آفت پروانه مغز خوار پسته که با نام علمی Recurvaria pistaciicola شناخته می‌شود، در خاورمیانه به‌ویژه در ایران به‌عنوان آفت درخت پسته یافت می‌شود. لارو و حشره کامل این پروانه هر دو خسارات مستقیم و غیرمستقیم قابل‌توجهی به میوه و مغز وارد می‌کنند. این خسارات حتی می‌توانند منجر به از بین رفتن محصول پسته شوند. برای از بین بردن این آفت راه‌های شیمیایی و غیر شیمیایی وجود دارد. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان به معرفی پروانه (کرم) مغز خوار پسته و راه‌های مبارزه با آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
معرفی کرم مغز خوار پسته
پروانه مغز خوار پسته پنج سن لاروی دارد و دوران تغذیه لاروها روی میوه حدود 30 روز است. پس از پایان این دوره لاروها متوجه تنه درختان می‌شوند و در ارتفاع 1 تا 1.5 متری تنه در زیر پوستک‌های فشرده تنه درخت محفظه‌ای ایجاد کرده و تبدیل به شفیره می‌شوند.
کرم مغز خوار پسته در شرایط ایران دو نسل کاملاً مشخص دارد.
کرم‌های نسل دوم که در اواسط تابستان ظاهر می‌شوند و بیشتر به پوست خارجی پسته حمله می‌کنند و باعث سیاه شدن پوست خارجی و بدرنگ شدن پوست سخت پسته می‌گردد.
این وضعیت به دلیل بدرنگ کردن شکل ظاهری پسته از ارزش بازاری آن می‌کاهد.
حشرات کامل این‌گونه در تابستان ظاهر می‌شوند و در شهریورماه به میوه پسته حمله می‌کنند و خسارات قابل‌توجهی به جا می گذارند.
ظاهر حشره پروانه مغز خوار پسته
- طول بال 7.6 میلی‌متر و عرض آن 9.5 تا 11 میلی‌متر است.
- بال های جلوئی به رنگ خاکستری مایل به قهوه‌ای و دارای نقاط سیاه‌رنگ
- بال های عقب خاکستری و در لبه عقب دارای ریشک های بلند
- سر و سینه خاکستری با لکه تیره، پالپ‌های درشت، خاکستری و 3 مفصلی
- روی دومین و سومین مفصل آن‌ها حلقه‌های سیاه‌رنگ وجود دارد و سومین مفصل به‌مراتب کوچک‌تر از مفصل دوم است.
- لاروهای پروانه میوه‌خوار پسته در هنگام خروج از تخم به رنگ سفید شیری و به‌اندازه 1 تا 3 میلی‌متر هستند.
- لاروها در حداکثر رشد خود به 7 تا 12 میلی‌متر می‌رسند.
- رنگ لاروهای سنین آخر زرد مایل به سبز است.
- روی مفاصل بدن آن‌ها حلقه‌های قرمزرنگ وجود دارد. رنگ شفیره‌های ماده قهوه‌ای‌رنگ و شفیره‌های نر زردرنگ می‌باشند.
زیست‌شناسی پروانه مغز خوار پسته و نحوه خسارت
لارو کرم مغز خوار پسته یک آفت زمستان گذران است که در زیر پوستک‌های تنه درختان زندگی می‌کند. در اواسط فروردین‌ماه حشرات کامل این آفت نمایان می‌شوند.
این حشرات بعد از چند روز شروع به جفت‌گیری و تخم‌ریزی می‌کنند. سن اول و دوم لاروها از قسمت دم میوه وارد میوه می‌شوند؛ اما لاروهای سن سوم از هر قسمتی می‌توانند میوه را سوراخ کرده و وارد میوه شوند.
این آفت از جنین تغذیه کرده و موجب خشک شدن، سیاه شدن و درنهایت ریزش میوه می‌شود. فضولات لاروی را می‌توان در قسمت داخلی میوه‌های خسارت‌دیده مشاهده کرد. دوره‌ی لاروی این آفت 20 تا 30 روز بوده و هر لارو در این مدت می‌تواند 7 تا 10 میوه را نابود کند.
نسل دوم لاروها در اواسط تابستان دیده می‌شوند که از سطح زیرین پوست سبز میوه در سنین اولیه لاروی، تغذیه می‌کنند. سن آخر این لارو در این نسل با تغذیه از مغز علاوه بر خسارت مستقیم بر مغز باعث باز کردن راه نفوذ عوامل تولیدکننده آفلاتوکسین نیز می‌شود.
تخمین جمعیت کرم مغز خوار پسته
قبل از کنترل و مبارزه با آفت پروانه میوه‌خوار پسته لازم است که بتوان جمعیت آن‌ها را تخمین زد. در این صورت می‌توان تشخیص داد که جمعیت آفات در حدی است که خسارت اقتصادی به محصول وارد کند یا خیر. در بسیاری از موارد نیازی به استفاده از سموم شیمیایی نمی‌باشد.
باغ‌هایی که درختان مسن دارند جمعیت این آفات زیادتر است. برای تخمین جمعیت این آفت می‌توان به دو روش عمل نمود. اول اینکه در طول زمستان می‌توان جمعیت لاروهای زیر پوستک تنه درختان را بررسی نمود. علاوه بر آن می‌توان در طول فروردین‌ماه از تله نوری برای تخمین جمعیت حشرات کامل موجود در باغ استفاده کرد.
کنترل پروانه مغز خوار پسته
یک هفته بعد از اوج ظهور حشرات کامل بهترین زمان برای کنترل و مبارزه با این آفت است. این زمان تقریباً مصادف با تشکیل دانه‌های پسته (ارزنو شدن دانه پسته) که در اکثر سال‌ها دهه سوم فروردین است، می‌باشد.
سموم پیشنهادی برای مبارزه با آفت پروانه مغز خوار پسته به شرح زیر هستند:
- اکسی دیمتون متیل (متاسیستوکس) 1.5 در هزار
- فوزلن (زولون) 2.5 در هزار + روغن ولک 2.5 در هزار
- دیازینون 1.5 در هزار + روغن ولک 2.5 در هزار
سم‌پاشی بهاره
دو هفته بعد از ظهور اولین لاروهای سن اول و قبل از راه یافتن آن به داخل میوه پسته می‌توان سم‌پاشی را آغاز نمود. این تاریخ را می‌توان هرساله به کمک تله‌های نوری یا فرومنی و نیز قرار دادن پارچه تنظیف روی تنه و شکار پروانه‌ها تعیین نمود.
سم‌پاشی تابستانه
مصادف با ظهور اولین لاروهای سن اول، نسل دوم که موقع آن را می‌توان به کمک تله‌های نوری، طعمه‌ای و نظایر آن معین نمود و یا با مشاهده اولین آثار خسارت لاروهای نسل دوم اقدام به سم‌پاشی کرد.
باید توجه داشت جمع‌آوری و انهدام پسته‌های تغییر رنگ داده‌شده که آلوده به آفت می‌باشد در تقلیل انبوهی این آفت مؤثر است.
مبارزه غیر شیمیایی با پروانه میوه‌خوار پسته
برای مبارزه با پروانه میوه‌خوار پسته، روش‌های غیر شیمیایی زیادی وجود دارد که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. در ادامه، چند روش مهم برای مبارزه با این آفت ذکرشده است:
- شخم پاییزه پای درختان جوان پسته: در پاییز، شخم پاییزه پای درختان جوان پسته می‌تواند به‌منظور از بین بردن لاروهای زمستان گذران پروانه میوه‌خوار پسته مورداستفاده قرار گیرد. این کار باعث کاهش تعداد پروانه‌های بالغ در بهار خواهد شد.
- استفاده از تله‌های مقوایی موج‌دار و کنفی: در اطراف تنه درختان پسته، می‌توان از تله‌های مقوایی موج‌دار و کنفی استفاده کرد تا لاروهای پروانه میوه‌خوار پسته جمع‌آوری شوند. این تله‌ها در اواخر فروردین‌ماه و اواخر مردادماه قابل‌استفاده هستند. پس از جمع‌آوری لاروها، تله‌ها باید به همراه آن‌ها سوخته شوند.
- استفاده از تله‌های فرمونی: تله‌های فرمونی نیز می‌تواند در مبارزه با پروانه میوه‌خوار پسته مورداستفاده قرار گیرد. این تله‌ها برای جذب پروانه‌های نر مورداستفاده قرار می‌گیرند و باعث کاهش تعداد پروانه‌های تولیدکننده تخم می‌شوند.
- استفاده از دشمنان طبیعی: استفاده از دشمنان طبیعی مانند زنبور کوپیوزوما نیز می‌تواند در مبارزه با پروانه میوه‌خوار پسته مفید باشد. این زنبور تخم آفت را از بین می‌برد.
سخن پایانی
همان‌طور که خواندید پروانه ماده مغز خوار پسته تخم‌های خود را روی دانه های پسته در حال رشد می‌گذارد و لاروهایی که از تخم‌ها بیرون می‌آیند به درون مغز فرو می‌روند و از مغز آن تغذیه می‌کنند. خسارت ناشی از لارو می‌تواند باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول پسته شود و در آلودگی‌های شدید منجر به از بین رفتن کامل محصول گردد؛ بنابراین کنترل این آفت بسیار مهم است که به روش‌های شیمیایی و غیر شیمیایی انجام می‌شود. در نهایت توصیه می‌شود قبل از به کار بردن هر روشی برای از بین بردن آفات با کارشناسان این حوزه مشورت نمایید.
_350x350.webp)
_350x350.jpg)
09131923700
