در دل تاریخ در میان فرهنگ‌ها و تمدن‌های متعدد گیاهی با قدمت طولانی وجود دارد که به‌عنوان ادویه خوشمزه و داروی جادویی شناخته‌شده است.
گیاهی که نه‌تنها غذاها را به دلیل طعم خاصش متمایز می‌کند؛ بلکه قدرت دارد تا سلامت و روحیه انسان را افزایش دهد.
آیا می‌توانید حدس بزنید که چه گیاهی است؟ بله این گیاه چیز دیگری نیست جز شاهدانه(کنف)، گنجینه‌ای از خواص و فواید که هنوز پس از هزاران سال رازهای بسیاری برای ما در پیش دارد.
آیا همه اجزای این گیاه دارویی و بی‌ضرر هستند؟ یا آیا بخشی از آن می‌تواند تأثیرات مخدری داشته باشد؟ کدام قسمت گیاه شاهدانه مخدر است؟
در این مقاله قصد داریم با نگاهی علمی و دقیق، به بررسی این سؤال پرداخته و پاسخ‌هایی صحیح به این پرسش‌ها بدهیم:
گیاه شاهدانه
این گیاه از خانواده Cannabinaceae با نام علمی Cannabis sativa که به زبان فارسی کنف، شاهدانه و در کتب طب سنتی شاهدانج، قنّب نام‌برده می‌شود و در زبان انگلیسی به آن Hemp می‌گویند.
دارای واریته های مختلفی است که معروف‌ترین آن‌ها واریته هندی آن Cannabis sativa var indica است که شاخ و برگ و رزین آن به‌عنوان منبع استخراج مواد مخدر موردتوجه است.
میوه کنف به‌صورت فندق بسیار ریز و کوچک به رنگ خاکستری تیره و در درون آن یک تخم واقع‌شده است.
بیشترین کاربرد این محصول در چین و هند است؛ در چین تمام قسمت های مختلف گیاه کنف در طب سنتی به‌عنوان دارو کاربرد دارد.
کدام قسمت گیاه شاهدانه مخدر است؟
گیاه شاهدانه یا کنف که با نام علمی “Cannabis sativa” شناخته می‌شود، حاوی ترکیباتی است به نام کانابینوئید‌ها.
ماده اصلی موجود در این گیاه که خواص مخدر دارد، تتراهیدروکانابینول یا THC است.
قسمت‌های مختلف گیاه، شامل این ماده هستند؛ اما بالاترین میزان THC را می‌توان در گل‌ها و بوته‌های نر گیاه یافت؛ همچنین می‌توان با استخراج رزین از این قسمت‌ها، ماده‌ای با دارویی قوی‌تر تهیه کرد که مخدر است.
به‌طورکلی برای تبدیل این گیاه به ماده مخدر از برگ، ساقه، گل و بخش‌های مختلف گیاه استفاده می‌کنند.
این محصول در برخی کشورها برای استفاده‌های پزشکی، قانونی است؛ اما در بسیاری از مناطق جهان، کشت، فروش یا مصرف آن برای اهداف غیرپزشکی غیرقانونی است.
خواص گیاه شاهدانه
بسیاری از قسمت‌های این گیاه قابل‌استفاده است؛ ابتدا به خواص تخم گیاه می‌پردازیم:
دانه شاهدانه
- دانه کنف نیروبخش، قاعده آور، مسهل و ملین، نرم‌کننده، مدر، مسکن و ضد جانور، انگل معده و مخدر است.
- این قسمت از گیاه در موارد زکام و ناراحتی های پس از زایمان، استفراغ شدید مصرف می‌شود.
- در استعمال خارجی روی تاول‌ها و زخم‌ها و به‌طورکلی زخم سر و کچلی می‌اندازند.
- دارویی مؤثر در درمان کزاز است.
- این دانه مسکن واقعی و مؤثری برای درد شکم و معالجه سوءهاضمه با علائم درد است.
- اثر شفابخشی بر روی سرطان‌ها و زخم‌ها دارد.
- به درمان میگرن و نورالژی و روماتیسم و درد اعصاب کمک می‌کند.
- کنف، پروتئین، فیبر و امگا3 بسیار بالایی دارد؛ از‌این‌رو سبب کاهش اشتها و وزن می‌شود.
- به علت مرکب القوی بودن برگ آن (برگ‌های خشک و سرد و دانه‌ها گرم و خشک‌اند) درعین‌حال که نشاط‌آوراست، مخدر نیز هست.
- پس از شادی و نشاط سبب سستی شده و اشتها را از بین می‌برد و منجر به عوارض جبران‌ناپذیری می‌شود.
روغن کنف
از تخم (دانه) کنف به دلیل خواص ضدالتهابی می‌توان برای درمان خشکی پوست و حساسیت استفاده کرد.
روغن کنف سبب کاهش استرس شده و موجب خوابی راحت می‌شود.
این روغن برای درمان آکنه نیز استفاده می‌شود.
برگ شاهدانه
عصاره برگ آن برای از بین بردن شپش سر و ریختن چند قطره از عصاره برگ و روغن آن در گوش برای تسکین درد گوش مفید است.
خوردن برگ شاهدانه رطوبت های معده را خشک می‌کند و شکم را می‌بندد و منقبض می‌کند و ترشح ادرار را زیاد و ترشح اسپرم را قطع می‌نماید.
ضماد و برگ آن برای تحلیل ورم های گرم و تسکین دردهای عصبی نیز کاربرد دارد.
به علت مرکب القوی بودن برگ آن (برگ‌های خشک و سرد و دانه‌ها گرم و خشک‌اند) درعین‌حال که نشاط‌آوراست، مخدر نیز هست.
پس از شادی و نشاط سبب سستی شده و اشتها را از بین می‌برد و منجر به عوارض جبران‌ناپذیری می‌شود.
برگ‌های این گیاه را تا میزان 4 گرم می‌توان مصرف کرد.
دیگر خواص این گیاه
این گیاه چه به‌صورت دانه و چه به‌صورت برگ و گل و…خواص دیگری نیز دارد که در ادامه به شرح آن‌ها می‌پردازیم:
کاهش قند خون
این گیاه به دلیل داشتن فیبر محلول می‌تواند به کاهش سطح قند خون بعد از غذا کمک کند که مفید برای افراد مبتلا به دیابت است.
سلامت قلب
کنف سبب کاهش کلسترول بد LDL و تری‌گلیسریدها که برای سلامت قلب مفید است، می‌شود.
مقابله با التهاب
شاهدانه دارای ترکیبات ضد التهابی است و می‌تواند در کاهش التهابات مختلف در بدن کمک کند.
خواص شاهدانه برای مردان
گیاه موردنظر دارای ترکیبات فعال مختلفی است که می‌تواند تأثیرات مختلفی بر سلامت مردان داشته باشد.
در زیر برخی از خواص کنف که ممکن است برای مردان مفید باشد، ذکرشده است:
تقویت توان جنسی
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف شاهدانه می‌تواند در افزایش توان جنسی مردان مؤثر باشد
و همچنین، سبب افزایش سطح تستوسترون شود که هورمون مهمی در بدن مردان است.
خواص شاهدانه برای زنان
کنف دارای خواص متنوعی برای زنان است.
این خواص ممکن است برای برخی زنان مفید باشد؛ اما همیشه توصیه می‌شود قبل از شروع استفاده از مکملات یا گیاهان دارویی با یک متخصص یا پزشک مشورت کنید.
در زیر برخی از خواص شاهدانه برای زنان آورده شده‌اند:
تقویت شیر مادر
شاهدانه به‌عنوان گالاکتاگوگ (ماده‌ای که تولید شیر را افزایش می‌دهد) شناخته‌شده است و ممکن است در افزایش تولید شیر برای مادران شیرده مفید باشد.
تسکین دردهای پریود و تنظیم قاعدگی
برخی زنان از کنف برای کاهش دردها و ناراحتی‌های مرتبط با قاعدگی استفاده می‌کنند.
این گیاه سبب تنظیم دوره‌های قاعدگی نیز می‌شود.
تقویت میل جنسی
شاهدانه می‌تواند در تقویت و افزایش میل جنسی زنان مفید باشد.
کمک در دوران یائسگی
برخی زنان آن را به‌عنوان درمان طبیعی برای عوارض یائسگی مانند گرگرفتگی‌ها استفاده می‌کنند.
مقابله با عوارض پوستی
به دلیل خواص ضدالتهابی برخی زنان آن را برای مقابله با مشکلات پوستی مانند آکنه استفاده می‌کنند.
سلامت مو
شاهدانه به عنوان مکمل در برخی محصولات مراقبت از مو استفاده می‌شود، چراکه معتقدند که می‌تواند به تقویت فولیکول‌های مو کمک کند.
کمک به رحم
از دانه این گیاه برای پایین‌افتادگی رحم و کمک به وضع حمل و به‌عنوان تب بر استفاده می‌شود.
این فهرست فقط شامل برخی از خواص شاهدانه برای زنان است و بهتر است قبل از مصرف، نظر پزشک یا متخصص را جویا شوید.
خواص شاهدانه بوداده
خواص بوداده‌ی این گیاه تفاوت آن‌چنانی با خواص خام آن ندارد.
بو دادن دانه کنف برای کاهش شدت بیماری‌ها مفید است.
مصرف بوداده این گیاه برای درمان حساسیت و اگزما نیز مفید می‌باشد.
عوارض شاهدانه
گیاه شاهدانه اغلب به دلیل خواص غذایی و درمانی‌اش مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ اما مانند بسیاری از گیاهان دارویی دیگر استفاده بی‌رویه یا مصرف بیش‌ازحد می‌تواند منجر به عوارض جانبی شود:
- معده: مصرف بیش‌ازحد شاهدانه می‌تواند باعث ناراحتی معده، نفخ و یا اسهال شود.
- بوی بد بدن: استفاده از مقادیر زیاد شاهدانه باعث بوی بد ادرار یا تعریق می‌شود.
- واکنش‌های حساسیتی: برخی افراد ممکن است به شاهدانه حساسیت داشته باشند و واکنش‌هایی مانند خارش، قرمزی یا ورم در مناطق مختلف بدن تجربه کنند.
- تأثیر روی قند خون: شاهدانه موجب کاهش قند خون می‌شود؛ بنابراین افرادی که داروهای کنترل قند خون مصرف می‌کنند یا دیابت دارند باید با دقت استفاده کنند.
- تأثیرات هورمونی: شاهدانه می‌تواند در برخی افراد تغییرات هورمونی ایجاد کند؛ به‌ویژه در زنان، مصرف بیش‌ازحد می‌تواند باعث تغییرات در چرخه قاعدگی شود.
- تداخل با داروها: استفاده همزمان کنف با برخی داروها می‌تواند منجر به تداخلات دارویی شود، به‌ویژه با داروهای کاهنده قند خون.
افرادی که از این گیاه به‌منظور ماده مخدر استفاده می‌کنند؛ عوارض کوتاه و بلندمدت جبران‌ناپذیری برای این افراد وجود دارد.
برخی عوارض شاهدانه به صورت ماده مخدر:
- خشکی دهان
- قرمزی و تورم چشم‌ها
- سرفه زیاد
- عدم تمرکز و…
طریقه مصرف برگ شاهدانه
برگ‌های آن را در بسیاری از غذا‌های مختلف، انواع اسموتی‌ها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌کنند.
با افزودن برگ‌های کنف به چای، نوشیدنی مسکن و آرام‌بخش درست می‌شود.
چه محلی برای رشد گیاه شاهدانه مناسب است؟
گیاه شاهدانه به خاک‌های خیلی غنی و قوی احتیاج دارد؛ مقاومت به خشکی آن کم است و به آب زیاد نیاز دارد.
تکثیر آن از طریق کاشت تخم آن در فروردین‌ماه پس از رفع سرمای زمستان انجام می‌شود.
زمانی‌که منظور برداشت الیاف باشد؛ پایه‌های نر بی‌درنگ پس از گل کردن و پایه‌های ماده پس‌ازاینکه دانه‌های قسمت پائین گیاه بسته شد، برداشت می‌شوند.
بعضی ارقام برای تسریع در لقاح و گرده گیری گیاه پایه‌های نر گل‌دارگیاه، روی پایه‌های ماده تکان داده می‌شوند.
گیاه کنف در شمال ایران، بندر گز، خراسان، اراک و بلوچستان می‌روید.
کلام آخر
گیاه شاهدانه گیاهی پرخاصیت است که اگر به‌صورت صحیح از آن استفاده کنید؛ برای بدن بسیار مفید است.
اغلب قسمت‌های آن خاصیت مخدر بودن را در خود دارند؛ اما از گل و برگ آن بیشتر برای تهیه مواد مخدر استفاده می‌شود.
این گیاه علاوه بر فواید فراوان، عوارض زیادی نیز دارد.
امیدواریم این مقاله از مجله پسته رفسنجان برای شما مفید بوده باشد.
مشاهده تمامی محصولات فروشگاه
