دستورالعمل احداث و نگهداری باغ پسته

برای احداث باغ پسته بایستی شرایط و عوامل مختلفی را در نظر گرفته و به تمام نکات مهم توجه داشت تا پس از سرمایه گذاری در این حیطه بتوانیم به میزان سود مورد نظر دست پیدا کنیم. با ما همراه باشید تا تمامی اطلاعات برای باغی پر محصول را در اختیارتان قرار دهیم.

انتخاب بهترین محل برای احداث باغ پسته

در مناطق مختلف کشور مالکین یا کشاورزان برای ایجاد باغ پسته از دو قسم اراضی استفاده می کنند که طرز آماده نمودن زمین آن ها متفاوت است:

1.  اراضی زراعتی که قبلا آباد بوده و از آن استفاده کشت و کار می شد.
2. اراضی بایر یا کویری و شوره زار که سابقه زراعت نداشته اند.

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه

 ایجاد باغ پسته در اراضی زراعتی

اراضی زراعتی نیز بر دو قسم است:

• اراضی زراعتی که از سال های خیلی قدیم در آن کشت و زرع معمول بوده و در اثر دادن کودهای آلی به زمین عمق خاک زراعتی زیاد و مسلماً یکی از اراضی مرغوب و مطلوب کشت پسته محسوب می شوند.
• اراضی زراعتی تازه آباد شده که سابقه زراعی آن به 15-10 سال می رسد که در آن عمق مرغوب به زحمت به 40-30 سانتیمتر می رسد. در صورتی که عمق خاک زراعتی زیاد باشد زمین را به عمق 50 سانتیمتر و در صورتی که عمق خاک زراعتی کم باشد با افزایش کود حیوانی به زمین عمق شخم را تا 75 سانتیمتر در نظر گرفته و با بیل عمیقا زیرو رو می کنند.

ایجاد باغ پسته در اراضی بایر و شوره زار

اگر زمین شوره زار باشد ابتدا زمین را شیرین می کنند طرز عمل در مناطق یزد و کرمان به ترتیب زیر است:

• ابتدا زمین را به قطعات کوچک (150 الی 200 متر مربعی) تقسیم و نهرکشی می کنند.
• سپس آب را در این قطعات به جریان می اندازند، بطوری که همیشه عمق آب در داخل قطعات 15-10 سانتیمتر بوده و آب از یک طرف وارد زمین شده و از انتهای آن خارج میگردد. این عمل طی دو الی سه روز ادامه یافته و نتیجه آن اینکه آب، شوری زمین را شسته و پس از حل در خود از زمین خارج می کند.
• چند روز پس از این عملیات و گاو رو شدن، زمین را به عمق 75 سانتیمتر الی یک متر شکافته که اینگونه شخم را به اصطلاح محلی ها (زمین بری) می نامند.
• سپس در اواخر زمستان مقداری کود حیوانی پوسیده روی زمین ریخته و یک شخم سطحی به عمق 35-25 سانتیمتر می زنند تا کود با خاک مخلوط گردد و بعد از آن زمین را جهت کشت هموار می نماید. در این نوع اراضی کشت غلات مانند جو توصیه می گردد.

نقش بافت خاک بر روی زمین 

تغییرات باف خاک روی زمین و ساختار آن در زیر زمین تاثیر زیادی در نفوذپذیری خاک دارد، زیرا در قسمتی از خاک احتمالا آب به سهولت فرورفته ولی در قسمت دیگر آب قادر به نفوذ نبوده و روی طبقات زمین انباشته یا روان گردد.
یکنواخت نبودن بافت خاک سبب سختی نفوذ آب در خاک و آبیاری غرقابی سبب عدم تعادل توزیع صحیح آب در طبقات مختلف زمین گردیده و باعث تمرکز آب در یک نقطه و کمبود آن در منطقه ریشه و تشدید بیماری های ریشه خواهد شد.

شناخت محدودیت های فیزیکی خاک

بهترین طریقه شناخت جنس خاک قبل از احداث باغ ابتدا جمع آوری اطلاعات خاکشناسی محل از طریق سازمان های خاکشناسی و آزمایشگاه های مربوطه می باشد که از تجزیه و بررسی های لازم روی پروفیل خاک و نمونه برداری از لایه های مختلف آن بدست می آیند.

با در دست داشتن این اطلاعات و داده ها است که می توان اصلاح خاک اقدام نمود. عموما چهار تیپ خاک وجود دارند که محدودیت های فیزیکی آنها نیاز مبرمی به اصلاح اولیه دارند که این چهار نوع خاک عبارتند از:

1. خاک های مطبق: مرکب از خاک هائی هستند از لایه های مختلف الجنس خاک تشکیل و بر روی هم در زیر زمین قرار گرفته اند .و لایه ای از خاک های ممکن است به سبب فشردگی بیش از حد مانع عبور نفوذ زه آب شده و عملا مانع از تهویه زمین و رشد و گسترش ریشه می شوند . اصلاح چنین اراضی مختطرا از طریق شخم عمیق یا سلولز و با در هم ریختن لایه های سفت و همگن کردن آن میسر می شود .
2. خاک های رسی: خاک های با رس یکدست بصورت فشرده در آمدند مانع نفوذ آب و هوا به زمین شده و در نتیجه در رشد ریشه اختلال ایجاد می کنند. در این نوع خاک ها اگر لایه رس در 5 تا 10 سانتیمتری سطوح بالای زمین قرار گرفته باشند و زیرا این لایه از شن و رس یا شن و ماسه ترکیب شده باشد با عملیات زراعی می توان خاک را اصلاح نمود .
3. خاک های سخت و غیر قابل نفوذ: این نوع خاکها شبیه به تیپ دوم بوده با این تفاوت که ذرات آنها مخلوط با مواد معدنی بسیار سخت چنان بهم چسبیده اند که نرم کردن آنها حتی با رطوبت آب و عملیات زراعی میسر نبوده و عدم نفوذ آب و هوا به داخل زمین در اینگونه خاکها به کلی رشد و نمو ریشه را محدود نموده و قابل اصلاح نیز نمی باشند لذا توصیه می شود که در این قبیل اراضی باغ احداث نشود .
4. خاک های دایر (زراعی): آن دسته خاک هایی هستند که اغلب در باغ های پسته عملا دیده می شوند و این نوع خاک ها قابل کشت هر نوع گیاه و درختکاری بوده و طی سالیان متمادی شخم خورده و لایه های نامتجانس (ناهموار) آن در اثر عملیات مکانیکی و زراعی یکنواخت و همگن شده اند، نقص عمده این نوع خاک ها کم عمق بودن آن است (4 تا 8 سانتیمتر). لذا برای احداث باغ بایستی اصلاح عمق خاک نیز مورد توجه قرار گیرد.

درخت پسته نسبت به شوری زمین و آب تا حدودی مقاوم بوده ولی اراضی شیرین و زراعتی را ترجیح می دهند.

بیشتر بخوانید: ارزیابی شرایط منطقه ای کاشت و اصلاح فیزیکی خاک درختان پسته 

انتخاب زمین مناسب برا احداث باغ پسته

معمولاً زمینی که برای پسته کاری انتخاب می شود باید خاک آن عمیق با بافت یکنواخت و قابل نفوذ باشد. چنین خاکی می تواند با حفظ مقدار زیادی آب مفید در خود و تهویه امکان رشد مطلوب ریشه را فراهم کند. ریشه درخت پسته می تواند به اعماق زمین نفوذ نموده و آب و رطوبت لازم و مورد نیاز خود را جذب نماید، لذا اگر جنس اعماق زمین مناسب باشد، تبعاً به حاصلخیزی باغ کمک موثری انجام خواهد شد.
اراضی شنی و رسی (سبک) نمو درخت پسته بخصوص نمو و طولی آن را زیاد می کند. احداث باغ پسته در ایران به دو طریق زیر انجام می شود:

• کشت بذر در زمین اصلی باغ پسته
• تهیه نهال در خزانه و انتقال ان به زمین اصلی

تهیه و انتخاب بذر مناسب پسته جهت کاشت

باغداران و کشاورزان مناطق پسته کاری تا حدودی اطلاعات لازم جهت انتخاب بذر برای کشت و تکثیر نهال پسته دارند ولی غالباً پسته هایی برای این منظور انتخاب می کنند که آفت زده و نامرغوب بوده و قیمت آن ارزان باشد. بعضی از باغداران نیز بذوری انتخاب می کنند مقاومتشان در مقابل عدم مرغوبیت خاک و بیماری گموز (شیره سیاه) یا ابتلا به آفات و بیماری های کم است.

چون غالباً درختان پسته را در کلیه مناطق پیوند می زنند، لذا بهتر است بذوری که جهت نهال پیوندی انتخاب می شوند از درختان پسته وحشی یا پسته بادامی مخصوص بذر که دارای مقاومت بیشتری در مقابل امراض و آفات هستند، انتخاب گردند. به نظر می رسد اگر بذور سالم و درشت پسته وحشی از جنس P.mutica انتخاب شود مقاومت های آن نسبت به کم آبی و نامرغوب بودن اراضی بیشتر از سایر پایه ها باشد. بذوری که برای کشت انتخاب می شوند باید از محصول همان سال و فاقد پوسته خارجی (سبز) و خندان باشد و بهتر است پوست سبز آن با دست گرفته شود .

نحوه آماده کردن بذور

بذور انتخابیمی بایست به مدت 24 ساعت در آب نیم گرم (ولرم) خیس کرده و سپس آن ها را در داخل یک کیسه از نوع کنفی یا پارچه کتان که مرطوب باشد در انبار یا اتاق گرمی به مدت 4 تا 6 روز نگهداری می کنند. ضمناً هر روز روی کیسه آب می باشند تا رطوبت بذور حفظ و شروع به جوانه زدن نمایند.

در غالب مناطق کشور باغداران معتقد به عمل جوانه زدن بذور قبل از کاشت نیستند فقط بذور را مدت 24 ساعت در آب خیس کرده و سپس کشت می نمایند ولی اگر جوانه بذر قبل از کشت انجام شود دو مزیت به شرح زیر خواهد داشت:

1. بذوری که به علت فساد جوانه نزده اند معلوم و از کشت آن ها خودداری می شود.
2. بذوری که جوانه زده اند پس از کاشت سریع تر رشد خواهند نمود .

کشت بذر پسته در زمین اصلی

همانطور که قبلا هم اشاره شد، نهال پسته در ابتدای رشد ریشه های اصلی و عمودی آن زیاد نمو نموده حتی در سال اول ریشه عمودی آن بعمق 70-50 سانتیمتر زمین نفوذ میکند و ریشه های فرعی و جانبی آن بطور 20-10 سانتیمتر به اطراف پراکنده می شوند. کشت بذر در زمین اصلی باغ به این ترتیب انجام می شود که ابتدا زمین را شخم و تسطیح نموده و جویه هایی به عرض 30 الی 40 سانتیمتر به عمق 20 تا 30 سانتیمتر به فاصله ردیف 7-6 متر حفر می نمایند. سپس در کنار این جوی ها در بستر کرت های ایجاد شده به فاصله درخت 4-2 متر بذر پسته را می کارند. روی بذرهای کاشته شده، شن خالص جهت نگهداری رطوبت در این چاله ها ریخته سپس آبیاری می کنند.

غالباً در اینگونه کاشت ها بعضی از پرندگان و حیوانات صحرائی مانند کلاغ، موش و خرگوش، بذور کاشته شده را از زمین بیرون می آورند. ممکن است در این قبیل مواقع برای ترساندن کلاغ ها از آدمک (مترسک) استفاده می شود که به این منظور نتیجه مثبتی ندارد و اکثرا کلاغ ها خطوط بذرکاری شده را پیدا کرده و مرتباً با منقار از زمین در آورده و به نقاط دیگری حمل و ذخیره سازی می نمایند. بعضی از باغداران جهت واکاری باغات متوسل به کاشت بذر در خزانه می شوند و به این ترتیب بجای نهال های از بین رفته از نهال های از بین رفته از نهال های گلدانی و موجود در خزانه استفاده می کنند.

تاریخ اصلی کاشت بذر در زمین اصلی در نواحی و مناطق مختلف کشور از اول تا آخر فروردین ماه طول میکشد. در اواخر فصل پائیز نهال هائی که از کاشت بذور به دست آمده تنک می کنند به این ترتیب که در هر چاله یک نهال قوی نگهداشته و بقیه نهال ها را از سطح زمین قطع می کنند.

در رفسنجان در داخل هر چاله کاشت بذر پسته یک عدد تخم کرچک نیز به همراه بذر پسته کاشته و روی آن شن شسته ریخته و روی شن مقداری خاک مخلوط یا کود پوسیده می ریزند علت کاشت توام پسته با بذر کرچک این است که چون جوانه کرچک قوی است به بیرون آمدن جوانه پسته کمک می کند. در این روش فواصل چاله ها را در حاشیه پشته نزدیک به هم یعنی 2-1 متر در نظر می گیرند که اگر به هر علتی تعدادی از بذور سبز نشده یا بوسیله حیوانات از بین برود نیازی به واکاری نهال پیدا نشود.

بیشتر بخوانید: 0 تا 100 کاشت بذر پسته

تهیه نهال در خزانه و انتقال به زمین اصلی

طرز تهیه نهال پسته در خزانه بین باغداران و کشاورزان مناطق مختلف کشور قبلا مرسوم نبوده، دلیل عمده اش هم این بود که در نهال به زمین اصلی دقت های لازم نمی شد و تعدادی از آن ها از بین می رفت. خوشبختانه در سال های اخیر به همت کارشناسان کشاورزی این مشکل مرتفع شده و باغداران می توانند هر موقع اراده بکنند نهال مورد نیاز خود را از قوی ترین و سالم ترین نهال های پیوندی با دقت و رعایت اصول فنی انتقال نهال از نهالستان های مورد اعتماد تهیه و به موقع رفع نیاز نمایند و امروزه تولید و تکثیر نهال پیوندی مرغوب پسته در خزانه معمول و یکی از روش های تهیه و تدارک نهال برا ی احداث باغ پسته می باشد.

همچنین کشاورزان می توانند به جای نهال های معمولی پسته از نهال های هیبریدی آمریکایی (ucb1) که از طریق کشت بافت تولید می شوند استفاده کنند. این نهال های اصلاح شده دارای رشد بالایی هستند که می توان بعد یکسال آن ها را پیوند زد. همچنین مقاومت بالایی در برابر شوری، کم آبی، سرما، گرما و بیماری ها و آفات دارند و همچنین باردهی آن ها چند برابر نهال ها معمولی پسته نیز می باشد و زمان رسیدن به باردهی آن هم کمتر هست و به کشاورزان پیشنهاد می شود در صورت امکان از این نهال استفاده کنند که هم یک باغ یکدست و شناسنامه دار داشته باشند و همجنین سریع تر به باردهی سریع تر و مطلوب برسند.

جهت خرید نهال های هیبریدی آمریکایی (ucb1)، مشاوره و دریافت اطلاعات بیشتر با شماره های زیر تماس حاصل نمایید:

مهندس  غلامی: 09916924189 | مهندس  یادگاری: 09916924189

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه

تهیه نهال معمولی در خزانه

تهیه یک نهال سالم و فاقد بیماری یکی از مهمترین عواملی است که موجب می شود شما صاحب یک باغ پربارده و زیبا شوید. در واقع شما باید نهایت دقت در انتخاب نهال را داشته باشید تا هزینه ای را که برای خرید نهال انجام داده اید، در آینده به خوبی جبران شود.

 آماده کردن زمین خزانه

یک قطعه زمین زراعتی را که خاک آن مرغوب و سبک بوده و در محل مناسبی از نظر دسترسی به آب، نور و … واقع باشد، باید برای ایجاد خزانه انتخاب کرده و در پاییز مقدار 40-30 تن کود حیوانی پوسیده به آن داده و شخم نمود. در اواخر زمستان مجددا زمین را شخم کرده و آن را صاف می نمایند. سپس جوی های کوچکی به عمق 30-15 سانتیمتر و به عرض 30-20 سانتیمتر به فاصله 50 سانتیمتر ایجاد می کنند. بهتر است جهت جلوگیری از تبخیر زیاد و حفظ رطوبت خزانه سطح آن را با مقداری از خاک برگ پوسیده پوشاند.

نحوه بذرکاری در خزانه 

تاریخ بذر کاری در خزانه در خزانه بسته به شرایط جوی از 15 اسفند تا اواخر فروردین متغیر می باشد. جهت کاشت بذر باید حاشیه جوی های تهیه شده را در نظر گرفته و در محل داغ آب جوی های گودالی به عمق 6-4 سانتیمتر و به فواصل 25-20 سانتیمتر از هم ایجاد نموده، سپس در هر گودال یک عدد بذر پسته جوانه زده را کاشته روی آن شن خالص شسته ریخته و روی شن را با مقداری خاک برگ پوسیده می پوشانند.
زمین خزانه را در سال اول می بایست هر 8-6 روز یکبار آبیاری نمود. به منظور تسریع در رشد و تقویت نهال های خزانه بهتر است هر 24-16 روز یک مرتبه کود شیمیایی کامل به زمین داده، سپس اقدام به آبیاری کرد.

شیوه انتقال نهال های خزانه

معمولاً نهال های خزانه را در سالهای اول و دوم به زمین اصلی باغ انتقال داده و می کارند. سپس موقعی که نهال پسته 3-2 ساله شد (بسته به مناطق مختلف) نسبت به پیوند آن ها در زمین اصلی اقدام می کند. بعضی از کارشناسان باغبانی معتقدند که نهال های قوی پسته در خزانه در همان سال اول یا سال دوم پیوند شده، سپس در زمستان همان سال به زمین اصلی منتقل گردند.

برای انتقال درختان به زمین اصلی باید نهایت دقت به عمل آید تا ریشه های اصلی و فرعی آسیب ندیده و با دقت بیشتری نهال ها از زمین خزانه برداشت و به زمین اصلی منتقل شوند. امروزه یکی از روش های معمول و قابل توصیه تولید و توزیع نهال پسته تولید آن در کیسه های نایلونی (گلدانی) است. از مزایای این روش امکان دستیابی باغداران به نهال های پیوندی مرغوب و انتقال سالم و غرس مطمئن آن در زمین اصلی است که 2 الی 3 سال باردهی باغات را جلو می اندازد.

تاریخ انتقال نهال از خزانه به زمین اصلی بسته به نواحی مختلف از اول آذر تا دهم اسفند ماه است ولی در اراضی شور و کویری کمی دیرتر، مثلا از اواخر بهمن ماه تا اوایل اسفند انجام می شود. بطور کلی درخت پسته را به چهار طریق زیر می توان تکثیر کرد:

• بوسیله خوابانیدن شاخه
• بوسیله پاجوش
• تکثیر سلولی یا بافتی (کشت بافت)
• بوسیله کاشت بذر و پیوند آن

بیشتر بخوانید:  پایه ucb1 (نهال پسته آمریکایی)

مراحل مختلف احداث باغ پسته

برای احداث یک باغ پسته اصولی، شما باید طبق اصول خاصی پیش بروید تا بتوانید یک باغ استاندارد با درخت های سالم و پر بارده داشته باشید و در آینده از هزینه که صرف این زمین کرده اید استفاده کرده و لذت ببرید.

مرحله آماده کردن زمین باغ

پس از تسطیح (هموار کردن) زمین، نقشه باغ را پیاده و محل غرس نهال ها را در ابعاد (حداقل 6 متر فاصله ردیف ها و 2 متر فاصله درختان) تعیین نموده سپس اقدام به حفر چاله های کاشت می کنند. اگر محل انتخاب شده در اراضی مزروعی نبوده و زمین بکر باشد، ابتدا با دستگاه زیرشکن تا عمق یک متری زمین را نرم نموده و قابل نفوذ به آب و هوا شود سپس با شخم عمیق خاک را نرم و آماده کاشت می نمائیم. بدیهی است با شخم سطحی باید 15 الی 20 تن کود دامی به زمین باغ داد شود. درصورتی که به هر علت استفاده از زیر شکن (دستگاه سوسلز) مقدور نباشد بایستی پس از شخم عمیق و تسطیح زمین و پیاده نمودن نقشه باغ حفر گودال ها با خاک مرغوب و کود پوسیده مخلوط پر می کنند.

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه

گودال ها 8-10 روز قبل از کاشت با خاک و کود پر شده و لزوما یک نوبت آبیاری می کنند تا خاک چاله ها نشست نموده و سپس اقدام به کاشت نهال می نمایند. موضوع مهم و اساسی در این مرحله این است که پس از قرار دادن نهال در گودال باید اطراف آن را خاک ریخته و با فشار پا خاک را فشرده تا سطح تماس با ریشه ها سریعتر برقرار شود که به اصطلاح (هواگیری) می گویند. بلافاصله پس از کاشت باید آبیاری کرد و دقت نمود که طوقه (یقه) درخت در سطح خاک قرار گیرد تا از ابتلا درخت به بیماری گوموز جلوگیری گردد. این بیماری در رفسنجان (شیره سیاه) نامیده می شود.

تهیه طرح و نقشه احداث باغ پسته

درخت پسته یکی از بادوام ترین درختان میوه است که تهیه طرح دقیق فنی و نقشه مناسب برای احداث باغ مطلوب جهت صرفه جویی در هزینه های اضافی بعدی و اتلاف وقت ضروری است و موجب درآمد بیشتری در آینده خواهد گردید.

در پیاده کردن طرح و نقشه پسته کاری با مشخصات کامل موقعیت خیابان های اصلی و فرعی، محل چاه و تاسیسات آبرسانی، محل استخر ذخیره آب، قطعه بندی برای کاشت ارقام مختلف، جهت و فرم کاشت درختان (شرقی، غربی و مستطیلی) با فاصله ردیف های حداقل 6 متر و با فاصله بین درختان حداقل 2 متر، محل احداث بادشکن و محل قرار گرفتن درختان نر که باید در جهت باد غالب منطقه در ابتدا و وسط ردیف ها باشد، بایستی مد نظر قرار گیرد.

نحوه حفر گودال در زمین

معمولا در اراضی ای که خاک شرایط خیلی مناسبی برای رشد درختان پسته نداشته باشد به وسیله گوده زن یا با دست چاله ای به قطر 60 سانتی متر و به عمق 80 سانتی متر ایجاد نموده و پس از خاک برداری مقداری کود آلی پوسیده با خاک مرغوب مخلوط کرده و اقدام به کاشت نهال می کنند، به طوریکه یقه نهال (حدفاصل ریشه و ساقه) در سطح قرار گیرد.

 مرحله انتخاب ارقام یا واریته ها

ارقامی که دارای پتانسیل تولید کمی و کیفی مطلوب و مقاوم به آفات و بیماری ها و تنش های محیطی و … باشند از اهمیت و ارزش بیشتری برخوردار خواهند بود که به پاره ای از آنها اشاره می گردد.

1. زودرسی یا دیر رسی نحوه تشکیل و تکمیل میوه آن

ارقام پسته از نظر ظهور و خاتمه گل به سه گروه پسته های زودرس، متوسط رس و دیر رس تقسیم بندی می شوند بعد از تلقیح و بارور شدن گل های ماده تخمدان به سرعت رشد کرده و بزرگ می شود. در اواسط تا اواخر خرداد به حداکثر اندازه نهایی رشد خود رسیده و پس از آن یک دوره استراحت 20-25 روزه یعنی حدوده 80 روز پس از تلقیح مغز در دانه پسته شروع و در عرض 20-25 روز تکمیل می شود.

پوسته سخت و سلولزی آن بلافاصله پس از رشد کامل تخمدان شروع و تا چند هفته ادامه و خندان شدن آن از اواسط مرداد آغاز و تا رسیدن کامل مغز ادامه می یابد. زمانی که پوسته نرم و رویی پسته به راحتی جدا شود، پسته کاملا رسیده و محصول قابل برداشت است. بسته به نوع رقم از نظر زودرسی و دیرسی پسته از شهریور ماه تا اوایل آبان ماه قابل برداشت هستند (البته نوعی پسته زودرس مانند تیرماهی در رفسنجان وجود دارد که اواخر تیرماه کاملا رسیده است)

2. شرایط خندان بودن پسته 

خندان بودن یک رقم با درصد بالا صفات خوب و بارز در استاندارد های تجاری پسته محسوب می شود. این صفت در گونه p.vera ژنتیکی و در بین واریته های مختلف متفاوت است واز نظر تحقیقات نیز بسیار مهم است. در یک واریته در سال های مختلف نیز میزان خندان بودن آن فرق می کند. براساس تحقیقات انجام شده به غیر از پدیده های ژنتیکی عوامل جوی و فیزیولوژیکی و بالاخره مواد غذایی و غیره در میزان خندان بودن پسته موثر است.

3. عامل پوکی در پسته

این عامل نیز مانند عامل خندانی در اثر عوامل مختلف از جمله عدم گرده افشانی، رشد ناقص جنینی یا تغذیه نامطلوب درخت و پارتنوکارپی، ممکن است اتفاق افتد. در ضمن درصد پوکی در واریته ها و حتی در سال های مختلف متغیر می باشد.

4. اثرات سال آوری در پسته

در پسته سال آوری نیز مانند خندان شدن یک پدیده ژنتیکی است. در اکثر محصولات باغبانی علت اصلی سال آوری این است که گیاه در سالی که دارای محصول زیاد است، جوانه گل کم تولید می کند. درنتیجه سال بعد به علت کمبود جوانه گل مقدار محصول کم می شود. ولی در پسته همه ساله مقداری جوانه گل تولید اما در سال بارآوری مقدار زیادی از جوانه های ریزش نموده و مقدار محصول سال را کاهش می دهد.

5. شکل و ساختار رقم در طی این مرحله

ارقام پسته از نظر شکل به دو دسته تقسیم می شوندکه عبارتند از ارقام بادامی و فندقی. در ارقام بادامی، معمولاً راس میوه باریک تر از قاعده و درازی آن بیشتر از قطر آن می باشد، ولی در ارقام فندقی معمولا راس میوه باریک تر از قاعده و درازی آن بیشتر از قطر آن می باشد. در اقام فندقی معمولاً این اختلاف کمتر است. علاوه براین خندان بودن در ارقام فندقی بیش از بادامی می باشد.

6. اندازه میوه و ارزش آن در پسته

اندازه میوه از روی تعداد آن در 100 گرم پسته یا تعداد آن در یک اونس(3/28 گرم) پسته معلوم می شود.
از لحاظ تجارتی هرچند تعداد دان پسته در یک اونس کمتر باشد ارزش پسته بیشتر است و یکی از فاکتور های اصلی قیمت گذاری تجارتی پسته به شمار می رود.

تراکم درخت در واحد سطح 

باغ پسته مطلوب باغی است که در فضای کافی جهت تهویه و نفوذ نور خورشید به درختان از یک طرف و از طرف دیگر تعداد درخت در واحد سطح آن چنان در نظر گرفته شود که حداکثر محصول را بتوانیم تولید نمائیم.

تناسب تعداد درخت نر وماده 

درخت پسته جزو گیاهان دو پایه است، یعنی گل های نر روی یک درخت و گل های ماده روی درخت دیگری می باشد. برای بارور نمودن گل های درخت ماده وجود درخت نر در باغ ضروری است و اگر در باغ پسته درخت نر به تعداد کافی وجود نداشته باشد، گل های ماده تلقیح نشده و بارور نمی شوند.

تامین تلقیح کننده های کافی و مناسب یکی از مسائلی است که اکثر باغداران به اهمیت آن خیلی توجه نمی کنند. بررسی های انجام شده در باغات پسته استان کرمان نشان داده که به ازاء هر 150 تا 180 اصله درخت ماده یک درخت نر کاشته شده است. در حالیکه در باغات کالیفرنیا به ازا هر 10 تا 12 درخت ماده یک درخت نر وجود دارد.

ذکر این نکته را لازم می دانم که زنبوران عسل به گل های درخت نر جذب شده اما به گل های ماده درختان پسته که فاقد نکتار می باشند، جذب نمی شود. بنابراین در اکثر باغات پسته فقط باد عامل اصلی گرده افشانی درختان پسته می باشد. در مناطق پسته خیز استان کرمان، به خصوص رفسنجان، معمولاً ظهور و تلقیح گل های ماده از نیمه دوم فروردین تا نیمه اول اردیبهشت صورت می گیرد. این زمان برای هر رقم بین 5 تا 7 روز و برای کلیه ارقام حدود 14 تا 15 روز طول میکشد. در طی این مدت و در صورتی که گرده مناسب به گل های ماده نرسد، گل ها بارور نشده و میوه پوک می شود.

بر اساس تجربیات و یافته های تحقیقاتی خارج و داخل کشور، نسبت تعداد درختان نر به ماده 1:9 یا 1:8 با آرایش زیر توصیه می شود. در ایران به ازا هر تا 12 تا درخت ماده یک درخت نر کافی است که صد البته باید درختان در مسیر باد غالب منطقه غرس گردد. به طور کلی داشتن یک تلقیح کننده خوب و مناسب تضمین کننده یک محصول پسته با کیفیت مطلوب و پوکی کمتر است.

به طور کلی عوامل زیر در مورد تلقیح کننده باید مد نظر باشد:

1. زمان آزاد شدن گرده توسط تلقیح کننده مورد نظر همزمان با دوره پذیرش گرده توسط گل های ماده رقم موجود در باغ باشد.
2. دوره گلدهی تلقیح مورد نظر طولانی باشد، به طوری که دوره گلدهی مفید آن بین 16-15 روز طول بکشد.
3. میزان گل تولید شده در درخت های تلقیح کننده بالا و همه ساله باشد.
4. قدرت باروری گرده های تلقیح کننده زیاد باشد.

اصلاح باغات پسته از لحاظ تعداد نر و ماده

در باغات پسته که تعداد درختان نر و ماده متناسب نیستند، بایستی باغ را از این لحاظ اصلاح نمود. به این ترتیب که در ازاء هر 10 اصله درخت ماده یک اصله درخت نر پرورش می دهند. معمولاً یک درخت ماده را از بالای تنه یا شاخه های قطور آن قطع کرده و روی جوانه های دو ساله ای که روییده اند با جوانه درختان نر پیوند می کنند. چون 8 عمل اصلاح باغ ممکن است چند سالی طول بکشد تا پیوند های نر بزرگ شده و گل فراوان داده و کافی برای تلقیح درختان ماده بشوند، بایستی طی این مدت برای بارور کردن درختان ماده اقدام به تلقیح مصنوعی یا به اصطلاح گرده ریزی نمود. از لحاظ اهمیت موضوع تلقیح مصنوعی در باروری باغات قدیمی پسته به رئوس مطالب تلقیح مصنوعی ذیل اشاره می شود.

طرز تلقیح مصنوعی درختان پسته

در بعضی مواقع به دلیل شرایط آب و هوایی و یا تعداد درختان نر گرده افشانی به خوبی انجام نمی شود و در نتیجه این أمر موجب تأثیر منفی بر روی محصول باغ می شود. بنابراین کشاورز باید عمل گرده افشانی را بصورت مصنوعی مصنوعی انجام بدهد.

 آمادگی گل های ماده برای تلقیح

رنگ کلاله گل ماده در اول ظهور غنچه سبز است و موقع رسیدگی رنگ آن سفید مایل به صورتی می شود و آماده برای تلقیح می باشد. اگر در این موقع گل بطور طبیعی یا مصنوعی تلقیح نگردد، یعنی گرده نر روی آن ننشیند، بعد از دو روز رنگ کلاله قرمز مایل به قهوه ای می شود. در این وضع وقت تلقیح گل ماده گذشته و دیگر گرده نر نمی تواند گل بارور نماید. بنابراین تنها وقت تلقیح گل های ماده طی مدت دو روزی است که رنگ کلاله ها سفید مایل به صورتی می باشد.

 آمادگی گل نر برای گرده دهی 

رنگ گل های نر در روی خوشه در ابتدا سبز است. سپس رنگ گلی که در راس خوشه قرار گرفته زرد رنگ و به اصطلاح رسیده می شود. در این موقع اگر آن را تکان بدهند گرده زرد رنگی (گرده نر) از آن خارج می گردد. رسیدگی گل های نر از راس خوشه شروع شده و 7 تا 10 روز طول می کشد که رسیدگی آن به تدریج به گل های قاعده خوشه رسیده و زرد بشود.

 طرز جمع آوری گرده های گل نر

وقتی که گل های راس خوشه زرد شد میبایستی شاخه ای از درخت نر را که حداقل دارای 4-3 خوشه گل باشد قطع نمود. سپس شاخه های قطع شده زا در داخل ظرف تمیز گذاشته به ساختمان باغ (محل گرده گیری) می برند. باید توجه داشت که فقط 30 الی 40 درصد خوشه های گل نر از روی درخت برداشته شود و بقیه گلهای نر برای تلقیح طبیعی باغ روی درخت باقی می ماند.

شاخه های قطع شده را در یک اتاق محفوظ که درجه حرارت آن 22 الی 25 درجه سانتیگراد باشد روی صفحات بزرگ کاغذ کاهی یا مومی قرار می دهند. بعد از دو روز باید شاخه های گل را آهسته بهم کوبیده و گرده های نر ریخته شده روی کاغذ را جمع آوری نمود. سپس گرده های ریخته شده روی کاغذ را از الک خیلی ریز می گذرانند تا مواد خارجی آن جدا گردد. گرده هایی که به این ترتیب بدست آمده اند، بایستی به صورت لایه های خیلی نازک روی کاغذ پهن نمود تا خشک شود.

طرز تلقیح مصنوعی درختان پسته

هنگامی که رنگ کلاله های گل های ماده سفید مایل به صورتی شد یعنی گل های ماده شروع به رسیدن نمودند. مقداری از گرده گل نر را که قبلا مقداری از آن را در کیسه کوچک نازک ریخته اند بر چوبی به درازای 3-2 متر وصل نموده و به وسیله کارگران کیسه گرده را روی هر درخت پسته آهسته تکان می دهند تا مقداری از گرده روی گل های ماده درخت پسته ریخته شود. برای هر درخت ماده مقدار 2 گرم گرده که روی گل ها باید پخش شود کافی است و این عمل می بایست در روز هایی که هوا صاف و آفتابی است هنگام صبح یا عصر انجام شود. عمل تلقیح را در سه مرحله انجام می دهند. به این ترتیب که دو روز بعد از تلقیح اول تلقیح مرحله دوم و بعد از سه روز مرحله سوم تلقیح درختان پسته را انجام و گرده ریزی می نمایند.

عملیات هایی که در داخل باغ باید انجام شوند

باغ پسته پس از کاشت نهال از اغاز تا هنگام بلوغ و باردهی نیاز به یکسری مراقبت های فصلی دارد که به منظور حفظ خاک کمک به رشد و بهداشت درخت با توجه به انتخاب محل اقلیم و منطقه باید انجام شود که از آن جمله اند آبیاری به موقع ، مبارزه با علف های هرز ،آفات ، بیماریها، تقویت خاک، تسهیل در رفت و آمد ماشین آلات پس از بارندگی ، جلوگیری از یخبندان، پوشش خاک با گیاهان خاص پوششی ، حذف پا جوش و غیره.

شیوه صحیح آبیاری باغ در  این روش 

تسطیح (هموار کردن) و آماده سازی زمین باغ پسته به روش های مختلف آبیاری بستگی به دارد و هدف از برنامه ریزی و پیاده کردن طرح آبیاری تامین آب مورد نیاز درخت با زمان بندی منظم در حد مصرف درخت است، به طوری که رطوبت خاک را در حد اعتدال نگه دارد. اتخاذ چنین تصمیم و اجرای آن مستلزم شناخت آب مورد مصرف، سیستم های آبیاری و اهنگ آبدهی و آب رسانی است.

نمونه برداری از آب و خاک باغ قبل از احداث و اطلاع از میزان املاح آن رابطه مستقیمی با اقتصاد تولید محصول دارد. به این معنی که اطلاع از کم و کیفیت خاک و آب محل در رفع محدودیت ها و موانع تولید کمک نموده و می توانیم با اقدامات لازم نسبت به حل مسائل آنها تلاش نمائیم.

