامل عملیات تسطیح، دیسک زدن، ماله کشیدن و غیره جهت آماده کردن زمین برای کشت می باشد. همچنین ممکن است برخی از بذرها تماس کاملی با خاک نداشته باشند و جذب آب و مواد غذایی توسط بذر انجام نشود. در این صورت می توان به کمک ماشین هایی، کلوخ های حاصل از شخم را خرد نموده و سطح خاک را نیز کاملا هموار کرد. این ماشین ها نسبت به ماشین های خاک ورزی اولیه سبک تر بوده و عمق کار کمتری نیز دارند.
رایج ترین ماشین های خاک ورزی که در کشت سبزی و صیفی برای خاک ورزی ثانویه به کار می روند، عبارت اند از:
- الف ـ دیسک
- ب ـ رتیواتور
- ج ـ شیارکش
مشاهده تمامی محصولات فروشگاه
