هزاران سال است که درخت پسته به دلیل میوهی خشک و تر و دانهی مغذی آن پرورش داده میشود و شواهد باستان شناسی مصرف پسته به 6750 قبل از میلاد باز میگردد.
پسته یکی از محبوبترین و خوشمزهترین آجیلهای جهان است. پسته در واقع از نظر فنی یک دانه است زیرا در داخل پوست میوه درخت پسته رشد میکند. بعد از گرد افشانی درخت پسته، پوستهای سخت در اطراف دانه پسته خوراکی درون آن ایجاد میشود و آن را شبیه یک مهره نشان میدهد!
درخت پسته در چه مناطقی رشد میکند؟
درختان پسته از خاورمیانه و آسیای مرکزی سرچشمه گرفتهاند. اما امروزه در بسیاری از کشورها از جمله ایالات متحده، چین، هند و ایتالیا کشت میشوند. پسته، برای تولید محصول موفق نیاز به تابستانهای گرم و به زمستانهای سرد دارد. و همچنین به رطوبت و آب اضافی نیاز دارد. به همین دلیل، درختان پسته بارور اغلب در اروپا دیده نمیشوند و بیشتر در آب و هوایی شبیه در خاورمیانه کشت میشوند.
پنج کشور برتر در حال رشد پسته در جهان
ایران- 551،307 تن
پستههای ایرانی به عنوان یکی از مرغوبترین پستههای جهان شناخته میشوند و بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ ایرانی محسوب میشوند که در جشنوارهها و جشن های خاص حضور دارند.
ایالات متحده- 447،700 تن
کالیفرنیا بیش از 99 درصد از کل تولید پسته در ایالات متحده را به دلیل آب و هوای مناسب تشکیل میدهد. کاشت درخت پسته در ایالات متحده در پنج سال گذشته به طور چشمگیری افزایش یافته است و پیش بینی میشود که در آینده نیز به رشد خود ادامه دهد.
ترکیه- 240،000 تن
اکثر پستههای ترکیه در داخل خود ترکیه مصرف میشوند زیرا پسته یک عنصر مهم در بسیاری از غذاهای ترکیه از جمله دسر معروف آنها (باقلوا پسته) است.
چین- 74،828 تن
با وجود تولید تقریباً 75000 تن پسته در سال، چین هنوز نتوانسته تقاضای خود را برآورده کند و بیشتر پسته های خود را از خارج وارد میکند.
سوریه- 43،299 تن
تولید پسته در سوریه به میزان قابل توجهی کاهش یافته و در نتیجه بی ثباتی و جنگ در منطقه تنها در دو سال بیش از 11000 تن کاهش یافته است.
کاشت درخت پسته در حیاط خانه
درخت پسته یک حیاط فوق العاده میسازد و میتوانید هر ساله پسته برداشت کنید. اگر در منطقهای با تابستانهای گرم و زمستان های سرد (اما نه یخبندان) زندگی میکنید، این فرصت را برای پرورش و برداشت پسته خود در خانه از دست ندهید.
آنچه باید در مورد پسته بدانید
نام: پسته
ارتفاع: معمولاً 2 تا 3 متر، اما میتواند تا 5 متر رشد کند.
شاخ و برگ: برگریز
آب و هوا: حساس به آب و هوا – آب و هوای ایده آل مناطق داخلی خشک و نیمه خشک است، اما پسته در مناطق معتدل سرد و گرم با تابستانهای گرم (بالای 38 درجه سانتیگراد) و زمستانهای سرد( 7 درجه سانتیگراد ، اما سردتر از -9 درجه سانتیگراد نیست).
خاک: در همه خاکها به خوبی رشد میکند، اما خاک عمیق و بدون زهکشی ترجیح میدهد.
موقعیت: آفتاب کامل، ترجیحاً در منطقه ای بادی برای بهبود گرد افشانی.
گلدهی و باردهی: گلها در اواسط بهار تولید میشوند و پستهها در تابستان رشد میکنند.
تغذیه: در اوایل بهار و دوباره در پاییز به درختان کود دهید. خاک را با کود تجزیه شده، محلول خون و استخوان غنی کنید.
آبیاری: آبیاری را حداقل هفتهای یکبار، بیشتر در هوای خشک، طی چند سال اول، تا زمان رویش درخت انجام دهید. پس از سومین زمستان، آب را فقط در صورت نیاز، به ویژه در زمان گلدهی و رشد پسته، آبیاری کنید.
ظاهر و ویژگی های درخت پسته
پستهها درختان پیوندی نر یا ماده هستند که برای گرده افشانی حداقل یکی از جنس ها مورد نیاز است. یک نر میتواند تا 10 ماده را گرده افشانی کند، اما برای تشویق گرده افشانی، نر باید در جهت باد درختان ماده کاشته شود.
درخت پسته در باغ ها کاشته میشود تا گرده افشانی و مدیریت آنها آسانتر شود و حداکثر 20 سال طول میکشد تا به اوج تولید خود برسند! فقط درخت پسته ماده است که میوه میدهد و بسیاری از درختان پسته در حال حاضر به طور مصنوعی گرده افشانی میکنند تا فضا را در گیاهان نر مولد هدر ندهند، با این حال برخی از کشورها هنوز هم با کاشت درختان نر در مجاورت درختان ماده پسته خود اجازه میدهند گرده افشانی طبیعی کنند.
پستهها با داشتن برگهای شگفت انگیز و بیضی شکل، زینتی و پربار هستند و حدود 5 تا 8 سال پس از کاشت پسته تولید میکنند.
نحوه کاشت و پرورش درخت پسته چگونه است ؟
- در فصل زمستان هنگام خواب درخت پسته خود را بکارید.
- حداقل دو برابر عمق گلدان یک حفره عمیق حفر کنید تا رشد آسان ریشه شیر را امکان پذیر سازد.
- سوراخ را دوباره پر کنید تا پسته شما در همان ارتفاعی که در گلدان بود کاشته شود.
- درخت را بکارید، سپس دوباره پر کنید و خاک را محکم کنید.
- درخت را آبیاری کنید تا حفرههای هوا در خاک از بین بروند.
مراقبت از درخت پسته بعد از کاشت
پسته پس از کاشته شدن، گیاهی فوق العاده مقاوم است که در برابر بیشتر خاکها مقاوم است و فقط به آبیاری دورهای نیاز دارد.
درخت پسته دارای ریشه قوی است، و پس از کاشت ریشه آن در برابر خشکی و باد مقاوم است. در چند سال اول، بیشتر در آب و هوای خشک، حداقل چند بار در هفته تا زمان رویش درخت، آنرا آبیاری کنید. پس از سومین زمستان، فقط در صورت نیاز آب دهید، مخصوصاً در زمان گلدهی و رشد پسته.
درختان را دو بار در سال در بهار و پاییز با کودهای که برای درختان میوه استفاده میشود بارور کنید و خاک را قبل از کاشت با کود و کمپوست ترکیب کنید.
پستهها را هنگامی که در پایان تابستان به بلوغ می رسند، برداشت کنید. میتوانید بگویید که پستهها از قرمز به صورتی/زرد رسیده و پوسته آن به راحتی جدا میشود. می توانید آنها را تازه بخورید یا بعداً خشک کنید.
نحوه و زمان هرس درخت پسته
- هرس بخشی جدایی ناپذیر از رشد درختان میوه و پسته است.
- درخت پسته را هرس کنید تا مرکز درخت باز شود و شاخه های شلوغ، از بین بروند.
- زمان هرس درخت پسته در زمستان در هنگامی که خواب است باید باشد.
- همیشه ابزارهای هرس را بعد از هرس کردن هر درخت پسته ضدعفونی کنید تا از گسترش تصادفی بیماری جلوگیری شود.
- پسته به عنوان درخت پیوند خورده فروخته میشود. اگر رشد ناخواسته از زیر پیوند ظاهر میشود، باید در اسرع وقت برداشته شود تا از تأثیر آن بر موفقیت رشد جلوگیری کند.
بیماریها و آفات درخت پسته
پسته مستعد حمله قارچی است. همیشه پایه های مقاوم بخرید و ریشهها را آبیاری کنید نه شاخ و برگها. در صورت وجود مشکلات قارچی، گیاهان آلوده را با قارچ کش اسپری کنید.
یک درخت پسته ممکن است مجبور شود در طول عمر خود از برخی بیماریهای نسبتاً خائنانه جلوگیری کند. در جایی که درخت به عنوان یک گیاه چند ساله رشد میکند، در معرض عوامل بیماری زای قارچی است که باعث بیماری یا مرگ میشوند. همیشه پایههای مقاوم بخرید و ریشهها را آبیاری کنید نه شاخ و برگ درخت پسته.
این عوامل بیماری زا میتوانند حملهای دزدکی از زیر خاک یا مانور تهاجمی جسورانه در هوای آزاد انجام دهند.
برخی از آفتها و بیماریها درخت پسته رو اینجا باهم بررسی میکنیم:
بیماریهای خاکی (مانع جذب مواد مغذی از ریشه)
اگرچه برخی از عوامل بیماری زای قارچی در خاک زندگی میکنند و به ریشه درخت پسته حمله میکنند، اما علائم اولیه ای که ایجاد میکنند معمولاً ابتدا مورد توجه قرار میگیرند. هنگامی که بیماری به ریشه پسته برخورد میکند، مانع از این میشود که درخت آب و مواد معدنی را از خاک جذب کند.
پژمردگی ورتیسیلیوم (زردی یک طرفه برگ درخت)
عامل بیماری زا/عامل: Verticillium dahliae.
علائم: یک علامت مشخص پژمردگی ورتیسیلیوم که به آن “کلروز یک طرفه” نیز گفته میشود، باعث زردی تنها در یک طرف میشود که به درخت پسته ظاهری دو طرفه میدهد. این بیماری همچنین باعث ایجاد حلقه های سیاه یا رگههایی در داخل تنه یا شاخهها میشود. درخت آسیب دیده ممکن است برگهای پژمردهای داشته باشد و حتی در صورت داشتن آب کافی دوباره زنده نشود.
کنترل و جلوگیری از این آفت چگونه است ؟
برای جلوگیری از پژمردگی ورتیسیلیوم اولین روش کنترل است زیرا هنگامی که درخت پسته آلوده میشود، هیچ قارچ کش نمیتواند آن را درمان کند. درخت پستهای را انتخاب کنید که روی یک پایه مقاوم به پژمردگی ورتیسیلیوم پیوند زده شود تا شانس این درخت برای زنده ماندن از این بیماری افزایش یابد.
بیماری Armillaria Root(پوسیدگی عسلی قارچی)
عامل بیماری زا/عامل : Armillaria mellea.
علائم: پوسیدگی ریشه Armillaria معمولاً “پوسیدگی قارچ عسلی” نامیده میشود، زیرا قارچ های عسلی رنگ ممکن است در اطراف پسته آسیب دیده رشد کنند. ورقههای قارچ سفید در الگوهای فن دار بین پوست درخت آلوده و چوب بیرونی رشد میکند.
روش های کنترل این بیماری چگونه است ؟
هنگامی که این بیماری شروع به رشد کرد، کنترل آن دشوار است. اگر میتوانید، تمام ریشه های بیمار درخت پسته را برداشته و از بین ببرید.
بیماریهای هوابرد( قارچ روی برگ)
برخی از قارچها در بالای زمین زندگی میکنند و معمولاً در بستر برگهای ریزش یافته و پسته رادر زمستان آلوده میکنند. این قارچها به عنوان بخشی از چرخه زندگی خود، اسپورهایی را تولید میکنند که هنگام وزش باد یا هنگامی که باران آنها را بر روی گیاهان میپاشد، در هوا منتقل میشوند.
بیماری لکه سپتوریا (لکه های دایره ای روی برگ درخت)
عامل بیماری زا/عامل: Septoria spp.
علائم: لکههای دایرهای یا زاویهای روی برگهای درختی که لکه برگ سپتوریا دارد ظاهر میشود و برگها از درخت پسته میریزند.
اگر می خواهید راجب این بیماری بیشتر بدونید مقاله زیر را مطالعه کنید:
کنترل و جلوگیری از این افت چگونه است ؟
همه برگهای افتاده از اطراف درخت پسته را بکشید، بردارید و از بین ببرید. همه شاخه های آلوده آن را هرس کنید و از آبیاری سربار استفاده نکنید.
بیماری Alternaria Late Blight (ضایعات سیاه روی تنه و برگ درخت)
عامل بیماری زا/عامل: Alternaria spp.
علائم: بیماری آلترناریا باعث ایجاد لکههای دایرهای یا زاویه دار تیره بر روی برگ درخت پسته میشود و برگ ها از درخت میافتند. همچنین ضایعات سیاه روی تنه درخت ظاهر میشود.
روشهای کنترل این بیماری چیست؟
همه برگهای افتاده از اطراف درخت پسته را جمع آوری و از بین ببرید. همچنین، همه شاخههای آسیب دیده را هرس کنید. از آبیاری سربار استفاده نکنید.
همچنین بیماری پروانه میوه خوار و پسیل پسته نیز هستند که به درخت پسته آسیب میرسانند.
اگر میخواهید بیشتر راجبشون بدونید مقاله های زیر را بخوانید :
پروانه میوهخوار پسته، با پروانه خوشاشتهایی که دو بار دانههای پسته را میخورد بیشتر آشنا شوید!
نحوه تکثیر درخت پسته چگونه است؟
درخت پسته با پیوند غنچه بر روی یک پایه مقاوم به بیماری تکثیر میشود. پسته های نر و ماده به این روش تکثیر میشوند.
اگر دوست دارید درخت پسته داشته باشید، میتوانید آن را با پایه زیر پیوند بزنید
- درخت میوه کوتوله: مناسب برای هر اندازه باغ که دارید.
- Macadamia: درختان آجیل مولد که گیاهان پرچین عالی نیز میسازند.
- بادام: این درخت آجیل محبوب برای آب و هوای سرد و گرم بسیار مناسب است.
میتوانید کاشت این درخت توی حیاط خونتون یا باغتون رو از همین امروز شروع کنید. و هر سال خودتون پسته تازه داشته باشید. هنگامی که فصل چیدن پسته میرسد. آنرا از درخت بچینید و جمع آوری کنید. پسته طی فرایندی پردازش میشود تا بدنه ضخیم آنها برداشته شود و فقط دانه پسته باقی بماند. بسته به نوع و میزان قاضا شما، شما میتونید پستهها را در پوست استخوانی خود نگهدارید یا پوست آن را جدا کنید و از مغز آن استفاده کنید.