مهمترین آفات و بیماری های ذرت

ذرت یکی از استراتژیک‌ترین محصولات کشاورزی در ایران و جهان است که به دلیل ارزش غذایی بالا و کاربرد گسترده در صنایع غذایی و دامپروری، نقش مهمی در اقتصاد کشاورزی ایفا می‌کند. با این حال، کشت موفق و پربازده همواره با چالش‌هایی روبه‌رو است که مهم‌ترین آن‌ها آفات و بیماری های ذرت هستند. هر ساله خسارت‌های قابل توجهی به مزارع این محصول وارد می‌شود که باعث کاهش چشمگیر عملکرد و کیفیت آن می‌گردد.

شناخت دقیق آفات و بیماری های شایع ذرت و آگاهی از روش‌های مؤثر پیشگیری و کنترل آن‌ها، نخستین و مهم‌ترین قدم در مسیر کاهش خسارات و بهبود عملکرد محصول است. بسیاری از این عوامل خسارت‌زا با مدیریت اصولی تغذیه‌ای، استفاده از کودهای مناسب و به‌کارگیری سموم هدفمند و باکیفیت قابل کنترل هستند.

در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی مهم‌ترین آفات و بیماری های ذرت، راهکارهای عملی و کاربردی برای مقابله با آن‌ها ارائه دهیم تا کشاورزان بتوانند با بهره‌گیری از این راهکارها، محصولی سالم‌تر و با کیفیت‌تر تولید کنند. همچنین، در طول مقاله به معرفی نهاده‌های کشاورزی مناسب از جمله کودها و سموم مؤثر خواهیم پرداخت تا علاوه بر افزایش دانش فنی شما عزیزان، مسیر دسترسی به بهترین محصولات مورد نیاز نیز هموارتر گردد.

آفات ذرت

آفات ذرت شامل حشراتی مثل کرم ساقه‌خوار، کرم بلال‌خوار و شته‌ها هستند که با تغذیه از برگ‌ها، ساقه‌ها و بلال‌ها موجب افت شدید محصول و کاهش کیفیت دانه‌ها می‌شوند. کنترل به‌موقع این آفات، برای حفظ عملکرد مزرعه ضروری است. در ادامه به توضیح هر کدام می‌پردازیم:

کرم ساقه‌خوار ذرت (Sesamia cretica)

کرم ساقه‌خوار ذرت (Sesamia cretica) از آفات کلیدی ذرت است که لارو آن پس از خروج از تخم به داخل ساقه نفوذ کرده و ضمن تغذیه از بافت‌های داخلی ساقه، باعث تضعیف، شکستگی ساقه و کاهش شدید محصول می‌شود.

جهت مبارزه با این آفت، روش‌هایی همچون استفاده از سموم سیستمیک مانند دیازینون و کلرپایریفوس، حذف و نابودی بقایای آلوده گیاهی پس از برداشت، تناوب زراعی و همچنین تقویت گیاه با کودهای حاوی عناصر سیلیسیم و پتاسیم به منظور افزایش مقاومت ساقه‌ها توصیه می‌گردد.

کرم برگ‌خوار ذرت (Spodoptera exigua)

کرم برگ‌خوار ذرت (Spodoptera exigua) از آفات برگ‌خوار خطرناک ذرت است که لاروهای آن به صورت گروهی از برگ‌ها تغذیه کرده و موجب سوراخ‌شدن، پارگی و در نهایت کاهش سطح فتوسنتزی گیاه می‌شوند.

برای کنترل مؤثر این آفت، استفاده از سموم حشره‌کش مناسب مانند ایندوکساکارب، لوفنورون و یا ترکیبات بیولوژیکی حاوی باکتری Bacillus thuringiensis، حذف علف‌های هرز میزبان در اطراف مزرعه و همچنین تقویت گیاه از طریق کوددهی مناسب جهت افزایش توانایی مقابله با خسارات توصیه می‌گردد.

کرم بلال‌خوار یا خوشه خوار ذرت (Helicoverpa zea)

کرم بلال‌خوار ذرت (Helicoverpa zea) یکی از آفات مهم و مخرب ذرت است که لاروهای آن مستقیماً از بلال‌ها تغذیه کرده و ضمن آسیب به دانه‌ها، باعث افت کمی و کیفی شدید محصول می‌شوند. روش‌های کامل و جامع مبارزه و کنترل کرم بلال‌خوار ذرت (Helicoverpa zea) به شرح زیر است:

مبارزه شیمیایی

استفاده از حشره‌کش‌های شیمیایی مانند:

• لامبداسای هالوترین
• ایندوکساکارب
• دلتامترین
• سایپرمترین
• کلرپایریفوس
• سم‌پاشی در مراحل اولیه تشکیل بلال‌ها (پیش از نفوذ لاروها به داخل بلال).

مبارزه بیولوژیکی

• استفاده از سموم زیستی بر پایه باکتری Bacillus thuringiensis (Bt) برای کنترل جمعیت لاروها.
• استفاده از زنبورهای پارازیتوئید (مانند Trichogramma spp.) برای کنترل بیولوژیک تخم آفت.

اقدامات زراعی و بهداشتی

• جمع‌آوری و معدوم کردن بقایای گیاهی آلوده پس از برداشت برای جلوگیری از زمستان‌گذرانی آفت.
• شخم عمیق زمین پس از برداشت به‌منظور از بین بردن شفیره‌ها و کاهش جمعیت نسل بعد.
• اجرای تناوب زراعی جهت کاهش شدت آلودگی در سال‌های آینده.
• حذف علف‌های هرز اطراف مزرعه که می‌توانند میزبان جایگزین این آفت باشند.

استفاده از تله‌ها

• به‌کارگیری تله‌های نوری و فرمونی جهت پایش، ردیابی و کاهش جمعیت حشرات بالغ.

تقویت گیاه ذرت (مدیریت تغذیه‌ای)

• مصرف کودهای حاوی پتاسیم و سیلیسیم برای تقویت ساقه‌ها و افزایش مقاومت بوته‌ها نسبت به نفوذ لارو.
• استفاده از کودهای حاوی اسید آمینه و محرک‌های رشد برای کمک به بهبود سریع گیاه پس از خسارت احتمالی.

انتخاب ارقام مقاوم

• انتخاب و کشت ارقام مقاوم یا نیمه‌مقاوم به آفت کرم بلال‌خوار برای کاهش طبیعی شدت خسارت.

مدیریت تلفیقی آفات

• تلفیق روش‌های شیمیایی، بیولوژیکی و زراعی جهت کاهش مصرف سموم شیمیایی و حفظ پایداری محیط‌زیست.
• پایش منظم و دقیق مزارع برای تشخیص زودهنگام حضور آفت و انتخاب مناسب‌ترین زمان برای مبارزه.
• ترکیب مناسب و به‌موقع این روش‌ها ضمن کاهش چشمگیر خسارت، موجب افزایش کیفیت و کمیت محصول خواهد شد.

شته ذرت (Rhopalosiphum maidis)

شته ذرت (Rhopalosiphum maidis) یک آفت مکنده است که با تغذیه از شیره گیاهی روی برگ‌ها، ساقه‌ها و جوانه‌ها باعث ضعف، زردی و پیچیدگی برگ‌ها و کاهش رشد گیاه می‌شود. همچنین با تولید عسلک، موجب رشد قارچ‌های سیاه و کاهش کیفیت محصول می‌گردد.

روش‌های کامل و جامع مبارزه و کنترل شته ذرت (Rhopalosiphum maidis) به شرح زیر است:

مبارزه شیمیایی

• استفاده از سموم سیستمیک مانند ایمیداکلوپرید و تیامتوکسام برای مبارزه مؤثر و سریع.
• مصرف سموم تماسی-سیستمیک مثل پیریمی‌کارب برای کاهش سریع جمعیت شته‌ها.

مبارزه بیولوژیکی

• استفاده از کفشدوزک‌های شکارگر شته‌ها به‌عنوان عامل بیولوژیک.
• بهره‌گیری از قارچ‌های بیمارگر حشرات مانند Beauveria bassiana برای کنترل جمعیت شته‌ها.

کنترل زراعی و فیزیکی

• حذف علف‌های هرز میزبان شته در حاشیه و اطراف مزارع.
• کاشت به‌موقع ذرت برای فرار از زمان اوج جمعیت شته.
• کنترل منظم مزارع و حذف برگ‌ها و ساقه‌های آلوده در مراحل اولیه آلودگی.

مدیریت تغذیه‌ای و تقویت گیاه

• استفاده از کودهای حاوی پتاسیم، فسفر و عناصر ریزمغذی برای تقویت گیاه و افزایش مقاومت به آفت.
• مصرف کودهای اسید آمینه و محرک رشد جهت افزایش توانایی دفاعی ذرت در برابر تنش‌های ناشی از شته‌ها.

مدیریت تلفیقی آفات

• پایش منظم و بررسی مداوم بوته‌های ذرت برای شناسایی به‌موقع شته‌ها.
• تلفیق روش‌های شیمیایی، بیولوژیکی و زراعی جهت بهینه‌سازی کنترل آفت و کاهش مصرف سموم.
• به‌کارگیری همزمان چندین روش از موارد بالا، بهترین نتیجه را در کنترل پایدار شته ذرت به همراه خواهد داشت.

کنه تارعنکبوتی (Tetranychus urticae)

کنه تارعنکبوتی یک آفت مکنده و ریز است که با تغذیه از شیره سلولی برگ‌ها موجب زردی، لکه‌های نقره‌ای، ریزش برگ‌ها و در موارد شدیدتر خشکیدگی گیاه ذرت می‌شود.

کلیه روش‌های کنترل و مقابله با کنه تارعنکبوتی ذرت در ادامه معرفی شده‌اند:

مبارزه شیمیایی

• استفاده از کنه‌کش‌های اختصاصی مانند آبامکتین، فن پروپاترین و اسپیرومسفن.
• سمپاشی کامل و دقیق، به‌ویژه قسمت‌های زیرین برگ‌ها که بیشترین تجمع کنه‌ها را دارند.

مبارزه بیولوژیکی

• کاربرد عوامل بیولوژیکی از جمله شکارگرهای طبیعی مانند کنه شکارگر Phytoseiulus persimilis و Neoseiulus californicus.
• استفاده از فرآورده‌های بیولوژیکی حاوی قارچ Beauveria bassiana برای کاهش جمعیت کنه‌ها.

کنترل زراعی و مکانیکی

• آبیاری منظم برای افزایش رطوبت مزرعه و کاهش جمعیت کنه‌ها.
• حذف علف‌های هرز اطراف مزرعه به‌منظور کاهش پناهگاه‌ها و میزبان‌های جایگزین آفت.
• رعایت تناوب کشت و پرهیز از کشت مداوم ذرت در یک مزرعه.

تقویت و مدیریت تغذیه‌ای

• استفاده از کودهای حاوی گوگرد و پتاسیم جهت افزایش مقاومت ذرت به خسارات کنه‌ها.
• استفاده از کودهای زیستی و محرک‌های رشد برای بهبود شرایط تغذیه‌ای و افزایش توان گیاه در برابر کنه.

مدیریت تلفیقی

• پایش و بازدید منظم مزرعه برای تشخیص سریع کنه‌ها و آغاز مبارزه در مراحل اولیه حمله.
• ترکیب مناسب روش‌های مختلف مبارزه (شیمیایی، بیولوژیکی و زراعی) برای کنترل پایدار و جلوگیری از مقاومت آفت به سموم.

