کود هایی که باید برای تغذیه درخت پسته استفاده کنید

تغذیه درختان پسته

تغذیه درختان پسته امری بسیار حیاتی میباشد و روش علمـی و صحیـح در تعییـن نیـاز کـودی و تغذیه درختـان پسـته، اسـتفاده از اطلاعـات و نتایـج تجزیه خـاک، بـرگ و حتـی میـوه پسـته مـی باشـد.

تجزیه خاک باغات پسته

در تمــام فصــول ســال بــرای نمونــه بــرداری خــاک کــه معمــولا از ناحیــه ســایه انــداز زیــر سرشـاخه هـا در سـه عمـق 80-120، 40-80، 0-40سـانتی متـری برداشـته مـی شـود، مـی تـوان اقـدام نمـود. توصیـه هـای کـودی بـر اسـاس نتایـج تجزیـه خـاک، بـا توجـه بـه دور آبیـاری و بافـت خـاک و بـا در نظـر گرفتـن تـوان تولیـد منطقـه انجـام مـی شـود.

برگ درختان پسته

نمونـه بـرداری از بـرگ معمـولا بعـد از دوره پـر شـدن مغـز (اواسـط تیـر مـاه تـا اواسـط مـرداد مـاه) صـورت مـی گیـرد. ایـن نمونـه بـرداری از قاعـده سرشـاخه هـای بـدون بـار برداشـته مـی شـود و برای توصیـه کـودی سـال آینـده اسـت. دقیـق تریـن روش بـرای باغـداران بـه منظـور تعییـن نیـاز کـودی، اسـتفاده تـوأم از نتایـج تجزیـه خـاک و بـرگ مـی باشـد .

توصیه های کودی برای درختان پسته

دو مبنا برای توصیه کودی باغات پسته بارور وجود دارد:

توصیــه کــودی بــر اســاس نتایــج آزمــون خــاک و بــرگ
توصیــه هــای عمومــی، توصیــه هــای عمومـی مصـرف بـا توجـه بـه اینکـه امکانـات تجزیـه خـاک و بـرگ بـرای بـاغ هـای پسـته در اغلـب مناطــق وجــود دارد، توصیــه نمــی گــردد.

محلولپاشی جهت افزایش میوه نشینی درختان پسته( Fruit Set)

محلولپاشی به منظور فروت ست ( 5 درهزار اوره، 5 در هزار سولفات روی و 5 در هزار اسید بوریک)

در پاییز بعد از برداشت پسته و یا اوایل بهار در زمان تورم جوانه هاو یا هر دو زمان، ضمناً در صورت شور بودن خاک، عنصر بور از فرمول حذف می شود. روی و بر از جمله عناصر کلیدی و موثر در عمل گرده افشانی و تلقیح در تمامی درختان می باشند. عنصر روی در جوانه زنی دانه های گرده نقش داشته و کمک به رشد لوله گرده نموده و باعث لقاح و تشکیل میوه می شود. کمبود روی باعث تاخیر در باز شدن جوانه های زایشی و
رویشی در درخت می شود. همچنین تعداد دانه در خوشه نیز کاهش یافته و باعث تنکی خوشه ها در درختان می شوند.

پوکی نیز از دیگر عوارض کمبود این عنصر می باشد. عنصر بر نیز در گرده افشانی و لقاح نقش مهمی دارد. نقش عمده این عنصر در گلدهی و در قوه نامیه گرده و تلقیح اثبات شده است. کمبود این عنصر موجب ریزش خوشه های گل در درختان جوان می گردد. عنصر بر کمک به افزایش عمردانه گرده می کند و درخت پسته نسبت به سایر درختان نیاز بیشتری به بر دارد. از علائم کمبود بر پیچیده شدن و قاشقی شدن حاشیه برگ ها، پوکی محصول و تنکی خوشه می باشد. مصرف کودهای فسفره، پتاسیمی و نیتروژنه همزمان با آخرین نوبت آبیاری بر اساس آزمون خاک و سال آور یا نا آور، سبب افزایش طول عمر تخمک در سال بعد و طولانی شدن دوره گرده افشانی می شود.

برنامه تغذیه درختان پسته

توصیه می شود کوددهی باغات پسته بر اساس نتایج حاصل از آزمون خاک و برگ انجام شود. بهتر است کودهای شیمیایی در شیارهای عمیق در نیمه بیرونی سایه انداز به همراه کود حیوانی و گوگرد با تیوباسیلوس هر 3 سال یکبار صورت گیرد. برخی از عناصر مانند نیتروژن بایستی بصورت سرک، کلسیم و عناصر ریزمغذی به صورت محلولپاشی و پتاسیم به دلیل جذب بالا در مرحله پرشدن مغز به صورت سرک در طول دوره رشد درخت در بهار و تابستان مصرف گردد. توضیحات لازم دراین خصوص در ادامه مطالب خواهد آمد.

الف) استفاده از کودهای نیتروژنه برای تغدیه درختان پسته

معمولا کودهای نیتروژنه در 4 قسط (زمان) در باغات پسته به شرح ذیل مصرف می گردد :

در اواخر اسفند
در نیمه دوم اردیبهشت
در شروع مغز بستن در اوایل تیرماه
در شهریور ماه

در مجموع برای یک هکتار باغ پسته بارور حدود 200 کیلوگرم نیتروژن خالص مصرف می گردد که برای هر قسط 50 کیلوگرم نیتروژن خالص مصرف می شود. این 50 کیلوگرم نیتروژن معادل 100 کیلوگرم اوره، 200 کیلوگرم سولفات آمونیوم و 150 کیلوگرم نیترات آمونیوم می باشد که بهتر است در شرایط شور از کود سولفات آمونیوم استفاده شود.

ضمنا بهتر است در قسط اواخر اسفند حدود 100 کیلو گرم اوره فسفات استفاده گردد. این امر به دلیل نقش مهم فسفر در فرایند میوه نشینی می باشد و مابقی کود نیتروژنه از سایر منابع کود نیتروژنه استفاده شود. کود اوره فسفات دارای 17 درصد نیتروژن و 44 درصد پنتوکسید فسفر( P205 )می باشد که هر دو عنصر در این زمان مورد نیاز درختان پسته می باشد. کودهای ازته در آب آبیاری به صورتی مصرف می گردد که در اصطاح کشاورزان روش شربتی گفته می شود.

ب) آشنایی با کودهای کلسیمی برای تغذیه درختان پسته

بیشترین نیاز درختان پسته به کلسیم در مرحله تشکیل پوسته استخوانی در بهار و قبل از شروع مغز بستن می باشد. با توجه به اینکه کلسیم در اوایل دوره رشد به وسیله تعرق در آوندهای چوبی به طرف اندام های هوایی درخت پسته حرکت می کند و از طرفی چون انتقال مجدد ( Retranslocation ) آن از طریق آوند آبکش صورت نمی گیرد لذا در اوایل دوره رشد که مصادف با تشکیل شدن پوسته استخوانی پسته است، درخت در معرض کمبود کلسیم می باشد که این کمبود کلسیم باعث شیوع بیماری لکه استخوانی می گردد.

همچنین لبه برگهای جوان به طرف بالا بر می گردد. لذا در این دوره زمانی بایستی از کودهای حاوی کلسیم استفاده نمود. معمولا کودهای کلسیمی از منابع نیترات کلسیم، کلات کلسیم و آمینوکلات کلسیم تامین می گردد. در این میان مصرف آمینوکلات کلسیم به علت سرعت جذب بالاتر به صورت محلولپاشی توصیه می گردد.

استفاده از نیترات کلسیم برای تغذیه درختان پسته صحیح است؟

مشاهده شده که برخی از باغداران از نیترات کلسیم در آب آبیاری استفاده می نمایند که این از لحاظ علمی صحیح نمی باشد. چرا که در خاک های کشور ما کلسیم به مقدار کافی وجود دارد ولیکن بنا به دلایلی مانند شوری و در نتیجه رقابت بین سدیم و کلسیم در جذب توسط ریشه، کلسیم موجود در خاک قابل جذب نمی باشد و در نتیجه گیاه در معرض کمبود کلسیم قرار می گیرد.

چنانچه کلسیم از طریق منابع کودی مانند نیترات کلسیم در خاک مصرف گردد بازهم به دلیل محدودیت شوری قابل جذب نمی باشد، لذا بایستی کودهای کلسیمی محلولپاشی گردند که کودهای از منبع آمینوکلات به خاطر قدرت جذب بالاتر توصیه می گردند. نکته مهم تر زمان محلولپاشی می باشد.

بهترین زمان جهت محلولپاشی از مرحله ارزنی شدن به بعد می باشد که بایستی کودهای حاوی کلسیم بر روی میوه ها پاشیده شوند. چرا که کلسیم موجود در برگ به علت تحرک پائین کلسیم قابل انتقال به میوه نمی باشد و مقدار کلسیمی که بر روی میوه پاشیده می گردد در تشکیل پوسته استخوانی دخالت دارد. بنابراین توصیه می گردد کود آمینوکلات کلسیم با غلظت 5/ 1 در هزار در 3 مرحله به فاصله 15 روز یکبار بعد از ارزنی شدن میوه ها محلولپاشی گردد.

جذب کلسیم توسط ریشه درخت پسته

کلسیم فقط از نوک تارهای کشنده که هنوز مریستم اولیه بوده و حلقه کاسپاری دور سلول های ریشه را نگرفته قابل جذب می باشد.

بلافاصله بعد از تبدیل مریستم اولیه به ثانویه دیگر کلسیم قادر به جذب از آن قسمت ریشه نمی باشد. بنابراین فقط طی مرحله ریشه زایی و تشکیل تارهای کشنده است که امکان جذب کلسیم وجود دارد.

در مورد درخت پسته این مدت زمان محدود به دو مرحله ریشه زایی اول ( نیمه دوم فروردین بعد از مرحله گرده افشانی) و آخر فصل رشد (شهریور و مهر) می شود.

غیر از دو مرحله فوق الذکر بقیه اوقات کلسیم از ریشه جذب نمی شود. متاسفانه در همین مدت محدود هم عنصر منیزیم که محل جذب یکسانی با کلسیم دارد خیلی از سایت های جذب را اشغال می نماید.

اثرات برداشت بی رویه از آب های زیر زمینی

برداشت بی رویه از آبهای زیر زمینی و افت سطح این سفره ها موجب بر هم خوردن تعادل بین کلسیم و منیزیم به نفع منیزیم شده است.

منیزیم همان عنصری است که موجب تلخی آب می شود. در یک سفره آب زیر زمینی با افت سطح آب سفره، مقدار منیزیم هم بیشتر می شود.

یکی از دلایل شیوع گسترده کمبود عنصر کلسیم در باغات پسته همین مشکل مربوط به منیزیم و انهدام سفره های زیر زمینی است.

کلسیم و منیزیم با هم رابطه آنتاگونیسمی دارند. به این معنی که با ازدیاد یکی از این دو عنصر جذب دیگری کاهش می یابد.

از دلایل دیگر کمبود کلسیم وجود منابع آب و خاک شور و در نتیجه سدیم بالا در محیط ریشه می باشد.

در مورد درختان میوه فقط یکی دو هفته اول بعد از تشکیل گل و گرده افشانی که گل هنوز به عنوان یک عضو رویشی شناخته می شود تغذیه آن توسط آوند های چوبی و از طریق ریشه صورت می گیرد.

بعد از آن که گل و میوه تازه تشکیل شده و شروع به رشد به عنوان یک اندام زایشی می نماید تغذیه آن از طریق آوند های آبکش و به سختی انجام می شود.

پس تا زمانی که تغذیه با آوند چوبی انجام می شود در رابطه با تغذیه و تامین کلسیم گیاه مشکل خاصی ندارد ولی بعد از زمانی که آوندهای آبکش مسئول تغذیه گل و میوه می شوند تغذیه کلسیمی دچار مشکل می شود.

با لحاظ نکات فوق زمان تغذیه و مصرف کودهای کلسیمی از طریق خاک خیلی مهم و تعیین کننده هست. هر چند که بهتر است کودهای کلسیمی از طریق محلولپاشی انجام شود.

ج) استفاده از کودهای پتاسیمی برای تغذیه درختان پسته

عنصر پتاسیم بعنوان یکی از عناصر پر مصرف نقش مهمی در افزایش عملکرد درختان پسته دارد.

پتاسیم بویژه در سال های آور بایستی مصرف گردد. بررسی ها مشخص نموده اند
در درختان پسته بعد از نیتروژن بیشترین مقدار عنصری که سالانه از خاک برداشت می گردد پتاسیم می باشد. و بیشترین مقدار جذب پتاسیم اساسا در مرحله پر شدن مغز اتفاق می افتد.

همچنین مشخص شده که در سال های آور پتاسیم جذب شده مستقیما در پر شدن مغز به مصرف می رسند ولی در سالهای ناآور پتاسیم جذب شده از ریشه در سایر اندام ها ذخیره می شود.

به همین دلیل است که غلظت پتاسیم برگها در سال آور کمتر از سال نا آور است.

مطالعات نشان داده که جذب پتاسیم در سالهای آور در بازه زمانی پر شدن مغز بیش از دو برابر میزان جذب پتاسیم در سالهای نا آور است.

کوددهی پتاسیمی مناسب درختان پسته کلید بازدهی و افزایش عملکرد در باغات پسته است.

بررسی ها نشان داده که بیشترین میزان پتاسیم برگ در مرداد و شهریور هر سال مقارن با به مغز رفتن یا پرشدن دانه ها در برگ مشاهده می شود.

بنابراین در این دوره زمانی حساس نباید درخت از نظرپتاسیم کمبودی داشته باشد.

مشخص شده که در درختان پسته میزان جذب پتاسیم از خاک در پائین ترین سطح خود قرار دارد.

غلظت پتاسیم در برگ های پسته در بهار زیر یک درصد می باشد. این غلظت در طی رشد و توسعه میوه به صورت شگفت انگیزی به خصوص در ماه های تیر تا شهریور افزایش می یابد.

در نهایت در زمان بلوغ و پایان تشکیل پوست و مغز و اتمام دوره رشد یعنی تقریبا در شهریور، ماکزیمم جذب پتاسیم از ریشه های پسته را خواهیم داشت.

غلظت پتاسیم در دوره پس از برداشت

غلظت پتاسیم در برگ ها در مهر ماه یعنی دوره پس از برداشت به طور ناگهانی کاهش پیدا می کند، بنابراین نیازی به کاربرد کود پتاسه نمی باشد.

کود دهی با کودهای پتاسیمی موجب افزایش مقاومت درختان پسته به تنش های مختلف شامل تنش های شوری، خشکی و سرمازدگی و همچنین افزایش مقاومت در برابر آفات و بیماری های مختلف خواهد شد.

اگر پتاسیم کافی در اختیار ریشه درختان قرار گیرد تعداد خوشه ها و دانه ها و همچنین درصد خندانی و وزن خشک دانه در پسته افزایش چشمگیری خواهد داشت.

کمبود پتاسیم در غالب باغات پسته مشاهده می گردد و علامت اصلی آن سوختگی حاشیه برگها است. از پیامد های دیگر کمبود پتاسیم حساسیت به آفتابسوختگی و کاهش درجه خندانی میوه های رسیده است.

وجه تمایز کمبود پتاسیم با تنش شوری

برخی کمبود پتاسیم را با تنش شوری اشتباه می گیرند .

وجه تمایز آن دو این است که در تنش شوری تک روزه شدن حاشیه برگ ها وجود ندارد. پتاسیم می تواند از طریق منابع کود پتاسیمی مانند سولفات پتاسیم به صورت چالکود، سولو پتاس به صورت مصرف در آب آبیاری و محلولپاشی و نیترات پتاسیم به صورت محلولپاشی و آب آبیاری مصرف گردد.

معمولا در باغات پسته به دلیل نیاز بالای درختان در مرحله مغز بستن، حدود 80 تا 100 کیلوگرم از سولو پتاس در 2 قسط در آب آبیاری مصرف می گردد، در عین حال بهتر است در شرایط شور از کود نیترات پتاسیم در 2 تا 3 مرحله به صورت محلولپاشی در مرحله مغز بستن با غلظت 3 تا 4 در هزار استفاده شود.

البته استفاده از کودهای سولوپتاس و نیترات پتاسیم بستگی به ذخیره پتاس گیاه و استفاده از کود سولفات پتاسیم به صورت چالکود دارد. در خاک های با بافت سنگین مقادیر بالاتری از کود های پتاسه به دلیل جذب بالاتر پتاس در لایه های خاک استفاده می گردد.

د: کودهای فسفره برای تغذیه درختان پسته

در اختیار قرار گذاشتن عنصر فسفر در محیط رشد ریشه درختان پسته

یکی از مهمترین عناصر که در ترکیبات حامل انرژی برای پیش برد همه واکنش های بیوشیمیائی گیاهی ضروری است، فسفر است. جذب فسفر از ریزوسفر گیاه و از طریق تماس مستقیم ترکیب کودی با ریشه در ناحیه ی ریزوسفر انجام می گیرد. ریزوسفر عبارت است از حجمی از خاک که تحت تاثیر فعالیت ریشه درختان پسته قرار می گیرد.

همه ی تغییراتی که در محیط ریزوسفر درختان پسته انجام می گیرد بیولوژیک هستند.

به دلیل تمام فعل و انفعالاتی که در محیط ریزوسفر انجام می شود این محیط به مکان داغ یا Hot-Spot مشهور است.

نتایج بسیاری از مطالعات نشان داده صفات فیزیکی و شیمیائی خا ک نیز می تواند تحت تاثیر محیط ریزوسفر قرار گیرد.

یکی از مهمترین عناصر غذایی که در غلظت های خیلی کم در محلول خاک وجود دارد

فسفر یکی از مهمترین عناصر غذایی است که در غلظت های خیلی کم در محلول خاک وجود دارد و جذب آن توسط ریشه درختان پسته منجر به کاهش بیشتر این عنصر در محیط رشد ریشه یا ریزوسفر می شود.

ما در خاک های مناطق پسته کاری باید به سه نکته توجه کنیم:

اول اینکه ما با شرایط بالای آهک در خا ک روبرو هستم و در خا ک های آهکی، دینامیک فسفر عمدتا توسط اکسیدهای آهن و کربنات کلسیم کنترل می شود.
موضوع دوم قرارگرفتن ترکیبات حاوی فسفر در نزدیک محیط ریزوسفراست
موضوع آخر در نظر گرفتن زمان لازم برای آزاد شدن عنصر از ترکیبات کودی به خاک و انتقال به محیط ریزوسفر در ناحیه جذب ریشه ای است که زمان بر است.

ترکیب کودی کارآمد دی آمونیوم فسفات در این زمینه در باغات پسته کارگشاست که به میزان 100 تا 150 کیلو گرم با توجه به شرایط متغیر باغ توصیه می گردد.

ه:کود های حاوی عناصر ریز مغذی برای تغذیه درختان پسته

کودهای ریز مغذی حاوی عناصر روی، آهن، مس، منگنز، بر و مولیبدن می باشد که بایستی در طول دوره رشد در اختیار گیاهان قرار گیرد.

در مورد درختان پسته بایستی در 3 مرحله (بعد از ارزنی شدن دانه ها، شروع مغز بستن و بعد از برداشت میوه) بصورت محلولپاشی مصرف گرددکه معمولا از کودهای حاوی عناصر روی، آهن، مس و منگنز استفاده می شود .

می توان از کلات ها و آمینو کلات های حاوی این عناصر ریزمغذی استفاده نمود . معمولا از غلظت 1 تا 1/5 در هزار به صورت محلولپاشی استفاده می گردد.

از دلایل محلولپاشی عناصر ریزمغذی در مرحله بعد از برداشت، ذخیره شدن این عناصر در اندام هوایی و ریشه درخت بعد از خزان کردن برگها و انتقال این عناصر به اندام های ذخیره کننده و انتقال مجدد (retranslocation )آنها از طریق آوندهای آبکش به اعضای در حال رشد در فصل رشد بعدی می باشد.

چرا که در اوایل فصل رشد به دلیل خنکی خاک و عدم جذب کافی عناصر غذایی از طریق خاک، شاخ و برگ درختان دچار کمبود موقتی عناصر غذایی می گردند که در این زمان این کمبود از طریق انتقال مجدد در آوندهای آبکش تامین می گردد.

ضرورت استفاده از سیلیس برای تغذیه درختان پسته

سیلیسیم دومین عنصر تشکیل دهنده ساختمان پوسته زمین است. بررسی ها نشان داده که سیلیسیم جزء عناصر مفید و مورد نیاز گیاهان می باشد.

منبع اولیه تامین سیلیسیم در خاک سیلیکات های بی شکل می باشد و از فروپاشی سیلیکات های بی شکل و سیلیسیم موجود در کانی های رسی، سیلیسیم محلول یا همان اسید سیلیسیلیک بدست می آید.

شکل قابل جذب این عنصر به وسیله گیاه مولکول اسید سیلیسیلیک ( H4Sio4 ) است.

جذب و انتقال سیلیسیم در گیاهان به صورت فعال و با صرف انرژی می باشد و جزء عناصر ضروری گیاهان است. در غیاب آن رشد رویشی و تولید دانه به شدت کاهش می یابد و نشانه کمبود مانند لکه مردگی و پژمردگی گیاه ظاهر می شود.

سیلیسیم با تجمع در دیواره های سلولی آوندهای چوبی گیاهان مقاومت گیاه به ورس (خوابیدگی) را افزایش می دهد و هنگامی که تعرق زیاد است از فروریختن آوندها جلوگیری می کند.

این عنصر در سلول های آندودرم ریشه گیاه انباشته شده که پیامد آن افزایش مقاومت ریشه نسبت به نفوذ عوامل بیماری زا است.

نقش های دیگر سیلیسیم به شرح ذیل می باشد

تاثیر بر فتوسنتز درختان پسته

سیلیسیم در گیاهان باعث افزایش جذب نور می گردد و در کشت های متراکم گیاهان، زاویه استقرار برگها بر روی ساقه نقش مهمی در جذب نور دارد.

سیلیسیم موجب می شود زاویه استقرار برگ ها روی ساقه 45 درجه گردیده و از سایه اندازی روی یکدیگر جلوگیری می نماید. در چنین شرایطی فتوسنتز در گیاهان به صورت چشمگیری افزایش خواهد یافت.

حل کردن فسفر غیر قابل جذب:

رقابت آنیون های معمول در خاک زراعی در جذب روی سطوح به صورت Sio4>Po4>so4> No2~Cl می باشد. به خاطر اینکه سیلیسیم با قدرت بیشتری نسبت به فسفات جذب سطحی می شود، لذا سبب آزادسازی فسفات گردیده و از انباشتگی فسفر در سلول های گیاهی جلوگیری می کند و موجب تنظیم جذب عناصر آهن و روی می گردد. با تنظیم جذب عناصر در گیاهان سال آوری کاهش خواهد یافت.

کاهش مسمومیت آلومینیم و کادمیم:

آلومینیم عنصری بسیار سمی است. سیلیسیم تنها عنصری است که در ترکیب با آلومینیم تولید هیدروکسی آلومینو سیلیکات می نماید. این ترکیب قابل جذب نبوده ودر اثر این فرایند عنصر سمی آلومینیم از محیط ریشه گیاه حذف می گردد. همچنین سیلیسیم در آندودرم رسوب کرده و سبب کاهش انتقال کادمیم از راه آپوپلاستی یا فضای آزاد بین سلولی می شود.

افزایش مقاومت گیاه نسبت به سمیت آهن و منگنز:

سیلیسیم سبب زیاد شدن عدم نفوذپذیری سلول های آئرانشیمی می شود و در نتیجه افزایش جابجائی اکسیژن از شاخه ها به ریشه های غرقاب، اکسید کنندگی ریشه را افزایش داده و در نتیجه آهن 2 ظرفیتی به 3 ظرفیتی و منگنز 3 ظرفیتی به 4 ظرفیتی تبدیل می شود . بنابراین عدد اکسیداسیون بالاتر حلالیت کمتری دارند. لذا سیلیسیم موجب کاهش سمیت این عناصر می گردد.

افزایش مقاومت گیاه به آفات و بیماری ها:

سیلیسیم در دیواره سلول بشره برگ ته نشین شده و لایه محکم سلولی در سطح رویی و زیرین برگ ایجاد می نماید.این امر باعث افزایش مقاومت گیاه به آلودگی قارچی، بلاست برگ و خوشه، لکه قهوه ای، شیت بلایت و آفاتی مانند ساقه خوار، زنجرک و پسیل می گردد.

جلوگیری از تبخیر آب و تعریق:

سیلیسیم در دیواره های سلولی اپیدرم در هر دو سطح برگ تجمع می یابد. در نتیجه هدر رفتن آب از کوتیکول کاهش می یابد و از فروریختن آوندها در شرایط تعرق زیاد جلوگیری می کند.