معرفی سبزی خوشمزه و تند تره
سبزی و گیاه پرخاصیت تره به فارسی در برخی مناطق بنام «گندنا» می باشد. نام های محلی آن در کرمانشاه و در غرب ایران «کور» و در گیلان شمال ایران «کوار» گفته می شود.
در کتب طب سنتی با نام های عربی «کراث المائده» و «کراث البقل» و «گندنا»، «کراث رومی»، «کراث» آمده است و نوع بری آن «کراث الثوم» نام دارد. به انگلیسی آنرا Garden leek گویند. گیاهی است از خانواده Liliaceae با نام علمی .Allium porrum L می باشد.
مشخصات گیاه شناسی تره
تره گیاهی است دوساله و پایا که برگ های آن بلند و باریک اغلب خمیده و افتاده به رنگ سبز تیره، قسمت پایین ساقه سفید است که منتهی به یک پیاز کوچکی در داخل خاک می شود.
گل های آن مجتمع و گروهی به شکل یک گلوله مدور در انتهای ساقه گل دهنده قرار داشته و رنگ هر یک از گل ها سفید مایل به سبز یا گلی که از آنها دانه های سیاه و پهن و ناصاف تره به دست می آید.
به صورت کلی گیاه تره دو نوع است، یکی نوع کوتاه و نازک تابستانه و دیگری تره فرنگی که نوع زمستانه خیلی بلند (تا یک متر) و برگ ها پهن و قوی می شود.
تکثیر تابستانه آن از طریق کشت بذر آن در اوایل بهار صورت می گیرد و کشت نوع زمستانه آن در اواخر زمستان بذر در شاسی کاشته می شود و گیاه های حاصله که چند برگه و به ارتفاع 15-10 سانتی متر و ساقه آن به قطر حدود یک مداد رسید در اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت به محل اصلی منتقل می شود و فاصله خطوط را 25 و فاصله بوته ها روی خطوط را 15 سانتی متر باید در نظر گرفت.
ترکیبات شیمیایی موجود در تره
از نظر ترکیبات شیمیایی در تره کمی آرسنیک وجود دارد و به علاوه اسانس روغنی فرار دارد که جزء عمده و اصلی آن را الیل دیسولفید تشکیل می دهد.
در پیاز آن در حدود 0/4 درصد آلیئین وجود دارد و به علاوه وجود آلانین، آرژی نین، آسپارتیک اسید، آسپاراژین، هیستیدین، لوسین، متیونین، تریپتوفان، والین، فنیل آلانین، پرولین، سرین، وترئونین در آن گزارش شده است.
در هر یک صد گرم از قسمت پایین سفید تره فرنگی و پیاز تره فرنگی خام به طور متوسط مواد زیر وجود دارد. آب 85 گرم، پروتئین 2/2 گرم، هیدرات های کربن 11 گرم، خاکستر 0/9 گرم، کلسیم 52 میلی گرم، فسفر 50 میلی گرم، آهن 1/1 میلی گرم، سدیم 5 میلی گرم، پتاسیم 347 میلی گرم، ویتامین آ 40 واحد بین الملل، تیامین 0/11 میلی گرم،
تره و شاخه گل دار آن دارای رایبوفلاوین 0/06 میلی گرم، نیاسین 0/5 میلی گرم، ویتامین سی 17 میلی گرم می باشد.
فواید خوردن تره برای سلامتی
- تره از نظر طبیعت طبق نظر دانشمندان طب سنتی خیلی گرم و به طور متوسط خشک است.
- گیاه تره سبزی خوردنی برگی است که خوردن آن منافع فراوانی دارد.
- ضد عفونی کننده روده ها و مدر است.
- برای معالجه روماتیسم و بیماری های کبدی مفید است.
- خواص آن گرم کننده و بازکننده انسدادها و گرفتگی ها و لطیف کننده است.
- خوردن تره پاک کننده قصبه ریه و بازکننده گرفتگی های کبد و مقوی هاضمه و کمر و ملین است.
- ترشح ادرار و حیض را زیاد می کند یعنی مدر و قاعده آور است.
- تره را اگر با طعام و بعد از طعام بخورید کمک به هضم غذا کرده مانع ترش شدن غذا می شود و مزاج را لینت می دهد.
- خوردن تره نیروی جنسی را تقویت می کند.
- خوردن آب تره به قدر 15 گرم خون بواسیر را قطع می کند و اگر با عسل خورده شود محرک نیروی جنسی است.
- برای بیماری های سرد و تر سینه و ورم های ریه و نرم کردن آن ها مفید است.
- اگر تره را با آب جوشانده جو و یا پخته تره با جو استفاده شود برای درد سر، سینه، تنگی نفس مفید است.
- پرورده تره در سرکه بازکننده گرفتگی کبد و طحال است.
- خوردن برگ پخته آن برای بواسیر مفید است.
- اگر تره را با کندر و سرکه مالیده و در بینی بریزند برای بند آمدن خونریزی از بینی نافع است.
- اگر برگ آن را با سرکه مخلوط و در آن له کرده و به پیشانی بمالند خونریزی از بینی را قطع می کند.
- تره از پیاز دیر هضم تر و نفاخ تر است و خون را می سوزاند و بینایی چشم را کاهش می دهد و لثه را خراب می کند و برای گرم مزاجان مضر است از این نظر باید با گشنیز و کاسنی تازه خورد.
آیا می توان تره را به عنوان ضماد مصرف کرد؟
- ضماد آن برای نرم کردن ورم ها مفید است.
- ضماد تره برای گزیدن افعی و خوردن آن با آب عسل نیز برای خنثی کردن سموم جانوران مفید است.
- ضماد تره با سماق برای مخملک و زگیل و با نمک برای التیام زخم های بد مفید است.
- تخم تره گرم و خشک است. خوردن 10 گرم از تخم تره با 10 گرم تخم مورد برای رفع امراض سرد نافع است، خونریزی از سینه و به طور کلی خونریزی از هر عضوی را قطع می کند، بازکننده گرفتگی های بلغمی مجاری کبد و محرک اشتها و مقوی کلیه و مثانه است.
- بوداده تخم تره با تخم تره تیزک اسهال مزمن را قطع می کند و شکم روش را بند می آورد و گازهای روده ها را تحلیل می برد.
- ضماد عصاره تخم تره برای گزیدگی افعی و رفع لکه های پوست نافع است. تخم تره مضر ریه و کلیه و مثانه است از این نظر باید با
عسل خورد. - مالیدن پخته آن برای بواسیر و قطره آنکه با روغن گل و سرکه مخلوط شده باشد در گوش برای کاهش درد گوش مفید است.
- شیاف برگ کوبیده آن به تنهایی یا با داروهای مناسب برای خشک کردن رطوبت های رحم مفید است.
معرفی تره تیزک یا شاهی
این سبزی خوشمزه را در مازندران تره تیزک و در سایر مناطق ایران تره تیزک و شاهی گفته می شود. در کتب طب سنتی با نام های «جرجیربستانی» و «رشاد» گفته می شود و تخم آن را «حرف» و «حرف ابیض» ،«حب الرشاد» گویند. به انگلیسی آن را garden cress و با نام علمی .Lepidium Sativum L و از خانواده Cruciferae می باشد.
مشخصات گیاه شناسی شاهی
تره تیزک مزروع گیاهی است علفی و یکساله که برگ های آن سبز شاداب، لطیف، کمی تند می باشد. ارتفاع بوته کم در حدود یک وجب گاهی کمی بیشتر است. گل های آن به رنگ سفید یا قرمز ارغوانی کوچک که به طور گروهی در انتهای شاخه گل دهنده ظاهر می شود. تخم آن ریز و قرمز و کمی دراز است.
تکثیر تره تیزک از طریق کاشت بذر آن به محض برطرف شدن سرمای زمستان آغاز و در تمام طول فصل بهار در هوای آزاد می توان به فواصل زمانی برای برداشت های متناوب کاشت.
ترکیبات شیمیایی موجود در شاهی
از نظر ترکیبات شیمیایی بررسی های متعددی در مدارک فنی مختلف منتشر شده که از نظر اهمیتی که این گیاه در طب سنتی دارد انواع بررسی ها در اینجا ذکر می شود.
در یک بررسی وجود اسانس روغنی فرار در گیاه تأیید شده است و به علاوه گزارش شده است که گیاه حاوی گلوکوزید گلوکوتروپئولین است. در بررسی دیگری گلوکوزیدی به اسم تروپئولوزید را ذکر کرده است، از نظر ویتامین ها نیز گیاه غنی از ویتامین های C و A می باشد.
در هر یک صد گرم از گیاه (قسمت قابل خوردن) خام و تازه تره تیزک مواد زیر وجود دارد:
آب 89/4 درصد، پروتئین 2/6 درصد، چربی 0/7 درصد، هیدرات های کربن 5/5 درصد، کلسیم 81 میلی گرم، فسفر 76 میلی گرم، آهن 1/3 میلی گرم، سدیم 14 میلی گرم، پتاسیم 606 میلی گرم، ویتامین آ 9300 واحد بین الملل، ویتامین سی 69 میلی گرم، نیاسین 1 میلی گرم، رایبوفلاوین 0/26 میلی گرم، تیامین 0/08 میلی گرم.
در گزارش علمی دیگری ترکیبات شیمیایی گیاه را به شرح زیر اعلام کرده است:
اسانس روغنی فرار در حدود 0/115 درصد. فرآورده های فرار حاصل از برگ تره تیزک دارای خاصیت و فعالیت ضد باکتری در مقابل میکروب باسیلوس سبتی لیس و مایکرو کوکوس پیوژنس واریته ارئوس است.
تخم تره تیزک دارای یک آلکالوئید سیناپیک اسید، کولین اتر و یک اسانس روغنی است.
اسانس روغنی تره تیزک خاصیت فعالیت (تحریک جنسی در زنان) دارد. تخم تره تیزک در حدود 25/5 درصد روغن نیم خشک دارد. لعاب تخم تره تیزک از نظر خواص جانشین صمغ عربی و کتیرا است.
فواید خوردن تره تیزک(شاهی) برگ درشت برای سلامتی بدن
- تره تیزک از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و نسبتا خشک است.
- از گیاه تره تیزک در موارد آسم و سرفه و بواسیرهای خونی استفاده می شود و بسیار نافع است.
- ضد کمبود ویتامین C و برای بیماری های کمی ویتامین C در بدن اثر شفابخش دارد. یعنی آنتی اسکوربوتیک دارد.
- از ریشه تره تیزک برای مرحله دوم سیفیلیس استفاده می شود.
- تخم تره تیزک ترشح شیر را زیاد می کند و به اصطلاح گالاکتاگوگ است.
- جوشانیده تخم تره تیزک در شیر برای سقط جنین به کار می رود.
- به صورت ضماد برای تسکین درد ضربه به کار می رود.
- برگ های آن نیروبخش محرک، مدر و ضد کمی ویتامین C می باشد.
- باز کننده گرفتگی ها و انسداد مجاری کبد و طحال و صاف کننده و مدر بول و خردکننده سنگ مثانه است.
- تقویت کننده باه و محرک جماع و مولد اسپرم است و موجب تحریک جنسی در زنان می شود.
- در تسریع هضم غذا و تحلیل باد و گاز و نفخ مفید است.
روش تهیه عصاره تره تیزک(شاهی)
ساقه و برگ تره تیزک تازه را در هاون می کوبند و یا با وسیله دیگری با فشار عصاره آن را می گیرند و صاف می کنند با این روش که باید بدون دخالت آتش صورت گیرد، عصاره بسیار مؤثر و نافعی تهیه می شود که مصرف آن در شربت و عصاره ی تره تیزک و سایر ترکیبات خواص آن را در حد اعلا منعکس می کند.
اگر ساقه و برگ و تخم آن را در هاون بکوبند و در بشقابی پهن کنند تا خشک شود بعد مجددا در هاون انداخته و بکوبند و سپس کمی شیر تازه داخل آن کرده و مجددا مقداری تخم تره تیزک داخل آن کرده و بکوبند و این کار را به دفعات تکرار نمایند تا مانند خمیر شود و از آن حب درست کنند از نظر جمیع خواص فوق خوردن حب آن بسیار مفید است.
طرز تهیه شربت تره تیزک(شاهی)
برای تهیه شربت از تره تیزک 16 واحد، از قند 30 واحد، در حمام بن ماری با حرارت کافی حل کنند و شربت تهیه شده برای مصرف آماده می باشد.
در موردی دیگر اگر آب تره تیزک را گرفته و با نخود خشک کوبیده شده پرورده نمایند و بیاشامند در افزایش تولید اسپرم بسیار مؤثر است.
برای خرید انواع گیاهان دارویی به فروشگاه ما مراجعه کنید!!
مشاهده تمامی محصولات فروشگاه
