همه چیز درباره بیماری های پنبه و راه های مقابله با آن ها

همه چیز درباره بیماری های پنبه و راه های مقابله یا آن ها

پنبه در  مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری سراسر جهان شامل مثل قاره آمریکا،آفریقا و هند یافت می شود. تنوع پنبه‌های وحشی بیشتر در  مکزیک، و بعد  در استرالیا و آفریقا یافت می‌شود. پنبه توسط ساکناناین کشور ها اهلی شد. بخش‌هایی از رشته های پنبه در پژوهش های باستان‌شناسان مربوط به مکزیک در ۵۰۰۰ پیش از میلاد در مکزیک و تمدن دره سند (پاکستان امروزی) پیدا شده‌اند. در این مطلب به بررسی مهمترین بیماری های پنبه و راه مقابله با آن ها می پردازیم.

بیماری پژمردگی ورتیسیلیوم پنبه (Verticillium Wilt) و راه مبارزه با آن

Verticillium dahliae Verticillium albo-atrum

نکاتی در مورد بیماری

١- علائم این نوع از بیماری های پنبه یک تا یک ونیم ماه پس از کاشت دیده میشود.

۲- این قارچ در شرایط مرطوب، قلیایی و خاک سنگین و رسی، فعالیت بیشتر و بهتری دارد.

۳- در مناطق خنک بیشتر دیده می شود (برعکس پی تیوم، فیتوفترا وپژمردگی فوزاریومی پنبه).

۴- در این قارچ کنیدیوفور در طول خود، یک یا چند فیالید را از یک محل (فراهم) تولید می کند که در نوک خود، دارای کنیدیوم های تک سلولی است و به حالت مجتمع است.

۵- زمستان گذرانی به صورت میکرواسکلرت (گونه ی اول) یا ریسه های تیره رنگ (گوندی دوم) در بافت آلوده یا در خاک نزدیک به بافت آلوده (گونه ی اول، گرما دوست تر است نسبت به گونه ی دوم).

۶- گونه ی اول دارای دو نژاد است: نژاد ایانژاد معمولی، این استرین، زیاد خسارت نمی زند و علائم؛ شامل خشکیدگی، پژمردگی، v شکل شدن برگها، نکروز شدن و در نهایت مرگ گیاه است (قهوه ای شدن مغز ساقه یا آوند چوبی دیده می شود).

۷- نژاد ۲ یا نژاد برگریز ، این استرین باعث ریزش برگها در حالت سبز بودن و فعال شدن جوانه های جانبی (برای تولید برگ جدید)، امکان ایجاد اپی ناستی (روخمشی برگهای انتهایی)، ایجاد پاجوش در اثر پنجه زنی زیاد، ریزش غوزه و لخت شدن ساقه میشود. این استرین در حرارتهای بالا و در زمان نزدیک به گل دهی دیده می شود.

۸- باید توجه نمود که در عوامل پوسیدگی ریشه، روی قسمت های آلوده (ریشه) تغییر رنگ و پوسیدگی ایجاد می شود ولی در این بیماری به دلیل تخریب آوندها، ریشه و طوقه سالم به نظر می رسد.

۹- این بیماری مونوسیکل بالفعل، پلی سیکل بالقوه و پلی اتیک می باشد؟

عوامل بیماریزای مونوسیکل را می توان به دو گروه تقسیم کرد:

در عوامل بیماریزای مونوسیکل یا بیمارگر ذات تک چرخه می باشد که این چرخه طولانی می باشد و قدرت اینکه چرخه ی جدید و اینوکلوم جدید را تولید کند را ندارد(اشکال از بیمارگر) مانند سیاهکهای غلات، نماتد گال گندم.

در بعضی عوامل بیماریزای مونوسیکل عامل بیماری الزاما به یک فصل کامل زراعی برای تکمیل سیکل بیماریزایی نیاز نداشته و در طی همان فصل زراعی اینو کلوم ثانویه (جدید) نیز تولید می کند ولی این زادمایه کارایی لازم جهت سیکل جدید بیماریزایی را نداشته.

به دلایلی مانند طی شدن مرحله ی حساس میزبان و یا در بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه بعد از اینکه میکرواسکلرت های جدید(اینوکلوم ثانویه) درون بافتهای آوندی میزبان تشکیل می شوند تا زمانیکه وارد خاک نشوند امکان ایجاد آلودگی جدید وجود ندارد(اشکال از میزبان). که این جنین بیمارگرها را به دلیل تولید اینو کلوم ثانویه و کوتاه بودن سیکل بیماریزایی می توان به عنوان مونوسیکل بالفعل و پلی سیکل بالقوه نام برد.

لازم به ذکر است چون این بیماری را می توان در یک بازه زمانی طولانی تر از یک فصل زراعی بررسی نمود می تواند پلی اتیک نیز باشد.دقت شود.

روش مبارزه

و چون بیماری مونوسیکل است، پایین آوردن مقدار اینوکلوم اولیه موثر است. با دقت در رفتار و اپیدمی بیمارگرها در مورد مونویسکل یا پلی سیکل بودن به این نتیجه میرسیم که در تک چرخه ایها استراتژی ما باید در جهت کاهش جمعیت بیمارگرها باشد و در پرچرخه ایها استراتژی ما باید در کاهش تعداد چرخه ها باشد.

استفاده از ارقام متحمل کاربردی است ولی باید توجه کرد که اگر مقدار قارچ در خاک زیاد باشد، تحمل، به حساسیت تبدیل می شود.

• در این بیماری تناوب بهتر از آیش است چون خاک را فقال و آنتاگونیستها را زیاد می۔ کند.
• چون ورتیسیلیوم به تک لپه ها نمی زند (ولی دامنه میزبانی وسیعی دارد) بهتر است در تناوب قرار گیرند.
• ممانعت از تجمع رطوبت در مزرعه، آفتاب دهی، کشت روی پشته ها (گرمتر است) و شخم در کنترل بیماری موثر است.
• استفاده از کود پتاس (حرکت آب را در آوند چوبی تسهیل می کند) و ازت به فرم آمونیوم مناسب تر است.

بیماری پژمردگی فوزاریومی پنبه (Fusarium Wilt) و روش مبارزه با آن

Fusarium oxysporum f.sp. vasinfectum

نکاتی در مورد بیماری

۱- این قارچ در دمای نسبتا بالا، خاک اسیدی و سبک و رطوبت پایین فعالیت دارد (برعکس ورتیسیلیوم).

۲- چون خاکهای ایران بیشتر سنگین و قلیایی هستند، ورتیسیلیوم مهم تر است.

۳- در ورتیسیلیوم، زردی کمتر از فوزاریوم است یا اصلا وجود ندارد. در فوزاریوم، قهوه ای شدن آوند چوبی محدود بوده و حلقه ای شکل و کامل است؛ ولی در ورتیسیلیوم به مغز ساقه هم می رسد و حالت بریده بریده دارد (کامل نیست). فوزاریوم، گیاه را از بالا به پایین از بین می برد (برعکس ورتیسیلیوم).در فوزاریوم علائم را از گیاهچه تا گیاه بالغ می توانیم ببینیم؛ ولی ورتیسیلیوم روی گیاهچه دیده نشده است.

۴- مهم ترین و دقیق ترین راه تشخیص این دو جنس از یکدیگر، کشت دادن آوندها است (چون اغلب فوزاریوم های غیر بیمارگر درون خاک یعنی ساپروفیتها روی ریشه نیز هستند، برای تفکیک باید غیر از ریشه را کشت داد).

۵- پژمردگی از حاشیه برگها شروع و به تمام برگها می رسد. پژمردگی در این بیماری بود از یک دوره خشکی ودر فصل تابستان رخ می دهد و در صورت ایجاد تنش اتفاق می افتد.

۶- بقا به صورت کلامیداسپور در خاک، روی بقایا پنبه یا مواد آلی.

۷- وجود نماتد مولد گره در خاک باعث افزایش بیماری می شود.

مدیریت بیماری

• تناوب ۲-۳ ساله با غلات (تناوب به دلیل داشتن فرمهای مخصوص مهم است).

• جلوگیری از ایجاد هرگونه تنش به گیاه براساس نظم در دوره های آبیاری.

• عدم کاشت در خاک های سبک و مستعد حضور فوزاریوم.

بیماری پوسیدگی زغالی پنبه (Charcoa IRot) و راه مبارزه با آن ها

Macrophomina phaseolinaAscomycota Phyllum: Subphylum: PezizomycotinaDotidiomycetes Class:Incetae sedis Subclass:Botryosphaeriales Order:Botryosphaeriaceae Fam:MacrophominaGenus:

نکاتی در مورد بیماری

1- جزء آن دسته از بیماری های پنبه است که تنش به خشکی باعث افزایش بیماری می شود.

۲- از علائم مشخص، ایجاد پژمردگی و سیاه شدن ساقه است.

۳- در شرایط آب و هوایی گرم و خشک دیده میشود.

۴- زمستان گذرانی به صورت اسکلرتهای سیاه رنگ روی بافت آلوده است.

۵- بیماری در مزارعی که هرساله زیر کشت پنبه و دچار تنش آبی هستند بیشتر است.

۶- اندام های تولید مثل جنسی در این قارچ دیده نشده و تنها فرم های میسیلیوم، اسکلر و پیکنید شناخته شده است.

مدیریت بیماری

• جلوگیری از تنش آبی و ایجاد تناوب با غیرمیزبان.

بیماری لکه زاویه ای یا ساق سیاه (پاسوزک) یا بلایت باکتریایی غوزه پنبه و راه مبارزه با آن

war Leaf Spot/Black Arm/Boll Blight/ Bacterial Blight)(Angular Leaf Spotiomonas axonopodis pv.malvacearumXanthomonas

نکاتی در مورد بیماری

١- این نوع از بیماری های پنبه در شرایط خشک و کویری و کشت کرتی و غرقابی، مشکل ساز است.

۲- اگر بذر آلوده کاشته شود، اولین جایی که آلوده می شود برگ لپه ها (کوتیلدونها) هستند که اگر رطوبت زیاد باشد (وجود باران با آبیاری بارانی)، باعث مرگ گیاهچه میشود.

۳- روی برگها، نقاط ریز نکروزهای ایجاد می شود که بتدریج گسترش می یابند؛ ولی به دلیل وجود بافت استحکامی اسکلرانشیم محدوده به رگبرگها می شود (لکه زاویه ای).

۴- آبیاری غرقابی باعث می شود که باکتری به طوقه بزند و روی ساقه ایجاد شانکر کند (پاسوزک).

۵- چون باکتری به غوزه نیز می زند (در هوایی مرطوب از برگ به غوزه انتقال می یابد)؛ بنابراین می تواند بذرزاد شود (روی غوزه زخم های فرورفته ای ایجاد می کند).

۶- باکتری باعث ایجاد یک لایه جدا کننده در انتهای دمبرگها نیز می شود؛ بنابراین باعث ریزش برگ ها هم می شود.

۷- باکتری در بذر یا بقایا گیاهی آلوده در خاک باقی می مانند (در خاک بیش از ۱-۲ سال زنده نیست).

مدیریت تلفیقی بیماری

• تیمار بذر با اسید سولفوریک که باعث زدودن کرک ها می شود (راحت تر می توان بذر را کاشت)؛ همچنین باعث از بین رفتن باکتری می شود (بیشتر باکتری ها در محیطهای اسیدی رشد نمی کنند).
• شخم عمیق برای از بین بردن بقایا۔

انجام ندادن آبیاری غرقابی و بارانی.

بیماری پوسیدگی غوزه و الیاف پنبه (Lint and Boll Rot) و راه مبارزه با آن

(پوسیدگی زرد) Aspergillus flavus(پوسیدگی سیاه) Aspergillus niger(پوسیدگی خاکستری) Nigrospora oryzae(پوسیدگی نرم).Nematospora spp

نکاتی در مورد بیماری

۱- اگر هنگام تشکیل غوزه، بارندگی شود خسارت زیاد می باشد.

۲- در مزرعه و انبار، خسارت می زند. در شرایط مرطوب اگر دیر برداشت کنیم خسارت می زند.

٣- قارچ مولد پوسیدگی خاکستری توسط کنه منتقل می شود؛ ولی در غیاب کنه نیز ایجاد بیماری می کند. غوزه معمولا به وسیله ی حشرات یا عوامل طبیعی مانند تگرگ زخمی می شود.

۴- در اثر فعالیت عوامل ساپروفیت (جنس های یک تا سه) الیاف آلوده، بد رنگ و کپک می زند.

مدیریت بیماری

• توجه به فاصله ی بین بوته ها، یک ردیف در میان کاشتن و توجه به سمت باد غالب منطقه به منظور گردش باد به داخل کرتها (عمود بر جهت باد نکاریم).
• کاهش مقدار مصرف کود ازته (برای کاهش رشد اندام های رویشی و به تبع آن افزایش رطویت).

و بعد از تشکیل غوزه در آخر فصل، از مواد برگ ریز برای ریزش برگها بهره جوییم.

• مبارزهی کنه ها و سایر حشرات

• برداشت قبل از بارندگی

• استفاده از ارقام با برگ های ریزتر.

بیماری نماتد مولد گره ریشه پنبه (Root – knot Nematodes) و راه مبارزه با آن

Meloidogyne javanica

نکاتی در مورد بیماری

١- لارو نماتد پس از خروج از تخم (لارو سن ۲) تحت تاثیر ترشحات ریشهی میزبان، به سمت میزبان جذب شده و پس از استقرار روی میزبان ایجاد سلول غول آسا کرده و به تغذیه ادامه می دهد.

۲-این نماتد علاوه بر تاثیری که به صورت مستقیم روی میزبان دارد در بسیاری از موارد سایر عوامل بیماری زا همکاری دارد.

٣- نماتد ماده تعداد کمی از تخمها را درون خاک قرار میدهد و اکثر تخمها را در یک پوشش ژلاتینی روی سطح گال های قرار می دهد (عامل پایداری)

۴- نماتد باعث ایجاد پژمردگی در بوته ها با وجود رطوبت در مزرعه می شود. بیماری مزرعه به صورت لکهای دیده می شود. نماند بسیار پلیفاژ است.

مدیریت بیماری

• آیش و غرقاب کردن (در مزارع برنح در حالت غرقاب ترکیبی به نام ,SHتولید می شود که برای نماتد، کشنده است).

آفتاب دهی توسط پوشش های نایلونی

• تناوب زراعی با گرامینه ها و خانواده کمپوزیته تناوب با ذرت و گندم (گرامینه)
• کاشت گل جعفری همراه با محصول اصلی (بخصوص گوجه فرنگی) و ارقام مقاوم

بیماری زنگ کتان (Fiber Flax Rust) و راه مبارزه با آن

Melampsora liniBasidiomycota Phyllum:Pucciniomycotina Subphylum:Pucciniomycetes Class:Pucciniales Order:Melampsoraceae Fam:

Melampsora Genus:

نکاتی در مورد بیماری

١- بلندچرخه و جور میزبانه (اتوئیک). زمستان گذرانی به صورت تلیوسپور در بقایای گیاهی

۲- تلیوسپورها، تک سلولی و بدون پایه هستند.

۳- به تمام قسمت هوایی حمله می کند و امکان برگریزی نیز وجود دارد.

مدیریت بیماری

ارقام مقاوم، از بین بردن بقایا، استفاده از بذر سالم و تیمار بذر

منبع:

بیماری های زراعی ایران و راهنمای تشخیص در مزرعه (محسن امانی مهر)

برای مشاهده اخبار روز صنعت پسته و مطالب مفید کشاورزی و پسته به کانال پسته رفسنجان بپیوندید 

برای عضویت در کانال بر روی تصویر زیر کلیک کنید: