پسته یک میان وعده محبوب در سراسر جهان است، اما آیا تابه‌حال در مورد درختی که این خوراکی‌های کوچک خوشمزه را تولید می‌کند فکر کرده‌اید؟ درخت پسته، درختی خزان کننده با اندازه متوسط، گیاهی جذاب با قدمت طولانی و تنوع ویژگی‌های منحصربه‌فرد است. درخت پسته از خواستگاهش در خاورمیانه تا کشت گسترده آن در سراسر جهان، توجه تولیدکنندگان، متخصصان تغذیه و دوستداران غذا را به خود جلب کرده است. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان به بررسی تاریخچه، کشت و چالش‌هایی که پرورش‌دهندگان در تولید این محصول ارزشمند با آن مواجه هستند خواهیم پرداخت. پس بنشینید، یک‌مشت پسته بردارید و شگفتی‌های این درخت قابل‌توجه را کشف کنید.
تاریخچه درخت پسته
درخت پسته تاریخچه‌ای طولانی و باستانی دارد و قدمت آن به هزاران سال پیش به تمدن‌های باستانی خاورمیانه می‌رسد. درواقع، اعتقاد بر این است که پسته یکی از غذاهایی بود که در جاده افسانه‌ای ابریشم معامله می‌شد.
اولین درختان پسته در ایران کشت شدند و در آنجا به دلیل طعم لذیذ و ارزش غذایی بالا موردتوجه قرار گرفتند. ازآنجا به سایر نقاط خاورمیانه ازجمله سوریه، ترکیه و عراق سرایت کردند.
باگذشت زمان، این درختان به اروپا نیز راه یافتند، جایی که در کشورهایی مانند ایتالیا و یونان محبوب شد. بااین‌حال، سال 1800 بود که درخت پسته به ایالات‌متحده معرفی شد.
امروزه ایالات‌متحده یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پسته در جهان است که کالیفرنیا در این زمینه پیشتاز می‌باشد.
پرورش درخت پسته
درختان پسته در مناطقی با آب‌وهوای گرم و خشک رشد می‌کنند، زیرا به نور خورشید فراوان و خاک با زهکشی مناسب نیاز دارند.
آن‌ها را می‌توان از دانه رشد داد، اما اکثر تولیدکنندگان تجاری از درختان پیوندی استفاده می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که محصول پسته از کیفیت بالایی برخوردار است.
خود درختان متوسط هستند و معمولاً ارتفاع آن‌ها به 2 تا 3 متر می‌رسد. آن‌ها طول عمر زیادی دارند و برخی از درختان تا 200 سال نیز عمر می‌کنند.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که تولیدکنندگان در کاشت درخت پسته با آن مواجه هستند، آبیاری است. پسته به آب زیادی نیاز دارد، اما اگر خاک خیلی مرطوب باشد، مستعد پوسیدگی ریشه نیز می‌شود.
برای غلبه بر این چالش، بسیاری از پرورش‌دهندگان از آبیاری قطره‌ای استفاده می‌کنند که به آن‌ها امکان می‌دهد میزان آبی که درختان دریافت می‌کنند را کنترل کنند.
چالش دیگری که کشاورزان با آن روبرو هستند آفات و بیماری‌ها است. درخت پسته به تعدادی از آفات حساس است. همچنین در برابر بیماری‌های قارچی نیز آسیب‌پذیر است.
پرورش‌دهندگان برای محافظت از محصولات خود از روش‌های مختلفی ازجمله استفاده از حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها همچنین درختان خود را از نزدیک زیر نظر دارند تا هرگونه نشانه‌ای از آفت یا بیماری را در اوایل تشخیص دهند.
کاشت درخت پسته
در مورد کاشت درخت پسته باید چندین فاکتور مهم را در نظر گرفت. در اینجا چند نکته کلیدی وجود دارد:
شرایط آب‌وهوایی و خاک
درختان پسته در آب‌وهوای با تابستان گرم و خشک و طولانی و زمستان‌های معتدل رشد می‌کنند.
آن‌ها خاک با زهکشی خوب با pH بین 7.0 تا 7.5 را ترجیح می‌دهند. اگر خاک خیلی قلیایی یا خیلی اسیدی باشد، درختان ممکن است به‌خوبی رشد نکنند.
انتخاب نوع مناسب
انواع مختلفی از درختان پسته وجود دارد که هرکدام ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارند. برخی نسبت به خشک‌سالی مقاوم هستند، درحالی‌که برخی دیگر به بیماری‌ها مقاوم‌تر می‌باشند.
مهم است که گونه‌ای را انتخاب کنید که با شرایط آب‌وهوایی و خاک شما مناسب باشد.
تکثیر
درختان پسته را می‌توان از طریق بذر و یا از طریق پیوند تکثیر کرد. بیشتر پرورش‌دهندگان تجاری از درختان پیوندی استفاده می‌کنند، زیرا آن‌ها پسته با کیفیت بالاتری تولید می‌کنند و به بیماری‌ها مقاوم‌تر هستند.
آن‌ها با برداشتن پیوندک از یک واریته مطلوب و پیوند زدن آن به پایه‌ای که بهتر با آب‌وهوای محلی و شرایط خاک سازگار است ایجاد می‌شوند.
آبیاری
درختان پسته به آبیاری منظم به‌ویژه در چند سال اول رشد نیاز دارند. آبیاری قطره‌ای یک روش محبوب برای آبیاری درختان پسته است، زیرا امکان کنترل دقیق بر میزان آبی که درختان دریافت می‌کنند را فراهم می‌کند.
هرس و تربیت
هرس و تربیت صحیح برای سلامت و بهره‌وری درختان پسته ضروری است.
درختان را در زمستان هرس کنید تا هرگونه چوب مرده یا بیمار از بین برود و آن‌ها را طوری تربیت کنید که به شکل گلدان رشد کنند تا به‌خوبی در معرض نور خورشید قرار بگیرند.
با پیروی از این دستورالعمل‌ها برای کاشت درخت پسته، پرورش‌دهندگان می‌توانند از رشد سالم و پربار درختان خود اطمینان حاصل کنند و برداشت پرباری از پسته‌های خوشمزه را فراهم کنند.
پیوند درخت پسته
یک روش معمول و رایج در پرورش و تکثیر درخت پسته پیوند است، زیرا به پرورش‌دهندگان اجازه می‌دهد تا درختانی را ایجاد کنند که با شرایط آب‌وهوایی و خاک خاص خودسازگاری بیشتری داشته باشند.
پیوند زدن شامل برداشتن پیوندک یا قلمه کوچکی از انواع مطلوب درختان پسته و چسباندن آن به پایه‌ای است که بهتر با شرایط محلی سازگار است.
درخت به‌دست‌آمده دارای ویژگی‌های مطلوب پیوندک، مانند مقاومت در برابر بیماری است، درحالی‌که به‌خوبی با محیط محلی سازگار است.
روش‌های مختلفی برای پیوند وجود دارد که می‌توان از آن‌ها در کشت درختان پسته استفاده کرد. یکی از رایج‌ترین پیوندها پیوند شکمی است که شامل ایجاد برش معکوس T شکل در پوست پایه و قرار دادن جوانه از پیوندک داخل آن است.
سپس برش را با نوار پیوند می‌پیچند تا جوانه را در جای خود نگه دارد. باگذشت زمان، جوانه به شاخه تبدیل می‌شود و پیوندک درنهایت به قسمت غالب درخت تبدیل خواهد شد.
یکی دیگر از روش‌های رایج پیوند، پیوند لوله‌ای است. این روش شامل قرار دادن یک شاخه جوان (پیوندک) در ساقه یک درخت دیگر (پایه) برای ایجاد یک درخت جدید می‌باشد.
به‌طورکلی، پیوند یک تکنیک ضروری در کشت درخت پسته است. با درک روش‌های مختلف پیوند و انتخاب ترکیب مناسب پیوندک و پایه، پرورش‌دهندگان می‌توانند درختانی ایجاد کنند که بازدهی بالایی داشته باشند و با محیط خودسازگاری خوبی داشته باشند.
عمر درخت پسته
درختان پسته به دلیل عمر طولانی خود شناخته‌شده‌اند و برخی از آن ها بیش از یک قرن عمر می‌کنند. طول عمر این درختان تحت تأثیر عوامل مختلفی ازجمله شرایط رشد، مراقبت و بیماری است.
به‌طورکلی یک درخت پسته که به‌خوبی از آن مراقبت شده باشد می‌تواند تا 150 سال یا بیشتر عمر کند. بااین‌حال، برخی از درختان ممکن است عمر کوتاه‌تری داشته باشند، اگر مراقبت مناسبی به آن‌ها داده نشود یا تحت تأثیر بیماری قرار گیرند.
علاوه بر بیماری، طول عمر درخت می‌تواند تحت تأثیر عوامل محیطی مانند خشک‌سالی، دمای شدید و شرایط نامناسب خاک نیز باشد.
درختانی که در مناطقی با خطر خشک‌سالی یا شرایط آب‌وهوایی شدید رشد می‌کنند ممکن است نسبت به درختانی که در شرایط مساعدتر رشد می‌کنند، عمر کوتاه‌تری داشته باشند.
برای اطمینان از عمر طولانی و پربار درخت پسته، مراقبت و نگهداری مناسب از آن مهم است. این شامل آبیاری منظم، کود دهی، هرس و اقدامات کنترل آفات برای جلوگیری از بیماری و آسیب حشرات است.
آبیاری درخت پسته
درختان پسته برای اطمینان از رشد سالم و حداکثر تولید محصول به آبیاری کافی نیاز دارند. شیوه‌های صحیح آبیاری می‌تواند به حفظ رطوبت خاک، جلوگیری از تنش خشکی و کاهش خطر بیماری و آسیب حشرات کمک کند.
میزان و دفعات آبیاری موردنیاز این درختان به عوامل مختلفی ازجمله نوع خاک، آب‌وهوا، سن درخت و تراکم کاشت بستگی دارد.
به‌طورکلی، درختان جوان نسبت به درختان بالغ نیاز به آبیاری مکرر دارند و درختانی که در خاک‌های شنی رشد می‌کنند نیاز به آبیاری بیشتر از درختانی که در خاک‌های رسی رشد می‌کنند، دارند.
دو روش رایج و برتر آبیاری
یکی از روش‌های رایج آبیاری درختان پسته، آبیاری قطره‌ای است که شامل استفاده از سیستمی از لوله‌ها و قطره‌چکان‌ها برای رساندن مستقیم آب به ناحیه ریشه درخت است.
این روش به حفظ آب کمک می‌کند و همچنین می‌تواند با به حداقل رساندن رطوبت برگ، خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد.
روش دیگر آبیاری درختان پسته، آبیاری غرقابی است که شامل غرقاب کردن اطراف درخت با آب است. درحالی‌که این روش می‌تواند در رساندن آب به ناحیه ریشه درخت مؤثر باشد، اما می‌تواند منجر به هدر رفتن آب و افزایش خطر بیماری و مشکلات آفات شود.
در نظر گرفتن زمان آبیاری نیز مهم است. درختان پسته در دوره‌های رشد فعال و رشد مغزها به آب بیشتری نیاز دارند که معمولاً در ماه‌های بهار و اوایل تابستان اتفاق می‌افتد.
آبیاری در ماه‌های پاییز و زمستان که درخت خواب است، باید کاهش یابد یا متوقف شود.
چرا درخت پسته بار نمی‌دهد؟
درخت پسته درختی است خزان پذیر که هرساله برداشت فراوانی از پسته تولید می‌کند، اما دلایل متعددی وجود دارد که چرا ممکن است میوه نداشته باشند.
عدم گرده‌افشانی
یکی از شایع‌ترین دلایلی که باعث می‌شود درخت پسته میوه ندهد، عدم گرده‌افشانی آن است. این درختان دوپایه هستند به این معنی که درختان نر و ماده جدا هستند.
برای اینکه یک درخت ماده میوه دهد، باید توسط درخت نر مجاور گرده‌افشانی شود. اگر درخت نر در این نزدیکی وجود نداشته باشد، یا اگر درخت نر گرده کافی تولید نکند، درخت ماده میوه نمی‌دهد.
شرایط نامناسب رشد
یکی دیگر از دلایل عدم باردهی درخت پسته، شرایط نامناسب رشد است. این درختان برای رشد به خاکی با زهکشی خوب، نور کامل خورشید و آبیاری منظم نیاز دارند.
اگر درخت آب یا مواد مغذی کافی دریافت نکند، ممکن است میوه تولید نکند. به عنوان مثال، کمبود عناصر غذایی روی و بور در زمان گرده افشانی موجب کاهش گرده افشانی موفق شده و درنتیجه باعث تولید میوه هایی بدون مغز و در اصطلاح پوک می شود.
همچنین اگر نیاز سرمایی درختان پسته در فصل خواب و استراحت تامین نشود( بسته به ارقام مختلف متفاوت می باشد) تمایز یابی جوانه های زایشی به خوبی صورت نگرفته و باعث عدم باردهی موفق خواهد شد. به همین ترتیب، اگر درخت در مکانی که بیش‌ازحد سرد باشد کاشته شود، ممکن است میوه ندهد.
بیماری‌ها و آفات
درختان پسته نیز در صورت آلوده شدن به بیماری یا آفات ممکن است میوه تولید نکنند. برخی از بیماری‌های رایجی که می‌توانند این درختان را تحت تأثیر قرار دهند عبارت‌اند از: پژمردگی ورتیسیلیوم، پوسیدگی ریشه Phytophthora و شانکر Botryosphaeria.
این بیماری‌ها می‌توانند باعث ضعیف شدن درخت و عدم تولید میوه شوند. به‌طور مشابه، آفاتی مانند کنه‌ها، شته‌ها و حشرات فلس دار نیز می‌توانند به درخت آسیب رسانده و تولید میوه را کاهش دهند.
سن درخت
درنهایت، سن درخت نیز می‌تواند بر تولید پسته تأثیر بگذارد. درختان پسته معمولاً از پنج تا هفت‌سالگی شروع به تولید میوه می‌کنند.
به‌طورکلی، دلایل متعددی وجود دارد که چرا این درختان ممکن است میوه نداشته باشد.
با اطمینان از گرده‌افشانی مناسب درخت، شرایط رشد و محافظت در برابر بیماری‌ها و آفات، پرورش‌دهندگان می‌توانند به اطمینان از برداشت پربار پسته خوشمزه و مغذی کمک کنند.
تشخیص درخت نر و ماده پسته
درخت پسته دو پایه است، یعنی برای تولید میوه به وجود هر دو پایه نر و ماده نیاز می‌باشد و تشخیص درخت نر و ماده از یکدیگر به‌جز از روی گل آن‌ها (آن‌هم در فصل بهار و به هنگام گل دادن) میسر نیست.
مشخصات کلی گل نر پسته
درخت نر در فروردین‌ماه حدود ۵ تا ۷ روز زودتر از درخت ماده به گل می‌نشیند. غنچه‌های گل‌های نر در فصل زمستان و قبل از باز شدن نیز قابل‌تشخیص هستند.
این غنچه‌ها از غنچه‌های گل‌های ماده بزرگ‌تر و قهوه‌ای‌تر هستند. گل‌ها آن به‌صورت خوشه‌ای متراکم بوده و هر خوشه، توده‌ای از گل‌های متراکم می‌باشد. گل‌ها بدون گلبرگ و کاسبرگ حقیقی هستند و در هر گل ۵ پرچم بیضی‌شکل با میله‌ای کوتاه وجود دارد.
هر گل نر مشتمل بر ۵ پرچم بیضی‌شکل با میله کوتاه سبزرنگ است.
مشخصات گل ماده پسته
گل‌های ماده دارای یک تخم‌دان و یک تخمچه هستند ولی کلاله منشعب و دارای سه شاخه است. برگ درخت پسته از ۵ تا ۷ برگچه تشکیل‌شده است. تلقیح گل‌های ماده به‌وسیله باد انجام می‌گیرد.
سخن پایانی
در خاتمه، درخت پسته یک درخت جذاب و مهم است که هزاران سال است به دلیل داشتن مغزهای خوشمزه و مغذی کشت می‌شود. نقش و ارزش اقتصادی پسته (طلای سبز) باعث شده که پسته به عنوان یک محصول عالی دارای جایگاه ویژه ای در بین محصولات کشاورزی باشد. این درخت با توانایی خود برای رشد در مناطق خشک و مقاومت در برابر آفات و بیماری‌ها، به یک محصول مهم فزاینده در بسیاری از نقاط جهان تبدیل‌شده است.
از کاشت و پیوند گرفته تا آبیاری و مدیریت آفات، عوامل زیادی در رشد و نگهداری موفق باغ پسته نقش دارند. بااین‌حال، با مراقبت و توجه مناسب، پرورش‌دهندگان می‌توانند هرساله از برداشت پرباری از پسته با کیفیت بالا لذت ببرند.
ازآنجایی‌که تقاضای مصرف‌کنندگان برای گزینه‌های غذایی سالم و پایدار همچنان در حال افزایش است، درخت پسته در موقعیت خوبی قرار می‌گیرد تا در سال‌های آینده به محصول مهم‌تری تبدیل شود. تاریخچه غنی و اهمیت فرهنگی آن، همراه با فواید سلامتی فراوان و تطبیق‌پذیری آن در آشپزخانه، این درختان را به گیاهی واقعاً قابل‌توجه تبدیل کرده است که شایسته تحسین و احترام ماست.
_350x350.webp)
09131923700
