بهترین روش کنترل علف های هرز در باغات پسته

بهترین روش کنترل علف های هرز در باغات پسته

زندگی بشر به وجود گياهان وابسته است و علاوه بر آن به شكلی غير مستقيم سلامتی و تندرستی او به توليد و پرورش گياهان زراعی و باغی سالم بستگی دارد. به‎طور كلی نزديك به 90 درصد غذای انسان از نباتات تأمين می‌شود. گياهان سبز منبع اصلی تأمين‌ كننده غذا برای حيوانات محسوب شده و در توليد فرآورده‌های دارويی و سالم‌سازی محيط نقش مهمی دارند.بنابراين توجه به سلامتی گياهان، موجب حفظ تندرستی در انسان می‌شود. گياهان برای رشد مطلوب و حفظ سلامتی خود نياز به مهيا بودن عناصر غذايی در خاك و وجود عوامل محيطی مناسب داشته و همچنين بايد از گزند آفات و بيماری‌ها و علف های هرزمحفوظ باشند. موجودات زنده عامل اصلی صدمه به گياهان باغی هستند، اگر چه عوامل غير زنده‌ای مانند خشكی، كمبود يا زيادی عناصر غذايی، شوری و حتی سموم شيميايی نیز سبب آسيب به گياهان می‌شوند.

به چه گیاهانی علف‎های هرز (Weeds) می گویند؟

علف‎های هرز گياهانی ناخواسته هستند كه در مصرف منابع آب و خاك دخالت می‌كنند و از اين‎رو به شكلی جدی رفاه بشر را تحت تأثير قرار می‌دهند. هم‎چنين به گياهانی كه خارج از محل اصلی خود رشد كرده‌اند علف هرز گفته می‌شود. معمولاً اين موضوع بدين معناست كه علف‎های هرز در زمينی رشد می‌كنند كه ما می‌خواهيم گياهان ديگری را در آنجا توليد كنيم (زمين‌های كشاورزی) و يا اين‎كه علف‎های هرز در مكان‎هايی رشد می‌كنند كه ما نمی‌خواهيم گياهی در آنجا باشد.

در زراعت، باغبانی و جنگل‎كاری، علف‎های هرز با گياهان سودمند رقابت كرده و موجب كاهش عملكرد و كيفيت محصول می‌شوند. از طرفی علف‎های هرز در مناطقی كه كشاورزی صورت نمی‌گيرد مانند محل‌های صنعتی، كنار جاده‌ها، ريل‎های راه‌آهن، فرودگاه‌ها، مخازن و كانال‌های آب رشد می‌كنند.

بنابراين در چنين وضعيتی تمام گياهان ممكن است علف هرز محسوب شوند. با وجود اين‎كه مطالعه دقيقی در مورد ميزان خسارت علف‎های هرز در دنيا وجود ندارد اما مشخص است كه ميزان خسارت و اتلاف محصولات كشاورزی در اثر علف‎های هرز از ساير عوامل مخرب نظير آفات و بيماری‌ها بيشتر است، به طوری كه تقريباً نيمی از خسارت وارده بر توليدات كشاورزی به علت وجود علف‎های هرز است.

نحوه خسارت رسانی علف‎های هرز به زمین های کشاورزی

علف‎های هرز به روش‌های مختلفی باعث خسارت به محصولات كشاورزی و كشاورزان می‌شوند كه عبارتند از:

1- كاهش عملكرد محصول: در اثر رقابت علف‎های هرز با گياهان باغی، برای جذب عناصر غذايی، رطوبت خاك و نور كافی، عملكرد گياهان باغی كاهش می‌يابد.

2- كاهش زمين‌های مرغوب برای كشاورزی: آلودگی شديد زمين‌های كشاورزی به علف‎های هرز چند ساله مانع كاشت مداوم بسياری از گياهان در يك منطقه می‌شود.

3- محدود شدن گياهان مورد كشت: توانايی رقابت گياهان با علف‎های هرز متفاوت است بنابراين حضور يك علف هرز در زمين باعث محدود شدن انتخاب گياهان مورد كاشت می‌شود. به ويژه اگر آلودگی شديد باشد.

4- از دست رفتن كيفت محصول: بسياری از سبزی‌ها و گياهان زراعی با اين‎كه وجود علف‎های هرز را تحمل می‌كنند اما از كيفيت آن ها كاسته می‌شود.

5- كاهش كارآيی نيروی انسانی در زمين: علف‎های هرز حركت كشاورزان را در زمين مشكل می‌كنند. كارآيی عملياتی مانند مصرف كود سرك و كنترل بيماري‎ها و آفات و حتی برداشت را كاهش می‌دهند.

6- افزايش هزينه‌های مبارزه با آفات و بيماری‌ها: علف‎های هرز ميزبان ثانويه چندين نوع حشره، عوامل بيماری‌زا و نماتدها هستند. برای مثال شته‌ها و مگس‌ ساقه كه ميزبان آن ها خردل وحشی و هويج وحشی است يا بيماری زنگ سياه ساقه گندم كه عامل اين بيماری از يولاف وحشی به عنوان ميزبان ثانويه استفاده می‌كند.

7- مشكلات حاصل از رشد علف‎های هرز آبزی: باعث كاهش جريان آب آبياری شده و مشكلاتی را در عمل زهكشی و ذخيره سازی آب در مخازن ايجاد می‌كنند.

طبقه‌بندی علف‎های هرز

در مناطق با آب و هوای معتدل، علف‎های هرز بر اساس چرخه زندگی در سه گروه زير تقسيم‌بندی می‌شوند:

علف‎های هرز يك‎ساله: گياهان يك‎ساله، چرخه زندگی خود را در كمتر از يك سال كامل می‌كنند. كنترل آن ها آسان است اگر فقط يك نوع علف هرز يك‎ساله در زمين داشته باشيم. اما معمولاً تعداد اين نوع علف‎های هرز زياد بوده و هزينه كنترل آنها از علف‎های هرز چند ساله بيشتر است.

علف‎های هرز يك ساله تابستانه در بهار جوانه زده و در پاييز می‌رسند و بذرهای آنها تا بهار سال بعد به ركود می‌روند. مانند توق، نيلوفر پيچ، تاج خروس و سلمه تره.

علف‎هاي هرز يك ساله زمستانه در پاييز جوانه زده و در بهار و اوايل تابستان، به بذر مي‌نشينند. بذر آنها در تابستان به حالت ركود در خاك باقي مي‌ماند. مانند گندمك، بروموس‌ها، كيسه كشيش، قدومه بياباني و گل گندم.

علف‎هاي هرز دوساله : دورة زندگي اين گروه از گياهان بيش از يك سال بوده، اما از دو سال تجاوز نمي‌كند. تعداد علف‎هاي هرز دو ساله كمتر از ساير گروه‌ها است. مانند علف‌ ماهور، كنگر صحرايي و برگ باباآدم.

علف‎هاي هرز چند ساله: دورة زندگي چند ساله‌ها، بيش از دو سال طول مي‌كشد. اكثر چند ساله‌ها با بذر ازدياد مي‌يابند و تعداد بسياري از آنها با روش‌هاي غير جنسي تكثير مي‌شوند. علف‎هاي هرز چند ساله را بر اساس روش توليد به دو گروه طبقه‌بندي مي‌كنند.

علف های هرز چند ساله‌هاي ساده: انتشار آنها با بذر است اما اگر بريده شوند، تكه‌هاي قطع شده ممكن است گياهان جديدي توليد كنند. مانند ريشه‌هاي گل قاصد و ترشك.

علف های هرز چند ساله‌هاي خزنده: توسط ريشه‌هاي خزنده، استولون و يا ريزوم تكثير مي‌شوند. نظير ترشك قرمز، شير تيغي چند ساله، پيچك صحرايي، عشقه زميني، مرغ، قياق و علف گندمي. علاوه بر آن ممكن است با بذر هم توليد شوند. برخي نيز مانند اويارسلام و سيب زميني ترشي با غده ازدياد مي‌شوند.

علف‌هاي هرز در باغ پسته

ازجمله علف‌هاي هرز دائمي باغات پسته مي‌توان به خارشتر، شيرين بيان، تلخ بيان، جغجغه، کنگر و گلرنگ وحشي اشاره نمود که گياهان اراضي باير بوده و بيشتر در باغ‌هايي رويش دارند که عمليات خاکورزي و شخم درآن ها به خوبي انجام نشده و فواصل آبياري درآن ها منظم نيست.

علف‌هاي هرز هريز و قياق ابتدا به صورت لکه‎اي درباغ‌ها ظاهر مي‌شوند، انتشار اين علف‌ها از طريق ريزوم‌ها و ساقه‌ها قطع شده توسط ادوات کشاورزي صورت مي‌گيرد. ترشحات سمي ريزوم‌ها موجب ضعف درختان و رشد کم درختان شده و وجود اين علف‌ها رطوبت مناسب جهت رشد ونمو عوامل بيماري‌زا را در اطراف طوقه درختان بوجود مي‌آورد.

