از خواص دارویی کورک یا کبر چه می دانید؟

درختچه کبر یا کورک چه شکلی است؟

به فارسی در کتب طب سنتی «کبر»، «کورک»، «کورز»، «کورزه»، «کور» و به عربی «کبّار» و به سریانی «قبار» نامبرده می شود. به انگلیسی Caper bush گفته می شود. درختچه پرشاخه ای است از خانواده Capparidaceae که با نام علمی Capparis spinosa L می باشد.

غنچه های این درختچه ها را که ترشی می اندازند و خورده می شود نیز «کورز»، «کورک»، «کبر» نامیده می شود.

میوه آن به فارسی به نام «خیار کبر» و «خیار شنگ» معروف می باشد.

کورک درختچه ای است با شاخه های پوشیده از کرک، برگ های بزرگ متقابل با کناره صاف، بیضی، دراز، نوک تیز، به رنگ سبز روشن، در بن برگ دو زایده کوچک خار، گل های آن سفید و دارای چهار قسمت است.

گل ها درشت و در حدود 60 سانتیمتر بلندی هر گل است. این گیاه بومی مناطق گرمسیر آسیا می باشد. در هندوستان می روید و در ایران نیز در دامنه های کم ارتفاع البرز، هرزویل و در شیراز و بلوچستان در اراضی مرطوب و لم یزرع می روید. نام محلی آن در فارس کورک می باشد.

فلورا ایرانیکا گونه هایی را که در ایران می رویند واریته هایی از گونه C .spinosa می داند.

تکثیر درختچه کورک از چه طریقی بهتر است؟

تکثیر این درختچه از طریق قلمه است. طول متوسط قلمه در حدود 25 سانتیمتر که در حدود 3-2 سانتی متر آن را قسمت چوبی تشکیل می دهد و پس از تولید ریشه آن را به محل اصلی منتقل می نمایند.

یک درختچه کورک ممکن است تا سی سال عمر کند و اگر منظور استفاده از شاخه کورک با گل جوانه و غنچه های آن برای ترشی باشد همه ساله پس از برداشت آنها می توان از برگ و سرشاخه های آن به عنوان علوفه گوسفند و بز استفاده کرد ولی در مواردی که استفاده گیاه از نظر طبی باشد از میوه و ریشه و پوست آن استفاده می شود.

واریته ای که خیار شنگ است در شمال ایران در دامنه های البرز، جاده فیروز کوه، مازندران، در اطراف تهران در کرج و اراضی ناکاشت، در آذربایجان در مرند، خوی در غرب در تفرش، نهاوند، اراک، گلپایگان، کرمانشاه در کوهپرو و در جنوب در اطراف آبادان و مناطق مرزی ایران و عراق و در گوتوند و شوش می روید.

خیارشنگ یا خیار کبر کمی از میوه بلوط بزرگتر و در ابعاد یک خیار کوچک است ابتدا رنگ آن مانند خیار سبز روشن است ولی پس از رسیدن مغز آن سرخ رنگ و تخم آن زرد و با رطوبت و طعم آن کمی شیرین و کمی تلخ و گس و هر قدر بیشتر رسیده باشد تلخی و گسی آن کمتر و شیرینی آن بیشتر است.

ریشه آن سفید، بزرگ، طولانی و پوست آن ضخیم و اغلب بعد از خشک شدن از مغز چوبی آن جدا می شود و طعم آن تلخ است. غنچه های نارس گل آن را در آب نمک انداخته و تلخی آن را می گیرند و بعدا در سرکه ترشی می اندازند که خیلی لذیذ است.

ترکیبات شیمیایی موجود در کورک

از نظر ترکیبات و مواد عامله غنچه های نارس گل آن شامل گلوکوزید روتین است و در حدود 4 درصد نیز پنتوزان دارد (بر مبنای وزن خشک) و به علاوه دارای روتیک اسید و پکتیک اسید و یک ماده فرار قی آور و ساپونین است. در تخم آن در حدود 35 درصد روغن وجود دارد.

12 کاربرد دارویی کورک برای سلامتی

کورک طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت گرم و خشک است و ارقامی از آنکه در مناطق گرمسیر می روید خیلی خشک می باشد.

1. از نظر خواص بازکننده گرفتگی های کبد و طحال است و لطیف کننده و محلل گازها و بادها بوده و اخلاط لزجه و سودا را قطع می کند.
2. اگر در نمک پرورده شود برای سینه تنگی نافع است.
3. اگر دمکرده آن غرغره شود بلغم را از جهاز تنفسی دفع می کند.
4. خوردن دمکرده آن مقوی احشا و آلات داخل شکم و بازکننده گرفتگی های کبد و طحال و مسهل خوبی برای اخلاط و مدر مؤثری برای تلخی سودا می باشد، در عین حال ضد کرم روده ها است.
5. ترشح ادرار و حیض را زیاد می کند و برای باز شدن خون قاعدگی در موارد قطع آن در زنان جوان مؤثر است.
6. نیروی جنسی را افزایش می دهد.
7. اگر نمک سود آن قبل از طعام خورده شود ملین است و بهترین دارو برای طحال می باشد خصوصا اگر با عسل و سرکه پرورده شده باشد.
8. اغلب پس از خوردن آن مانند مسهل و مدر عمل کرده و مواد غلیظ و سوداوی از طحال خارج می شود و پس از آن آرامش ایجاد می شود.
9. اگر با فلفل و سداب خورده شود برای باز کردن گرفتگی های کبد سرد خوب است.
10. اگر برگ آن خورده شود اقسام کرم معده و روده را کشته و خارج می سازد.
11. غنچه آن قبل از شکفتن گرم و خشک است و در جمیع خواص مانند ریشه آن و کمی ضعیفتر است و ترشی سرکه آن لذیذ و اشتها آور و مفید برای طحال و بازکننده گرفتگی های کبد و طحال است.
12. مقدار خوراک آن تا 32 گرم که با سرکه و عسل و شکر خورده شود.

کاربردهای مصرفی پوست کورک 

اگر پوست آن را در سرکه بجوشانند و آن سرکه را مضمضه کنند درد دندان را تسکین می دهد و گرفتگی های دماغی را باز می کند و پاک کننده دماغ است.

اگر با داروهای خوشبو مانند سنبل الطیب و اسطوخودوس خورده شود بلغم سینه را تحلیل برده و خارج می سازد و مسکن دردهای سینه است.

جویدن پوست درختچه آن رطوبت های دماغ را جذب می نماید و درد دندان را تسکین می دهد.

ضماد کورک چه کاربردی دارد؟

ضماد آن با آرد جو و سرکه ورم طحال را تحلیل می برد و ترشح ادرار و حیض را افزایش می دهد.

ضماد پوست تازه و ریشه و همچنین ضماد برگ خشک کوبیده آن برای جراحت های بدخیم و خشک کردن آنها خوب است.

دردهای مفاصل و سیاتیک و نقرس و درد لگن خاصره را تسکین می دهد و برای تحلیل تورم غده مفید است.

مصرف ریشه و کاربردهای مفید آن

برای گرم مزاجان مضر است. از این نظر گرم مزاجان باید با سکنجبین بخورند برای مثانه مضر است و از این نظر باید با انیسون و اسطوخودوس خورده شود برای کبد مضر است و از این نظر باید با عسل خورده شود.

طب سنتی هندوستان از پوست ریشه کورک به عنوان تونیک، مدر، نرم کننده سینه، ضد کرم، قاعده آور و مسکن درد استفاده می شود و در موارد روماتیسم، فلج و طحال بزرگ شده و غده های توبرکولی تجویز می شود. از برگ های له شده آن ضمادی درست می کنند و برای تسکین درد نقرس به کار می برند.

مقدار خوراک از ریشه آن تا 12 گرم و در دم کرده ها تا 28 گرم است.

معرفی میوه کورک یا کبر

بین تمام اعضای آنکه گرم و خشک می باشند فقط میوه آن گرم و تر است و ریشه و پوست ریشه آن از سایر قسمت ها بیشتر گرم و خشک و از نظر خواص قویتر است.

میوه یا خیار کبر گرم و تر است و تخم آن خیلی گرم و خشک است و ساق و برگ آن کمی گرم و خشک و ضعیفتر از غنچه آن است.

معرفی گونه ای از کورک بنام کالر

گونه دیگری از این گیاه که در ایران می روید نام محلی آن در بلوچستان «کالر»، «خیرار»، «کرار» است. نام علمی این گونه Capparis decidua (forsk) Edgew می باشد. این گیاه به هندی (Karer) گفته می شود.

درختچه ای است با شاخه های دراز، برگ های آن باریک، پوشیده از کرک، به طول 0/5 سانتی متر نوک تیز که در نوک آن خار تیزی است. میوه آن به قطر حدود 8 میلیمتر است.

این درختچه در هندوستان می روید در ایران نیز در چابهار، نیک شهر، مکران دیده می شود.

خواص و کاربردهای درمانی کالر

در طب سنتی هند برگ های جوان و کوچک و سرشاخه های سبز و نازک درخت به صورت مشمع روی ورم و جوش و کورک انداخته می شود.

1. کالر به صورت گرد برای تسکین درد دندان و به عنوان ضد سم مصرف دارد.
2. پوست درخت، گس است و ملین و معرق و آلکستریک یعنی خوردن آن بدن را در مقابل عفونت و سم مقاوم می سازد.
3. ضد کرم روده و معده می باشد.
4. برای تسکین سرفه و آسم نافع است.
5. میوه آن قابض است و برای رفع ناراحتی های قلبی و صفراوی مفید است.
6. ریشه و پوست ریشه آن تند و تلخ است و در موارد تب های نوبه ای و روماتیسم تجویز می شود.

برای خرید انواع گیاهان دارویی به فروشگاه ما مراجعه کنید!!