آشنایی با انواع گیاهان علوفه ای(تیره گرامینه)

آشنایی با انواع گیاهان علوفه ای(تیره گرامینه)

معرفی برخی گیاهان تیره گرامینه

گیاه جو (Hordeum vulgarel) و ویژگی های گیاه شناسی آن

جو گیاهی علوفه ای است از تیره ی گرامینه که قدمت آن را زیادتر از گندم و ارزن می دانند. دانشمندان گیاهشناسی عقیده دارند که جو یکی از قدیمی ترین گیاهان زراعی بوده و مبدأ آن را برخی از گیاه شناسان از آفریقا و عده ای نیز از آسیا به خصوص سوریه می دانند. قدیمی ترین جو از ارقام دو ردیفه ی وحشی می باشد که در حفاریهای جنوب اروپا بدست آمده و معلوم شده که در عصر حجر کشت شده است. این گیاه از شمال سوئد، خاورمیانه تا مصر، همچنین از سطح دریا تا ارتفاع ۴۰۰۰ متری (هیمالیا) کشت می شده است.

به طور کلی سنبلچه جو ساده است و فقط حاوی یک گل می باشد. از طرف دیگر سنبلچه ها به صورت گروهی از سه گل که در قاعده ی گره هر محور سنبله باشد قرار می گیرند. اشکال مختلف جو از لحاظ ساختمان سنبله با هم اختلاف قابل ملاحظه ای دارند.

به طور کلی از محل هر گروه سنبله، سه سنبلچه تک گل با پوشینه های تحلیل رفته خارجی بوجود می آیند. حال چنانچه از این سه سنبلچه تک گل فقط یک گل وسط بارور گردد در این صورت جو دو پر یا دو ردیفه و چنانچه هر سه گل بارور کردند جو چند ردیفه شناخته می شود. از طرف دیگر در صورتی که هر سه گل بارور تراکم کمتری داشته باشند، در این صورت دانه های تشکیل شده دارای رشد و نمو نامتناسبی شده (سنبلچه وسط کامل و قرینه دار، در حالیکه سنبلچه های جانبی متمایل و مسطح است.) و جو به اصطلاح چهار ردیفه شاخته می شوند.

جو مانند گندم در مناطق مختلف که دارای شرایط آب و هوایی متفاوت می باشند رشد کرده و محصول تولید می نماید. مقاومت آن در مقابل گرما بیش از گندم بوده و گیاهی است که برای رشد و نمو احتیاج به روزهای بلند دارد و در مناطقی که طول روز ۱۲ تا ۱۳ ساعت باشد بهتر رشد می نماید. سرعت و قدرت تولید جوانه بهتر و بیشتر از گندم است.

زمان کاشت جو در هر منطقه بستگی به شرایط جوی، بافت خاک و نوع زراعت دارد.

 در مورد جوهای پاییزه زمانی باید اقدام به کشت بذر نمود که گرمای تابستان تمام شده و سرمای پاییزه و زمستان شروع نشده باشد. هرگاه در مناطق سرد یا معتدل نسبت به کاشت جوهای پاییزه دیرتر از موعد مقرر اقدام گردد به علت شیوع سرما در اواسط یا اواخر پاییز، جو پنجه تولید نموده که در چنین حالتی در بهار پنجه تولید نمی کند لذا در چنین شرایطی باید در پاییز زود کاشته شود تا قبل از شروع سرما پنجه ی کافی از آنها به وجود آید. در مناطق سردسیر معمولا جوهای پاییزه را در اواخر تابستان و اوایل پاییز و در مناطق معتدل حدود ۱۵ روز دیرتر می باید کشت کرد.

در مورد جوهای بهاره زمانی که یخبندان و سرمای زمستان تمام شده کشت باید انجام شود تا سرما به جوانه ی اولیه آن صدمه ای وارد نیاورد. جوهای بهاره در مقابل سرما مقاومت کمتری نسبت به جوهای پاییزه داشته و مقاومت متوسط آنها ۵- و ۷در جه است. از طرف دیگر قدرت تولید پنجه در جوهای بهاره کمتر از جوهای پاییزه می باشد.

گیاه جو (Hordeum vulgarel)
گیاه جو (Hordeum vulgarel)

گیاه چاودار (L secale cereal.) و ویژگی های گیاه شناسی آن

 مرکز اولیه چاودار را کوههای افغانستان و مناطق کوهستانی جنوب و غرب ایران می دانند. چاودار گیاهی است که معمولا به منظور استفاده از دانه های آن برای تغدیه انسان و همچنین جهت تأمین علوفه ی مورد نیاز برای تغذیه ی حیوانات کاشته میشود. از چاودار برای تغذیه ی دام ها به صورت علوفه سبز تازه و یا علوفه ی سیلویی استفاده می شود. چاودار که اسم دیگر آن دیوک است در ایران در کلیه ی ارتفاعات البرز از غرب تا شرق کشت می شود. چاودار غله ی مخصوص نقاط کوهستانی و سردسیر کشور است.

کلیه ی گونه های چاودار دارای ۱۴ = ۲n کروموزوم هستند ولی در اثر مضاعف نمودن مصنوعی تعداد کروموزوم های چاودار معمولی، چاودار تتراپلوئید بوجود آمده که دارای رشد و نمو قوی تر و دانه بزرگتر است. چاودار بر خلاف گندم دارای ریشه های نخستین زیاد است که این ریشه ضخامت زیادی پیدا نموده و انعطاف پذیری نمی گیرند. ریشه های ثانویه چاودار در تحتانی ترین گره متمرکز می شوند و در ابتدا کمی به طرفین رشد می نمایند و بعدا نیز به شکل طاق مانند به طرف اعماق زمین  نفوذ می کنند.

ساقه ی چاودار مانند سایر غلات گره دار است و در انواع مختلف حدود ۶۰ تا ۲۰۰ سانتی متر ارتفاع دارد. ارتفاع متوسط چاودار زراعتی ۱/۵ تا ۲ متر است. ساقه ی چاودار خیلی نرم و محکم و دارای سلولز زیاد می باشد. برگها مانند گندم دراز و نوک تیز، سنبله ها مانند جو و از سنبله ی گندم بلندتر است. دانه های چاودار کشیده تر و بلندتر از دانه ی گندم است. زبانک (لیگول) در چاودار کوتاهتر از گندم می باشد، دانه های لخت و البومین آن کم و بیش سبز رنگ بوده، پوشه ها (گلوم ها) پرزدار است و در سنبلک دو گل بارور گردیده که تبدیل به دانه می گردند.

چاودار نبات مخصوص مناطق کوهستانی و سردسیر است و مقاومت آن در مقابل سرما به خصوص در زمستان به مراتب بیش از گندم می باشد. این نبات را میتوان تا ارتفاع ۲۴۰۰ متری کشت نمود. مقاومت چاودار در مقابل گرما کمتر از گندم بوده، طول دوره ی زندگی آن نیز کمتر از گندم می باشد. یکی از عوامل مؤثر در رشد و نمو این گیاه کشت به موقع آن در پاییز یا بهار است. چاودار زمستانه (پاییزه) برای رشد اولیه به حرارت زیادی نیاز ندارد ولی چاودار بهاره نسبت به درجات حرارت پایین و سرما حساس تر است.

چاودار در برابر رطوبت بیش از اندازه حساسیت نشان می دهد و در برابر pH خاک چندان حساس نمی باشد ولی pH خنثی و کمی اسیدی را برای رشد و نمو خود ترجیح می دهد. اراضی شنی یا شنی آهکی شنی و سنگلاخی را که برای فعالیت و تکامل گندم به دلیل کم قوت بودن زمین مناسب نمی باشد، می توان به کشت چاودار اختصاص داد و محصول مناسبی برداشت نمود.

گیاه چاودار (L secale cereal.)
گیاه چاودار (L secale cereal.)

گیاه یولاف (Avena sativa) و ویژگی های گیاه شناسی آن

 یولاف یا جو دو سر گیاهی است که برای اولین بار در اروپای غربی اقدام به کشت و کار آن نمودند. امروزه کشت و کار آن به دلیل داشتن علوفه ی زیاد و سازگاری با محیط مورد توجه کشورهای شوروی، آمریکا، آلمان و فرانسه است. یولاف زراعی گیاهی است یکساله و از تیره ی گندمیان یا گرامینه و جنس (Avena) و گونه ی (Sativa) می باشد یولاف دارای ساقه ی قوی و نسبتا ضخیم است، ولی مقاومت آن در مقابل خوابیدگی با ورس زیاد نیست.