با توجه به مراتب فوق الذکر دو راه منطقی برای تهیه نمونه های آب و خاک و تجزیه و تشخیص میزان املاح آن ها وجود دارد:

1. نمونه برداری قبل از احداث باغ
2. نمونه برداری پس از کاشت درخت هر سال یا دو سال یکبار

حل مشکلات مربوط به آب و خاک در حد امکان قبل از کاشت درختان بهتر و آسان تر است. نمونه برداری باید صحیح، دقیق و به طوری انجام گیرد که نمایانگر واقعی ترکیبات آب و خاک محل باشد و اشتباهی در تجزیه و ارزیابی آن ها روی ندهد. چون نتیجه مطلوبی از آینده باغ بدست نخواهد آمد.

بیشتر بخوانید:  هر آنچه که باید درباره گرده افشانی و باردهی درخت پسته بدانید

شیوه نگهداری از باغ های با و یا بدون پوشش گیاهی

نگهداری سطح باغ پسته بدون پوشش گیاهی

باغی که زمین آن با شخم و دیسک و تیلر زدن و غیره دائما تمیز نگه داشته و خالی از هر گونه رستنی (علف) و گیاه باشد، طبیعی است که چنین زمینی نیاز به دفع علف هرز با مواد شیمیایی یا مکانیکی ندارد، زیرا با شخم دو طرفه و دائم علفی فرصت سبز کردن در زمین و سطح باغ پیدا نخواهد کرد.

بدیهی است که باغ هایی که با سیستم های آبیاری تحت فشار آبیاری می شوند، جابه جا کردن چنین تاسیساتی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نخواهد بود. در اراضی که سیستم های آبیاری تحت فشار بخصو قطره ای اجرا می شود، اولاً سطح باغ تقریباً به علت عدم آبیاری غرقابی غالباً عاری از علف بوده و در صورت وجود علف های هرز می توان به وسیله مواد شیمیایی نسبت به رفع آن ها اقدام کرد.

نگهداری سطح باغ پسته با پوشش گیاهی

هر چند که پوشش گیاهی سطح باغ پسته مزیت هایی از قبیل جلوگیری از فرسایش و کنترل علف های هرز مزاحم و خنک کردن فضای باغ تا حدودی جلوگیری از سرمازدگی دارد، ولی در مناطق پسته خیز ایران، به خصوص اراضی حاشیه کویری، که کاشت پسته در آنجا معمول است به علت کمبود آب ایجاد و احداث پوشش سبز دائم علاوه بر مصرف زیاد آب و کود موجب تکثیر جوندگان، آفات و بیماری های پسته می گردد.

کنترل علف های هرز در اراضی عاری از پوشش گیاهی

در این روش علف های هرز اطراف درخت را با علف کش ها کنترل نموده و علف های بین ردیف ها را با وسایل مکانیکی پاک می کنند. این روش علف زدایی اگر همراه با آبیاری تحت فشار باشد. مدت ها داخل باغ عاری از علف های هرز مانده و فقط آب به مصرف درختان کاشته شده خواهد رسید.

خصوصیات آب و خاک باغ و اصلاح آن

مطالعات و بررسی کارشناسان نشان می دهد که در اغلب مناطق پسته خیز ایران، به خصوص استان کرمان و رفسنجان، سنگ های مادری تشکیل دهنده خاک این اراضی قلیایی بوده و بافت خاک در اراضی زیر کشت پسته از سبک نسبتاً سنگین متغییر می باشد.

همانطور که قبلاً نیز اشاره شد، خاک های این منطقه غالبا شور یا قلیایی و آب آن ها نیز در همین راستا قرار دارند. بنابراین آب و خاک باغ پسته از چهار نقطه نظر باید مورد توجه قرار گیرد:

1. شوری یا غلظت کل نمک های محلول
2.  قلیایی بودن یا غلظت سدیم موجود در آب نسبت به سایر کاتیون ها
3. ترکیبات آنیونی آب به ویژه غلظت کربنات و بی کربنات
4. غلظت بر یاد گیری عناصری که ممکن است برای رشد گیاه مضر می باشد.

برای اصلاح این نوع خاک ها دو فرآیند عمده صورت می گیرد:

1.  خارج ساختن نمک های محلول
2. کاهش درصد سدیم قابل تبادل

فرایند دوم تنها راه ممکن برای خارج ساختن نمک های محلول شسشوی خاک است که عمل نسبتاً ساده تری است اما باید با احتیاط انجام شود چون اگر خاک های خیلی شور بدون در نظر گرفتن مواد اصلاح کننده آبشویی شوند، به خاک های قلیایی تبدیل می شوند که مشکل مضاعف می شود.

کاهش درصد سدیم قابل تبادل تا اندازه ای مشکل است، زیرا یون های سدیم که جذب ذرات خاک شده اند باید از طریق فرآیندهای شیمیایی به وسیله یون های دو ظرفیتی موجود در محلول خاک جایگزین و سپس شسته و از منطقه ریشه با زهکشی طبیعی (درخاک های سبک) یا با زهکشی مصنوعی (در خاک های سنگین و رسی) خارج گردد. بنابراین اصلاح خاک های سدیک ترکیبی از فرآیندهای شیمیایی و شستشوی خاک است.

اصلاح خاک های قلیایی به چه صورت انجام می شود؟

در خاک های قلیایی سدیم بصورت تبادلی روی ذرات کلوئیدی قرار دارد. جهت بهبود خاک مورد نظر می بایست سدیم تبادلی به وسیله کلسیم جایگزین گردد. برای افزودن کلسیم به خاک منابع متعددی از جمله آهک، گچ و یا در خاک های آهکی با افزودن اسید یا مواد تولید کننده اسید، مانند گوگرد را وارد محلول خاک می نمایند.

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه

تخمین و برآورد میزان و مقدار ماده اصلاح کننده برای خاک های قلیایی بستگی به ظرفیت تبادلی کاتیونی خاک و وزن مخصوص ظاهری و عمق خاک دارد. زمان تبدیل گوگرد به اسید سولفوریک در خاک حدود یک هفته تا 3 ماه و مقدار نیاز با در نظر گرفتن سایر شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک حداکثر 2 تن در هکتار است. در باغات پسته به سبب دور آبیاری طولانی باید از میکروارگانیسم های لازم در خاک اطمینان حاصل نموده و سپس گوگرد را با کود حیوانی مخلوط و به خاک داده شود.

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه

کلرو کلسیم نسبت به سایر املاح کلسیم (گچ و آهک) بیشتر و آسان تر در آب حل می شود ولی استفاده از آن ها در خاک های خیلی شور توصیه نمی شود. معمولی ترین ماده اصلاح کننده خاک گچ است (CaSo4,N2O2) است که به آب آبیاری و خاک اضافه می شود. اگر خاک آهکی باشد می توان از اسید سولفوریک یا سولفات آهن و آلومینیم یا گوگرد نیز استفاده نمود. به ازاء هر 100 کیلوگرم ازت می توان تا 600 کیلوگرم گچ به زمین اضافه کرد.

مقدار گچ گرانوله که به خاک داده می شود، بین 2 تا 20 تن در هکتار می باشد. معمولاً گچ در خاک پاشیده می شود و سپس به وسیله دیسک با خاک سطحی مخلوط می شود.اگر گچ مستقیماً به خاک اضافه شود بیش از 700 کیلوگرم آن در 1000 متر مکعب آب آبیاری حل نخواهد شد. چنانچه مستقیماً گچ با آب مخلوط گردد به مقداری کمتری از آن نیاز خواهد بود.

بیشتر بخوانید: خاک های شور و قلیایی

راهکار های اصلاح خاک های شور

در خاک های شور، به علت موجود نبودن سدیم در سطح خاک در نتیجه نفوذ پذیر بودن خاک اصلاح این نوع خاک ها معمولاً به وسیله غرقاب کردن زمین انجام می شود. عمق خاکی که با این ترتیب اصلاح می شود برابر عمق نفوذ آب در آن می باشد. در هنگام استفاده از آب شور باید تکنیک های خاصی بکار برده شود تا دو هدف اصلی تامین گردد یکی از هدف ها کاهش میزان شوری خاک و دیگری بهبود وضع فیزیکی خاک به خصوص افزایش نفوذ آب در خاک است.

استفاده مکرر از شستشوی خاک به وسیله آب مزیت های زیر را نیز برخواهد داشت:

1. کوتاه کردن فاصله آبیاری ها موجب می گردد تا متوسط رطوبت خاک افزایش یاید. به این ترتیب غلظت نمک بحدی نخواهد رسید که برای گیاه زیان آور باشد.
2. آبیاری های مکرر باعث شستشوی خاک شده نمک های محلول خاک را که معمولاً در لایه های سطحی تجمع می کنند از دسترس ریشه خارج نموده و به اعماق زیر یا بوسیله زهکش ها خارج می کند.
3. در نهایت افزایش تعداد آبیاری ها بیشتر باعث نفوذ پزیری خاک شده و سدیم اضافی خاک را نیز شسته و حتی با کاهش میزان سدیم خاک نسبت به نفوذ پذیری آن نیز کمک شده است.

روش های آبیاری باغ در شستشوی خاک و کاهش مواد مضر آن موثر است. به این ترتیب که اگر آب در تمام سطح باغ به طور یکنواخت پخش شود میزان شوری به صورت یکنواخت به عمق زمین نفوذ می کند، ولی اگر دور آبیاری ها طولانی شود، یعنی باغ را دیر به دیر آبیاری کنیم، میزان تبخیر از سطح زمین زیاد شده و در این صورت شوری خاک در لایه های سطحی در فاصله بین دو آبیاری افزایش پیدا می کند. در آبیاری جوب و پشته نمک در دو جهت افقی و عمودی جمع می شود و نمک بیشتر متوجه پشته ها می شود و همواره میزان نمک در بالای پشته ها بیش از سایر نقاط می باشد. این یکی از معایب آبیاری جوب و پشته است .

آبیاری قطره ای و تشتکی نیز می تواند با آب شور مطرح شود که در این صورت آبیاری تشتکی نسبت به آبیاری تحت فشار قطره ای، اولویت و برتری دارد، زیرا در آبیاری قطره ای معمولاً مشکل گرفتگی قطره چکان ها با آب شور وجود دارد که مشکلاتی برای باغداران ایجاد می کند. اما در این روش همواره خاک مرطوب نگه داشته شده و اثر شوری در این نوع آبیاری (قطره ای) زیاد محسوس نخواهد بود.

آبیاری قطره ای در مقایسه با غرقابی ریشه گیاه را فشان تر نموده و تراکم آن در شعاع رطوبتی قطره چکان ها محدود می سازد. روش های آبیاری غرقابی (کرتی و جوب و پشته) از نظر تغییر فاصله بین دو آبیاری و میزان ارتفاع آب قابلیت انعطاف زیادی ندارد. مثلا نمی توان ارتفاع آب را از 80 تا 100 میلیمتر در هر نوبت آبیاری کمتر داد، لذا گرچه کم کردن فاصله بین دو آبیاری از نظر کنترل شوری مفید خواهد بود ولی باعث هدر رفتن مقداری زیادی آب می گردد.

درخت پسته یکی از مقاوم ترین درختان نسبت به خشکی و کم آبی می باشد و از نظر شوری می تواند تا 8 میلی موس بر سانتیمتر، بدون کاهش محصول، تحمل نماید. از 8 تا 12 میلی موس بر سانتیمتر، کاهش محصول شروع شده و هنگامی که شوری خاک از 17 میلی موس تجاوز کرد، گیاه فقط زنده می ماند و میزان محصول به حداقل رسیده یا اصلا محصولی تولید نمی کند. از نظر میزان مصرف آب باغ باید متذکر شد که در سال های اول تا سوم کاشت هر 17 تا 15 روز یکبار آبیاری و در سال های چهارم و پنجم هر 20 روز یکبار آبیاری کافی به نظر می رسد و برای درختان 10 سال به بالا هر 30 تا 45 روز یکبار آبیاری کافی خواهد بود.

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه