شپشک نخودی به‌عنوان “حشره سپردار” شناخته می‌شود، یک آفت رایج است که طیف گسترده‌ای از درختان میوه ازجمله پسته را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این مقاله به بررسی ویژگی‌های این حشره، زیستگاه و پراکنش آن و همچنین آسیب‌هایی که می‌تواند به درختان وارد کند می‌پردازیم. علاوه بر این، روش‌های مختلف پیشگیری و کنترل را که می‌توان برای کاهش تأثیر شپشک نخودی روی درختان به کار برد، موردبحث قرار خواهیم داد. با درک بیولوژی و رفتار این آفت، صاحبان درختان و باغداران می‌توانند برای محافظت از گیاهان خود و حفظ سلامت و شادابی آن‌ها گام بردارند. بنابراین، چه شما یک باغبان حرفه‌ای باشید یا صرفاً عاشق گیاهان باشید، این مقاله بینش‌های ارزشمندی را در مورد دنیای شپشک های نخودی و تأثیر آن بر سلامت گیاهان ارائه می‌دهد.
شپشک نخودی چگونه آفتی است؟
شپشک نخودی حشره‌ای است که در حالت بلوغ نیم کروی و به رنگ قرمز براق می‌باشد و اندازه آن در حدود یک ماش یا کمی بزرگ‌تر است (3 تا 4 میلی‌متر).
این حشره روی عده زیادی از درختان میوه دانه‌دار و هسته‌دار دیده می‌شود. درخت به برای این آفت میزبان بسیار مناسبی است.
همچنین این آفت بر روی درختان پسته، آلو، بادام و … نیز مشاهده‌شده است اما درمجموع گسترش آن در باغ‌های پسته کم است. سطح خارجی بدن حشره را پوسته‌ای چروک‌خورده با رنگ کرم تیره با لکه‌ها قهوه‌ای پررنگ پوشانده است.
خسارت شپشک نخودی در باغات
این حشره با مکیدن شیره نباتی باعث ضعف شدید درختان میزبان و نقصان رشد رویشی و کاهش مرغوبیت میوه‌ها می‌گردد.
عیب دیگر آن ترشح عسلک می‌باشد که باعث تجمع گردوخاک در سطح تنه و سرشاخه و برگ درختان میزبان و احیاناً تولید دوده (فوماژین) می‌گردد و درنتیجه باعث رکود فعالیت‌های فیزیولوژیک درخت به‌خصوص کربن گیری و تنفس می‌شود.
خسارت آن در بعضی موارد شدت قابل‌توجهی دارد. این آفت در اکثر نقاطی که در ایران درختان میوه کشت می‌شود مشاهده گردیده است.
زیست شناسی و مشخصات شپشک نخودی
این حشره زمستان را به‌صورت پوره سن ۲ به سر می‌برد. پوره‌ها در این حالت از پشت به شکل پولک‌های بیضی‌شکل و قرمز متمایل به قهوه‌ای‌رنگ دیده می‌شوند که اگر یکی از آن‌ها را با سنجاق از نبات میزبان جدا کنند، خرطوم طویل و حرکات موجی سطح شکمی بدن حشره قابل‌رؤیت می‌باشد.
شکل و اندازه بدن حشرات کامل، بسته به نوع میزبان متفاوت و از این نظر ممکن است ازلحاظ تشخیص مورد اشتباه واقع شود.
این حشره در بهار پس از مدتی تغذیه و ترشح عسلک در اواسط خردادماه شروع به تخم‌گذاری می‌کند و در این حالت به‌مرور بدن حشره ماده از سطح زیرین چروکیده شده و جلد شاخی حشره تبدیل به محفظه تخم می‌شود.
این تخم‌ها در اواسط تیرماه باز می‌شود و پوره‌ها از زیر جلد ماده خارج‌شده و در سطح برگ‌ها، میوه‌ها و سرشاخه‌ها پراکنده می‌شوند و اغلب توسط باد به اطراف پراکنده می‌گردند.
مدت تحرک این پوره‌ها به‌طور نسبی از پوره‌های سپردار بیشتر است. این حشره در سال فقط یک نسل دارد.
مبارزه با شپشک نخودی درختان میوه
در مبارزه با شپشک ها باید به چند نکته توجه نمود:
- میزان آلودگی
- بررسی زنده و فعال بودن شپشک های موجود رویی درخت
- زمان مبارزه
- لکه‌ای یا گسترده بودن آلودگی
بدیهی است که وجود چند سپر شپشک بر روی شاخه‌ای از درخت دلیلی بر آلودگی باغ و سم‌پاشی نیست.
زمان مبارزه با شپشک های نخودی زمانی است که بیش از 50 درصد از پوره‌های سن اول آفت از تخم خارج‌شده باشند. این زمان با بررسی سپرهای آفت توسط میکروسکوپ تعیین می‌شود.
دشمنان طبیعی شپشک نخودی
عده زیادی از کفشدوزک‌ها به‌خصوص کفشدوزک دو لکه‌ای و چهار لکه‌ای نقاب‌دار از این حشره تغذیه می‌کنند.
گونه‌های بسیار متنوعی از عوامل کنترل طبیعی در باغ‌های پسته جمعیت شپشک ها را کنترل می‌کنند. ازجمله آن‌ها می‌توان به زنبورهای پارازیتوئید، سوسک‌ها و کنه‌های شکاری اشاره کرد.
مبارزه شیمیایی با شپشک نخودی
در صورت بالا بودن جمعیت شپشک ها و لزوم مبارزه کنترل آفت به طریق شیمیایی انجم می‌شود.
سم‌پاشی زمستانه علیه این آفت مؤثر واقع می‌شود اما باید به یاد داشت که از 5 تا 10 لیتر روغن ولک نیز به همراه سموم استفاده نمود. سم‌پاشی تابستانه باید در اواسط تیرماه صورت گیرد و اکثر سموم فسفره به‌خوبی روی این آفت اثر دارند.
ازجمله سمومی که در مبارزه با این حشره در تابستان نتیجه خوب داده است عبارت‌اند از:
- اتیون 2 لیتر + 5 تا 7 لیتر روغن ولک در هزار لیتر آب
- دیازینون 1.5 لیتر+ 5 تا 7 لیتر روغن ولک در هزار لیتر آب
نکات لازم برای مبارزه شیمیایی با شپشک نخودی
- بعضی‌اوقات سپرهای مربوط به آلودگی سال‌های قبل بر روی درختان باقی می‌ماند اما آن‌ها فعال نیستند و نیازی به مبارزه ندارند.
- در بعضی مواقع و در آلودگی‌های شدید نیاز به تکرار سم‌پاش وجود دارد. دو هفته بعد از سم‌پاشی بررسی‌ها صورت گیرد.
- در نوبت دوم مبارزه شیمیایی مقدار روغن ولک نباید از 5 لیتر تجاوز کند.
- زمان مبارزه مصادف با زمانی است که اکثر تخم‌های افت تفریخ شده و یا به‌زودی تفریخ شوند.
- در کنترل شیمیایی چنین آفاتی نیازی به سم‌پاشی کل باغ نیست و سم‌پاشی لکه‌های آلوده به آفت کافی است.
مبارزه غیر شیمیایی
برای مبارزه با آفت شپشک پسته بدون استفاده از سموم شیمیایی نیز می‌توان اقداماتی را انجام داد. به‌عنوان‌مثال شاخه‌های آلوده به آفت را در فصل بهار می‌توان هرس کرد و سوزاند.
علاوه بر آن پوره‌های تازه استقراریافته در فصل زمستان و نیز پوره‌های سن دو را در اواخر فصل زمستان برس کرده و از شاخه‌ها جدا کرد.
سخن پایانی
شپشک نخودی یکی از آفات رایج درختان است که در درختان میوه مانند به، سیب، آلو، بادام، پسته و … مشاهده می‌شود. کشاورزان برای کنترل این آفت هرسال چندین نوبت علیه آن سم‌پاشی می‌کنند.
این امر نه‌تنها باعث کاهش جمعیت آفت نمی‌شود بلکه با از بین بردن دشمنان طبیعی، جمعیت آن را بیش‌ازپیش افزایش می‌دهد.
همچنین مشخصات ظاهری و زیست شناسی این حشره طوری است که در صورت به کار نبردن سموم شیمیایی در زمان مناسب، سم‌پاشی‌های انجام‌گرفته تأثیری در کاهش جمعیت آن ندارند.
_350x350.webp)
_350x350.jpg)
09131923700
