پیشگیری از آفات و افزایش سایز محصولات با کود سیلیکات پتاسیم
تغذیه صحیح گیاهان تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر کیفیت محصولات و پیشگیری از آفات و بیماری‌ها دارد. عناصر ریزمغذی نظیر سیلیسیوم نقش مهمی در استحکام دیواره‌ی سلولی، رشد و نمو گیاه، مقاومت گیاهان به آفات و قارچ‌ها دارند. استفاده از کودهای سیلیکات پتاسیم با داشتن عناصر سیلیسیم و پتاسیم به رشد و ایمنی گیاهان کمک می‌کند. در این مقاله خواص کود سیلیکات پتاسیم را در انواع محصولات کشاورزی بررسی می‌کنیم.
نقش کود سیلیکات پتاسیم در اصلاح ساختار خاک
اگرچه بیشتر خاک‌ها غنی از عناصر مغذی هستند؛ اما در اثر کشت‌های مکرر میزان این عناصر در خاک کاهش می‌یابد؛ بنابراین با اضافه کردن کودها به خاک می‌توان کمبود این عناصر را جبران کرد. از مهم‌ترین خواص کودهای سیلیکات پتاسیم تأمین عناصر سیلیسیم و پتاسیم خاک است. سیلیسیم در مقاومت گیاه به مسومیت نسبت به سایر عناصر نقش دارد.
سیلیسیم در جذب و انتقال عناصر میکرو و ماکرو خاک مؤثر است. در ادامه به اهمیت کودهای سیلیس دار در جذب عناصر مختلف می‌پردازیم.
- افزایش جذب عنصر روی در شرایط کمبود این عنصر در خاک
- کاهش آبشویی کودهای نیتروژن
- افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک
- کاهش تحرک فلزات سنگین
- افزایش فعالیت میکروبی خاک
- مانع مسمومیت ناشی از فسفر
- کاهش جذب سدیم و مقابله با تنش شوری در گیاهان
- افزایش جذب عنصر بور و کمک به افزایش ماندگاری میوه
تأثیر سیلیکات پتاسیم در افزایش فتوسنتز گیاهان
سیلیسیم علاوه بر افزایش سطح برگ‌ها با تقویت دیواره‌ی سلولی، افزایش غلظت کلروفیل برگ و افزایش استحکام ساقه با قرار گرفتن برگ‌ها به‌صورت عمودی باعث جذب حداکثری نور در گیاه شده و درنتیجه به منجر به افزایش فتوسنتز گیاه می‌شود.
فواید سیلیکات پتاسیم در افزایش مقاومت گیاهان در برابر آفات و تنش‌های محیطی
سیلیسیم موجود در کودهای سیلیکات پتاسیم در دیواره‌ی سلولی گیاه لایه‌ای را تشکیل می‌دهد؛ که منجر به تقویت دیواره‌ی سلولی شده و مانع جذب و انتقال فلزات سنگین مثل کادمیوم می‌شود. مطالعات نشان داده است که استفاده از این کودها مخصوصاً در گیاهان خانواده گندمیان با گسترش سیستم ریشه باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر خشکی می‌شود.
همچنین رسوب سیلیسیم در دیواره‌ی سلولی مانع از نفوذ آفات به گیاه می‌شود؛ بنابراین وجود سیلیسیم در کودهای سیلیکات پتاسیم می‌تواند ضمن کاهش آلودگی محیط‌زیست و سمیت گیاه به‌عنوان دشمن طبیعی برای مبارزه با آفات استفاده شود.
سیلیسیوم و مقابله با تنش شوری
به دلیل بالا بودن شوری آب در زمین‌های کشاورزی و تأثیر نامطلوب آن بر گیاهان باید اقداماتی برای مقاومت به تنش شوری صورت گیرد. از این‌رو محلول‌پاشی عناصر معدنی مثل سیلیسیم و پتاسیم ضمن مقاومت گیاه به تنش شوری منجر به افزایش عملکرد گیاه می‌شود.
شوری خاک با کاهش جذب آب توسط ریشه، سمیت یونی، فشار اسمزی و عدم تعادل مواد غذایی تولید محصولات کشاورزی را دچار اختلال می‌کند. سیلیسیوم با حفظ محتوای آب در برگ،تنظیم باز و بسته شدن روزنه‌ها، تبادل گازی و کاهش جذب سدیم سبب افزایش مقاومت گیاه به تنش شوری می‌شود.
نقش سیلیسیوم در کاهش خمیدگی گیاه
خمیدگی گیاهان در مراحل مختلف رشد گیاه اثرات نامطلوبی بر گیاه می‌گذارد. خسارت ناشی از خمیدگی مخصوصاً در گیاهان خانواده غلات در موارد شدید سبب از بین رفتن محصول می‌شود. سیلیسیوم ازجمله عناصری است که می‌تواند درصد خوابیدگی گیاه را کاهش دهد. سیلیسیوم در دیواره‌ی سلولی رسوب می‌کند. تقویت دیواره‌ی سلولی با افزایش مقاومت ساقه‌ی گیاه سبب می‌شود تا برگ‌های گیاه به‌صورت عمودی و بدون انحنا قرار گیرند.
تاثیر سیلیکات پتاسیم برای پسته
پسیل پسته از مهم‌ترین آفات پسته است؛ که می‌تواند منجر به خسارات اقتصادی زیادی ازجمله زرد و خشک شدن برگ‌های پسته، افزایش درصد ناخندانی، پوکی پسته و درنهایت کاهش میزان محصول شود. این آفت با فروبردن خرطوم در درخت پسته از شیره‌ی گیاهی تغذیه می‌کند؛ بنابراین با ضعیف شدن درخت منجر به حساس شدن آن به تنش‌های محیطی شود. ازآنجایی‌که کودهای سیلیکات پتاسیم نقش مؤثری در تقویت دیواره‌ی سلولی و استحکام گیاه دارند. می‌توان از خسارات پسیل پسته جلوگیری کند.
افزایش ماندگاری محصولات گلخانه‌ای با کودهای سیلیکات پتاسیم
مصرف کودهای سیلیکات پتاسیم در کشت‌های گلخانه‌ای با تأمین ریزمغذی‌های سیلیسیوم و پتاسیم موجب افزایش ماندگاری محصولات گلخانه‌ای می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهد در تولید توت‌فرنگی استفاده از کودهای سیلیکات پتاسیم با ایجاد مانع فیزیکی در سطح برگ، تأثیرگذاری بر سنتز آنزیم‌ها، افزایش غلظت کلروفیل می‌تواند در کنترل آفات نقش مؤثری ایفا کند؛ بنابراین با کاهش مصرف سموم کیفیت محصول را افزایش می‌دهد.
زمان مصرف سیلیکات پتاسیم
مصرف کودهای سیلیکاته پتاسیم باید بر اساس آزمایش خاک و نیاز گیاه تنظیم شود؛ و با توجه به میزان کمبود، سن گیاه و شرایط محیطی میزان کود مصرفی متغیر است. بهترین زمان برای مصرف کودهای سیلیکات پتاسیم برای غلات در مرحله‌ی خزانه، صیفی‌جات اوایل فصل، درختان میوه بعد از تورم جوانه‌ها است. به دلیل رقابت سیلیکات پتاسیم با برخی عناصر از ترکیب آن با سایر کودها و سموم بپرهیزید.
تأثیر سیلیکات پتاسیم بر رشد و جوانه‌زنی گوجه‌فرنگی
کشت توت‌فرنگی در بستر جامد بدون خاک منجر به بهبود رشد بوته، کیفیت میوه و مقامت به بیماری‌ها می‌شود. تأثیر سیلیسیوم بر گونه‌های مختلف توت‌فرنگی متفاوت است. به‌طورکلی محلول‌پاشی یا اضافه کردن سیلیسیوم به خاک متابولیسم اسید، قند و چربی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ و باعث افزایش رشد بوته‌های توت‌فرنگی می‌شود. در شرایط کمبود سیلیس در گلخانه توت‌فرنگی باعث کاهش گلدهی و عدم تولید میوه باکیفیت می‌شود.
نقش سیلیسیوم در تغذیه خیار گلخانه‌ای
محلول‌پاشی سیلیس روی بوته‌های خیار به دلیل رسوب آن در برگ‌ها منجر به افزایش استحکام برگ، تولید کلروفیل گیاه و افزایش فتوسنتز می‌شود. علاوه بر این سیلیس منجر به فعال شدن آنزیم ریبولوز بی فسفات کربوکسیلاز شده که با تثبیت دی‌اکسید کربن در بهبود فرآیند فتوسنتز مؤثر است.
میزان این عنصر در فرآیند آبشویی خاک کاهش می‌یابد؛ بنابراین تقویت گیاه با سیلیس در تمام مراحل رشد گیاه مخصوصاً مرحله‌ی زایشی ضروری به نظر می‌رسد. استفاده از سیلکات پتاسیم در گلخانه خیار به کاهش کپک پودری و پوسیدگی قارچی فیتوم کمک می‌کند.
اهمیت کودهای سیلیکات پتاسیم در مبارزه با آفت تریپس پیاز
آفت تریپس از مهم‌ترین آفات در مزارع پیاز محسوب می‌شود. باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای یا زرد روی برگ می‌شود. در موارد شدید این آفت با مکیدن شیره گیاه منجر به سوراخ شدن برگ، کاهش کلروفیل، حساس شدن به تنش‌ها، ضعف عمومی گیاه و کوچک‌تر شدن پیاز می‌شود. با مصرف کودهای سیلیکات پتاسیم می‌توان با آفت تریپس پیاز مبارزه کرد.
خواص کود سیلیکات پتاسیم در مزارع سیب‌زمینی
استفاده از کودهای سیلیکات پتاسیم در مراحل رشد سیب‌زمینی می‌تواند نیازهای این گیاه را تأمین کند. عنصر پتاسیم موجود در کود سیلیکات پتاسیم برای تولید کربوهیدرات‌ها و گلوسیدهای سیب‌زمینی مؤثر است. پتاسیم در مرحله‌ی پر شدن غده‌ها نقش مهمی دارد. همچنین پتاسیم باعث افزایش مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی و کاهش بیماری لکه سیاه می‌شود؛ و این محصول را از آسیب‌های انبارداری حفظ می‌کند.
اهمیت کودهای سیلیکات پتاسیم در تولید گل‌های زینتی
سیلیسیوم در دیواره‌ی سلولی به همراه سایر ماکروملکول ها تجمع می‌یابد. این ذرات آب را جذب کرده و مانع از جریان آب در آوندهای چوبی می‌شود. همچنین با تأثیر مثبت سیلیسیوم در استحکام ساقه، تقویت دیواره‌ی سلولی، افزایش قطر گل، وزن تر گل، سطح برگ، افزایش کلروفیل و بهبود فتوسنتز در پایداری گیاهان و تولید گل‌های باکیفیت مؤثر است. کمبود سیلیس در گل‌های زینتی منجر به خسارات ناشی از کپک پودری و همچنین کاهش اندازه و ماندگاری گل می‌شود.
اهمیت استفاده از کود سیلیکات پتاسیم در کشت برنج و حبوبات
برخی از گونه‌های گیاهی نیاز بیشتری به جذب عنصر سیلیسیم دارند. ازجمله گیاهانی که نیاز بالایی به این عنصر دارند برنج و حبوبات است. در شرایط کمبود سیلیسیم برگ ها و ساقه ها نرم و پژمرده شده و در نتیجه گیاه دچار خوابیدگی (ورس) می شود.
رسوب سیلیسیوم در دیواره‌ی سلولی برنج باعث افزایش تعداد خوشه‌های برنج و افزایش درصد پر شدن دانه همچنین از آلودگی به آفات و بیماری‌هایی نظیر سوختگی برگ یا سنبله، لکه قهوه‌ای و خسارات ناشی از کرم ساقه خوار برنج و زنجرک جلوگیری می‌کند؛ بنابراین کشاورزان با آگاهی از نوع محصول و تأمین نیازهای آن می‌توانند کیفیت محصولات خود را بالا ببرند.
اثر کود سیلیکات پتاسیم در مبارزه با آفت ساقه خوار در مزارع نیشکر
نیشکر ازجمله گیاهانی است که برای تولید مواد غذایی و ماده اولیه در صنایع مختلف کارایی دارد. این گیاه درگیر آفات زیادی می‌شود. خسارات ناشی از آفات منجر به کاهش تولید قند می‌شود. یکی از مهم‌ترین آفات در مزارع نیشکر آفت ساقه خوار می‌باشد؛ که منجر به کاهش کیفیت این محصول می‌شود. علاوه بر استفاده از ارقام مقاوم استفاده از ترکیباتِ سیلیکاته در مقاومت گیاه به آفت نقش مؤثری دارد.
کمبود سیلیکات پتاسیم در مزارع نیشکر منجر به کاهش رشد طولی گیاه می‌شود درنتیجه تولید محصول کاهش می‌یابد.
سیلیکات پتاسیم برای مرکبات
استفاده از کودهای سیلیکات پتاسیم در باغات مرکبات به دلیل خواص زیاد ریزمغذی‌های سیلیسیم و پتاسیم منجر به افزایش رشد درختان مرکبات می‌شود. از این کود برای افزایش بهره‌وری باغ مرکبات می‌توان به‌عنوان مکمل به خاک افزود یا بر روی درختان میوه محول پاشی کرد. عنصر پتاسیم باعث گسترش سیستم ریشه می‌شود. در این صورت گیاه با جذب عناصر غذایی موردنیاز می‌تواند به‌سرعت رشد کند؛ و در برابر آفات و بیماری‌ها مقاومت کند.
همچنین پتاسیم ضمن تسریع در رسیدگی میوه‌ها درافزایش تولید میوه‌های درشت، تنظیم ضخامت پوست میوه، تعادل یونی در سلول و بهبود عطر و طعم میوه مؤثر است. کمبود پتاسیم در مرکبات سبب کاهش اندازه و حجم میوه می‌شود. همچنین نوک برگ‌ها خمیده شده و حاشیه برگ‌ها به رنگ قهوه‌ای سوخته درمی‌آید.
تأثیر سیلیسیوم روی باردهی و رشد رویشی توت‌فرنگی
کشت توت‌فرنگی در بستر جامد بدون خاک منجر به بهبود رشد بوته، کیفیت میوه و مقامت به بیماری‌ها می‌شود. تأثیر سیلیسیوم بر گونه‌های مختلف توت‌فرنگی متفاوت است. به‌طورکلی محلول‌پاشی یا اضافه کردن سیلیسیوم به خاک متابولیسم اسید، قند و چربی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ و باعث افزایش رشد بوته‌های توت‌فرنگی می‌شود.
کمبود سیلیکات پتاسیم مهم‌ترین دلیل ورس (خمیدگی) غلات
میزان خسارت ورس در غلات در مراحل مختلف رشد متفاوت است. ورس در مرحله‌ی ساقه رفتن از رسیدن نور به قسمت‌های زیرین جلوگیری می‌کند؛ و در موارد شدیدتر مانع رشد و باردهی محصول می‌شود. ورس در مرحله‌ی دانه بستن باعث ریزش دانه‌ها می‌شود و در صورت تشکیل دانه برداشت آن مشکل خواهد بود.
سیلیکات پتاسیم برای انار
عنصر پتاسیم با افزایش قندهای داخل میوه منجر به ایجاد فشار اسمزی شده در چنین حالتی سلول میزان زیادی آب را جذب خواهد کرد. با افزایش جذب آب منجر به درشت شدن میوه می‌شود. از سایر مزایای سیلیکات پتاسیم برای انار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- افزایش کیفیت و سفتی انار
- افزایش مقاومت انار در برابر آفات انار مثل مگس سفید، شته، شپشک
- افزایش مقاومت درخت در برابر تنش‌های محیطی
- کاهش جذب فلزات سنگین مثل آلومینیوم و کادمیوم
- کاهش ترک خوردن انار
- کاهش آفتاب‌سوختگی
- افزایش سبزینگی
تأثیر سیلیکات پتاسیم بر کاهش آفتاب‌سوختگی انار
با گرمای هوا و افزایش شدت نور خورشید بخش از پوست میوه که در معرض تابش نور خورشید قرارگرفته است حالت نکروز گرفته و سیاه‌رنگ می‌شود. سبب ایجاد آفتاب‌سوختگی در انار می‌شود. دانه‌های انار در قسمت آفتاب‌سوخته به‌طور طبیعی رشد نمی‌کنند. کیفیت پایینی دارند و از میزان بازارپسندی آن‌ها کاسته می‌شود. کودهای سیلیکات پتاسیم در باغات انار می‌تواند با افزایش ضخامت دیواره‌ی سلولی و مقاومت گیاه در برابر گرمای شدید خسارات ناشی از آفتاب‌سوختگی انار را کاهش دهد. برای جلوگیری از آفتاب‌سوختگی انار بهتر است قبل از فصل تابستان کودهای سیلیکات پتاسیم را استفاده کرد. همچنین محلول‌پاشی سیلیکات پتاسیم در طول تابستان می‌تواند آفتاب‌سوختگی را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد.
سخن پایانی
تولید محصولات کشاورزی سالم به وضعیت تغذیه‌ای گیاه و نوع گونه گیاهی بستگی دارد. با مصرف کودهای سیلیکات پتاسیم می‌توان نیاز گیاه را به سیلیسیوم و پتاسیم برطرف کرد. همچنین این کودهای با افزایش مقاومت گیاه به تنش‌های زیستی و غیر زیستی در افزایش ماندگاری، کیفیت و کمیت محصول تأثیر به سزایی دارند. از مهم‌ترین خواص کودهای سیلیکات پتاسیم افزایش مقاومت گیاه نسبت به آفتاب‌سوختگی است.
