از خواص هفتگانه مرزه غافل نشوید!

از مشخصات گیاه شناسی مرزه چه می دانید؟

در کتب طب سنتی، مرزه با نام های «آویشن شیرازی»، «اوشن»، «ایشن»، «صعتر»، «مرزه» و به عربی «ندع» و به ترکی «کلکلیک» نامیده می شود. به انگلیسی به آن Annual savory و Savory گفته می شود.

مرزه گیاهی است از خانواده Labiatae و با نام علمی .Satureia hortensis L می باشد.

مرزه یا صعتر بستانی گیاهی است علفی یکساله با برگ هایی به رنگ سبز خاکستری باریک و دراز و متقابل پوشیده از تار. گل های
آن کوچک سفید یا سرخ تیره است.

مرزه در اغلب مناطق ایران به صورت پرورشی در سبزیکاری ها کاشته می شود و در اطراف تبریز و خوی و ارسباران و در مناطق مختلف خراسان به طور خودرو می روید.

صعتر کوهی که گونه زمستانی گیاه است گیاهی است پایا و به صورت درختچه کوچکی است با برگ های بی کرک، شفاف و در ایران با نام های آویشن شیرازی، آویشن و افشن شناخته می شود.

در حاجی آباد بین سیرجان و بندرعباس نوعی از صعتر که صعتر بری است به صورت درختچه دیده می شود نام محلی آن در حاجی آباد پرشم است نام علمی این گونه. Zataria multiflora Boiss می باشد.

برگ های آن با خواص برگ های مرزه بستانی یا مرزه کوهی متفاوت است و شبیه پونه کوهی است.

تخم مرزه یا نوع بستانی صعتر را در اوایل بهار می توان کاشت. فاصله خطوط 75 سانتیمتر و فاصله بوته ها 15 سانتیمتر کافی است.

برداشت برگ و ساقه مرزه بهاره معمولا 120-75 روز پس از کاشت و به هرحال بی درنگ قبل از شروع گل دادن باید انجام شود و پس از برداشت برگ ها را در محل سایه خشک نموده و باید در ظروف سربسته نگهداری شود تا اسانس آن حفظ شود.

ترکیبات شیمیایی که در مرزه یافت شده است.

از نظر ترکیبات شیمیایی در گیاه مرزه اسانس وجود دارد که مقدار آن در دوران رویش گیاه در حدود 0/97 درصد می باشد. از این اسانس در ساختن بعضی عطرها و ادوکلن ها استفاده می شود. این اسانس شامل حدود 30 درصد کارواکرول است.

مهمترین خواص هفتگانه مرزه 

مرزه از نظر پزشکی در طب سنتی طبیعت آن نسبتا گرم و خشک و دارای خواصی تقریبا مشابه حاشا (آزربه) در برخی موارد ضعیف تر از آن است.

1. ضد نفخ و اشتها آور است و برای جلوگیری از نفخ حبوبات و بقولات اگر با غذا مرزه مصرف شود مانع نفخ می شود.
2. برای تقویت نیروی جنسی مؤثر می باشد.
3. برای تسکین درد دندان از آن استفاده می شود و اگر با آب انجیر خورده شود برای سرفه و تنگی نفس و درخشانی رنگ رخسار اثر مفید دارد. اگر با سرکه و زیره مخلوط و مضمضه شود برای درد دندان و گلو مفید است.
4. در خارج ساختن کرم های معده کمک می کند.
5. ریختن چند قطره آن در گوش برای رفع سنگینی شنوایی گوش مفید است.
6. خوردن آن با پنیر برای چاق شدن انسان مؤثر است. انگشت پیچ آن با عسل برای ورم ملازه یا اووولا و سرفه های رطوبی و عقرب زدگی و خوردن گرد آن مخلوط با هم وزن آن شکر برای تقویت نور چشم مفید است.
7. جوشانده مرزه به صورت حمام در استعمال خارج برای تسکین دردهای روماتیسمی و عصبی و برای تقویت اطفال ضعیف و مبتلا به نرمی استخوان مؤثر است.

موارد مصرف ضماد مرزه

ضماد آن با روغن زیتون برای انواع دردهای پیچش شکم و اگر مرزه در سرکه خیسانده و خورده شود در صورت نبودن سرفه برای طحال بسیار مفید است.

در استعمال خارجی 60-50 گرم آن را در هزار گرم آبجوش دم می کنند.

موارد مصرف تخم مرزه

تخم مرزه در جمیع خواص فوق از برگ آن قویتر است و برای بیماری یرقان و تقویت نیروی جنسی مؤثر است و جویدن آن برای تسکین درد دندان و تحریک اشتها خوب است.

طرز تهیه 4 دمکرده مرزه

1. اگر شاخ و برگ های مرزه را با هم وزن آن عناب و چهار برابر وزن مرزه آب بجوشانند تا مجموع به ربع برسد و صاف کنند این دمکرده برای تصفیه خون غلیظ خیلی مؤثر است اگر ده گرم گل آن را با سرکه و نمک بخورند مسهل خوبی برای بلغم و سودا بوده و مدر است و قاعده آور.
2. گیاه مرزه را در هزار گرم آبجوش دم می کنند و میل می کنند در فرانسه از این دمکرده در موارد اسهال نیز استفاده می کنند.
3. اگر داروهای مسهل با دمکرده مرزه خورده شود برای رفع ترشی غذای فاسد شده در معده و جلوگیری از استفراغ و درد قلب مفید است. ضمنا دمکرده آن با آب کرفس برای خرد کردن سنگ مثانه و رفع عسر البول (سخت ادرار کردن) بسیار مفید است.
4. مرزه برای معالجه اسهال بسیار مؤثر است دمکرده 10 گرم در هزار گرم آبجوش آن اگر چند فنجان خورده شود اثرش ظاهر می شود.

احتیاط در مصرف مرزه

مرزه در برخی موارد عوارضی در ریه ایجاد می کند در صورت بروز عوارض جانبی برای رفع آن کمی سرکه خورده شود. مقدار خوراک مرزه 30 گرم است.

برای خرید انواع گیاهان دارویی به فروشگاه ما مراجعه کنید!!