درختان پسته هم مانند سایر درختان، موردحمله تعداد زیادی از آفات قرار می‌گیرند. خسارت آفات و عدم کنترل به‌موقع و عدم اطلاع از نحوه صحیح کنترل آفات گیاهی باعث شده است که آفات پسته همواره خسارت قابل‌توجهی به محصول وارد کنند. گروهی دیگر از آفات مهم پسته، سن‌های زیان‌آور هستند. در این نوشته از مجله کشاورزی پسته رفسنجان با زیست‌شناسی، شکل شناسی، نحوه خسارت و عوامل مدیریتی یکی از این سن‌ها به نام سن قرمز پسته بیشتر آشنا می‌شوید.
سن‌های بذر خوار یا سن‌های خانواده Lygeaidae
سن‌های خانواده Lygeaidae به‌طورکلی بذر خوار هستند؛ اما دو گونه معروف آن‌ها که در باغات پسته فعالیت دارند گونه Lygeaus panderus و Lygaeus equestrisi هستند.
سن قرمز پسته گونه Lygeaus panderus
سن قرمز یکی از مهم‌ترین سن‌های زیان‌آور پسته می‌باشد. خسارت این‌گونه بر روی دانه‌های پسته مشاهده‌شده است.
سن قرمز گونه Lygeaus panderus چه شکلی دارد؟
حشرات کامل این آفت، به طول ۱۳ تا ۱۵ میلی‌متر و پهنای 5 میلی‌متر، رنگ بدن در پشت قرمز و دارای نوارهای سیاه در بین نواحی قرمز می‌باشند. لکه‌های سیاهی در دو طرف هر بند شکم وجود دارد.
رنگ بدن در سطح شکمی سیاه و دارای سه لکه قرمز در کنار پاها می‌باشد. این‌گونه دارای خرطوم و شاخک 4 بندی می‌باشد. تخم این حشره شیری‌رنگ و بیضی‌شکل است. تخم‌ها در دسته‌های 60-70 تایی روی‌هم و بدون نظم روی برگ و یا پراکنده گذاشته می شوند و آن‌ها را به‌وسیله ماده لزجی به هم می‌چسباند.
سن قرمز پسته گونه Lygeaus panderus چگونه زندگی می‌کند؟
زمستان گذرانی این آفت به‌صورت حشرات کامل در مکان‌های زمستان گذران مانند شکاف درختان، شکاف چوب‌های خشک، زیر بوته‌های خشک و در شکاف زمین و درون میوه‌های خشک به‌جامانده از سال‌های قبل است.
- همچنین آن‌ها در زیر پوستک تنه درختان گز، سنجد، پده و انگور و یا زیر بوته‌های قیچ، درمنه و غیره در دشت‌های اطراف باغ‌های پسته نیز زمستان گذرانی می‌کنند.
- در فروردین‌ماه از مناطق زمستان گذران خارج می شوند، زیر بوته‌های خشک و روی علف‌های هرز تازه سبز شده به تغذیه می‌پردازند. بر روی اکثر گیاهان آن‌ها از میوه و گاهی تمام قسمت‌های ساقه، برگ و بذر تغذیه می‌کند.
- در اوایل اردیبهشت‌ماه با ظهور میوه‌های حساس و کوچک پسته، به سمت باغ‌های پسته مهاجرت کرده و به روی درختان مستقر می‌شوند.
- این حشره دارای 3 تا 5 نسل در سال می‌باشد.
خسارت و تغذیه سن قرمز گونه Lygeaus panderus چگونه است؟
باید توجه داشت که یکی از خصوصیات سن قرمز این است که قادر است طی مدت بسیار کوتاهی به‌ویژه در اردیبهشت‌ماه خسارت بالایی را ایجاد کند.
- این آفت به باغ‌هایی که در نزدیکی کویر و بیابان هستند، خسارت بیشتری وارد می‌کند؛ زیرا میزبان‌های واسط آن در کویر به‌وفور وجود دارد.
- این حشره با فروکردن خرطوم خود به داخل میوه سبب پژمردگی و خشکیدگی میوه‌ها می‌گردد و تا مرحله سخت شدن پوست استخوانی قادر به تغذیه و ایجاد خسارت می‌باشد.
- تغذیه حشرات کامل از میوه‌های تازه تشکیل‌شده و نابالغ، سبب سیاه شدن میوه پسته می شود و میوه‌های مورد تغذیه پس از مدتی بر روی درختان خشک‌شده و ریزش می‌کنند.
- فقط حشرات کامل روی درختان پسته دیده می‌شوند و تخم و پوره‌های این آفت روی درختان پسته مشاهده نشده‌اند. پوره‌ها از گیاهان علفی آبدار تغذیه می‌کنند.
- پس از سخت شدن پوست استخوانی میوه پسته سن قرمز قادر به تغذیه از میوه پسته نبوده و در این زمان به سمت درختان دارای میوه‌های آبدار و شیرین نظیر انواع آلو، انگور، توت و غیره مهاجرت می‌نماید.
- خسارت این آفت به دلیل هجوم دسته‌جمعی و با جمعیت زیاد در صورت عدم مبارزه به‌موقع می‌تواند بسیار شدید باشد.
نحوه تشخیص خسارت سن زدگی از خسارت کمبود کلسیم
باید دقت کرد که خسارت سن قرمز را با کمبود کلسیم اشتباه نگرفت. در کمبود کلسیم، دانه‌های پسته از نوک شروع به سیاه شدن می‌کنند ولی در اثر خسارت سن قرمز، سطح خارجی میوه سیاه می‌شود.
همچنین در سطح داخلی لکه‌های توری سفیدرنگی پدید می‌آید. علاوه بر این از محل نیش سن قرمز قطرات شفافی خارج می‌شود.
سن قرمز پسته ناقلی خطرناک
حمله این آفت به میوه درختان پسته، در مراحل نخستین رشد سبب خشکیدگی و در مراحل بعدی ظاهر میوه سالم ولی مغز آن خسارت می‌بیند.
مغز موردحمله تلخ می‌شود و این تلخی در اثر ترشحاتی است که به‌وسیله خرطوم سن در مراحل تغذیه تزریق می‌گردد. تا اینجا کلیه خسارت‌ها مکانیکی بودند یعنی در ظاهر میوه مشاهده می‌شدند.
اما پس از تحقیقات و بررسی‌های زیادی که در سال‌های اخیر انجام‌شده است، محققان این حوزه به این نکته پی بردند که سن قرمز پسته ناقل قارچ عامل بیماری خطرناک ماسوی پسته Nematospora coryli می‌باشد. درنتیجه رصد دقیق و به‌موقع این آفت بسیار حائز اهمیت است.
سن قرمز گونه Lygaeus equestrisi
گونه L. equestrisi از این خانواده با اندازه کوچک‌تر نسبت به گونه L. panderus و نیز با جمعیت نسبتاً کم در باغ‌های پسته مشاهده می‌شود. این‌گونه به‌طور عمده همراه با سن قرمز بوده و خسارت آن نیز مشابه سن قرمز می‌باشد.
سن قرمز بالپوش کوتاه Phyrocoris apterous
گونه P. apterous شباهت ظاهری زیادی به سن‌های قرمز دارد. مهم‌ترین تفاوت آن با گونه‌های متعلق به جنس Lygaeus نداشتن بخش غشائی در بالهای رویی می‌باشد.
به همین دلیل باغداران پسته آن را با سن قرمز اشتباه می گیرند و در مواقعی اقدام به سم‌پاشی علیه آن می‌نمایند. لازم به ذکر است این‌گونه در باغ‌های پسته بر روی علف‌های هرز داخل و اطراف باغ‌ها فعالیت نموده و تغذیه آن از میوه پسته تاکنون مشاهده نشده و از آفات پسته نیست.
جنبه‌های مدیریتی مبارزه با سن های قرمز پسته
جهت کنترل سن‌ها بایستی به نکات زیر توجه کرد:
- از بین بردن پناهگاه‌های زمستانی آفت شامل علف‌های خشک کف باغ، برگ‌های ریخته شده در اطراف طوقه درختان، از بین بردن چوب‌های پوسیده و شکاف دار
- حذف بقایای میوه‌ها ازجمله میوه‌های هندوانه و خربزه خشک‌شده
- از بین بردن علف‌های هرز در مراحل اولیه رشد به‌ویژه علف پیچ در اوایل اردیبهشت‌ماه
- جلوگیری از کندن و از بین بردن علف‌های هرز داخل باغ در زمانی که سن‌ها به باغ هجوم آورده‌اند، برای جلوگیری از هجوم سن‌ها روی درختان پسته
- جلوگیری از کندن و از بین بردن میزبان‌ها در مناطق کوهستانی و دشت‌های اطراف باغ‌های پسته
- از دشمنان به‌ویژه زنبورهای پارازیتوئید تخم سن‌های پسته حمایت شود.
- یخ آب زمستانه
آیا مبارزه شیمیایی علیه سن های قرمز پسته لازم است؟
مبارزه شیمیایی به تراکم جمعیت آفت و مراحل رشد گیاه و میوه پسته بستگی دارد. در صورت لزوم برای مبارزه با سن‌های پسته می‌توان از سموم زیر استفاده کرد:
- سم آندوسولفان 2.5 تا 3 لیتر در 1000
- سم فنیتروتیون 1.5 تا 2 لیتر در 1000
- سم افوریا 0.3 لیتر در 1000
دقت شود که در زمان سم‌پاشی علاوه بر درختان پسته، علف‌های هرز داخل باغ‌های پسته نیز سم‌پاشی شوند.
به دلیل عدم علاقه سن قرمز به نور بهتر است سم‌پاشی در شب انجام گیرد.
کلام پایانی
پرواضح است که حشرات هم از مخلوقات خداوند هستند. بر کسی پوشیده نیست که هدفی و قصدی پشت این آفرینش بوده است که بشر هنوز به آن پی نبرده است. آنچه مسلم است اینکه در این دنیای بیکران هستی، برای حشرات هم سهمی در نظر گرفته شده است.
ما انسان‌ها هستیم که با دخالت‌های نا به‌جا و کورکورانه خود در طبیعت، این سهم را از آن‌ها دریغ می‌داریم. سبب می‌شویم حشراتی که در دنیا نقش مفیدی را بر عهده دارند به ناگاه تبدیل به موجودی شوند که آن‌ها را آفت و مزاحم بنامیم.
با استفاده بی‌رویه از سموم، استفاده نادرست از کودهای شیمیایی، با استفاده غلط از منابع آبی و خاکی سبب به هم زدن اکوسیستم‌های طبیعی آن‌ها شده و هزینه‌های گزافی را برای نابودی آن‌ها می‌پردازیم. به امید روزی که همه باغداران و کشاورزان عزیز کشورمان به کشاورزی صحیح و اصولی پایبند باشند.
_350x350.webp)
_350x350.jpg)
09131923700
