درختان پسته که به خاطر میوه‌های خوشمزه و غنی از مواد مغذی شناخته‌شده‌اند، یک گوهر کشاورزی هستند. بااین‌حال، این درختان از چالش‌های ناشی از آفات و بیماری‌ها مصون نیستند. در بازار رقابتی امروز، حفظ سلامت درختان پسته شما بیش از هر زمان دیگری حیاتی است. به راهنمای جامع ما در مورد آفات ازجمله آفات بهاره درخت پسته در مجله کشاورزی پسته رفسنجان خوش‌آمدید. در اینجا ما تهدیداتی را که می‌توانند به درختان شما آسیب برسانند را بررسی می‌کنیم. مطمئناً با شناخت آفات پسته و علائم هرکدام، کشاورزان می‌توانند روش‌های درستی را برای حفاظت از درختان خود و نجات آن‌ها به کار بگیرند.
اهمیت شناخت آفات درخت پسته
شناخت آفات درخت پسته به دلایل متعددی حیاتی است که عمدتاً حول اطمینان از سلامت، بهره‌وری و پایداری این درختان می‌باشد. در اینجا به برخی از دلایل مهم آگاهی از آفات اشاره می‌کنیم:
- اطمینان از بهره‌وری: آفات می‌توانند به‌شدت بر عملکرد و کیفیت پسته تأثیر بگذارند. کشاورزان با دانستن تهدیدات خاص و علائم آن‌ها می‌توانند اقدامات کنترلی مناسبی را برای به حداقل رساندن زیان محصول و حفظ بهره‌وری اجرا کنند.
- شیوه‌های کشاورزی پایدار: شناخت آفاتی که درختان پسته را تحت تأثیر قرار می‌دهند، کشاورزان را قادر می‌سازد تا استراتژی‌های مدیریت یکپارچه آفات را اتخاذ کنند که روش‌های کنترل بیولوژیکی، فرهنگی و شیمیایی را ترکیب می‌کند.
- ثبات اقتصادی: آفات پسته می‌توانند زیان‌های اقتصادی قابل‌توجهی را برای باغداران پسته به همراه داشته باشند. تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح این تهدیدها می‌تواند به کاهش ریسک‌های مالی و تضمین ثبات اقتصادی صنعت کشاورزی کمک کند.
- تجارت بین‌المللی و مقررات: برای جلوگیری از انتشار آفات در سراسر مرزها، کشورها اغلب مقررات گیاهی سخت‌گیرانه‌ای را برای واردات و صادرات محصولات اعمال می‌کنند. آشنایی با آفات پسته به اطمینان از رعایت این مقررات کمک می‌کند و تجارت بین‌المللی را روان می‌کند.
- حفاظت از تنوع زیستی: برخی از آفات ممکن است پتانسیل گسترش به سایر گونه‌های گیاهی را داشته باشند و بر تنوع زیستی محلی تأثیر منفی بگذارند. درک این تهدیدها به اجرای اقداماتی برای جلوگیری از گسترش آن‌ها و حفاظت از اکوسیستم کمک می‌کند.
- تحقیق و توسعه: کسب آگاهی در این زمینه برای محققانی که روی توسعه واریته‌های جدید مقاوم به آفات، عوامل کنترل بیولوژیکی و شیوه‌های مدیریتی بهبودیافته کار می‌کنند، ضروری است. این تحقیق برای موفقیت بلندمدت و پایداری صنعت پسته حیاتی می‌باشد.
مهم‌ترین آفات درخت پسته
همان‌طور که می‌دانید آفات درخت پسته، یک سری موجودات ریز، حشرات و لاروهای آن‌ها هستند که از قسمت‌های مختلف درخت تغذیه می‌کنند. این آفات با تغذیه از درختان و زندگی در باغات پسته باعث ایجاد خسارات متعددی بر درختان پسته می‌شوند. در این بخش به‌طور مختصر به معرفی انواع آفات و نوع خسارت آن‌ها می‌پردازیم. ما در مجله کشاورزی پسته رفسنجان در ارتباط با هرکدام از آفات پسته به گونه اختصاصی مقاله‌ای جداگانه را در نظر گرفته‌ایم. شما می‌توانید با کلیک بر روی هر آفت به مقاله مربوطه رفته و با شکل شناسی، زیست‌شناسی، نحوه خسارت و روش‌های کنترل و مبارزه با هرکدام آشنا شوید.