بیماری های ذرت

تا اینجای مقاله آفات و بیماری های ذرت به معرفی مهمترین آفات پرداختیم. در ادامه مهمترین بیماری ذرت و نحوه شناسایی و مقابله با آن را معرفی می‌کنیم. پس اگر تا به اینجای مقاله نتوانستید مشکل این محصول خود را پیدا کنید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

بیماری لکه‌برگی ذرت (Helminthosporium turcicum)

بیماری لکه‌برگی ذرت یک بیماری قارچی مهم است که باعث ایجاد لکه‌های کشیده، قهوه‌ای مایل به خاکستری روی برگ‌های ذرت شده و در شرایط شدید می‌تواند سطح فتوسنتز را کاهش داده و موجب کاهش شدید عملکرد محصول شود. کلیه روش‌های کنترل و مقابله با بیماری لکه‌برگی ذرت در ادامه آمده است:

کنترل شیمیایی

• استفاده از قارچ‌کش‌های مؤثر مانند مانکوزب، کلروتالونیل و تیوفانات متیل.
• سمپاشی پیشگیرانه و یا در اوایل ظهور علائم بیماری برای کنترل مؤثرتر.

روش‌های زراعی و بهداشتی

• استفاده از ارقام مقاوم یا نیمه‌مقاوم به این بیماری.
• رعایت تناوب زراعی و پرهیز از کشت متوالی ذرت در یک مزرعه.
• حذف و از بین بردن بقایای گیاهی آلوده پس از برداشت.

مدیریت تغذیه‌ای و تقویت گیاه

• استفاده از کودهای حاوی عناصر روی، پتاسیم و فسفر برای افزایش مقاومت گیاه به بیماری.
• کوددهی بهینه و متعادل برای تقویت سیستم ایمنی گیاه و کاهش شدت بیماری.

مدیریت تلفیقی بیماری‌ها

• بررسی منظم مزارع جهت تشخیص به‌موقع علائم اولیه بیماری.
• ترکیب کاربرد قارچ‌کش‌ها، مدیریت زراعی و تغذیه‌ای برای رسیدن به کنترل پایدار و مؤثر بیماری.

بیماری پوسیدگی ساقه و ریشه ذرت (Fusarium spp)

بیماری پوسیدگی ساقه و ریشه ذرت که توسط گونه‌های مختلف قارچ Fusarium ایجاد می‌شود، یکی از مهم‌ترین بیماری های ذرت است که می‌تواند باعث پوسیدگی بذر، مرگ گیاهچه، پوسیدگی ساقه و بلال شود. ​

کلیه روش‌های کنترل و مقابله با بیماری لکه‌برگی ذرت در ادامه آمده است:

اقدامات زراعی و بهداشتی

• تناوب زراعی: پرهیز از کشت مداوم ذرت در یک مزرعه و استفاده از تناوب با گیاهان غیرمیزبان به‌منظور کاهش جمعیت قارچ در خاک.​
• مدیریت بقایای گیاهی: حذف و از بین بردن بقایای گیاهی آلوده پس از برداشت برای کاهش منابع آلودگی در فصل‌های بعدی.​
• مدیریت آبیاری: تنظیم مناسب آبیاری برای جلوگیری از تنش‌های رطوبتی که می‌توانند گیاه را مستعد آلودگی کنند.​

استفاده از ارقام مقاوم

• کاشت ارقام و هیبریدهای ذرت مقاوم یا متحمل به بیماری‌های فوزاریومی برای کاهش خسارت.

ضدعفونی بذر

• ضدعفونی بذور با قارچ‌کش‌های مناسب مانند کربوکسی تیرام، تبوکونازول (راکسیل) و دی‌نیکونازول (سومی‌ایت) قبل از کاشت برای کاهش آلودگی اولیه.

مدیریت تغذیه‌ای

• تغذیه متعادل: استفاده بهینه از کودهای نیتروژن و پتاسیم برای تقویت گیاه و افزایش مقاومت به بیماری.​

کنترل آفات

• مبارزه مؤثر با آفات ساقه‌خوار و بلال‌خوار که می‌توانند زخم‌هایی ایجاد کنند و ورود قارچ را تسهیل نمایند.​

شرایط انبارداری مناسب

• خشک کردن بلال‌ها: کاهش رطوبت بلال‌ها به کمتر از ۱۸٪ و بذور به ۱۳-۱۵٪ برای جلوگیری از رشد قارچ در انبار.​
• تهویه مناسب: حفظ شرایط دمایی و رطوبتی مناسب در انبارها برای جلوگیری از توسعه قارچ.

بیماری سیاهک ذرت (Ustilago maydis)

بیماری سیاهک معمولی ذرت (Ustilago maydis) یکی از بیماری های قارچی مهم ذرت است که با ایجاد گال‌های (برآمدگی‌های) پر از اسپور سیاه‌رنگ روی اندام‌های هوایی گیاه، به‌ویژه بلال‌ها، موجب کاهش عملکرد و کیفیت محصول می‌شود.

روش‌های کنترل و مقابله با بیماری سیاهک معمولی ذرت:

استفاده از ارقام مقاوم

کاشت هیبریدها و واریته‌های مقاوم به این بیماری، که به‌عنوان مؤثرترین روش پیشگیری شناخته می‌شود. ​

مدیریت زراعی

• تناوب زراعی: اجرای تناوب سه‌ساله با گیاهان غیرمیزبان برای کاهش زادمایه قارچ در خاک. ​
• مدیریت بقایای گیاهی: جمع‌آوری و از بین بردن بقایای گیاهی آلوده پس از برداشت برای کاهش منابع آلودگی در فصل‌های بعدی.​
• جلوگیری از صدمات مکانیکی: پرهیز از آسیب‌های مکانیکی به گیاه در طی عملیات کشاورزی که می‌تواند ورود قارچ را تسهیل کند.

مدیریت تغذیه‌ای

• کوددهی متعادل: استفاده متعادل از کودها، به‌ویژه پرهیز از مصرف بی‌رویه کودهای ازته و تأمین مناسب کودهای فسفاته، برای افزایش مقاومت گیاه به بیماری.

پیشنهاد می‌کنیم خواندن مقاله بهترین کود برای رشد سریع ذرت را از دست ندهید.

کنترل آفات

• مبارزه با حشراتی که با ایجاد زخم در گیاه، ورود قارچ را تسهیل می‌کنند.​

بهداشت زراعی

• رعایت بهداشت زراعی جهت جلوگیری از جابه‌جایی اسپورها، مانند تمیز نگه‌داشتن تجهیزات کشاورزی و جلوگیری از انتقال خاک آلوده بین مزارع.
• در صورت امکان، حذف گال‌ها از روی گیاه قبل از پاره شدن پوسته آن‌ها و سوزاندن آن‌ها برای کاهش انتشار اسپورها.

بیماری ویروس موزائیک کوتولگی ذرت (MDMV)

ویروس موزائیک کوتولگی ذرت (Maize Dwarf Mosaic Virus یا MDMV) یکی از بیماری های مهم ویروسی ذرت است که با ایجاد لکه‌های روشن در قاعده برگ‌ها آغاز شده و به نوارهای زرد رنگ در طول برگ‌ها توسعه می‌یابد. این بیماری منجر به کوتاه شدن میانگره‌ها، کاهش رشد گیاه و در نهایت کاهش عملکرد محصول می‌شود. ​

روش‌های کنترل و مقابله با ویروس موزائیک کوتولگی ذرت:

استفاده از ارقام مقاوم

کاشت هیبریدها و واریته‌های مقاوم به این بیماری به‌عنوان مؤثرترین روش پیشگیری از بیماری توصیه می‌شود. ​

کنترل ناقلین ویروس

• مبارزه با شته‌ها: شته‌ها، به‌ویژه گونه Rhopalosiphum maidis، به‌عنوان ناقلین اصلی ویروس شناخته می‌شوند. کنترل جمعیت شته‌ها با استفاده از حشره‌کش‌های مناسب می‌تواند از انتشار ویروس جلوگیری کند.

مدیریت علف‌های هرز میزبان

• از بین بردن علف‌های هرز مانند جانسون گراس که می‌توانند به‌عنوان میزبان‌های واسط برای ویروس عمل کنند، در کاهش منابع آلودگی مؤثر است.

ما در یک مقاله به صورت جامع و کامل روش‌های از بین بردن علف‌های هرز را گردآوری کردیم؛ پیشنهاد می‌کنیم خواندن این مقاله را از دست ندهید.

اقدامات بهداشتی

• حذف و از بین بردن بقایای گیاهی آلوده پس از برداشت برای کاهش منابع آلودگی در فصل‌های بعدی توصیه می‌شود.​

زمان‌بندی کاشت

• تنظیم زمان کاشت به‌گونه‌ای که گیاهان در مراحل حساس رشد با جمعیت بالای ناقلین مواجه نشوند، می‌تواند خطر آلودگی را کاهش دهد.​

بیماری زنگ ذرت (Puccinia sorghi)

بیماری زنگ معمولی ذرت (Puccinia sorghi) یک بیماری قارچی است که با ایجاد جوش‌های پودری قهوه‌ای مایل به طلایی در هر دو سطح برگ‌های ذرت شناخته می‌شود. این جوش‌ها می‌توانند در شرایط مساعد به لکه‌های قهوه‌ای تیره تا سیاه تبدیل شوند. آلودگی شدید می‌تواند منجر به زردی برگ‌ها، کاهش سطح فتوسنتز و در نهایت کاهش عملکرد محصول شود.

روش‌های کنترل و مقابله با بیماری زنگ معمولی ذرت:

استفاده از ارقام مقاوم

• کاشت ارقام و هیبریدهای مقاوم به بیماری زنگ معمولی ذرت به‌عنوان مؤثرترین روش پیشگیری توصیه می‌شود. ​

مدیریت زراعی

• تناوب زراعی: اجرای تناوب زراعی با محصولات غیرمیزبان برای کاهش زادمایه قارچ در خاک.​
• مدیریت بقایای گیاهی: جمع‌آوری و از بین بردن بقایای گیاهی آلوده پس از برداشت برای کاهش منابع آلودگی در فصل‌های بعدی.​
• زمان‌بندی کاشت: تنظیم تاریخ کاشت به‌گونه‌ای که گیاهان در مراحل حساس رشد با شرایط مساعد برای توسعه بیماری مواجه نشوند.​

کنترل شیمیایی

• در صورت مشاهده علائم اولیه بیماری، استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب مانند مانکوزب (Dithane M-45) به میزان ۱.۵ در هزار توصیه می‌شود. در صورت نیاز، سمپاشی را می‌توان با فاصله ۱۰ روز تکرار کرد. ​

مدیریت تغذیه‌ای

• کوددهی متعادل: استفاده متعادل از کودهای نیتروژنه و پرهیز از مصرف بیش از حد آن‌ها برای جلوگیری از افزایش حساسیت گیاه به بیماری.

عوامل موثر در افزایش خسارت آفات و بیماری های ذرت

• شرایط آب و هوایی
• تنش‌های محیطی (آبی و تغذیه نامناسب)
• مدیریت نادرست مزرعه
• وجود زخم و آسیب‌های مکانیکی
• بقایای گیاهی آلوده
• عدم استفاده از ارقام مقاوم
• مدیریت نادرست علف‌های هرز

پرسش و پاسخ

کلام پایانی

در پایان، مدیریت مؤثر آفات و بیماری‌های ذرت نیازمند رویکردی جامع است که شامل استفاده از ارقام مقاوم، رعایت تناوب زراعی، مدیریت بهینه تغذیه و آبیاری، و پایش منظم مزارع می‌باشد. با اجرای این راهکارها، می‌توان سلامت گیاهان را تضمین کرده و عملکرد بهینه محصول را به دست آورد. همچنین، بهره‌گیری از روش‌های کنترل بیولوژیک و شیمیایی در زمان مناسب، نقش مهمی در کاهش خسارت‌ها ایفا می‌کند. توجه به این نکات، گامی مؤثر در جهت توسعه پایدار کشاورزی و افزایش بهره‌وری مزارع ذرت خواهد بود.

به پایان مقاله معرفی مهمترین آفات و بیماری های ذرت رسیدیم؛ امیدواریم این مقاله برای شما مفیده بوده باشد.

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه