درخت بادام درختی بسیار مقاوم است. اگر به خوبی به آن رسیدگی شود، می‌تواند محصول بسیار خوبی برای کشاورز داشته باشد. هرس درخت بادام یکی از مهم‌ترین مراحل نگهداری آن است. هرس، علاوه بر شکل و ابعاد مناسب درخت، باعث بهبود جذب نور خورشید توسط شاخ و برگ‌ها و همچنین افزایش میزان باردهی درختان می‌شود.
اگر درخت در زمان مناسب هرس شود، به علت حذف شاخه‌های اضافی و امکان تقسیم شدن مواد غذایی به شاخه‌های دیگر، محصول آن افزایش می‌یابد. با روش‌های صحیح هرس و تربیت درخت بادام می‌توان تا حدودی ارتفاع درخت را کنترل کرد. به این ترتیب هرس درخت بادام باید با دقت و به صورت اصولی انجام شود، تا موجب حذف شاخه‌های بارده درخت نگردد. در ادامه با مراحل و روش‌های هرس درخت بادام آشنا می‌شویم.
اصول و قواعد هرس درخت بادام
برای هرس درخت بادام اصول و قواعدی وجود دارد، که باغدار یا شخص هرس کننده باید با توجه به آنها و داشتن آگاهی و اطلاع کافی از اعضای بارده درخت و همچنین عادات باردهی آن، نسبت به هرس درخت اقدام نماید. این اصول عبارتند از:
- هوا و نور کافی باعث افزایش فتوسنتز و تولید کربوهیدرات بیشتر در برگ‌های تغذیه کننده شاخه‌های بارده شده و در نتیجه باردهی آنها را افزایش می‌دهد.
- قسمت‌های فوقانی یک شاخه بهتر از قسمت‌های تحتانی آن تغذیه می‌شوند.
- از نظر رشد و نمو بین اعضای رویشی و زایشی درخت رقابت وجود دارد.
- قسمت‌های مختلف یک شاخه با یکدیگر همبستگی دارند.
- در شاخه‌هایی که به روش افقی رشد می‌نمایند شیره پرورده کندتر حرکت کرده و جوانه‌های روی این شاخه بهتر تغذیه می‌شوند. در نتیجه اعضای بارده بیشتری روی این گونه شاخه‌ها تشکیل می‌شوند.
- جوانه‌های واقع شده روی قسمت‌هایی از شاخه که جریان شیره خام بیشتر است، به صورت شاخه‌های تکامل نیافته رشد کرده و تولید چوب می‌نمایند.
- جوانه‌هایی که از شیره خام کمتری تغذیه شده ولی در عوض به حد کافی شیره پرورده دریافت نمایند، به آسانی به گل تبدیل می‌شوند.
- اعضای بارده سالم باید حفظ و نگهداری شوند و اعضای غیرضروری حذف شوند.
- اعضای بارده ضعیف باید تقویت و مراقبت شوند.
- هرس کننده باید از سیستم باردهی هر نوع درخت میوه و نحوه تشکیل و تکامل اعضای بارده آن مطلع باشد.
انواع هرس درخت بادام
معمولاً درخت بادام بر اساس اینکه چه زمانی، به چه منظوری و کدام قسمت درخت هرس می‌شود، به سه نوع، هرس بر اساس زمان، هرس به منظور تربیت و فرم درخت و هرس باردهی تقسیم می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد این نوع هرس‌ها با ما همراه باشید.
هرس بر اساس زمان آن
درختان بادام را در دو زمان زمستان که دوره خواب درخت است و تابستان که دوره رشد فعال درخت است، می‌توان هرس نمود. اما زمان معمول و مهم آن در زمستان است.
هرس سبز یا هرس تابستانه
هرس سبز درخت بادام در دوره رشد فعال درخت در طول فصل بهار و تابستان انجام می‌شود. اگرچه هرس سبز در درختان بادام چندان رایج نیست، ولی در طول فصل بهار و تابستان می‌توان شاخه‌های اضافی یا شاخه‌هایی که مانع از نفوذ نور به تاج درخت می‌شوند را هرس کنید. همچنین پاجوش‌ها را به منظور جلوگیری از هدر رفتن انرژی درخت در این زمان حذف نمایید.
تنک کردن میوه‌های اضافی، حذف شاخ و برگ درخت برای مقابله با خشکی و کم آبی، هرس ریشه و هرس پوست که برای وادار کردن درخت به باردهی انجام می‌گیرند نیز جزو هرس سبز می‌باشند، که در صورت لزوم باید در زمان مناسب خود انجام شوند.
هرس زمستانه یا هرس سیاه
هرس درختان در زمستان معمولاً در طول دوره خواب فیزیولوژیکی انجام می‌گیرد، زیرا در این مدت درخت در حالت خواب بوده و شیره نباتی در آوندها جریان ندارد، بنابراین از محل هرس، شیره خارج نمی‌شود.
هرس درخت بادام در زمستان چه اهمیتی دارد؟
هرس درخت بادام در فصل زمستان مفید بوده و حائز اهمیت فراوانی است که در زیر به آنها اشاره شده است.
- در زمستان به دلیل اینکه برگ روی درخت وجود ندارد، به خوبی می‌توانید شاخه‌های مناسب را از نظر جهت و زاویه مناسب انتخاب کنید.
- شاخه‌های بدون بار، مریض یا شاخه‌هایی که محل استقرار خوبی ندارند در این زمان به وضوح نمایان بوده و به راحتی می‌توانید آنها را قطع کنید.
- در این فصل هرس به راحتی و با کمترین خسارت وارده به محصول انجام می‌گیرد. چون نیاز سرمایی درختان بادام نسبت به دیگر درختان میوه کمتر است و همچنین جوانه‌های بارده بادام زودتر از سایر درختان میوه شکوفا می‌شوند.
- با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، باید هرس درختان بادام را زودتر از هرس درختان میوه دیگر شروع کنید. برای این منظور می‌توانید بعد از ریزش برگ‌ها تا قبل از باز شدن جوانه‌های گل درخت بادام را هرس نمایید (آذر تا اواخر بهمن).
هرس به منظور تربیت درخت بادام
هرس درخت بادام برای شکل‌دهی باید در سال‌های اولیه بعد از کاشت صورت گیرد. معمولاً با انتخاب شکل مناسب و انجام عملیات هرس در زمان مناسب و به اندازه لازم، درخت بادام تا سال چهارم به فرم مناسب شکل می‌گیرد.
فرم مناسب تربیت درخت بادام کدام است؟
درختان بادام را می‌توان به فرم‌های مختلف هرمی، شلجمی و جامی تربیت کرد. ولی بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که غالب ارقام بادام با فرم جامی سازگاری خوبی نشان می‌دهند. بنابراین فرم مناسب تربیت درخت بادام به صورت جامی می‌باشد.
در این فرم هرس درخت بادام باید سعی شود که شاخه‌های اصلی طوری هدایت شوند که نور خورشید به اندازه کافی به داخل تاج درخت بتابد، تا روی تمام شاخه‌ها جوانه بارده تشکیل شود. بنابراین تعادل، هماهنگی و باردهی مطلوب و یکنواختی در تاج درخت ایجاد می‌شود.
هرس به منظور شکل‌دهی و تربیت درخت بادام معمولاً از سال اول تا چهارم پس از کاشت صورت می‌گیرد. در ادامه به هر کدام به طور جداگانه می‌پردازیم.
هرس درخت بادام در سال اول
- پس از کاشت نهال‌ها در محل اصلی، این نهال‌ها باید در ارتفاع 80 یا 120 سانتی‌متری سربرداری شوند. در اثر فعال شدن جوانه‌های موجود روی تنه، شاخه‌های جانبی لازم به وجود می‌آیند.
- شاخه‌های فرعی نهال کاشته شده در یک سوم قسمت انتهای تنه، که به فاصله مناسب از یکدیگر (10 تا 15 سانتی‌متر) قرار گرفته‌اند، انتخاب می‌شوند.
- پس از انتخاب 4-5 شاخه در یک سوم قسمت انتهایی تنه، مابقی شاخه‌های موجود روی تنه نهال از ته قطع می‌شوند. اگر شاخه‌های انتخاب شده رشد طولی زیادی دارند، یک سوم طول آنها قطع می‌شود.
- در طول فصل تابستان شاخه‌های جدیدی که مجدداً روی تنه رشد نموده‌اند و همچنین پاجوش‌ها قطع می‌شوند.
- نهال‌هایی که شاخه نداشته و کاشته شده‌اند، در طول سال اول جوانه‌های روی تنه آنها رشد کرده و تعدادی شاخه تولید می‌نمایند. در پایان سال اول به همان ترتیبی که گفته شد بین آنها شاخه‌های مناسب انتخاب می‌شوند.
هرس درخت بادام در سال دوم
- در اواخر زمستان سال اول یا شروع بهار در سال دوم از بین شاخه‌های موجود در یک سوم قسمت انتهایی تنه درخت بادام یکساله 3 و یا 4 شاخه قوی و مناسب که با همدیگر 10-15 سانتی‌متر فاصله دارند، به عنوان بازوهای اصلی درخت انتخاب می‌شوند و مابقی شاخه‌ها قطع می‌شوند.
- در طول بهار و تابستان سال دوم شاخه‌هایی که روی بازوهای اصلی به طرف داخل تاج رشد کرده‌اند قطع می‌شود.
- چنانچه زاویه شاخه‌های اصلی با تنه کمتر از 45 درجه باشد باید با قرار دادن یک قطعه چوب دو شاخه، بین تنه و این شاخه و یا شاخه‌های دیگر سعی شود شاخه‌ها را وادار به رشد افقی نموده تا با تنه زاویه مناسب را پیدا کنند.
- معمولاً در صورت رشد مناسب در سال دوم شاخه‌های اصلی به خوبی رشد کرده و در قسمت انتها دو شاخه شده و شکل Y می‌گیرند. این شاخه‌ها در طول سال دوم نگهداری می‌شوند. شاخه‌های اضافی که به طرف داخل تاج رشد کرده‌اند و یا شاخه‌هایی که در فاصله نامناسبی بین بازوهای اصلی قرار گرفته‌اند حذف می‌شوند.
- اگر بازوها در سال دوم رشد زیادی داشته باشند، باید امتداد رشد طولی آنها تا یک سوم رشد سالیانه کوتاه شود و شاخه‌های جانبی آنها نیز حذف شود به طوری که 1-2 بازوی ثانوی روی بازوهای اصلی با رعایت فاصله مناسب باقی بمانند.
هرس درخت بادام در سال سوم و چهارم
- در سال سوم و چهارم نیز با ادامه هرس فرم باید سعی شود که تاج درخت بادام شکل جامی مورد نظر پیدا کند.
- در این سال‌ها باید شاخه‌های اصلی حفظ شوند و اگر در بین این بازوها، شاخه‌های جدیدی به طرف داخل تاج درخت رشد کرده‌اند باید قطع شوند.
- شاخه‌های فرعی تشکیل شده روی بازوها باید به تعداد لازم و با فاصله مناسب انتخاب شوند. چنانچه این شاخه‌ها متراکم باشند و روی یکدیگر سایه بیاندازند باید تعدادی از آنها حذف شوند.
- همچنین پاجوش‌های درخت باید قطع شوند تا تمام موادغذایی و انرژی درخت صرف رشد و تکامل شاخه‌های اصلی و فرعی شده و درخت بادام بتواند در پایان سال چهارم به فرم مناسب شکل بگیرد.
- معمولاً از سال چهارم به بعد روی درختان بادام جوانه‌های بارده شروع به تشکیل شدن می‌نمایند. محل تشکیل این جوانه‌ها یا به عبارت دیگر عادت باردهی هر رقم بادام باید مورد توجه قرار گیرد.
هرس باردهی درخت بادام
عملیات هرس باردهی، پس از شروع باردهی اقتصادی درختان بادام، به منظور تجدید حیات شاخه‌های میوه دهنده و تحریک درخت به تولید شاخه‌های بارده جدید باید انجام شود. شاخه‌های بارده جدید با شاخه‌های بارده مسن برای تأمین برداشت محصولی منظم و یکنواخت، به طور سالیانه باید در سرتاسر درخت، جایگزین شوند.
- در بادام اسپورهای بارده (شاخه‌های کوچکی که روی شاخه‌های اصلی و فرعی تشکیل می‌شوند) به تدریج تشکیل شده و پس از ۵-۴ سال قدرت تولید جوانه‌های گل خود را از دست می‌دهند.
- برای تنظیم باردهی سالیانه بادام علاوه بر حذف شاخه‌های آفت‌زده، خشک شده و شاخه‌های غیرمثمر (نرک‌ها) و تبدیل برخی از شاخه‌های چوبی به اسپورهای بارده، هر ۵-۴ سال باید یک هرس نیمه سنگین روی درختان بادام اعمال شود. با این کار شاخه‌های پیر و کم‌بار یا از کار افتاده حذف شده و به جای آنها شاخه‌های بارده جدید به وجود می‌آیند.
- همچنین برای نفوذ کامل نور به داخل تاج درخت و تشکیل جوانه‌های بارده در قسمت‌های داخلی تاج درخت، شاخه‌هایی که در جهت نامناسب رشد می‌نمایند و شاخه‌های نرک اضافی باید حذف شوند.
شدت هرس درخت بادام
شدت هرس درخت بادام، به ارقام مختلف آن، شرایط رشد، سن، قدرت باردهی درخت، دیم و یا آبی بودن آن بستگی دارد. باید از هرس شدید درخت بادام در یک سال و عدم انجام هرس در سال بعد خودداری شود.
درختان بادام مانند دیگر درختان میوه نیاز به هرس شدید سالیانه ندارند بلکه باید هر سال درختان بادام را به طور ملایم هرس نمود. برای تجدید شاخه‌های بارده و تشکیل جوانه‌های گل در ارقام ضعیف تا ۲۰ درصد و در ارقام قوی تا ۱۵ درصد از شاخه‌های غیرمثمر هر سال باید هرس شوند. ولی در درختان خیلی قوی و پر رشد که شاخه‌های زیاد دارند شدت هرس بیشتر است.
هرس بازسازی و جوان کردن درختان بادام به چه صورت است؟
معمولا هرس جوان‌سازی در درختان بادامی که پیر شده ولی سالم هستند و مشکل آفت یا بیماری ندارند انجام می‌گیرد. چون‌که این گونه درختان به علت کهولت سن و خسته شدن شاخه‌های بارده قدیمی محصول کمی تولید می‌کنند.
برای وادار کردن درختان بادام مسن به تولید شاخه‌های جوان، عمل هرس بازسازی یا جوان‌سازی روی آنها باید انجام شود. برای این منظور این گونه درختان شدیداً هرس می‌شوند تا با روییدن شاخه‌های جدید و تبدیل آنها به شاخه‌های بارده مجدد توان باردهی درخت افزایش یابد.
هرس درخت بادام رقم مامایی چگونه است؟
نهال‌های بادام کاشته شده در سال اول باید در ارتفاع مناسب با توجه به شرایط اقلیمی منطقه و عادت رشد شاخه‌های آن و نوع فرمی که برای تربیت آن انتخاب شده است سربرداری شوند.
شاخه‌های درخت بادام رقم مامایی تمایل به رشد افقی دارند و منطقه مورد کاشت این رقم هر ساله دارای سرمای دیررس بهاره است. برای عبور بهتر ماشین‌آلات در بین ردیف‌های درختان و کاهش خسارت سرمای بهاره، بهتر است این گونه ارقام بادام به شکل پابلند و از ارتفاع 120 سانتی‌متری سربرداری شوند.
نکات مهم هنگام هرس درخت بادام
- همیشه ابتدا شاخه‌های خشک و بیمار را جدا کنید. هنگام انجام هرس سربرداری، چند اینچ بالاتر از جوانه‌ها را هرس کنید.
- برای نفوذ نور خورشید به تاج درخت و تسهیل رسیدن میوه هرس کنید. ولی شاخه‌های زیادی را هرس نکنید، زیرا نور خورشید بیش از حد وارد تاج درخت شده و آفتاب سوختگی ایجاد می‌کند.
- شاخه‌هایی که از یکدیگر عبور می‌کنند و شاخه‌هایی که به سمت داخل یا با زاویه نامناسب رشد می‌کنند را هرس کنید.
- هرس در قسمت یقه شاخه، می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی و عفونت کمک کند، در حالی که هرس تا انتهای تنه می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند و درختان را ضعیف کند.
- درختان بادام به زخم ناشی از هرس بسیار حساس هستند. برای جلوگیری از ابتلای این درخت به بیماری‌ها حتما باید محل زخم را با چسب یا رنگ محافظ باغبانی بپوشانید.
- در زمان‌های بارندگی از هرس خودداری کنید، زیرا شرایط مرطوب برای نفوذ اسپورهای قارچی بسیار مناسب است.
- هرس فقط باید با ابزارهای استریل انجام شود تا از گسترش آلودگی جلوگیری شود. ابزارهای خود را قبل از شروع با محلول 10 درصد الکل و آب ضدعفونی کنید.
از چه ابزاری برای هرس درخت بادام استفاده می‌شود؟
قیچی‌های باغبانی: برای بریدن شاخه‌های کوچک از قیچی دستی و برای بریدن شاخه‌های بلندتر از قیچی‌های شاخه‌زن دسته بلند، استفاده می‌شود.
اره هرس: هرس شاخه‌های بزرگ با اره دستی و هرس شاخه‌های خیلی بزرگ‌تر با اره برقی صورت می‌گیرد.
صحبت پایانی
به طور کلی، هرس درخت بادام می‌تواند مزایای زیادی را برای رشد، شکل و عملکرد درخت فراهم کند. با این حال، برای دستیابی به نتایج مطلوب، باید هرس به صورت درست و اصولی در زمستان انجام گیرد تا شاخه‌هایی انتخاب شوند که درخت را به فرم جامی تربیت کنند. در نتیجه از هرس شدید مانند اغلب درختان میوه پس از دو سال اولیه، اجتناب کنید، مگر اینکه نیاز به بازسازی درخت بادام داشته باشید.
باید توجه داشته باشید که اگر عملیات هرس و تربیت درخت بادام بدون آگاهی کافی یا توسط فردی غیرمتخصص انجام شود می‌تواند باعث کاهش محصول یا حتی مرگ درخت شود. برای انجام هرس صحیح و مناسب درخت بادام باید مهارت و دانش لازم را داشته باشید. در صورت عدم اطمینان، بهتر است با کارشناسان مجموعه پسته رفسنجان مشورت کنید.
با تشکر از مطالب خوب و کارشناسی شده ،من همیشه از مطالب شما بهره مندم
سلام و عرض ادب
ممنون از کامنت انرژی بخش شما
سلام خسته نباشید بادام سنگی کاشتم گلها شو می ریزه چکار کنم
سلام دوست گرامی
ریزش گل در درخت بادام سنگی می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برای حل مشکل، ابتدا باید علت آن را پیدا کنید.
دلایل احتمالی ریزش گل درخت بادام سنگی:
1. کمبود آب:
درخت بادام سنگی به آب کافی نیاز دارد، به خصوص در طول فصل رشد و گلدهی. اگر خاک درخت خشک باشد، گل ها می ریزند.
راه حل:
آبیاری منظم درخت را انجام دهید. به طور کلی، آبیاری عمیق هر 7 تا 10 روز در طول فصل رشد کافی است.
2. کمبود مواد مغذی:
کمبود مواد مغذی، به خصوص نیتروژن، فسفر و پتاسیم، می تواند باعث ریزش گل شود.
راه حل:
در صورت نیاز، از کودهای مناسب برای درخت بادام سنگی استفاده کنید.
3. آفات و بیماری ها:
آفات و بیماری های مختلفی می توانند به درخت بادام سنگی حمله کرده و باعث ریزش گل شوند.
راه حل:
در صورت مشاهده علائم آفات یا بیماری ها، از سموم و روش های مناسب برای مبارزه با آنها استفاده کنید.
4. سرمازدگی:
اگر دمای هوا به طور ناگهانی کاهش یابد، گل های درخت بادام سنگی ممکن است یخ زده و بریزند.
راه حل:
در مناطقی که خطر سرمازدگی وجود دارد، از روش های مناسب برای محافظت از درختان بادام سنگی استفاده کنید.
5. عدم گرده افشانی:
درخت بادام سنگی برای تولید میوه به گرده افشانی نیاز دارد. اگر زنبور عسل یا سایر گرده افشان ها در باغ شما وجود نداشته باشند، گل ها ممکن است بدون گرده افشانی ریخته شوند.
راه حل:
در زمان گلدهی، کندوهای زنبور عسل را در باغ خود قرار دهید.
در ادامه چند راهکار دیگر برای جلوگیری از ریزش گل درخت بادام سنگی ارائه می شود:
هرس منظم درخت: هرس به بهبود جریان هوا و نور در بین شاخه ها کمک می کند و از ابتلا به بیماری ها جلوگیری می کند.
زهکشی مناسب خاک: زهکشی مناسب خاک از پوسیدگی ریشه ها و ریزش گل جلوگیری می کند.
انتخاب رقم مناسب: ارقام مختلف بادام سنگی به شرایط آب و هوایی و خاک های مختلف حساسیت متفاوتی دارند. رقم مناسب را با توجه به شرایط منطقه خود انتخاب کنید.
اگر با انجام این اقدامات مشکل ریزش گل درخت بادام سنگی شما حل نشد، بهتر است با یک باغبان یا متخصص کشاورزی مشورت کنید.