علف هرز گزپيچ (علف خرس) درصورت عدم کنترل داخل شاخه‌ها پيچيده، با بالارفتن از آنها به شکل چتري روي درختان را پوشانده، مانع رسيدن نور کافي به درختان و خشکيدن آنها مي‌شود. انتشار اين گونه به آهستگي انجام شده و قطع وکندن آن در اوايل ظهورش درباغات از انتشارش جلوگيري مي‌کند. علف‌هاي هرز يک ساله اسفناج باغي (سلمه چنار)، جارو، سلمه، کاسني و ترشک در جذب آب و مواد غذايي با درختان رقابت کرده، پناهگاه آفات شده و در برداشت محصول ايجاد اخلال مي‌نمايند.

علف‌هاي هرز يک ساله چسبک، جوموشک، خارخسک و توق و جو وحشي در عمليات داشت و برداشت مشکل ايجاد مي‌کنند. علف‌هاي هرز ني، حلفه، بارهنگ (کاردي) و شيرنرم بيشتر در کانال‌هاي آبياري و اطراف آنها رشد و درعمليات آبياري و آب‌رساني اخلال ايجاد مي‌کنند. علف‌هاي هرز شور کاکلي، زارقو، اسفند و پنيرک ميزبان واسط سن‌هاي پسته بوده و بايستي قبل از هجوم سن‌ها به باغ از بين برده شوند تا از تکثير و خسارت سن‌ها جلوگيري شود.

علف‌هاي هرز ازمک (موکو) و خارشتر ميزبان کنه‌هاي خانواده اريوفيد هستند، کنه‌ها روي اين گياهان تکثير و توسط باد به روي درختان پسته انتشار مي‌يابند. انگل سس درختي نيز به‌صورت لکه‌اي گاهي در باغات پسته ظاهر مي‌شود. اندام‌هاي سس داخل درختان پيچيده و موجب خشکيدگي شاخه مي‌گردد چيدن، جمع آوري و سوزاندن اندام‌هاي سس قبل از مرحله گلدهي از انتشار آن جلوگيري مي‌کند.

علف‌هاي هرز يک ساله، دوره زندگي خود را ازجوانه زدن، رشد کردن، به بذررفتن تا مردن را در کمتر از يکسال کامل مي‌کنند، کنترل آنها آسان، ولي بدليل فراواني بذر خفته و انتشار بوسيله بذر و رشد سريع در واقع بيش از کنترل علف‌هاي هرز دائمي هزينه‌بر است. علف‌هاي هرز دو ساله، دوره زندگي خود را در دو سال کامل مي‌کنند. سال اول، ایجاد رزت و رشدبرگي کرده و در سال دوم به گل و بذر رفته و بعدا مي‌ميرند.

اين گياهان براي گل دادن به يک دوره سرما نياز دارند. در دوره رزت و رشد برگي به روش‌هاي کنترل و سموم علف‌کش حساس‌تر هستند. تعداد کمي گونه در اين گروه قرار دارند مانند کنگر وحشي، زلف پير، هويج وحشي و گل ماهور. علف‌هاي هرز دائمي بيش از دو تا چندين سال زندگي مي‌کنند،

تعدادي از آنها توسط بذر و تعدادي توسط اندام‌هاي رويشي خزنده مانند ريشه‌هاي خزنده، ساقه‌هاي خزنده روزميني (استولون) و ساقه‌هاي خزنده زيرزميني (ريزوم) تکثير مي‌يابند. علف‌هاي هرز دائمي گل قاصدک، ترشک، کاردي و بارهنگ کبير توسط بذر و علف هاي هرز دائمي هريز (مرغ)، ني، قياق، شورمرغ، حلفه، کنگر صحرايي، خارشتر، شيرين بيان، جغجغه، ازمک، گزپيچ، و پيچک صحرايي توسط اندام رويشي خزنده تکثير مي‌شوند.

کنترل علف‌هاي هرز دائمي خزنده بسيار مشکل است. چنان‌چه قسمت‌هاي هوايي آنها از بين برود، رشد مجدد توسط اندام‌هاي زيرزميني انجام مي‌شود. مبارزه تلفيقي زراعي، شخم عمقي مکرر همراه با جمع آوري اندام‌هاي رويشي و کاربرد علف‌کش‌ها در کنترل آنها موثر مي‌باشد.
به‌طور کلي 121 گونه علف هرز از باغات پسته جمع آوري و شناسايي شده که ازميان آن ها حدود 20 گونه علف هرز دربيش از 50 درصد باغات وجود دارند و به عنوان علف‌هاي هرزعمومي باغات پسته شناخته شده و به شرح زير مي‌باشند:

مرغ (هريز)، خارشتر، شيرين بيان، تلخه، اسفند (دشتي)، شور، پيچک صحرايي، اسفناج باغي (سلمه چنار)، چسبک (دوستو)، زارقو، ازمک (موکو)، بارهنگ (کاردي)، کاهوک، جو وحشي، سلمک، هفت بند، شيرنرم، خارخسک، جغجغه و قياق گونه‌هاي علف هرز غالب در باغات پسته از ميان گونه‌هاي فوق در درجه اول، هريز، خارشتر و اسفناج باغي مي‌باشند.

در درجه دوم گونه‌هاي غالب عبارت از پيچک صحرايي سلمک، هفت بند، شور، شيرين بيان، تلخه، چسبک و زارقو هستند. با توجه به علف‎هاي هرز عمومي و غالب باغات پسته مي‌توان نتيجه گرفت که درباغات پسته بيشتر علف‌هاي هرز زمين‌هاي باير مانند خارشتر و شيرين بيان و علف‌هاي هرز مقاوم به شوري مانند زارقو و شورمرغ و سلمه و علف‌هاي هرز مقاوم به کم آبي مانند اسفناج باغي، اسفند و جغجغه و خارخسک رويش دارند.

 راه های مبارزه با علف های هرز

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است حتی در مورد علف های هرز در باغات پسته. باید حتی المکان از ورود بذور علف های هرز به داخل باغات بویژه توسط کانالهای آبیاری و جویها جلوگیری کرد. در باغات پسته ایالات متحده و استرالیا فیلترهایی بسیار کارآمد در محل ورودی کانالهای آب و نهرها تعبیه شده است که از ورود کوچکترین بذور علفهای هرز به داخل باغات جلوگیری می کند.

روش آبیاری غرقابی که متاسفانه در بیش از 90 درصد باغات پسته ایران وجود دارد و موجب ایجاد نواحی پر از آب حتی بعد از گذشت چندین روز از آبیاری می شود بهترین محل را برای رشد و نمو علف های هرز فراهم می کند. کنترل علفهای هرز واقع در بیرون محدوده و اطراف باغات پسته قبل از اینکه علفهای هرز به مرحله تولید بذر برسند بسیار مهم است.

البته باید توجه داشت که بسیاری از علفهای هرز موجود در حاشیه باغات پسته پناهگاه برخی از آفات مهم از جمله سن های پسته هستند و در صورت وجود جمعیت بالای آفت سن روی برخی علفهای هرز حاشیه باغات پسته مانند علف شوره (Salsola spp.)، درمنه (Artemisia spp.) و ….مبارزه با آنها می تواند خطر آفرین باشد و موجب انتقال آفت به داخل باغ شود.

از انتقال بذور علفهای هرز از طریق تراکتور و سایر ابزارآلات به داخل باغهای سالم باید جلوگیری کرد. مبارزه شیمیایی در مرحله تولید بذر در علفهای هرز بسیار مهم است. باید توجه داشت که علفهای هرز در مراحل ابتدایی دوره رشد خود ضعیف هستند و قدرت چندانی در جذب آب و مواد غذایی و رقابت به پسته ندارند اما بمرور و پس از گذران دوران ابتدایی رشد و در مرحله بلوغ بسیار خطرناک و خسارتزا می شوند.

کنترل شیمیایی و مکانیکی علف های هرز در دوران ابتدایی رشد بسیار راحتتر و موفقیت آمیزتر است نسبت به دوران بلوغ علف های هرز. در مدیریت موفق علفهای هرز ردیابی یا مونیتورینگ علفهای هرز مساله مهمی بشمار می آید. بازدید از زمین های حواشی باغات و بازدید محل ها یا کانال های و نهرهای ورودی و خروجی آب مهم هستند.

بازدید بمنظور تخمین جمعیت یا برآورد نسبی خسارت علف های هرز حداقل 4 بار در سال (هر فصل یک بازدید) ضروری بنظر می رسد. بازدید از محل هایی که بعلت تجمع آب دارای رطوبت نسبی هستند هم در ردیابی علف های هرز در باغات پسته اهمیت دارد بخصوص در نواحی پسته خیز استان کرمان که معمولا با روش غرقابی آبیاری می شوند بازدید بمنظور ردیابی علف های هرز در محل هایی که ارتفاع کمتری از کف باغ دارند و هنگام آبیاری پر از آب می شوند مهم است.

نوع علف هرز شایع در هر منطقه، محل رشد علف هرز و گسترش آن در باغ و بررسی دقیق تاریخچه کنترل هر علف هرز و نحوه مبارزه (شیمیایی و فیزیکی و…) در اتخاذ تصمیم بهتر و نهایتا کنترل موثرتر اهمیت اساسی دارد. ثبت فصل به فصل مشاهدات بمنظور تعیین استرات‍ژی موثرتر در سال های آینده مهم است. بعنوان مثال کانون های آلودگی و خسارات نسبی آن ها را می توان در طول سالیان متمادی در باغ پسته ثبت کرد و به جمع بندی بهتری رسید.

کنترل یا از بین بردن بذور علف های هرز در باغات پسته بسیار سخت و تقریبا غیرممکن است و تنها روش برای از بین بردن بذور علفهای هرز در خاک استفاده از روش فومیگاسیون (fumigation) است که بسیار هزینه بر است. از بین بردن فیزیکی یا شیمیایی علف هرز قبل از مرحله تولید بذر بسیار مهم است.

نباید اینقدر به علف هرز فرصت داد تا به مرحله اتمام بذر دهی برسد و بعدا پخش شدن بذور بویژه توسط باد مشکل آفرین شود بنظر می رسد بهترین بازه زمانی در کنترل بسیاری از علف های هرز در باغات پسته اندکی قبل از اتمام مرحله تولید بذر باشد. در مورد علف های هرز دایمی مانند مرغ بهتر است مبارزه بصورت تلفیقی از مکانیکی و شیمیایی باشد و البته باید توجه داشت که برای ریشه کنی علف های هرز دایمی و خطرناک باید صبور بود و یک ساله نمی توان به نتیجه رسید.

پرکاربردترین علف کش مورد استفاده در باغات پسته در ایران گلیفوسیت برای مبارزه با طیف وسیعی از علف های هرز موجود در باغات پسته بویژه مرغ (Cynodon dactylon) کاربرد دارد و یک علف کش غیر انتخابی است. حساسیت درختان جوان نسبت به گلیفوسیت زیاد است و باید دقت کرد که علف کش روی شاخ و برگ درختان ریخته نشود. در مورد علف های هرزی مانند مرغ (Cynodon dactylon) که شخم زدن یا مبارزه مکانیکی که موجب انتقال و گسترش آن می شود استفاده از علف کش گلیفوسیت می تواند کارساز باشد. در مورد مرغ که علف هرزی سمج و خطرناک است کاربرد گلیفوسیت در یک نوبت کارساز نیست و برای از بین بردن ساقه های زیر زمینی (ریزوم ها) باید سم پاشی را تکرار کرد.

روش‌هاي كنترل علف‎هاي هرز

غالباً، مناسب‌ترين روش براي كنترل علف‎هاي هرز، برنامه‌اي است كه دو يا سه روش را براي استفاده تلفيقي در طي تمام فصل، در دو روش مكانيكي و شيميايي تركيب كند. شش روش كنترل علف‎هاي هرز به طور خلاصه در زير توضيح داده مي‌شوند.

مكانيكي

اين روش داراي دو شيوة مشخص و مشهور شخم (Tillage) و موور زدن (Mowing) براي كنترل علف‎هاي هرز است. يك نوع شخم زدن، دفن كردن علف‎هاي هرز است. اين روش براي بسياري از علف‎هاي هرز كوچك يك ساله مؤثر است. دفن كردن براي علف‎هاي هرزي كه داراي ريزوم يا ريشه‌هاي قابل جوانه زدن هستند نيز مناسب است. مانند پيچك صحرايي، مرغ، قياق و اويارسلام. نوع دوم شخم زدن، بر هم زدن سيستم ريشه است.

در اين روش، از وسايل شخم سطحي مانند پنجه غازي، هرس و كج بيل دوار استفاده مي‌شود. هدف، سست كردن سيستم ريشه و يا بريدن آن است تا گياه پيش از استقرار مجدد ريشه‌هايش در اثر خشك شدن از بين برود. اين عمل در هواي گرم و خشك براي علف‎هاي هرز كوچك بسيار مؤثر است. بيشتر علف‎هاي هرز چند ساله، در مرحله نهال بذري توسط شخم زدن از بين مي‌روند، اما پس از توليد ريزوم‌، استولون، غده يا ريشه‌هاي زاينده، از بين بردن آنها مشكل است.

موور زدن تنها در گياهان بلند ريشه مؤثر بوده و بر روي گياهان كوتاه ریشه اثري ندارد. علف‎هاي هرز يك ساله بلند را به منظور كاهش رقابت با گياهان زراعي و براي جلوگيري از توليد بذر، موور مي‌زنند. انجام پياپي موور باعث حذف غالبيت انتهايي شده و رشد مجدد از جوانه‌هاي راكد صورت مي‌گيرد و در نتيجه گياه بتدريج ضعيف شده و از بين مي‌رود. علف‎هاي هرز روزت مانند كه روي زمين به حالت خوابيده هستند بوسيله موور كنترل نمي‌شوند.

رقابت زراعي

ارزان‌ترين و كاربردي‌ترين روش براي كنترل علف‎هاي هرز است و منظور اين است كه پوشش گياهي تقويت شده تا بر روي علف هرز سايه اندازي كند. البته علف‎هاي هرز رقابت كننده‌هاي قوي هستند. براي مثال حذف علف‎هاي هرز كوچك (وجين دستي) و ايجاد فرصت كافي براي رشد گياه اصلي و پوشش كامل سطح خاك يكي از راه‌هاي كنترل از طريق رقابت زراعي است. پوشانيدن سطح خاك و علف‎هاي هرز (مالچ‌دهي) پلاستيك تيره، كاغذ تيره رنگ، كاه، خاك اره و مانند آن كه مانع از رسيدن نور به علف‎هاي هرز مي‌شوند موضوع رقابت براي نور است.

تناوب زراعي

بعضي از علف‎هاي هرز، در برخي زراعت‎ها، بيشتر از ديگر علف‎هاي هرز ظاهر مي‌شوند. براي مثال تاج خروس و سلمه تره اغلب در زراعت ذرت و خردل وحشي، يولاف وحشي، سير وحشي، گل گندم و خارها از علف‎هاي هرزي هستند كه در كشت غلات فراوان رشد مي‌كنند. تناوب گياهان براي كاهش رشد علف‎هاي هرز راه مؤثري است.

آیش

براي حذف علف‎هاي هرز از كنار جاده‌ها و ديوارة نهرها و از بين بردن گونه‌هاي پهن برگ در جنگل‌هاي سوزني برگ و كنترل علف‎هاي هرز يك ساله در برخي گياهان زراعي رديفي، از آیشن استفاده مي‌شود. براي كنترل علف‎هاي هرز چند ساله اين عمل بايد در چند نوبت پي‌در پي انجام شود.

بيولوژيك

كنترل بيولوژيك يعني كنترل جمعيت يك موجود زنده به وسيله دشمنان طبيعي آن. اين دشمن بايد فقط علف هرز را از بين ببرد و به گياه اصلي حمله نكند.

انواع عوامل کنترل بیولوژی علف های هرز

1- حشرات

2- عوامل بیماریزا

pothogens -3- علف خواران her bivores

1- حشرات

حشراتی که به گیاهان حمله می‎کنند موثر ترین عوامل کنترل بیولوژیکی در کنترل علف های هرز می‌باشند. آنها به علت داشتن میزبان های ویژه می توانند نقل مکان دهند و این صفت به انتشار آنها کمک می نماید حشرات می توانند اندامهای رویشی و زایشی علف های هرز را نابود نمایند. حملات حشرات میتوانند علف های هرز رادر مقابل عوامل دیگری چون بیماری ها تضعیف نماید.

مثالی از حشرات

کنترل کاکتوس موسوم به زبان مادر شوهر opuntia inermisتوسط حشره گیاه خواری بنام بید نقب زن Cactoblasts cactorum berg در استرالیا می‎باشد فرم نابود کننده این حشره لارو آن می‎باشد این لاروها نارنجی مایل به قرمز بوده ودارای نوارهای سیاه عرضی می باشند که طول آنها به 5/2 سانتی مترمی رسد بعد ازخروج از تخم لاروها وارد کاکتوس ها شده و زندگی خود را در آنجا ادامه می دهند.

آنها درداخل گیاه با ایجاد تونل هایی مغز ساقه هارا خورده و سپس وارد ریشه های زیرزمینی میزبان می گردند دراندام های جوان گیاه، قسمت های داخلی اندام خورده می شود و فقط کوتیکولی به ضخامت ورق کاغذ باقی می ماند چنین گیاهانی بعدا موردحمله قارچ ها قرار گرفته و بیشترضعیف می شوند و بالاخره نابود می گردند. دو نمونه دیگر سوسک مینوز ساقه برای کنترل فرفیون –حشره گالزا برای کنترل تلخه می‌باشد.

2-عوامل بیماریزا

باعث خسارتهای موضعی درگیاه می شوند و قادر به از بین بردن کل گیاه یا یک جمعیت گیاهی نیستند همچنین باید مقداری زیادی از آنها جمع آوری و پخش شوند تا عوامل بیماریزا موثر واقع شوند شرایط محیطی همچون باد و رطوبت باید بگونه اي باشد که رشد ونمو عوامل بیماریزا بخوبی انجام و بیماری توسعه یابد. بااستفاده از این عوامل علف های هرز ضعيف یا تعداد آنها کاهش می یابد. در مورد بکار گیری عوامل بیماری زای گیاهی جهت کنترل بیولوژیکی علف های هرز که عمدتا قارچ ها هستند دو نگرش وجود دارد.

الف) نگرش کلاسیک

ب) نگرش علف کش

الف) نگرش کلاسیک: تلاش می شود که میزان مایع عامل بیماری زا در حد خود نگهدار برقرار گردد و این روش وسیع ترین کاربرد را در مناطق سنتی کنترل بیولوژیکی علف های هرز یعنی مراتع، مناطق آبزی و مناطق غیر زراعی دارد.

ب) نگرش علف کش: عبارت از به کار گیری عوامل بیماری زا است که به سمپاشی های مکرر با غلظت بالای مایه بیماری تاکید می‎ورزد که به نگرش علف کش قارچی mycoherbicide موسوم است این روش درحال حاضر بهترین فرصت را برای توسعه کنترل بیولوژیکی در مناطق زراعی فراهم می آورد. علف کش های قارچی بطور تجارتی درباغها به کار برده می شوند.

3- علف خواران

جانوران چرنده مثل بز، گوسفند وگاو برای کنترل انتخابی علف های هرز مزارع، چراگاهها و مناطق غیر زراعی مورد استفاده قرار گرفته اند. از گوسفند و بز جهت بهبود شرایط چرا برای گله های گاو استفاده می شود آنها می توانند علف های هرز یک ساله برگ پهن را از بین برده و شرایط را برای رشد و نمو علف های باریک برگ مرتعی جهت تغذیه گاو مساعد سازند. ازگوسفند و بز برای جلوگیری از مسموم شدن گاو ها توسط پیره گیاه Senecio استفاده می شود.

شيميايي

در اين روش از مواد شيميايي براي كنترل علف هرز استفاده مي‌شود اين مواد شيميايي علف‎كش ناميده مي‌شوند. زمان مصرف مواد شيميايي (علف‌كش‎ها) ممكن است نسبت به گياه اصلي و يا علف هرز تعيين شود. روش‌هاي اصلي موجود كه عملاً وجود دارد عبارت است از:

تيمار پيش از كاشت(Per- planting): زمان مصرف علف‌كش پيش از كشت گياه اصلي است. مانند استفاده از متيل برومايد براي از بين بردن بذر علف‎هاي هرز در بستر كاشت.

تيمار پيش رويش(Per- emergence): زمان كاربرد علف كش پيش از ظهور و بيرون آمدن گياه اصلي و يا علف هرز خاصي از خاك مي‌باشد. در اين روش معمولاً علف كش به سطح خاك پاشيده مي‌شود.

تيمار پس رويش(Post- emergence): زمان مصرف علف كش پس از پيدايش و بيرون آمدن گياه اصلي و يا علف هرز از خاك است. براي مثال تو، فور- دي براي كنترل پس رويش علفهاي هرز پهن برگ در كشت ذرت و غلات ريز دانه استفاده مي‌شود.

كنترل علف‎هاي هرز گياهان باغي

زيان‌هاي ناشي از علفهاي هرز در سبزيجات بسيار است. آزمايش‎هاي مختلفي ثابت كرده است كه وجود علف‎هاي هرز در سبزي‎كاري موجب كاهش شديد عملكرد مي‌شود. بنابراين كنترل علف‎هاي هرز در سبزي‎كاري با مصرف علف‌كش‌هاي انتخابي و هم‎چنين وجين سريع تمامي آنها اهميت بسياري دارد.

در ميوه‌كاري علف‎هاي هرز با درختان جوان (به ويژه در خزانه‌كاري‌ها) براي جذب آب، نور و مواد غذايي رقابت مي‌كنند. در درختان مسن، رقابت علف‎هاي هرز اهميت كمتري دارد اما باز هم باعث كاهش عملكرد مي‌شوند. علف‎هاي هرز چند ساله مانند علف گندمي، قياق، مرغ، اويارسلام و پيچك صحرايي بايستي پيش از احداث باغ كنترل شوند تا مبارزه با آنها آسان‌تر و ارزان‌تر تمام شود.

سيستم كلي كنترل علف‎هاي هرز در ميوه‌كاري ممكن است تركيبي از چند روش مانند موور زدن، مالچ‌دهي و استفاده از علف‌كش‌ها باشد. غالباً روي رديف از علف‌كش و بين رديف از موور استفاده مي‌شود. براي كنترل علف‎هاي هرز چند ساله، از تو، فور- دي براي گونه‌هاي پهن برگ، از گلايفوسيت براي بيشتر گونه‌ها و از دالاپان براي كشيده برگ‎ها استفاده مي‌شود.

نحوه تأثير علف‌كش‌ها در باغات

در مبارزه با علف‎هاي هرز هدف نهايي اين است كه علف هرز مزرعه از بين برود و به گياه اصلي صدمه‌اي نرسد. علف‌كش‌ها را به دو طريق به‎كار مي‌برند، يكي در خاك و ديگري روي شاخ و برگ و اندام‌ هوايي گياه. علاوه بر آن برخي از علف‌كش‌ها هر نوع گياهي را كه با آنها تماس حاصل كند از بين مي‌برند و بعضي نيز بر روي تعدادي از گياهان مؤثر و روي گياهان ديگر بي‌تأثيرند.

موادي كه به عنوان علف‌كش استفاده مي‌شوند تأثير يكسان نداشته و ساختمان شيميايي آنها تعيين كنندة اثرشان است. برخي از علف‌كش‌ها جاذب رطوبت هستند و پس از تماس با گياه، آب آن را جذب مي‌كنند و موجب انهدام آن مي‌شوند. علف‌كش‌هاي سيستميك، از طريق شيره گياهي به اندام‌هاي مختلف مي‌رسند و در بافت‌هاي مريستمي و اندام‌هاي زايا تجمع يافته و سبب اختلال در تقسيم سلولي مي‌شوند.

برخي از علف‌كش‌ها پس از پاشيده شدن روي گياه با كلروفيل تركيب مي‌شوند و در نتيجه كلروفيل از بين مي‌رود. علف‌كش‌هاي هورموني پس از وارد شدن به گياه در تمام اندام‌هاي آن جريان يافته و موجب تنفس شديد، تجزيه سريع مواد غذايي و ايجاد سوختگي در گياه مي‌شوند.

خواص كلي علف‌كش‌ها

به طور كلي علف‌كش‌ها به دو دسته زير تقسيم مي‌شوند:

1- علف‎كش‌هاي عمومي: كه براي از بين بردن تمام گياهان اعم از زراعي و علف هرز استفاده مي‌شوند مانند گراماكسون، رانداپ و كلرات‎ها. تعدادي از علف‌کش‌هاي عمومي قابل استفاده در باغات پسته عبارتند از: (گلي فوزيت (رانداپ) که به صورت اسپري برگي و جذبي بکار مي‎رود بايستي روي درختان پاشيده نشده، حين سم‎پاشي فشار دستگاه پائين بوده و محلول علف‎کش هنگام خروج از نازل پرفشار نباشد و در روزهاي گرم با درجه حرارت بالا که خطر بخارشدگي در ميان رديف درختان وجود دارد بکار نرود. غلظت مصرفي 10 ليتر درهکتار مي‎باشد. برروي علف‌هاي هرز دائمي و يکساله يا دوساله موثر مي‎باشد.)
2- علف‌كش‌هاي انتخابي: تركيباتي هستند كه اگر با غلظت مناسب و توصيه شده مصرف شوند هيچ اثر نامطلوبي بر گياهان اصلي ندارند، مانند تو، فور- دي، سيمازين، سافيكس و TCA.
روشهای شیمیایی و کاربرد علفکشها که نعدادی از آنها در زیر نا مبرده شده اند که برای باغات پسته به کار برده می شوند.

گلي فوزيت ( رانداپ )

به صورت اسپري برگي و جذبي بكار مي رود بايستي روي درختان پاشيده نشده، حين سمپاشي فشار دستگاه پائين بوده و محلول علفكش هنگام خروج از نازل پرفشار نباشد و در روزهاي گرم با درجه حرارت بالا كه خطر بخارشدگي در ميان رديف درختان وجود دارد بكار نرود. غلظت مصرفي 10 ليتر درهكتار مي باشد. برروي علفهاي هرز دائمي و يكساله يا دوساله موثر مي باشد

پاراكوات گراماكسون

علفكشي تماسي بوده و اغلب بلافاصله چند ساعت پس از كاربرد موجب پژمردگي و خشك شدن سريع برگ ها مي شود بهترين نتيجه را كاربرد پيش از غروب در مقايسه با صبح يا نيمروز بدست داده است. جهت كنترل علف هاي هرز يك ساله قبل از گلدهي بكار مي رود نسبت كاربرد 5 ليتر در هكتار مي باشد هنگام كاربرد نبايستي روي برگ درختان و پاجوش ها پاشيده شود.

هالوكسي فوپ اتوتيل ( گالانت )

براي كنترل علف هاي هرز باريك برگ دائمي مانند هريز ( مرغ ) قياق و بسياري از كشيده برگ هاي يك ساله بكار مي رود. علف كشي انتخابي بوده و برروي علف هاي هرز پهن برگ و درختان پسته تاثير ندارد. میزان مصرف 4 ليتر در هكتار مي باشد.

منبع:

راهنمای پرورش و تولید پسته
با نگرش کاربردی

تألیف:
مهندس مسعود موسی نژاد
دکتر هرمزد نقوی
مهندس محمدنوید نقیبی

برای مشاهده اخبار روز صنعت پسته و مطالب مفید کشاورزی و پسته به کانال پسته رفسنجان بپیوندید 

برای عضویت در کانال بر روی تصویر زیر کلیک کنید: