احتمالا برایتان پیش آمده که در بعضی سال‌ها متوجه شوید گل‌های زیادی روی درختان مرکبات ظاهر می‌شوند، اما در نهایت تعداد قابل توجهی از این گل‌ها و حتی میوه‌های تازه تشکیل‌شده می‌ریزند. به‌خصوص اگر درخت پرتقال داشته باشید، ممکن است بارها این سوال برایتان پیش آمده باشد که علت ریزش گل درخت پرتقال چیست؟ در واقع، ریزش گل پدیده‌ای طبیعی است، اما گاهی این ریزش فراتر از حد معمول می‌شود و خسارت اقتصادی یا نگرانی باغدار را به‌همراه دارد.
یک بخش از ریزش‌ها طبیعی‌اند اما ممکن است عوامل دیگری هم وجود داشته باشد که سبب ریزش غیرطبیعی گل و میوه مرکبات شود. در ادامه این مقاله، ضمن اشاره به علت ریزش گل مرکبات و علت ریزش میوه مرکبات، راهکارهایی کاربردی ارائه می‌دهیم تا بتوانید با رعایت نکات فنی و مدیریتی، ریزش‌های غیرضروری را کاهش دهید. به‌علاوه، مباحثی همچون کود برای جلوگیری از ریزش میوه مرکبات، علت ریزش برگ درخت پرتقال در تابستان، علت افتادن میوه نارس از درخت، علت ریزش میوه نارنج و دیگر سوالات پرتکرار را نیز بررسی خواهیم کرد. همچنین به شما خواهیم گفت چرا درخت نارنج گل نمیدهد و چه کنیم تا درخت نارنج و پرتقالی سالم و پربار داشته باشیم.
ریزش طبیعی و ریزش غیرطبیعی گل مرکبات
درختان مرکبات به‌طور ذاتی، گل‌های بسیاری تولید می‌کنند؛ اما طبیعت به‌گونه‌ای طراحی شده تا درخت بتواند تنها بخشی از این گل‌ها را به میوه تبدیل کند. دلیل آن این است که درخت قادر نیست مواد غذایی تمام گل‌ها را تأمین کند. ازاین‌رو، بخش زیادی از گل‌ها ریزش می‌کنند تا بار درخت با بنیه و منابع غذایی‌اش هماهنگ باشد. اگر این مقدار ریزش کنترل‌شده و در زمان درست باشد، نه‌تنها جای نگرانی نیست بلکه نشانه خوبی است که درخت دارد خودش را تنظیم می‌کند.
از طرفی، گاهی ریزش گل و میوه بیشتر از حالت معمول می‌شود؛ اینجاست که صحبت از علت ریزش گل مرکبات به‌صورت غیرطبیعی پیش می‌آید. چون اگر درخت بیش‌ازحد گل و میوه بریزد، محصول نهایی کاهش می‌یابد و باغدار متحمل ضرر خواهد شد. در ادامه می‌خواهیم دقیق‌تر علت این ریزش‌ها را بررسی کنیم.
عوامل مؤثر در ریزش گل و میوه مرکبات
حالا که دانستیم ریزش گل در برخی موارد طبیعی و ضروری است، بهتر است به عواملی بپردازیم که ممکن است این ریزش را از حد طبیعی خود فراتر ببرند. همانطور که قبلا اشاره کردیم، ما به‌دنبال علت ریزش گل مرکبات و همین‌طور علت ریزش میوه مرکبات هستیم. در این بخش، عوامل کلیدی را مرور خواهیم کرد.
دما و شرایط آب‌وهوایی
- گرمای بیش از حد: هوای بسیار گرم به‌ویژه در اوایل تابستان باعث تنش‌های رطوبتی می‌شود. در چنین شرایطی درخت سعی می‌کند آب را بیشتر به برگ‌ها برساند و این اتفاق ممکن است منجر به علت افتادن میوه نارس از درخت شود. همچنین گرمای بالا گرده‌افشانی را با اختلال مواجه می‌کند و گل‌هایی که به‌خوبی گرده‌افشانی نشده‌اند، به‌زودی می‌ریزند.
- سرمای نابهنگام: گاهی نیز سرمای اوایل فصل رشد یا دوره گلدهی باعث می‌شود زنبورهای عسل و حشرات مفید کمتر فعالیت کنند و این یعنی گرده‌افشانی ضعیف و علت ریزش گل درخت پرتقال یا سایر ارقام مرکبات.
در برخی مناطق نیمه‌گرمسیری، ممکن است ناگهان موجی از گرما یا سرمای نابهنگام بیاید و این شوک حرارتی سبب ریزش غیرطبیعی بخش زیادی از گل‌ها و میوه‌های ریز شود.
تنش آبی (کم‌آبی یا غرقابی شدن)
- کمبود آب: وقتی خاک خشک باشد و درخت با کم‌آبی مواجه شود، به‌ویژه در دوران گلدهی و تشکیل میوه، تعداد گل‌های عقیم بالا می‌رود و میوه‌های تشکیل‌شده زودتر می‌ریزند. به همین دلیل است که گفته می‌شود علت ریزش میوه نارنج یا پرتقال در اوایل تابستان می‌تواند کم‌آبی باشد. اگر درخت در تابستان آب کافی نگیرد و ناگهان با بارندگی‌های پاییزی روبه‌رو شود، حتی ممکن است میوه‌های باقی‌مانده هم ترک بخورند و بریزند.
- غرقابی شدن: درست است که کم‌آبی مشکل‌ساز است اما آبیاری بی‌رویه و غرقاب کردن درختان مرکبات هم فاجعه دیگری است. درختانی که ریشه‌هایشان بیش از حد در آب بماند، به علت نرسیدن اکسیژن کافی دچار خفگی ریشه می‌شوند و دچار ریزش گل، میوه و حتی برگ می‌گردند.
بنابراین، ایجاد یک برنامه منظم و اصولی آبیاری یکی از راه‌های مهم کنترل علت ریزش میوه مرکبات و پیشگیری آن محسوب می‌شود.
تغذیه نامتعادل درخت
بسیاری از باغداران با اصطلاح «کوددهی بر اساس آزمون خاک و برگ» آشنا هستند. اگر این موضوع جدی گرفته نشود، درخت ممکن است با کمبود یا بیش‌بود (افزودگی) برخی عناصر روبه‌رو شود و این امر بر ریزش گل و میوه اثر منفی بگذارد.
- کمبود ازت (نیتروژن): یکی از رایج‌ترین کمبودهاست. اگر مقدار ازت کمتر از حد معمول باشد، درخت قدرت کافی برای رشد و تبدیل گل‌ها به میوه را ندارد. گاهی ممکن است گلدهی زیاد شود اما به‌دلیل ضعف عمومی، میوه‌ها ریزش کنند.
- ازدیاد ازت: در نقطه مقابل، زیادی ازت هم رشد شاخ‌وبرگ را افراطی می‌کند و به جای آنکه درخت درگیر گلدهی و میوه‌دهی شود، در حال ساخت برگ‌های جدید خواهد بود. این شرایط هم به علت ریزش گل مرکبات می‌انجامد.
- کمبود ریزمغذی‌ها: کمبود عناصری مثل بُر یا روی نیز می‌تواند منجر به ریزش میوه و گل شود.
استفاده از کود برای جلوگیری از ریزش میوه مرکبات همیشه باید با آگاهی همراه باشد. بهترین روش این است که اول خاک مزرعه یا باغ آزمایش شود و سپس طبق نیاز واقعی درختان، کود مناسب داده شود. در غیر این صورت، کوددهی زیاد یا کم اثرات منفی دارد.
برای درخواست آزمایش خاک، برگ و آب می‌توانید روی لینک کلیک کرده و به صفحه آزمایشگاه کشاورزی پسته رفسنجان مراجعه کنید.
آفات و بیماری‌ها
از آنجا که هوای مرطوب و گرم، شرایط مناسبی برای رشد آفات و بیماری‌های قارچی فراهم می‌کند، کشاورزان با انواع آفات مانند شپشک‌ها، کنه‌ها، شته سبز و مگس میوه روبه‌رو می‌شوند. این موجودات وقتی درخت را ضعیف کنند، باعث می‌شوند گل‌ها و میوه‌ها بریزند.
همچنین بیماری‌هایی نظیر شانکر، لکه قهوه‌ای، پوسیدگی قهوه‌ای میوه و نماتدها هم در برخی مناطق شایع‌اند و اگر بموقع کنترل نشوند، علت ریزش میوه مرکبات قبل از برداشت خواهند بود.
شیوه‌های پیشگیری و مدیریت ریزش گل و میوه
تا اینجا گفتیم علت ریزش گل مرکبات و علت ریزش میوه مرکبات چیست. حال بیایید ببینیم چگونه می‌توان از ریزش‌های غیرطبیعی جلوگیری کرد و چه اقداماتی برای نگه‌داری مطلوب‌تر میوه‌ها لازم است.
آبیاری و مدیریت رطوبت خاک
یکی از راه‌های اصلی مدیریت علت ریزش برگ درخت پرتقال در تابستان و گل و میوه مرکبات، توجه ویژه به آبیاری است. اگر در تابستان‌های گرم، درخت تشنه بماند، گل‌ها و میوه‌ها زود می‌ریزند. در عین حال، غرقاب شدن هم مشکل‌آفرین است. پس:
- در فصول گرم، برنامه آبیاری باید منظم و با تناوب درست باشد.
- زهکشی مناسب برای خاک الزامی است تا از ماندن آب اضافی در پای درخت جلوگیری شود.
- در مناطقی که بارندگی شدید است، ایجاد کانال‌های خروج آب یا کشت روی پشته اهمیت دارد.
تغذیه صحیح و کوددهی به‌موقع
- بهترین کود برای جلوگیری از ریزش میوه کودی است که در آن تعادل عناصر وجود داشته باشد. معمولا کودهایی که درصد متعادلی از ازت، فسفر و پتاسیم دارند، به‌همراه مقدار مورد نیاز عناصر ریزمغذی (آهن، روی، منگنز، بر) توصیه می‌شوند. برای اطلاع از قیمت و خرید کود می‌توانید روی لینک کلیک کرده و به صفحه فروشگاهی پسته رفسنجان مراجعه کنید.
- کارشناسان تغذیه گیاهی می‌گویند حدود سه تا چهار هفته قبل از شکوفایی گل‌ها، زمان مناسبی است که کودهای ازته در اختیار درخت قرار بگیرد تا بنیه کافی برای گلدهی داشته باشد. به‌عبارتی، در این مقطع می‌توان شاهد کاهش علت ریزش گل مرکبات بود.
- محلول‌پاشی اوره و سولفات روی در زمان تورم جوانه‌ها (پیش از گلدهی) به تقویت گلدهی کمک می‌کند. البته باید به دستورالعمل کارشناسی در مورد میزان و زمان محلول‌پاشی دقت کرد.
هرس و فرم‌دهی درختان
یکی دیگر از فاکتورهایی که گاهی کشاورزان به آن کم‌توجهی می‌کنند، هرس اصولی درخت مرکبات است. زمانی که شاخه‌های اضافه، بیمار یا خشک باقی بمانند، بخش قابل توجهی از مواد غذایی درخت صرف نگه‌داری این شاخه‌ها می‌شود. با هرس به‌موقع:
- جریان هوا و نور درون تاج درخت بهتر می‌شود.
- شاخه‌های سالم قدرت بیشتری برای تغذیه گل و میوه خواهند داشت.
- از بسیاری از بیماری‌های قارچی که در محیط‌های مرطوب و تاریک داخل شاخ‌وبرگ انبوه فعال می‌شوند، جلوگیری خواهد شد.
تجربه نشان داده که گاهی باغدارها حلقه‌زنی را هم برای کاهش ریزش گل و میوه به کار می‌برند؛ به این معنا که بخشی از پوست شاخه را جدا می‌کنند تا مواد غذایی در همان شاخه محبوس شود و میوه‌ها بهتر تغذیه کنند. این کار اما نیاز به مهارت دارد و نباید خودسرانه انجام شود.
مبارزه با آفات و بیماری‌ها
- آفات: شته سبز مرکبات، شپشک‌های آردآلود، مگس میوه مدیترانه‌ای، کنه‌ها و سپردارها از مهم‌ترین آفات هستند که می‌توانند باعث شوند گل، میوه و برگ درخت بریزد. بهترین راه، پایش مداوم باغ و استفاده به‌موقع از سموم یا روش‌های کنترل تلفیقی است.
- بیماری‌ها: چرا گاهی می‌بینیم حتی نزدیک برداشت هم میوه می‌ریزد؟ یکی از دلایل می‌تواند ابتلا به بیماری‌های قارچی مثل پوسیدگی قهوه‌ای یا شانکر باشد. بهبود زهکش خاک، هرس اصولی، حذف میوه‌ها یا شاخه‌های آلوده و استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب در زمان مقرر، روش‌های مهمی برای پیشگیری از این مشکل است.
پرسش‌های متداول کشاورزان
در این بخش می‌خواهیم پاسخ برخی سوالات رایج را که ممکن است برای هر باغدار مرکبات پیش بیاید، مرور کنیم.
علت ریزش برگ درخت پرتقال در تابستان چیست؟
معمولا مهم‌ترین علت، کم‌آبی و گرمای بیش از حد است. همچنین کمبود عناصر غذایی و گاهی وجود آفات مکنده مثل کنه‌ها یا شپشک‌ها می‌تواند باعث ریزش برگ شود. اگر برگ‌های یک درخت در تابستان بریزد، میوه‌هایی که هنوز به رشد نهایی نرسیده‌اند هم در معرض ریزش قرار می‌گیرند.
چرا درخت نارنج گل نمیدهد؟
علل مختلفی می‌تواند باعث بی‌گل‌ماندن درخت نارنج شود:
- کمبود عناصر به‌خصوص ازت، روی و بُر؛
- کمبود آبیاری در دوره تشکیل جوانه‌های گل؛
- هرس نامناسب که به ایجاد رشد رویشی افراطی منجر می‌شود؛
- آفات یا بیماری‌های ریشه؛
- سرمای شدید زمستان.
با رعایت یک برنامه تغذیه‌ای مناسب، آبیاری منظم و حذف شاخه‌های مزاحم، معمولا می‌توانید درخت نارنج را به گل‌دادن تشویق کنید.
درخت پرتقال بعد از چند سال میوه میدهد؟
بسته به نوع پایه و رقم پرتقال، زمانی که نهال کاشته می‌شود، معمولا حدود 3 تا 5 سال طول می‌کشد تا به مرحله باردهی اقتصادی برسد. در طول این مدت باید با کود مناسب، آبیاری منظم و هرس اصولی به درخت رسیدگی کنید. اگر وضعیت نگه‌داری خوب نباشد، زمان میوه‌دهی بیشتر به تعویق می‌افتد یا درخت دچار ریزش میوه‌های نارس می‌شود.
علت افتادن میوه نارس از درخت چیست؟
میوه نارس گاهی به دلایل طبیعی ریزش می‌کند؛ اما عواملی مثل کمبود آب، تنش دمایی، تغذیه ضعیف و هجوم آفات هم می‌توانند این ریزش را تشدید کنند. همچنین درخت اگر بیش از حد میوه تشکیل داده باشد، خودبه‌خود میوه‌های اضافی را در مرحله نارس می‌ریزد تا بتواند بقیه میوه‌ها را بهتر تغذیه کند.
علت ریزش میوه نارنج چه تفاوتی با پرتقال دارد؟
به‌طور کلی، نارنج در برابر برخی بیماری‌ها مقاوم‌تر است اما اگر با شرایط تنش آبی، سرما یا کمبود شدید عناصر غذایی مواجه شود، دقیقا مثل پرتقال دچار ریزش میوه می‌شود. البته برخی ارقام نارنج زودرس هستند و ممکن است میوه‌هایشان در پایان تابستان شروع به ریزش کند که این روند طبیعی است.
سخن آخر
یادتان باشد بهترین کود برای جلوگیری از ریزش میوه کودی است که مطابق با آزمایش خاک و برگ و نیاز واقعی درخت باشد. هرگونه افراط یا تفریط در کوددهی، نتیجه مطلوب نمیدهد. همچنین در مناطقی با گرمای شدید یا نوسانات دمایی زیاد، باید توجه ویژه‌ای به زمان و مقدار آبیاری داشت.
امیدواریم این مقاله برایتان مفید بوده باشد و با راهکارهای پیشنهادی بتوانید جلوی ریزش غیرضروری گل و میوه در باغ‌های مرکبات‌تان را بگیرید. در نهایت، داشتن درختانی سالم با میوه‌هایی مرغوب، هدف همه ماست. اگر تجربه یا پرسشی در این زمینه دارید، حتما با کارشناسان محلی یا گروه‌های تخصصی کشاورزی درمیان بگذارید. موفق و پرثمر باشید!
_350x350.webp)
_350x350.webp)
09134152870
