یکی از آفات مهم درخت پسته زنبور مغز خوار پسته است که همان‌طور که از نامش پیداست از مغز میوه تغذیه می‌کند؛ بنابراین می‌تواند خسارت اقتصادی زیادی را وارد کند. این نوع آفت در دو نوع زنبور سیاه و زنبور طلایی وجود دارد. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان قصد داریم به بررسی نوع طلایی این زنبور بپردازیم. با ما همراه باشید تا با شکل ظاهری این حشره و طول دوره زندگی آن آشنا شوید. در انتها به روش‌های کنترل و مبارزه با زنبور طلایی مغز خوار پسته نیز پرداخته‌ایم.
شکل شناسی زنبور طلایی مغز خوار پسته
رنگ عمومی حشره کامل، زرد روشن با جلای فلزی است. اندازه بدن آن 3 تا 5.5 میلی‌متر طول دارد. شاخک زنبور طلایی مغز خوار پسته نخی و از 14 مفصل تشکیل‌شده است.
ماسوی شاخک از 4 مفصل متصل‌به‌هم به وجود آمده که به‌وسیله درزهای نازک مشخصی از هم جدا می‌شوند. رگ‌بندی بال ها خیلی ساده می‌باشد.
تخم ریز زنبور طلایی مغز خوار پسته بلند و خمیده و به رنگ تیره است. لارو در آخرین مرحله زندگی، کرمی شکل و به طول 6 میلی‌متر و به رنگ سفید کدر است.
بدن لارو قوسی شکل و سر و بدن از 13 بند تشکیل‌شده است. آرواره لارو دارای 4 تا 6 دندانه است و کوچک‌تر از آرواره لارو زنبور سیاه مغز خوار پسته می‌باشد. شفیره این حشره زردرنگ است که به‌وسیله لایه شفافی پوشیده شده است.
زیست‌شناسی زنبور طلایی مغز خوار پسته
حشرات کامل زنبور طلایی مغز خوار پسته بسته به شرایط آب و هوایی با سوراخ کردن پوسته پسته تقریباً در اواخر بهار خارج می‌شوند. حشرات کامل ماده تخم‌های خود را بعد از جفت‌گیری داخل مغز پسته قرار می‌دهند.
بعد از تفریخ تخم و شروع رشد مغز، لارو از مغز پسته‌ها تغذیه کرده ولی از پوسته بذر تغذیه نمی‌کند. بعد از طی دوره لاروی و شفیرگی، حشرات کامل نسل اول با سوراخ کردن پوسته پسته از میوه‌ها خارج می‌شوند.
سوراخ خروجی حشرات کامل در این نسل با سوراخ خروجی نسل زمستانه متفاوت است. به‌این‌ترتیب که در نسل اول چون میوه در حال رشد است، پس از ایجاد سوراخ، بافت گیاهی ترمیم‌شده و برآمدگی به وجود می‌آید.
حشرات کامل ماده قبل از سفت شدن پوسته سخت پسته تخم‌ریزی می‌کنند؛ اما ماده‌هایی که دیرتر ظاهر می‌شوند به دلیل سخت شدن پوست استخوانی قادر به تخم‌ریزی نمی‌باشند.
حشرات کامل این نسل نیز تخم‌های خود را داخل مغز پسته قرار می‌دهند، لاروها از لپه‌های درون پوسته مغز تغذیه می‌کنند. درحالی‌که لارو زنبور سیاه مغز خوار پسته از تمام قسمت‌های مغز تغذیه می‌کند.
در نسل دوم آفت، دو لارو در یک مغز در حال تغذیه دیده‌شده‌اند که هر لارو ازیک‌طرف مغز به تغذیه خود ادامه می‌دهد. این لاروها پس از تکمیل رشد در درون میوه پسته وارد مرحله زمستان گذرانی می‌شوند.
به‌این‌ترتیب این آفت دو نسل در سال دارد.
علائم و نشانه‌های آفت
علائم و نشانه‌های آفت زنبور مغز خوار طلایی پسته (Pistachio seed wasp) به شرح زیر است:
- وجود سوراخ ورودی حشره بر روی میوه، به قطر حدود 1 میلی‌متر.
- زندگی کردن لاروها (کرم حشره) در دانه‌های پسته آلوده در طول زمستان.
میوه‌ها (دانه‌ها) نیز به‌وسیله‌ی فعالیت تغذیه‌ای لاروهای زنبور مغز خوار طلایی پسته آسیب می‌بینند. این نوع زنبور آفتی هست که در بسیاری از نقاط جهان که پسته رشد کرده، وجود دارد و این پتانسیل را دارد که بتواند محصول دهی را کاهش دهد.
بررسی راه‌های درمان کنونی برای باغات پسته گرفتارشده
به دو روش بیولوژیکی و شیمیایی می‌توان به کنترل و مبارزه با زنبور طلایی مغز خوار پسته پرداخت. در ادامه به بررسی این دو روش پرداخته ایم.
کنترل بیولوژیکی
برچیدن تمام دانه‌ها پس از برداشت، یک روش مؤثر برای جلوگیری از خواب زمستانی رفتن لاروها برای تولید زنبورهای بالغ در بهار است.
جمع‌آوری میوه‌های باقی‌مانده روی درخت و کف باغ در طول پاییز و زمستان و سوزاندن آن‌ها به‌طوری‌که عملیات جمع‌آوری و سوزانیدن میوه‌های آلوده حداکثر تا اواخر اسفند خاتمه یابد.
این روش مبارزه فوق‌العاده مؤثر است به‌شرط آنکه کلیه میوه‌های باقی‌مانده در باغ، جمع‌آوری و معدوم شوند و مبارزه در یک منطقه به‌صورت همگانی انجام گیرد.
کنترل شیمیایی آفت زنبور مغز خوار طلایی پسته
همیشه رویکردی یکپارچه با اقدامات پیشگیرانه و درمان‌های بیولوژیکی در صورت موجود بودن در نظر بگیرید. حشره‌کش‌ها را از ابتدای بیرون آمدن حشرات بالغ اعمال کنید.
سم‌پاشی‌های مکرر باید هر 7-10 روز تا زمان برداشت، حتی پس از سفت شدن پوسته انجام شود. محصولات مبتنی بر دلتامترین و لامبدا سای هالوترین (دو نوع حشره‌کش) نیز می‌توانند مورداستفاده قرار گیرند.
کارایی درمان‌ها بستگی به زمان استفاده از آن، تناسب بین حجم محصول مورداستفاده و میزان درختان، استفاده از دوز توصیه‌شده و سرعت سم‌پاش دارد.
البته لازم به ذکر است که با توجه به بیولوژی این دو آفت و اینکه مدت طولانی از زندگی آن‌ها به‌صورت لارو درون میوه‌های آلوده و باقی‌مانده در روی درختان پسته و ریخته شده در کف باغ سپری می‌گردد، بنابراین مبارزه شیمیایی با مرحله لاروی آفت، امکان‌پذیر نیست. همچنین مبارزه شیمیایی با حشرات کامل این آفت با موفقیت کامل همراه نمی‌باشد.
اقدامات پیشگیرانه در برابر آفت زنبور مغز خوار طلایی پسته
اعمال مدیریت صحیح در باغ‌ها و مراحل فرآوری پسته تأثیر قطعی در کنترل این آفات دارد؛ بنابراین موارد زیر پیشنهاد می‌گردد.
- در زمان برداشت محصول میوه‌های پسته را به‌طور کامل از درختان بچینید.
- پسته‌هایی را که احتمال آلودگی در آن‌ها وجود دارد برای مراحل فراوری به مناطق غیر آلوده حمل نکنید.
- ضایعات پسته را در ترمینال های فرآوری و در سطح باغ‌ها یا فضای باز انباشته نکنید. ضرورت دارد که این ضایعات به طریق مناسب معدوم گردند.
- بر باغ نظارت و دانه‌ها را برای داشتن سوراخ‌های کوچک و تشخیص وجود آفت، بررسی کنید.
- دانه‌های باقی‌مانده بر روی درختان را بعد از برداشت به همراه آن‌هایی که بر روی زمین افتاده‌اند را برچیده و تا اواخر اسفند از بین ببرید.
- خاک را برای دفن میوه (دانه) های آلوده شخم بزنید.
- در اوایل ماه مرداد و یا شهریور از تله‌های چسبنده زرد برای نظارت و کنترل حشرات بالغ استفاده کنید.
- با توری محافظ حشرات از میوه‌ها محافظت کنید.
_350x350.webp)
_350x350.jpg)
09131923700
