مدیریت درست از خسارت شته روسی گندم به مزرعه جلوگیری می کند

خصوصیات شته روسی گندم را بشناسید

شته روسی گندم ( Russian Wheat Aphid یا به اختصار RWA) یکی از مهمترین آفات شناخته شده گندم در جهان است. این آفت برای اولین بار در سال 1901 شناخته شد و منشا آن را می توان در اوراسیا (آسیای مرکزی) جستجو کرد. این حشره به رنگ سبز روشن بوده و بدنی دوکی شکل و طویل دارد که طول حشره بالغ آن به 2 میلی متر نیز می رسد. جدا از صدمات مستقیم به محصولات، این حشرات ناقل ویروس بیماری هایی مانند کوتوله زرد جو، موزاییک جو و موزاییک نیشکر نیز هستند.

شته روسی گندم چگونه روی گیاهان اثر می گذارد؟

شته روسی گندم یکی از آفات اصلی گندم و جو در بسیاری از کشورهای تولید کننده غلات است. در بعضی نقاط تلفات عملکرد تا 80٪ در گندم و 100٪ در جو گزارش شده است. شته روسی گندم در هنگام تغذیه از گیاه سمومی را به گیاه تزریق می کند که رشد گیاه را متوقف می سازند. آلودگی های شدید در بعضی از مواقع ممکن است باعث از بین رفتن گیاهان شود.

این شته از طریق مکیدن شیره از آوند آبکش گیاه میزبان تغذیه می کند. در نتیجه میزبانی یک شته، باعث خسارات ناشی از تخلیه مواد مغذی می شود که به علائمی مانند کلروز (زرد شدن برگ)، نکروز (جمع شدن برگ)، پژمردگی، کاهش رشد و سایر اختلالات رشد تبدیل می شود. شته از طریق خارج کردن اسید آمینه ضروری از آوند آبکش باعث تجزیه پروتئین ها در گیاه میزبان شده و تخلیه غذایی گیاه میزبان را بیشتر افزایش می دهد.

نحوه خسارت شته روسی گندم بر گیاهان

آلودگی به شته روسی گندم اثرات مختلفی روی گیاه میزبان و عملکرد های بعدی گیاه دارد. پاسخ گیاهان میزبان به حمله شته از دست دادن تعادل تغذیه ای و کاهش رشد به دلیل عدم دریافت آب و مواد غذایی کافی به دلیل تغذیه شته از گیاه است. آلودگی شته همچنین باعث کاهش وزن کل گیاه می شود. با این حال، هنگامی که شته از بین می رود، گیاه به سرعت رو به بهبودی می رود و سرعت رشد خود را بازیابی می کند و رشد نسبی را افزایش می دهد. در نتیجه آلودگی قبلی، گیاهان کربن را با سرعت زیادی جذب می کنند که منجر به افزایش نرخ رشد نسبی و جبران خسارات برگ در طی آلودگی شته می شود.

هجوم شته روی گندم همچنین روی کیفیت محصولی که از گیاهان آلوده گندم تهیه می شود تأثیر می گذارد. تغذیه شته از گندم باعث از دست دادن کیفیت و کمیت آرد به دست آمده از گندم می شود. آلودگی شته اثر منفی قابل توجهی بر گلوتنین آرد مشتق شده از گندم آلوده دارد که کیفیت نان تولید شده از آرد آلوده به شته را کاهش می دهد. با این وجود، اگرچه تاثیر آفت شته روسی کیفیت آرد بدست آمده برای تهیه نان را کاهش می دهد، اما این آرد همچنان قابل استفاده است.

چرخه زندگی شته روسی گندم به چه صورت می باشد؟

یک نوع از چرخه زندگی این شته به صورت تولید مثل جنسی (holocyclic) است که در آن باید جنس نر برای جفت گیری حضور داشته باشد و پس از آن تخم حشره تولید می شود که اجازه می دهد حشره زمستان را درون تخم سپری کند و نیازی به تغذیه زمستانی نداشته باشد. نوع دیگر نوع بکرزا یا غیر جنسی (anholocyclic) است که نیازی به جفت گیری نبوده و حشراتی را تولید می کند که در طول زمستان بالغ بوده و نیاز به تغذیه دارند.

شته هایی که خارج از محیط طبیعی خود زندگی می کنند همگی چرخه زندگی غیر جنسی دارند و این باعث می شود که در بسیاری از کشورها این حشرات خصوصیات ژنتیکی یکسانی داشته باشند.

شته روسی بر روی چه گیاهانی رشد و تولید مثل می کند؟

شته روسی گندم دامنه میزبان وسیعی نیز در چمنزارها دارد. میزبان های اصلی شته روسی گندم از کل چرخه زندگی این حشره پشتیبانی می کنند و اجازه می دهند تمامی مراحل رشد حشره از جمله تولید مثل در روی آن ها انجام شود. این گیاهان میزبان شامل گندم (Triticum aestivum) ،جو (Hordeum vulgare) و گندم دوروم (Triticum durum) است که کامل شدن تمامی مراحل چرخه رشد و تولید مثل حشره را امکان پذیر می کند.

این حشرات دارای میزبان ثانویه هم می باشند، میزبان های ثانویه گیاهانی هستند که فقط حشرات بزرگسال و در سنین آخر رشد می توانند روی آن ها زندگی کنند. این میزبان ها اجازه می دهند شته روی آن ها زنده بماند اما توانایی تولید مثل بر روی آن ها را ندارند. میزبان های ثانویه شامل گیاهانی مثل جو دو سر (Avena sativa)، چاودار (Secale cereale) و تریتیکاله (X Triticosecale) هستند.

در حالی که بسیاری از گونه های چمن نیز میزبان شته روسی گندم محسوب می شوند، مشخص نیست که کدام گونه از آن ها میزبان مناسبی هستند.

تشخیص شته روسی گندم بیشتر با بازدید میدانی و مشاهده گیاهان علامت دار انجام می شود. آثار باقی مانده از وجود و تغذیه شته در محصولات میزبان بسیار کوچک است (کمتر از 2 میلی متر) و می توان از لنز دستی با بزرگنمایی 10 برابر برای بررسی آن ها استفاده کرد.

خصوصیات ظاهری شته روسی گندم با سایر شته های غلات کاملاً متفاوت است. آن ها به طور کلی به رنگ سبز روشن بوده، دارای بدنی کشیده، چشم های متمایز سیاه و فاقد “لوله های تخلیه” (siphunculi) هستند.

آیا تاثیر دما بر روی شته روسی گندم را می دانید؟

قابل ذکر است که این نوع شته مقاومت کافی در برابر درجه حرارت های سرد برای زنده ماندن در زمستان دارد. جمعیت شته ها می توانند در دمای بین 0 تا 5 درجه سانتیگراد زنده مانده و زمستان را سپری کنند. با این حال، دمای زیر 10 درجه سانتیگراد منجر به کاهش شدید جمعیت حشره خواهد شد. علاوه بر زنده ماندن در دمای زیر صفر، شته ها همچنین قادر به هماهنگی و تطبیق سریع با درجه حرارت محیط هستند که به آن ها اجازه می دهد در برابر دمای ناگهانی انجماد مقاومت کنند.

شته روسی گندم می تواند به سادگی توسط وزش باد، حرکت ماشین آلات کشاورزی و وسایل نقلیه و تردد افراد و جابه جایی از طریق لباس افراد در دیگر مناطق پخش شود.

برگ هایی با رگه های سفید ، زرد و قرمز که علائم آلودگی به شته بیشتر در برگ های جوان دیده می شوند.
برگ هایی که در امتداد حاشیه لوله شده اند، این پیچ خوردگی به دلیل سمی است که شته ها از خود ترشح کرده و وارد برگ می کنند که شکل ظاهری برگ را تغییر داده و آن را لوله می کند.
سر محصول یا همان دانه های گندم ممکن است سفید شود.
در آلودگی های شدید گیاه بی رمق شده و بر روی زمین می افتد.

استفاده و پیروی از روش های بهداشتی برای کاهش خطر انتقال آفات و بیماری ها بوسیله لباس، کفش، وسایل نقلیه و ماشین آلات هنگام جابجایی بین زمین های آلوده و دیگر مزارع مهم است.

در صورت مشاهده علائم مشکوک به RWA، تغییر لباس (از جمله کلاه) و تمیز کردن کفش و وسایل نقلیه قبل از ورود به یک پادو یا مزرعه دیگر مهم است. افرادی که وارد محصولات می شوند باید لباس های رو پوش یکبار مصرف استفاده کنند و تغییر این لباس را بین مزارع در نظر بگیرند. روپوش استفاده شده باید در کیسه باشد و به طور ایمن از بین برود. لباسهایی که در یک محصول آلوده به مشکوک پوشیده می شوند، باید قبل از پوشیدن دوباره در کیسه، مهر و موم شده و شسته شوند.

مدیریت و مبارزه با شته روسی گندم

برای مبارزه با شته روسی گندم و کنترل جمعیت آنها برای جلوگیری از ایجاد خسارت در مزرعه دو روش پیشنهاد می شود:

روش بیولوژیکی مبارزه با حشره

برای مبارزه بیولوژیکی معمولا از دشمنان طبیعی این حشره استفاده می شود، شته روسی دشمنان طبیعی زیادی از جمله بعضی گونه های کفشدوزک ها و زنبورهای پارازیتوئید دارد که شته ها را شکار کرده و جمعیت آنها را کاهش می دهند. در نتیجه با بکار بردن روش هایی می توان به افزایش تعداد آنها کمک کرد تا جمعیت آفت به نقطه ایجاد خسارت نرسد. استفاده همزمان این روش معمولا در کنار بکار بردن تله ها و کارت های زرد توصیه می شود.

روش شیمیایی مبارزه با حشره

با توجه به این که گیاه در تمامی مراحل رشد امکان درگیر و آلوده شدن به شته روسی گندم را دارد باید همیشه وضعیت گیاه را تحت نظر داشت تا در صورت زیاد شدن تعداد حشره بر روی گیاه حتی اگر گیاه در مرحله دو برگی باشد، مبارزه را آغاز کرد.

آفت‌کش فسفات پتاسیم به‌عنوان یک القاکننده مقاومت در گیاه گندم برای مبارزه با شته روسی موردمطالعه قرارگرفته است. این ماده شیمیایی به‌عنوان یک روش برای مقابله با جمعیت شته‌ها که بر مقاومت ژنتیکی گندم غلبه می‌کنند، در نظر گرفته می‌شود. درمان با فسفات پتاسیم چه گونه های مقاوم و چه غیر مقاوم در برابر آن، جمعیت شته‌هایی که روی گیاه تغذیه می‌کنند را کاهش می‌دهد.
با توجه به عادات تغذیه‌ای شته روسی گندم، پوشش کامل و استفاده از حشره‌کش با فعالیت فومیگان یا سیستمیک ضروری است. استفاده از محصولات حاوی 500 لیتر کلرپیریفوس و 500 گرم / کیلوگرم پرییمیکارب برای کنترل شته روسی گندم مفید است. توصیه می‌شود از حجم آب بالا (حداقل 100 لیتر در هکتار)، یک سورفاکتانت غیر یونی و یک فشار نازل که قطرات متوسط تولید می‌کند (به‌عنوان‌مثال 2.5-3.0 فشار بار برای نازل‌های فن صاف) استفاده شود.

در زمان استفاده از مبارزه شیمیایی سازمان سموم دفع آفات و داروهای دامپزشکی استرالیا (APVMA) مجوز استفاده از کلرپیریفوس را نیز برای کنترل شته گندم روسی صادر کرده است.

سموم ثبت شده برای کنترل شته روسی گندم

گزینه های ثبت شده در حال حاضر شامل: Aphidex 800 (پیریمی کارب) پیریمور WG (پیریمی کارب) کاراته زئون (لامبا-سیالوترین) می باشند. کنترل شیمیایی باید آستانه های اقتصادی، مقاومت به حشره کش در سایر آفات محصولات زراعی، تاثیر آن بر دشمنان طبیعی آفت و حشرات مفید را به عنوان بخشی از مدیریت تلفیقی آفات در نظر بگیرد.

مدیریت درست از خسارت شته روسی گندم به مزرعه جلوگیری می کند