ساقه ی آن در ارقام مختلف دارای ارزش علوفه ای متفاوتی برای دامیا می باشد. ساقه ی یولاف مانند سایر غلات تو خالی و بند بند است. طول ساقه بین ۶۰ تا ۱۵۰ سانتی متر تغییر بوده و هر بوته ی یولاف معمولا سه تا پنج ساقه ی فرعی تولید می نماید. برگهای یولاف نسبت به سایر غلات، پنجه ی کمتری تولید برگهای  یولایف صاف و کشیده و شبیه برگهای گندم بوده و در محل اتصال به ساقه دارای یک زبانک(لیگول)، ولی فاقد گوشوارک (استیپول) می باشد. گل آذین یولاف به صورت پانیکول گسترده است. سنبلک ها یا سنبلچه ها مرکب و هر یک دارای ۲ تا ۳ گل بوده که پس از تلقیح، تولید ۲ تا ۳ دانه در هر سنبلک می نمایند.

گل آذین یولاف خوشه ای بوده و خوشه دارای محورهای فرعی زیادی می باشد که در انتهای هر یک، گل به وجود می آید. ریشه های جو دو سر سطحی و پراکنده و زیاد است. یولاف علوفه ای است که به علت تطابق با شرایط خاص محیطی می تواند بهترین و با کیفیت ترین علوغه را برای دام ها تولید نماید. ولیکن تا به حال نسبت به توسعه ی کشت آن در ایران توجهی نشده است.

گیاه یولاف (Avena sativa)
گیاه یولاف (Avena sativa)

گیاه ذرت (Zea mays) و ویژگی های گیاه شناسی آن

 ذرت یکی از گیاهان بومی آمریکای مرکزی و جنوبی است. سابقه ی کاشت آن در کشورهای مختلف جهان که شرایط برای رشد و نمو آن مساعد بوده، بویژه برخی از کشورهای اروپا، آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه چندان طولانی نیست. کریستوف کاشف آمریکا برای اولین دفعه دانه ی ذرت را از آمریکا به اروپا برد و نام (Mais) را به ” آن داد. سپس طی سالیان دراز بذر ذرت از طریق پرتقال به شمال آفریقا و جنوب از تا هندوستان و چین برده شد. حدس زده می شود که دانه ی این گیاه مانند غلات دارای پوشینه هایی بوده و بر حسب جهش به صورت بلال امروزی در آمده است.

در سالهای اخیر دامداران و کشاورزان به اهمیت این گیاه و تهیه علوفه از طریق سیلو کردن ذرت و تعلیف آن به صورت سبز پی برده و به کشت آن مبادرت می نمایند. به نظر می رسد که ارزش غذایی ذرت تا حدودی شناخته شده باشد. ذرت به علت داشتن مواد قندی و نشاسته ی زیاد و عملکرد محصول علوفه ای قابل توجه یکی از بهترین و مناسب ترین نباتات علوفه ای جهت تهیه ی علوفه ی سبز و یا سیلو شده می باشد.

ذرت یکی از گیاهان مهم تیره ی غلات و از جنس (Zea) بوده و دارای گونه های زیادی است که مهمترین آن (Mays) با ۲۰ = ۲n کروموزوم می باشد. ذرت گیاهی است یک پایه ( Monoique – Monecious ) بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک گیاه قرار دارند. گلهای ماده ی ذرت از جوانه ای که در قاعده ی غلاف برگ وجود دارد تولید می شود. محور سنبلچه ذرت بعد از تکامل تبدیل به مغز بلال (چوب محور بلال) شده که در روی محور بلال سنبلچه های متعددی طولا به طور جفت قرار می گیرند که و هر کدام دارای دو گل مونث می باشند. از محل تخمدان میله ی بلند و باریکی به نام خامه (Style) خارج می  گردد که در روی آن کلاله (Stigma) ظریف و کرک داری وجود دارد. این میوهی بلند از راس پوسته دور بلال خارج و ظاهر می گردد. اولین میله ی خامه از تحتانی ترین قسمت بلال و آخرین آن از قسمت انتهایی بلال خارج می شود.

نیاز حرارتی ذرت در دوره ی رشد نسبتا زیاد بوده و کاشت آن در مناطق گرم بهترین محصول را تولید می نماید. مناطقی که تابستان گرم و تابش خورشید کافی و پایین خشک دارند، ذرت بهترین عملکرد را از نظر تولید دانه دارد. در صورتی که حداقل درجه حرارت زمین به ۶ تا ۱۰ درجه سانتیگراد برسد ذرت جوانه می زند و بهترین رشد را در حرارت هوای طبیعی ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد دارد.

ذرت بعد از سبز شدن تحمل درجه حرارت حدود صفر را ندارد و از آن صدمای شدیدی می بیند. ذرت در طول مدت رشد و نمو احتیاج به رطوبت دارد و ما بارندگی ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلی متر با پراکندگی مناسب زمانی برای رشد و نمو ذرت کافی می باشد. ذرت را میتوان از سطح دریا تا ارتفاع ۳۰۰۰ متری کشت کرد.

گیاه ذرت (Zea mays)
گیاه ذرت (Zea mays)

گیاه ذرت خوشه ای یا سورگوم (Sorg / num vulgare) و ویژگی های گیاه شناسی آن

کاشت سورگوم از زمانهای خیلی دور در آفریقا و هندوستان متداول بوده و از مناطق خیلی گرم به مناطق معتدل برده شده است. طبق مطالعاتی که توسط (chweinfunth) به عمل آمده در سال ۱۸۸۴ کشت آن به مقدار زیاد در مصر معدول بوده و پس از آن به رومانی و یونان برده شده، ولی به طور مسلم سرزمین اصلی آن هنا و آفریقای جنوبی است، و سابقه ی کشت آن در آسیا نیز بیشتر از آفریقا است. این گیاه حدود ۱۹۰۰ سال قبل از میلاد در هند و در قرن چهارم نیز در چین کشت می شده و زراعت آن در سوریه دیرتر از مصر متداول گردیده است.

ذرت خوشه ای گیاهی است از تیره گندمیان (Gratineae ) و از جنس (Organ) که دارای چند سیستم طبقه بندی می باشد و عجیب به نظر نخواهد آمد اگر اختلافی در نوع طبقه بندی آن وجود داشته باشد. ذرت خوشه ای شامل تیپ های متعددی است و تمام انواع سورگوم های یک ساله را که دارای ۲۰ = ۲ کروموزوم می باشند به گونه ی (ulgare Sorghum71) نسبت می دهند. ذرت خوشه ای بر حسب نوع استفاده دارای خوشه های متراکم یا غیر متراکم است. طول ساقه های ذرت خواهای بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ سانتی متر تغییر می نماید. برگهای ذرت خوشه ای روی هر گره را می پوشاند و شبیه برگ ذرت بوده ولی کوچکتر از آن می باشد. اختلاف دیگر برگ ذرت خوشه ای با ذرت، مضرس بودن حاشیه ی برگ ذرت خوشه ای می باشد.

گیاه ذرت خوشه ای یا سورگوم (Sorg / num vulgare)
گیاه ذرت خوشه ای یا سورگوم (Sorg / num vulgare)

گیاه قیاق (Sorghum halopense) و ویژگی های گیاه شناسی آن

از نقطه نظر اینکه قیاق می تواند ارزش علوفه ای مشابه سودان گراس را داشته باشد لازم است چند کلمه ای به منظور شناسایی آن شرح داده شود. ضمنا باید اشاره کرد که این گیاه به علت ساقه های زیرزمینی می تواند علف هرز مزارع باشد.

قیاق از خانواده گرامینه بوده و گیاهی است سطبر، راست و دائمی با برگهای نسبتا پهن و رگبرگ اصلی ضخیم و سفید رنگ. گل آذین این گیاه خوشه ای بزرگ و پراکنده بوده و بذرهای آن پوشیده از کرک است. قیاق با داشتن ساقه های زیرزمینی می تواند از گره های طوقه، گیاهان جوان زیادی دیگری تولید نماید. این گیاه کاملا شبیه سودان گراس می باشد ولی وضعیت و چگونگی ریشه ها، آنها را از هم متمایز می سازد. ریشه های قیاق تا ۶۰-۱۵ سانتیمتر در زمین فرو می رود. طول ساقه های آن ۲-۱ متر می رسد و بر حسب شرایط آب و هوا، فضا و خاک ممکن است رشد بیشتری هم داشته باشد. این نبات شاخص خاکهای حاصلخیز است و همیشه در مزارع با خاکهای غنی از مواد غذایی یافت می شود.

اگر آن را عمدا بخواهند به عنوان علوفه بکارند باید مطابق تمام شرایط کاشت و داشت و برداشت سودان گراس عمل گردد. چون قیاق یک گیاه هرز محسوب می شود لذا باید از شیوع مخلوط شدن با سایر گیاهان زراعی دیگر جلوگیری به عمل آید. چنانچه این گیاه در مزارع پراکنده شود از بین بردن آن تولید اشکالات زیادی می نماید.

گیاه قیاق (Sorghum halopense)
گیاه قیاق (Sorghum halopense)

نکات مهم در مورد قیاق

 ۱- قیاق، گیاه علوفه ای چند ساله است.

 ۲- به عنوان علف هرز در مزارع مشکلات زیادی تولید می نمایند.

 ٣- با بودن این گیاه عرصه برای نباتات دیگر تنگ می شود.

 ۴- این گیاه می تواند علوفه ی خوبی تولید نماید ولی برای چراگاه دائمی چندان مناسب نیست.

 ۵- بهتر است از این گیاه به عنوان چمن زار استفاده کرد.

 ۶- علوفه ی این گیاه چنانچه زودتر از موقع رسیدن خوشه کامل چیده شود و به خوبی خشک گردد دارای ارزش غذایی کاملا خوبی می باشد.

7 – استفاده چراگاه از این گیاه موجب ضعیف کردن آن می گردد.

۸- این گیاه مخصوص خاکهای غنی است. 

9- قیاق، گیاهی است روز کوتاه.

گیاه تریتیکاله(X . triticosecale wittmack . x ) و ویژگی های گیاه شناسی آن

تریتیکاله غله ی جدیدی است که به وسیله انسان و در نتیجه تلاقی ژنوم های گندم جنس Triticum و چاودار جنس Secale به وجود آمده است. نام ترتیکاله از نام عملی گونه های بوجود آوردنده ی آن گرفته شده است. در این مورد گندم به جای گیاه مادر به کار گرفته شده و دانه های گرده از چاودار می باشد و اگر در تلافی بین گندم و چاودار از گندم تتراپلوئید استفاده گردد، تریتکاله حاصل هگزاپلوئید خواهد بود. اگر گندم هگزاپلوئید مورد استفاده قرار گیرد،

تریتیکاله حاصل اکتا پلوئید خواهد بود که از عملکرد پائین برخوردار بوده که علت آن ناسازگاری های عمومی بین ژنوتیپ گندم که گیاهی خودبارور و ژنوتیپ چاودار که گیاهی است دگربارور، می باشد. تریتیکاله بر حسب واریته ها (گونه) گندم و چاودار تلاقی داده شده برای تولید آن، ممکن است بهاره یا زمستانه باشد. گیاهی است یکساله یا کمی بیشتر از یکساله و تیپ عمومی آن شبیه گندم است. در مقایسه با گندم از قابلیت رشد و مقاومت بیشتری برخوردار بوده و برای شرایط آب و هوایی و زمین پهنه های نامناسب توصیه شده است.

تریتیکاله گیاهی است خود بارور با درصد کمی خاصیت دگر باروری. انواع تجاری آن از نوع هگزاپلوئید و دارای ۴۲ کروموزوم هستند. تریتیکاله بیشتر شبیه گندم است تا چاودار ولی در عین حال دارای خصوصیات مورفولوژیکی ویژه ای نیز می باشد.مورفولوژی ریشه ی تریتیکاله مشابه والدین خود می باشد. تعداد ریشه های جنینی (اولیه) در ارقام مختلف از ۱ تا ۷ عدد متغیر است اما معمولا بین ۳ تا ۵ عدد می باشد.

 ریشه ها از رطوبت موجود در ۱۵ تا ۴۵ سانتیمتری خاک استفاده می کنند و نسبت به گندم و چاودار، بیشتر در لایه های سطحی خاک متمرکز شده اند. ساقه ی تریتیکاله ماشوره ای است و دارای ظرفیت پنجه زنی ما بین می باشد. طول مدت پنجه زنی در دماهای کم  طولانی خواهد بود. برگ ها همانند سایر غلات از محل گره های ساقه خار شده و به طور متناوب در طول ساقه قرار گرفته اند. هر برگ از دو قسمت پهنک و غلاف تشکیل شده است.

گیاه تریتیکاله(X . triticosecale wittmack . x )
گیاه تریتیکاله(X . triticosecale wittmack . x )

 

انواع گرامینه های مرتعی کدامند؟

گیاه علف باغ (L Dactylis glomerata.) و ویژگی های گیاه شناسی آن

 امروزه کشت این نبات در مراتع متداول شده و به عنوان علوفه ی مخلوط با سایر نباتات علوفه ای گرامینه یا لگومینوز در برنامه ی احداث مراتع مصنوعی قرار گرفته است. انواع این گیاهان پا بلند و سریع الرشد را که دارای ارقام خوش خوراک و پر برگ و مقاوم به خاکهای فقیر می باشند، می توان در مناطق مرطوب و گرم کشت نمود. علف باغ در مقایسه با اغلب نباتات علوفه ای گرامینه مانند اردو و یا علف پشمکی در مقابل خشکی و گرما و خاکهای فقیر مقاومت بیشتری نشان می دهد. از کشت بذر این گیاه علوفه ای می توان محصول مناسبی برداشت نمود. این گیاه نه تنها جهت احداث مراتع به کار می رود بلکه برای تهیه ی علوفه ی خشک و سیلو نیز از آن استفاده میشود.

علف باغ گیاهی چندساله با ارتفاع نسبتا زیاد است که ازدیاد آن فقط به وسیله ی بذر انجام می گیرد. این گیاه هنگام رسیدن بذر بسیار خشک شده برای تعلیف دام  نامطبوع می گردد. گیاه مذبور را می توان هنگام گل دادن به وسیله ی گل آذین کپه ای نسبتا گسترده اش و قبل از گل کردن از شکل استوانه ای بوته و تا خوردن پهنای برگ و به هم فشرده شدن غلاف برگ به خوبی تشخیص داده و شناخت.

علف باغ در سایه به خوبی رشد و نمو می نماید. این گیاه در سالهای اول و دوم دارای رشد و نمو متراکمی بوده، به تدریج در سالهای بعد از تراکم آن کاسته می شود. علف باغ می تواند مدت هشت سال به رشد و نمو خود ادامه دهد ولی چنانچه توجه کافی به آن نشود پس از چند سال علاوه بر کاهش تراکم بوته ها رشد و نمو آن نیز کند می گردد. بهترین محیط رشد برای علف باغ مناطق بسیار مرطوب می باشد. این گیاه در مقابل سرمای زمستان مقاومت چندانی از خود نشان نمی دهد در حالیکه پس از رشد قادر است حرارت زیادی را تحمل نماید.

در مناطق مرطوب که یخبندان در خاک اتفاق می افتد خسارت زیادی به این گیاه وارد می گردد. علف باغ در زمین های سبک و نسبتا فقیر نیز به راحتی خاکهای سنگین و مرطوب رشد می نماید. این گیاه در نواحی سایه خیز و تا حدودی اسیدی به خوبی رشد و نمو می کند به طوری که می توان آن را جزو گیاهان اسید دوست به شمار آورد.

گیاه علف باغ (L Dactylis glomerata.)
گیاه علف باغ (L Dactylis glomerata.)

گیاه فستوکا (علف بره) (Festuca arundinacea) و ویژگی های گیاه شناسی آن

عضو گل دهنده این گیاه را خوشچه های متعددی تشکیل داده و طویل ترین شاخه ی گل دهنده دارای ۴ تا ۱۰ خوشه است و هر خوشه حاوی ۵ تا ۷ گل می باشد. محل غلاف برگ به ساقه پوشیده از کرک های کوتاه است. گیاه چمنی است و لیگول آن گرد و نسبت به قاعده ی برگ کوتاه تر می باشد. برگهای قاعده ی بوته متعدد و رنگ آنها سبز تیره بوده و ساقه های بذر دهنده ی آن کم است. ارتفاع بوته از ۱۰۰ تا ۱۵۰ سانتی متر تغییر می کند. این گیاه دارای خوشه های گسترده یا باز است که طول آنها بین ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر است. روی سنبله های فرعی ۴ تا ۶ بذر تولید می شود که دارای ریشک کوتاه محسوسی می باشد. تعداد ریشه های این نبات زیاد و سخت است. در خاک های مرطوب و عمیق حدود ۱/۵ متر پایین تر نفوذ می نماید. باید توجه داشت که ریشه پس از یک سال رشد و نمو به عمق مذکور می رسد. رشد و نمو اولیه ی این گیاه بسیار کند است و جهت استقرار کامل احتیاج به یک دوره ی نمو دارد.

این گیاه در آب و هوای مختلف رشد و نمو می کند و حتی در مناطقی که نزولات آسمانی بسیار کم باشد و ارتفاع محل بیشتر ۱۵۰۰ متر نباشد علوفه ی رضایت بخشی تولید می نماید. البته باید متذکر شد که برای این گیاه خاکهای حاصلخیز و غنی و نسبتا سنگین بر خاک های سبک ترجیح دارد. ریشه ی این گیاه در طبقات مختلف زمین نفوذ نموده می تواند در محل های مرطوب زمستان را در حالیکه به حالت نیمه خفته در آمده به خوبی بگذراند. این گیاه خاکهای قلیایی را در صورت وجود رطوبت به خوبی تحمل می نماید و در خاک های اسیدی نیز به رشد و نمو خود ادامه می دهد.

گیاه فستوکا (علف بره) (Festuca arundinacea)
گیاه فستوکا (علف بره) (Festuca arundinacea)

گیاه علف پشمکی (Bromus inermis) و ویژگی های گیاه شناسی آن

علف پشمکی بدون ریشک (Bromus inermis) گیاهی است با برگهای باریک و آویزان این گیاه سریعا به وسیله ی ریزوم رشد نموده، تحت شرایط مناسب عرصه را بر سایر گیاهان مخلوط تنگ می نماید. این گیاه دارای ریشه ی نسبتا عمیقی است و در مقابل خشکی و گرما مقاوم می باشد و به همین جهت نیز قادر است در تابستان گرم به رشد و نمو خود ادامه دهد. در زمین هایی که کمبود ازت وجود دارد این گیاه پس از گذشت چند سال از ادامه ی رشد و نمو بازمانده زرد رنگ می شود و میزان محصول آن کاهش می یابد. در مناطق بیش از حد مرطوب یا اراضی بدون رطوبت کافی، کمبود ازت و عدم جذب آن مشاهده می گردد.

علف پشمکی بدون ریشک درای خوشه های باز به طول ۵ تا ۱۵ سانتی متر می باشد. خوشه ها از قاعده ی گیاه رشد کرده سرانجام از میان آخرین برگ انتهایی خارج می شود. گیاهان این جنس را در اوایل رشد می توان به وسیله ی برگ های بلند و باریک و کرک دار آن که به طور محسوسی در جهت عقربه های ساعت پیچ خورده است شناخت. علف پشمکی بدون ریشک ویژه ی مناطق خشک یا نیمه مرطوب با آب و هوای سرد است که در آب و هوای گرم و نسبتا گرم نیز رشد و نمو می نماید. از این گیاه می توان به عنوان چراگاه و علوفه ی خشک استفاده نمود.

کشت مخلوط آن با یونجه به علت خوش خوراکی ویژه ای که دارد بسیار مناسب است. بهترین خاک برای رشد این گیاه خاکهای لومی عمیق است ولی این گیاه در خاک های شنی سبک نیز به خوبی می تواند رشد نماید خاکهای حاوی مواد غذایی ازته و یا زمین های قلیایی می تواند رشد آن را تکمیل نماید. علف پشمکی را می توان علاوه بر کشت مخلوط با یونجه با انواع نباتات علوفه ای دیگر از قبیل شبدر شیرین یا شبدر قرمز کشت نمود.

علف پشمکی را می توان در یونجه زارهایی که چندین سال از عمر آنها می گذرد و تقریبا تنک و ضعیف شده است به صورت مخلوط در اوایل پاییز یا بهار کشت نمود. ماده ی غذایی لازم در وهله ی نخست فسفر است که بیش از مواد دیگر در رشد و نمو مخلوط علف پشمکی با انواع نباتات علوفه ای لگومینوز مؤثر واقع می گردد.

گیاه علف پشمکی (Bromus inermis)
گیاه علف پشمکی (Bromus inermis)

گیاه چچم دائمی(علف چمنی) (Lolium perenne) و ویژگی های گیاه شناسی آن

 این گیاه به طور کلی فاقد ریشک است. ساقه ی آن به طور محسوسی تا خورده است و برگهایش به صورت تا شده ای در آمده است. گیاهی است چند ساله، کاملا خشبی که هم زمان با تکامل و رشد به ویژه در دوره های خشکی و گرما این صفت بارزتر می گردد. بهترین روش استفاده از این گیاه احداث چراگاه و کشت مخلوط آن با سایر نباتات است. برگهای این گیاه بسیار کوتاه و سفت می باشد.

این گیاه را می توان در مناطقی که سرمای زمستان شدید و سخت باشد در پاییز کشت نمود. و یا در بهار در نواحی ای که رطوبت به اندازه کافی موجود باشد اقدام به کشت آن نمود. این گیاه به خاک معینی احتیاج ندارد و حتی در مناطقی که خاک . مرطوب است به عمل می آید، ولی در خاک های بیش از حد مرطوب نمی تواند عملکرد رضایت بخشی تولید نماید.

