تغذیه مناسب برنج
برنج دارای ارزش غذایی زیادی است؛ و یکی از پرمصرف‌ترین غذاها در بین مردم است. استان‌های شمالی به دلیل شرایط مساعد آب و هوایی از تولیدکنندگان اصلی برنج محسوب می‌شوند. کشاورزان برای افزایش تولید برنج مرغوب نیاز به برنامه مراقبت مناسب از آن دارند. تغذیه خوب خاک علاوه بر رشد گیاه سالم به افزایش باردهی نیز کمک می‌کند. در این مقاله به بررسی بهترین کود برای برنج پرداخته‌ایم.
رطوبت موردنیاز برای کاشت برنج
خاک با رطوبت زیاد برای برنج مطلوب است. برای گل‌دهی برنج نیاز به رطوبت 70 تا 80 درصد است. به همین دلیل است که کاشت برنج در مناطقی انجام می‌شود که متوسط میزان بارندگی سالانه در آن‌ها زیاد است.
بهترین خاک برای کاشت برنج
ازآنجایی‌که ریشه‌ی برنج به عمق خاک نمی‌رسد. نیاز به خاکی دارد که آب به آن نفوذ نکند. از طرفی این خاک برای ایجاد شرایط لازم برای کشت غرقابی باید دارای ذرات به هم چسبیده باشد؛ بنابراین یکی از بهترین خاک‌ها برای برنج‌کاری خاک لیمونی رسی است. این خاک دارای ذرات ریزی است که آب به آن نفوذ نمی‌کند. همچنین دارای عناصر ضروری و حاصلخیز است.
بهترین زمان کود دهی برنج
استفاده از بهترین کود در زمان مناسب علاوه بر افزایش کیفی و کمی محصول به مبارزه علیه بیماری‌ها و قارچ‌ها نیز کمک می‌کند. کود دهی به برنج به برنامه‌ی منظمی از زمان کاشت تا برداشت محصول نیاز دارد. برنج در مراحل مختلف رشد به انواع کودها نیاز دارد. در این قسمت به این مراحل اشاره می‌کنیم.
- محلول‌پاشی در زمان کاشت بذر برنج
- محلول‌پاشی زمان پنجه‌زنی برنج در اوایل خرداد و اوایل تیر
- محلول‌پاشی در تیرماه هم‌زمان با رشد طولی گیاه
- محلول‌پاشی در اواخر تیر و اوایل مرداد هم‌زمان با شروع تشکیل میوه
- محلول‌پاشی در مرداد تا 15 روز قبل از برداشت برنج
کود قبل از نشا برنج
کود مرغی دارای عناصر نیتروژن، پتاسیم و فسفر است. استفاده از این کود در مزارع برنج باعث سریع شدن جوانه‌زنی برنج می‌شود. علاوه براین این کودهای N.P.K با توجه به نیاز گیاه و آنالیز خاک در زمان کاشت بذرها به خاک اضافه می‌شوند؛ و باعث تعادل محتوای مواد مغذی خاک می‌شود. همچنین کود هیومیک اسید دارای عناصری ریزمغذی است؛ و به اصلاح بافت خاک کمک می‌کند. همچنین در زمان انتقال نشا به زمین اصلی از کود هیومیک اسید استفاده می‌شود؛ زیرا استفاده از این کودها تنش‌های ناشی از انتقال به محیط جدید را کاهش می‌دهند.
کود هیومکس برای برنج
کود هیومکس ترکیبی از اسید هیومیک و اسید فولویک است. اسید هیومیک یکی از معروف‌ترین کودهای ارگانیک است. از تجزیه مواد آلی با منشأ گیاهی به وجود می‌آید. این کود حاوی عناصر ضروری است و با خاصیت کلات کنندگی در محل ریشه به افزایش جذب کمک می‌کند. همچنین این کود باعث کاهش نیاز گیاه به ازت می‌شود؛ بنابراین می‌توان در استفاده از کودهای شیمیایی صرفه‌جویی کرد. فولویک اسیدها مولکول‌های کوچک‌تری دارند، و می‌توانند به‌راحتی از دیواره‌ی سلولی عبور کنند؛ و در انتقال عناصر غذایی از طریق ریشه و برگ‌ها مؤثرند. استفاده از کود هیومکس در مزارع برنج علاوه بر بهبود ساختار خاک و افزایش حاصلخیزی آن دارای مزایایی در رشد و باردهی برنج است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- کمک به جوانه‌زنی بذر
- افزایش دانه‌بندی برنج
- افزایش مقاومت برنج به تنش خشکی
- کمک به جذب بهتر کودهای شیمیایی
- افزایش جذب عناصر مغذی از طریق ریشه
- افزایش رشد رویشی برنج
کود اوره و افزایش سرعت رشد برنج
کمبود ازت در بیشتر مزارع دیده می‌شود. بسته به بافت خاک، نوع گیاه و شرایط آب‌وهوایی میزان مصرف کود ازت متفاوت است. ازت باعث افزایش سرعت رشد و نمو، افزایش مقدار پروتئین دانه‌ها و افزایش سطح برگ می‌شود. کود ازت را باید در زمان مناسب و به اندازه به خاک اضافه کرد. در غیر این صورت تاثیر منفی بر روی محصول می‌گذارد. به‌طوری‌که زیاده‌روی در مصرف کودهای ازته مانع جذب آهن می‌شود. کود اوره بهترین نوع کودهای ازت است که در مزارع برنج استفاده می‌شود. بهترین زمان اضافه کردن کود ازت به خاک قبل از تشکیل خوشه است.
کود پتاسیم و افزایش مقاومت برنج در برابر آفات
عنصر پتاسیم در افزایش میزان باروری محصولات کشاورزی تأثیرگذار است. مصرف پتاسیم به افزایش جذب ازت کمک می‌کند؛ بنابراین می‌توان برای افزایش محصول بیشتر این کود را به خاک اضافه کرد. پتاسیم در برنج باعث بهبود فتوسنتز، افزایش مقاومت گیاه در برابر آفات و کمک به انتقال نشاسته از برگ‌ها به دانه برنج می‌شود. کمبود پتاسیم موجب کاهش پنجه‌زنی و زرد شدن برگ‌ها می‌شود. در موارد شدیدتر منجر به خشک شدن برگ‌ها و درنهایت ریزش آن‌ها می‌شود.
زمان مصرف کود پتاس برای برنج
کودهای پتاس را در زمان شخم پاییزه به خاک اضافه می‌کنند. استفاده از کودهای پتاس قبل از خوشه‌دهی باعث پر شدن دانه‌های برنج و افزایش باردهی آن می‌شود. قابلیت جذب پتاسیم در خاک‌های مختلف، متفاوت است. به‌طورکلی عنصر پتاسیم در برنج بین مرحله‌ی پنجه‌زنی و تولید پانیکول جذب می‌شود. همچنین در مرحله رشد ساقه برنج استفاده از کود پتاس باعث استحکام ساقه برنج و مقاومت گیاه در برابر تنش‌ها می‌شود.
کود فسفر و افزایش رشد ریشه برنج
فسفر یکی دیگر از عناصر پرمصرف برای کشت برنج است. بیشتر فسفر در مراحل ابتدایی رشد گیاه مصرف می‌شود. به دلیل حلالیت کم این عنصر در خاک در اثر بارندگی شسته می‌شود و از دسترس گیاه خارج می‌شود و کم‌تر از سایر کودها استفاده می‌شود؛ اما مصرف این کود در مزارع برنج نقش مهمی در افزایش کیفیت برنج دارد. مطالعات نشان داده است که کود فسفر در گسترش سیستم ریشه، استحکام ساقه، رشد خوب دانه، زود رسیدن برنج نقش دارد. زمان مناسب برای اضافه کردن کودهای فسفر مدتی قبل از کاشت گیاه است. عنصر فسفر معمولاً به شکل سوپر فسفات تریپل و فسفات آمونیوم در مزارع برنج به کار برده می‌شود.
کود گوگرد و سنتز پروتئین‌های برنج
گوگرد در سنتز پروتئین‌های دانه‌ی برنج نقش دارد. کود گوگرد در مزارع برنج علاوه بر نقش ساختاری در برنج در سلامت و عملکرد گیاه و فتوسنتز آن مؤثر است. گوگرد باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی مثل کم‌آبی و خشکی می‌شود. گوگرد خاک از طریق کودها و سموم دفع آفات تأمین می‌شود. همچنین مواد گیاهی پوسیده می‌تواند گوگرد را به خاک اضافه کند.
استفاده از کود N.P.K برای رشد بیشتر خوشه‌های برنج
در زمان تشکیل خوشه‌های برنج گیاه به عناصر درشت مغذی و ریزمغذی نیاز دارد. استفاده از کودهایی که هر 3 عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم را دارند. باعث رشد بیشتر برنج می‌شود؛ و مانع از پوک شدن دانه‌های برنج می‌شود.
استفاده از کود روی در مزارع برنج
عنصر روی در برنج در تولید کلروفیل نقش دارد. عنصر روی در پنجه‌زنی، دانه‌بندی برنج و تجمع نشاسته بیشتر در برنج مؤثر است. کمبود روی باعث بروز علائمی مثل ایجاد لکه‌های قهوه‌ای بر روی برگ‌ها می‌شود. در کمبودهای بیشتر روی پنجه‌زنی و رشد برنج کاهش می‌یابد. روی در مزارع برنج بیشتر به شکل سولفات روی و اکسید روی استفاده می‌شود.
استفاده از کود زیستی و تولید برنج ارگانیک
بقایای پوسیده گیاهان و کودهای حیوانی پوسیده که عاری از آفات و تخم حشرات باشد، باعث افزایش حاصلخیزی خاک می‌شود. همچنین با معدوم‌سازی علف‌های هرز اطراف مزارع برنج می‌توان مانع از زمستان گذرانی کرم ساقه خوار برنج شد؛ بنابراین با استفاده از کودهای بیولوژیک و ارگانیک می‌توان کمبود سایر کودها را جبران کرد؛ و با تولید برنج ارگانیک ضمن استفاده از ترکیبات سازگار با محیط‌زیست به تأمین مواد مغذی خاک نیز کمک کرد.
بهترین کود برای برنج
کود سه بیست یکی از پرمصرف‌ترین و بهترین کودها برای برنج به شمار می‌رود. این کود دارای عناصر مغذی است که برای رشد برنج ضروری هستند. این کود می‌تواند در تمام مراحل رشد برنج مورداستفاده قرار بگیرد؛ و تمام نیازهای گیاه را برطرف کند. همچنین این کود باعث تعادل عناصر موجود در خاک می‌شود؛ و قابلیت ترکیب با سایر کودها و سموم را نیز دارد. به دلیل خاصیت انحلال‌پذیری این کود در آب می‌توان آن به‌صورت محلول‌پاشی استفاده کرد.
سخن پایانی
برای افزایش تولید برنج و جلوگیری از بیماری‌ها انتخاب کود مناسب ضروری است. برای انتخاب کود مناسب برای برنج باید علائم کمبود مواد غذایی را مورد بررسی قرار داد. علائم ممکن است شامل رشد کم، زرد شدن برگ‌ها، ریزش برگ‌ها و… باشد. بهترین کود برای برنج قابل‌مصرف در تمام مراحل رشد گیاه بوده و دارای عناصر مغذی برای توسعه سیستم ریشه، رشد و عملکرد بهتر گیاه، مقاومت به تنش‌ها و بیماری‌ها می‌باشد.