آفت پسیل پسته
پسیل معمولی پسته که با نام شیره خشک نیز شناخته‌شده است، یکی از آفات درجه اول درخت پسته است. تراکم شدید جمعیت این حشره هم‌زمان با شروع مغز بستن پسته می‌باشد.
- ریزش جوانه‌ها
- ریزش نا به هنگام برگ‌ها
- اختلال در روند پر شدن مغز
- لکه‌های ناپیوسته و نامنظم بر روی برگچه
- نیم مغز شدن و نا خندانی دانه‌ها
پروانه چوبخوار پسته
اوج ظهور این آفت پسته با دوره ظهور خوشه‌های گل و تشکیل میوه‌ها در درختان پسته منطبق است. لارو پروانه چوبخوار پسته با جویدن بافت داخلی گیاه ایجاد خسارت می‌کند.
- پژمردگی و سیاه شدن کامل خوشه گل
- از بین رفتن میوه‌های رأس خوشه آسیب‌دیده
- ضعف سرشاخه‌ها
- لاغر شدن سرشاخه و کوچک ماندن جوانه‌ها
- اختلال در گلدهی درخت در سال بعد
سن‌های پسته
سن‌های زیان‌آور پسته ازجمله آفاتی هستند که با تغذیه از میوه و مغز میوه در مراحل مختلف رشد درخت ایجاد خسارت می‌کنند.
- سیاه شدن و ریزش میوه‌ها در ابتدای فصل
- ایجاد شبکه‌های تورمانند سفیدرنگ در سطح داخلی میوه‌ها
- لکه‌های قهوه‌ای‌رنگ بر روی پوست سبز میوه
- پوکی و اسفنجی شدن جنین
- ایجاد لکه‌های نکروزه فرورفته قهوه‌ای‌رنگ بر روی مغز
- تلخ و بدمزه شدن مغز پسته
- انتقال بیماری ماسوی پسته
سن قرمز پسته
یکی از آفات مهم و بسیار خسارت زا در باغ‌های پسته سن قرمز است. این خسارت به دلیل هجوم دسته‌جمعی و با جمعیت زیاد در صورت عدم مبارزه به‌موقع می‌تواند بسیار شدید باشد.
- تغذیه از میوه تا مرحله سخت شدن پوست استخوانی
- سیاه شدن میوه پسته
- خشک شدن و ریزش میوه‌های مورد تغذیه سن
سنک‌ها آفت پسته
سن‌های کوچک پسته که با نام سنک شناخته می‌شوند، از شیره نباتی درختان پسته تغذیه می‌کنند. این گروه در دسته آفات بهاره پسته جای می‌گیرند که هم‌زمان با آغاز رشد میوه در باغات خسارت وارد می‌کند.
- خشک شدن و ریزش میوه‌های مورد تغذیه
- خروج شیره گیاهی در محل فرورفتن خرطوم در سطح بیرونی پوست رویی
- تیره‌رنگ شدن محل فرورفتن خرطوم
پروانه میوه‌خوار پسته
پروانه میوه‌خوار پسته از اواسط فروردین در باغ ظاهر می‌شوند و تخم‌گذاری می‌کنند. به دلیل نرم بودن پوست میوه‌ها، لاروها وارد میوه‌ها شده و فقط از محل رشد جنین تغذیه می‌کنند.
- خشک شدن، سیاه شدن و درنهایت ریزش میوه
- وجود فضولات لاروی در قسمت داخلی میوه‌ها
- تغذیه از سطح زیرین پوست سبز میوه
- تغذیه از مغز در برخی میوه‌های خندان
- عامل تولیدکننده زهرابه آفلاتوکسین
شب‌پره پوست خوار میوه پسته (کراش)
حشرات کامل پروانه پوست خوار پسته از اواخر فروردین در طبیعت ظاهر می‌شوند. روی خوشه‌ها و بافت های سبز مجاور میوه و خوشه تخم‌گذاری می‌کنند.
- تغذیه لاروهای سن اول از میوه های خیلی جوان و ریز پسته
- تغذیه لاروهای نسل دوم از پوست سبز و نرم رویی پسته
- توقف رشد مغز
- پوک، نیم مغز و بد منظره شدن شکل ظاهری میوه
- خشک شدن و ریزش میوه
- ایجاد لکه‌های سیاه روی پوست استخوانی پسته
پروانه برگخوار پسته
این آفت پسته در حال حاضر از آفات درجه دو پسته محسوب می‌شود. بیشتر در مناطق دوردست، کم آب و فاقد مدیریت مناسب دیده می‌شود. حشرات کامل در اوایل اردیبهشت‌ماه دیده می‌شوند. پروانه برگخوار به دو صورت سفید و خاکستری در باغات پسته وجود دارد.
- تغذیه از بافت پارانشیم برگ‌ها و رگبرگ ها و اپیدرم فوقانی
- در مرحله تکاملی بعدی، از بین بردن قسمت اعظم برگ و ایجاد حالت توری شکل شدن برگ ها و باقی ماندن رگبرگ های اصلی
آفت زنجره (زنجرک) پسته
زنجره پسته از آفات پسته تک نسل است حشرات بالغ این افت از اواسط اسفند روی درختان ظاهر می‌شوند. این آفت به شیره تر نیز معروف است و ازجمله آفات بهار پسته محسوب می‌شود. امروزه به‌عنوان یک آفت درجه‌دو در باغ‌های پسته شناخته می‌شود.
- تغذیه از جوانه‌های گل و برگ، سرشاخه‌ها و خوشه‌های تازه
- شکاف دادن نسوج گیاهی
- داغو شدن و مرگ میوه‌ها
- ریزش دانه‌های تازه تشکیل‌شده
- در صورت خسارت شدید از بین رفتن کلیه خوشه ها
شپشک سرشاخه و میوه (شپشک واوی) پسته
تخم‌گذاری شپشک پسته از اسفندماه آغازشده و در فروردین‌ماه به اوج می‌رسد. خسارت این آفات پسته در اثر مکیدن شیره گیاهی و ضعف حاصله از آن ایجاد می‌شود. شپشک واوی در ابتدای فصل ممکن است باعث خشک شدن و ریزش تعدادی از دانه‌های تازه تشکیل‌شده شود. همچنین خسارت مهم آن به‌صورت کاهش کیفیت محصول است.
- ضعف عمومی درخت
- تقلیل رشد رویشی
- خشکیدگی و آسیب به سرشاخه‌های جوان
- تأخیر در سبز شدن درختان مبتلا
- تشکیل نشدن مغز پسته
شپشک تنه‌ای درختان پسته
این آفات پسته علاوه بر پسته اهلی، روی گونه‌های وحشی و بعضی درختان دیگر مانند گردو نیز دیده‌شده است. به دلیل استقرار بر روی تنه و شاخه‌های قطور و کلفت به آن شپشک تنه‌ای نیز می‌گویند.
- ایجاد ضعف و تأثیر بر رشد رویشی درخت
- تأثیر بر میزان تولید و کیفیت محصول
- افزایش میزان پوکی و نیم مغزی
- ایجاد فرورفتگی و بدشکلی در شاخه‌ها و تنه
- کوچک شدن برگ‌ها و برگ‌ریزی زودتر از پاییز
- دیر باز شدن جوانه‌ها در بهار
- خشک شدن برخی سرشاخه‌ها در طول پاییز و زمستان
آفت بالشتک پسته
از گروه شپشک های نرم‌تن است. به‌صورت حشرات پولک مانند بدون سپری بر روی سرشاخه‌های جوان زندگی می‌کنند. تخم گذری آفت در خردادماه در لابه‌لای توده‌ای از ترشحات مومی سفیدرنگ و پنبه‌ای شکل انجام می‌گیرد.
- تغذیه از شیره گیاهی و ترشح عسلک
- ضعف درختان
- اختلال در تنفس و فتوسنتز گیاه
- کاهش کیفیت میوه
شپشک نخودی پسته
به این آفات پسته به علت کروی بودن شپشک ماده بالغ به این آفت شپشک نخودی می‌گویند. گسترش این آفات پسته در باغات کم است. به‌صورت لکه‌ای در برخی از باغات پسته دیده‌شده است.
- تغذیه شدید از شیره نباتی
- ایجاد ضعف در درخت
- نقصان در رشد رویشی
- کاهش مرغوبیت میوه‌ها
آفت سوسک سرشاخه خوار پسته
یکی دیگر از آفات مهم و خسارت زای درختان پسته است که با نام سوسکو شناخته می‌شود. ظهور حشرات کامل تقریباً از اوایل فروردین و گاهی اواخر اسفند شروع می‌شود.
- ریزش جوانه‌های تازه و خشک شدن شاخه‌ها
- ایجاد دالان‌های بزرگ در طول شاخه توسط حشره ماده
- ایجاد دالان‌های کوچک و عمود بر دالان مادر توسط لاروها
سوسک طوقه خوار و ریشه خوار (کاپنودیس)
حشرات کامل سوسک کاپنودیس از جوانه‌ها، برگ‌های جوان و گاهی دم برگ‌ها تغذیه می‌کنند. این خسارت اقتصادی نیست. لاروها پس از خروج از تخم داخل خاک، به ریشه‌های اصلی نفوذ کرده و از لایه کامبیوم و نسوج پوست تغذیه می‌کنند.
- قطع شدن جریان شیره نباتی
- کاهش رشد شاخه‌ها و باردهی درختان
- ضعف و خشک شدن درختان پسته
- کمک به ابتلا به بیماری گموز
سوسک چوبخوار قرمز پسته
حشره کامل سوسک چوبخوار قرمز پسته در اواسط بهار ظاهر می‌شوند و روی شاخه‌های نیم خشک تخم‌گذاری می‌کنند. این حشره یک نسل در سال دارد و از آفات پسته درجه‌دو محسوب می‌شود.
- خسارت این آفت در درختان پسته بسیار ناچیز است.
آفت سوسک برگخوار پسته
سوسک برگ خوار پسته یک نسل در سال دارد و حشرات کامل از برگ درختان پسته تغذیه می‌کنند؛ بنابراین ازجمله آفات برگی درخت پسته به شمار می‌رود. لارو این حشرات از علف‌های هرز تغذیه می‌کنند و خسارتی ندارند. این آفت تراکم بالایی نداشته و در همه نقاط پراکنده نیست.
- در صورت وجود جمعیت زیاد در باغ و تغذیه شدید از برگ باعث بی‌برگ کردن درختان می شود.
سوسک شاخک بلند پسته
ظهور حشرات کامل تقریباً از اواسط فروردین‌ماه است. حشرات کامل برگخوار هستند و از حاشیه برگ درختان میزبان تغذیه می‌کنند. خسارت اقتصادی سوسک شاخک بلند مربوط به دوره لاروی آن است.
- تغذیه لاروها از داخل سرشاخه‌ها و شاخه‌های پسته
- ضعف و درنهایت خشکیدگی شاخه‌ها
آفت زنبور سیاه مغز خوار پسته
زنبور سیاه مغز خوار پسته یک نسل در سال دارد و لارو این آفات پسته پاییز و زمستان را داخل میوه‌های باقی‌مانده روی درخت یا کف باغ می‌گذراند. تا اواسط اردیبهشت، شفیره‌ها به حشرات کامل تبدیل می‌شوند.
- تغذیه لاروها از مغز
- تغذیه از پوسته بذر و قسمت‌های مختلف آن
- وجود سوراخ ورودی بر روی میوه
آفت زنبور طلایی مغز خوار پسته
حشرات کامل زنبور طلایی مغز خوار پسته، بسته به شرایط آب و هوایی با سوراخ کردن پوسته پسته تقریباً اواخر بهار خارج می‌شوند. زمستان گذرانی حشره به صورت لارو در داخل مغز پسته صورت می گیرد. لاروها پس از بلوغ به صورت شفیره در می آیند و دو هفته بعد به صورت حشره بالغ میوه پسته را سوراخ کرده و از درون پسته خارج می شوند. بعد از جفت‌گیری تخم‌های خود را داخل مغز پسته قرار می‌دهند.
- تغذیه لارو از مغز پسته
آفت کنه معمولی پسته
کنه معمولی پسته در جمعیت‌های کم خسارت قابل‌توجهی ندارد. این آفات پسته در جمعیت‌های بالا و البته در دمای بالا می‌تواند به درختان آسیب برساند. معمول‌ترین خسارت با شروع و ادامه مغز بستن میوه‌ها مشاهده می‌شود.
- خاک‌آلود به نظر رسیدن برگ‌ها
- ریزش میوه‌های تازه تشکیل‌شده
- ایجاد لکه‌های سوخته شده قهوه‌ای یا خشک و سفید شدن قسمتی از برگ‌ها
- ریزش برگ
- ریزش جوانه‌ها
- کاهش کیفیت محصول مانند پوکی، ریز شدن مغز و ناخندانی
کنه‌های اریوفید پسته
حضور کنه‌های اریوفید موجب تغییر شکل و بدفرمی اندام‌های گیاه پسته می‌شود. این آفات پسته در اوایل بهار هم‌زمان با رشد رویشی درختان به سمت قسمت‌های تازه سبز شده منتقل می‌شوند.
- تغییر شدید شکل جوانه‌ها، خوشه گل، میوه و سرشاخه‌های درختان پسته
- کاهش تعداد میوه‌ها در خوشه‌های آلوده
- بدشکل شدن میوه‌های تشکیل‌شده و عدم رشد مغز در آن‌ها
- بروز لکه‌های موزاییکی و ابلقی روی سطح برگ
آفت شب‌پره خرنوب
این حشره درختان مختلف انار، پسته، پرتقال، گردو، خرما و … را درگیر می‌کند. حشرات کامل آن از اواخر تیرماه به سمت باغ‌های پسته مهاجرت می‌کنند.
- تغذیه لاروها از مغز پسته
- تغذیه لارو آفت از مغز میوه خشک پسته پس از برداشت
آفت شب‌پره هندی
یکی از مهم‌ترین آفات انباری پسته، شب‌پره هندی است. این حشره هنگام غروب و شب فعالیت می‌کند. با جفت‌گیری و تخم‌ریزی روی محصولات ایجاد خسارت می‌کند.
- تغذیه از مغز توسط لارو
- تنیدن تار و دفع فضولات
- ایجاد خسارت ازنظر کمی، کیفی و بهداشتی
آفات بهاره پسته
آفات بهاره درختان پسته ازجمله مهم‌ترین آفات پسته محسوب شده و خسارت زیادی را به محصولات وارد می‌کنند. مراحل مختلفی از تشکیل میوه پسته در فصل بهار انجام می‌گیرد.
ازجمله این مراحل می‌توان به مرحله تورم جوانه، مرحله رشدی گلدهی، مرحله ارزنی شدن، مرحله عدسی شدن و مرحله استخوانی شدن پوست اشاره کرد.
زنجره، سنک ها و پروانه چوبخوار از مهم‌ترین آفات بهاره پسته هستند که در زمان ارزنی شدن پسته به میوه‌ها آسیب می‌زنند.
پسیل ها نیز از اوایل فصل شروع به فعالیت می‌کنند. خسارت اصلی آن‌ها، تغذیه پوره ها از طریق مکیدن شیره نباتی برگ های درخت انجام می شود. به طوریکه باعث پژمرده شدن برگ ها، ریز ماندن میوه، پوک شدن میوه ها و ریزش زود هنگام برگ ها می شود.
آفات دیگری نیز مانند سر خرطومی، کاپنودیس، پروانه برگخوار و … در فصل بهار وجود دارند اما خسارت کمتری به درخت وارد می‌کنند.
مبارزه با آفات پسته
برای مبارزه مؤثر با آفات پسته می‌توان چندین روش مختلف را به کار گرفت.
یکی از روش‌های رایج، استفاده از استراتژی‌های مدیریت تلفیقی آفات است که روش‌های کنترل بیولوژیکی، فرهنگی و شیمیایی را برای به حداقل رساندن تأثیر آفات بر محصول ترکیب می‌کند.
اجرای این روش‌ها همراه با نظارت منظم و مداخلات به‌موقع، کنترل مؤثر آفات در باغات پسته را تضمین می‌کند و از عملکرد و کیفیت این محصول ارزشمند محافظت می‌کند.
مبارزه بیولوژیک با آفات پسته
کنترل بیولوژیکی شامل معرفی دشمنان طبیعی مانند حشرات شکارچی و انگل است که می‌تواند به تنظیم جمعیت آفات کمک کند.
روش‌های کنترل فرهنگی
شامل تناوب زراعی، بهداشت، هرس، آبیاری و تغذیه مناسب و استفاده از گونه‌های گیاهی مقاوم به آفات برای برهم زدن چرخه زندگی آفات پسته و کاهش آلودگی است.
استفاده از سموم دفع آفات پسته
کنترل شیمیایی که شامل استفاده از آفت‌کش‌های هدفمند است، آخرین راه برای مبارزه با آفات در نظر گرفته می‌شود. این موضوع برای به حداقل رساندن اثرات نامطلوب بر محیط‌زیست و موجودات غیر هدف لحاظ می‌شود.