این نبات در خاک های حاصلخیز و غنی از مواد غذایی عملکرد بسیار خوبی تولید می کند. چچم را می توان در پاییز و بهار کشت نمود، چنانچه منطقه ی مورد نظر دارای زمستان های سرد و سخت و خاک زراعی سنگین باشد باید زمان کشت را به بهار موکول نمود. کشت بهاره را باید در اواخر اسفند ماه یا حتی زودتر شروع نمود و معمولا در مناطقی که دارای تابستان معتدل و یا سرد، توأم با نزولات آسمانی کافی باشد اقدام به کشت بهاره می نمایند.

برداشت جهت علوفه ی خشک در مرحله ای که دانه ها شیری یا خمیری شده است صورت می گیرد. علوفه ی خشک این گیاه دارای رنگ سبز روشنی است که نشانه ی ظریف و ساقه های باریک مرغوبیت علوفه می باشد. این گیاه به علت دارا بودن برگهای علوفه ی خشک مرغوبی تولید می کند. رشد سریع زمستانه و بهاره این گیاه پس از گذشت چند ماه از بذر کاری آماده چرا می گردد. چچم را باید در موارد استفاده موقت به صورت مخلوط کشت نمود.

گیاه علف گندمی (Agropyron sp) و ویژگی های گیاه شناسی آن

انواع این نبات از لحاظ تولید علوفه ی سبز و خشک دارای ارزش فراوانی می باشد. تقریبا حدود ۱۵۰ گونه از این نبات تا کنون شناخته شده که حدود ۱۰۰ گونه آن در قارهی آسیا یافت می شود. اغلب گونه های این نبات در کشورهای همسایه ی ما به میزان فراوانی وجود دارد. تعداد گونه های زراعتی این گیاه فراوان نیست ولی به تنهایی بیش از ۲۰ گونه از آن در نواحی مختلف ایران پراکنده می باشد. این گیاه اکثرا به صورت کشت مخلوط با سایر نباتات جهت احداث چراگاه مورد استفاده قرار می گیرد.

به علاوه برخی از انواع این گیاه را به علت پوشانیدن سطح زمین به وسیله ی ریشه یا چمنی شدن جهت جلوگیری از فرسایش، کشت می نمایند. بذر این گیاه در مدت کوتاه جوانه زده با رشد علف های هرز رقابت می کند. در مناطقی که علف های هرز به میزان فراوانی شایع شده باشد کشت برخی انواع این گیاه نتیجه خوبی بدست خواهد داد. نوسان این گیاه در برابر عوامل محیطی مانند آب و هوا و خاک زیاد بوده، ویژه ی نواحی گرم یا نستا گرم می باشد. تولید علوفه یکی دیگر از مزایای این نبات آبدار و پرپشت بهاره است.

گیاه علف گندمی (Agropyron sp)
گیاه علف گندمی (Agropyron sp)

برخی گونه های گیاه علف گندمی عبارتند از:

(Agropyron elongatum) , (Agropyron intermedium ) (Agropyron desertorum) , (Agropyron cristatum)

سنبلچه های این گیاه دارای چندین گل است که اغلب منفرد و کاملا اصلی چسبیده است. سنبلچه های مذبور روی محور اصلی گل آذین بر روی مفصلی قرار گرفته است. گلومها که مساوی و محکم و دارای چندین رگبرگ است کوتاهتر از اولین گلومل به نظر می آید. سنبلچه ها دارای ریشک است و در برخی گونه ها این ریشک به نوک تیزی تبدیل شده است. گلومل از پشت محدب بوده و دارای ۵ تا ۷ رگبرگ ریشک دار می باشد. طول پالیا برابر طول گلومل است. این گیاهان از انواع نباتات دائمی بوده و دارای ساقه های راست می باشند. اکثرا انواع این جنس جهت تولید علوفه ی سبز مورد استفاده قرار می گیرند.

منبع:

زراعت مخلوط گیاهان علوفه ای (مهندس امیر باغجری)

برای مشاهده اخبار روز صنعت پسته و مطالب مفید کشاورزی و پسته به کانال پسته رفسنجان بپیوندید 

 

 

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه

 

برای عضویت در کانال تلگرام، اینستاگرام و آپارات پسته رفسنجان بر روی تصاویر زیر کلیک کنید:

 

 

++

اینستاگرام
تلگرام
آپارات
ایتا
روبیکا
0 0 رای ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest

0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
0
دوست داریم نظرتونو بدونیم، لطفا دیدگاهی بنویس برامون!x