گیاهان همچون موجودات زنده برای حیات خود نیاز به غذا دارند! مواد معدنی برای رشد گیاه توسط خاک تامین می شود. محدوده مواد معدنی و مغذی و همچنین سطح نیاز به آن ها در گیاهان متفاوت می باشد. وجود و جذب بیش از حد مواد معدنی در گیاهان مضر بوده و ممکن است سبب مسمومیت در گیاهان شود.
بنابراین لازم است که حتما در ابتدا آزمون خاک و بافت گیاه را انجام دهید و بعد از بررسی های لازم از مواد معدنی و مغذی لازم برای تقویت و رشد گیاهانتان استفاده کنید.
مواد معدنی و مغذی لازم برای رشد و عملکرد گیاهان و باغات
مواد معدنی برای رشد گیاهان: عنصر نیتروژن (Nitrogen (N
نیتروژن بیشتر به صورت نیترات و آمونیوم در دسترس گیاهان قرار دارد. نیتروژن با سایر عناصر و مواد معدنی دیگر از جمله گوگرد، اکسیژن، هیدروژن و … ترکیب شده و اسید های آمینه را به وجود می آورد. پروتئین های موجود اسید های آمینه در برای رشد و توسعه گیاه بسیار مفید هستند.
این عنصر دارای وظایفی در گیاهان می باشد از جمله:
- از آن جا که تمام آنزیم ها از پروتئین ساخته شده اند، وجود نیتروژن برای تمام واکنش های آنزیمی در گیاهان ضروری می باشد.
- قسمت عمده مولکول های کلروفیل از نیتروژن تشکیل شده، از این رو حضور آن در گیاهان برای انجام فتوسنتز بسیار لازم است.
- حضور نیتروژن کیفیت و کمیت گیاهان را بهبود بخشیده و باعث رشد بهتر آن ها می شود.
علائم کمبود نیتروژن در گیاهان:
- کمبود این ماده معدنی در گیاهان ممکن است سبب کاهش تقسیم سلولی شده و رشد گیاهان را مختل کند.
- در اثر کمبود نیتروژن برگ ها به رنگ سبز کم رنگ و زرد (کلروز) دیده شده که ابتدا در برگ های مسن دیده می شوند. کلروز در ابتدا از نوک برگ ها شروع شده و گسترده تر می شود. کلروز ممکن است در نهایت سبب ریزش برگ ها و در حالت شدیدتر می تواند باعث نابودی گیاهان شود.
- کمبود نیتروژن می تواند منجر به بلوغ زودرس در گیاهان شود. این امر در کاهش کیفیت و عملکرد گیاه تاثیر منفی می گذارد.
- در اثر کمبود این عنصر برگ ها کوچک و ساقه لاغر می شود. در این حالت برگ ها شکننده و غیر قابل انعطاف شده و به صورت کاملا عمود قرار می گیرند.
- در اثر کمبود این ماده معدنی رشد ریشه ها افزایش یافته و در نتیجه نسبت ریشه به اندام هوایی افزایش می یابد.
مواد معدنی برای رشد گیاهان: عنصر فسفر Phosphorus (P))
فسفر بیشتر به دو صورت -2(HPO4) و -(H2PO4) در اختیار گیاهان قرار می گیرد. این عنصر در گیاهان دارای وظایف مختلفی می باشد از جمله:
- فسفر در انتقال و ذخیره انرژی نقش داشته و به همین دلیل جزو اصلی فرآیند فتوسنتز به حساب می آید.
- فسفر همچنین جزو اصلی ساختار های RNA و DNA به حساب آمده، از این رو در انتقال ژنتیکی نقش دارد.
- وجود فسفر در رشد ریشه، رشد میوه، شروع گلدهی و رشد بذر ها ضروری می باشد.
- فسفر در گیاهان باعث افزایش مقاومت شده و بروز بیماری را در گیاهان تا حد نسبتا زیادی کاهش می دهد.
علائم کمبود فسفر در گیاهان:
- کمبود فسفر در گیاهان سبب می شود تا برگ های آن ها به رنگ سبز تیره یا آبی و در نهایت بنفش دیده شوند. همچنین رنگ میوه ها نیز ممکن است تحت تاثیر این کمبود تغییر کند.
- گیاهانی که دچار کمبود فسفر هستند کمتر رشد می کنند. گرچه که تمام رشد آن ها به صورت طولی و عمودی خواهد بود، اما با این حال نسبت به سایر گیاهان کوتوله تر دیده می شوند.
- در اثر کمبود این عنصر رشد قسمت های ریشه ای کاهش یافته و در نهایت نسبت ریشه به اندام هوایی در این گیاهان کاهش پیدا می کند.
- کمبود فسفر باعث تاخیر در رسیدن میوه و دانه شده و رشد آن ها را نیز مختل می کند.
مواد معدنی برای رشد گیاهان : عنصر پتاسیم (potassium (K
این عنصر بیشتر به صورت یون پتاسیم در اختیار گیاهان قرار می گیرد. این عنصر برخلاف نیتروژن و فسفر هیچ ماده آلی حیاتی را در گیاهان تشکیل نمی دهد، ولی حضور آن در گیاهان ضروری می باشد. از جمله وظایفی که این عنصر در گیاهان دارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود پتاسیم برای رشد گیاهان ضروری می باشد. پتاسیم فعال کننده آنزیم ها بوده که متابولیسم گیاهان را تقویت می کنند.
- حضور پتاسیم برای باز و بسته کردن روزنه های گیاهان ضروری می باشد.
- این عنصر انتقال قند ها را برای رشد گیاه یا ذخیره آن در میوه ها یا ریشه ها را تقویت می کند.
- پتاسیم در کمیت و کیفیت گیاهان اثر گذاشته و باعث درشتی دانه ها و میوه ها می شود.
علائم کمبود پتاسیم در گیاهان:
- اولین علائم کمبود پتاسیم در برگ ها قابل مشاهده است که برگ ها زرد شده و کلروز در آن ها دیده می شود. این نوع کلروز در وسط برگ ها بیشتر به صورت موزاییکی قابل شناسایی می باشد.
- برگ ها با زاویه های متفاوت در اتصال با ساقه قرار گرفته و در نتیجه یک نوع شلختگی و بهم ریختگی در گیاهان دیده می شود.
- لهیدگی و نرم شدن ریشه ها نیز از علائم کمبود این عنصر می باشد.
مواد معدنی برای رشد گیاهان : عنصر کلسیم (Calcium (Ca
کلسیم یکی از عناصری می باشد که غیر متحرک بوده و در گیاهان انتقال داده نمی شود. این رو علائم کمبود آن بیشتر در قسمت های جوان تر گیاه ظاهر شده و بعد در گیاهان مسن دیده می شود. کمبود این عنصر اغلب در گیاهان دیده نمی شود. این عنصر بیشتر به صورت 2+Ca در دسترس گیاهان قرار می گیرد از جمله وظایف این عنصر در گیاهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کلسیم در گیاهان سبب افزایش کیفیت محصول و در نتیجه افزایش زمان انبارداری می شود.
- این عنصر سبب استحکام دیواره سلولی شده و نقشی اساسی در تقسیمات سلولی ایفا می کند.
- کلسیم سبب کاهش نرمی محصول برداشت شده و در نتیجه حفظ تردی و سفتی محصول می شود.
- این عنصر فعال کننده چند سیستم آنزیمی در سنتز پروتئین ها و انتقال کربوهیدرات ها می باشد.
علائم کمبود کلسیم در گیاهان:
- کمبود کلسیم در گیاهان ممکن است سبب از بین رفتن ساقه، برگ و حتی ریشه گیاهان شود. در این صورت برگ های جوان گیاه چروکیده، بد شکل دیده شده و نوک آن ها به سمت بالا قرار میگیرد. حاشیه برگ ها نیز سرانجام به شکل پاره پاره دیده خواهند شد.
- گیاهانی که تحت تاثیر کمبود کلسیم قرار گرفته اند ممکن است دچار نرم شدگی ساقه و دیواره سلولی شوند.
- کمبود این عنصر در گیاهان سبب می شود تا برخی از محصولاتی که زودرس هستند نتوانند جوانه ها و شکوفه های خود را نگه دارند و در نتیجه آن ها افتاده و از بین می روند.
مواد معدنی برای رشد گیاهان : عنصر منیزیم (Magnesium (Mg
منیزیم یک عنصر متحرک در گیاهان بوده که علائم کمبود آن بیشتر در خاک های اسیدی و خاک هایی که مقدار زیادی کود کلسیم و پتاسیم دارند دیده می شود. این عنصر بیشتر به صورت یون 2+Mg در دسترس گیاهان قرار می گیرد. از نقش های این عنصر در گیاهان می توان موارد زیر را نام برد:
- منیزیم بخشی از مولکول کلروفیل بوده و نقش مهمی در فعال کردن آنزیم های شرکت کننده در فتوسنتز، تنفس و … دارد.
- این عنصر سبب بهبود جا به جایی کربوهیدرات ها و افزایش تولید چربی در گیاهان می شود. به همین دلیل یک عنصر ضروری در گیاهان تلقی شده و حضور آن در گیاه ضروری می باشد.
علائم کمبود منیزیم در گیاهان:
- از آن جایی که این گیاهان متحرک می باشند از این رو علائم کمبود در ابتدا در برگ های مسن تر گیاهان دیده می شود. برگ های مسن به رنگ زرد، یا مایل به قرمز دیده می شوند.
- در کمبود های شدید ممکن است علائم ابتدا در برگ های جوان تر ظاهر شود، در نتیجه منجر به ریزش زودرس برگ ها می شود.
مواد معدنی برای رشد گیاهان : عنصر گوگرد (Sulfur (S
گوگرد به میزان زیادی در برگ های گیاهان یافت می شود، بنابراین به طور معمول اغلب کمبود این عنصر در گیاهان مشاهده نمی شود. گوگرد بیشتر به صورت یون سولفات SO4 در دسترس گیاهان قرار می گیرد. این عنصر جزو اصلی تشکیل دهنده پروتئین ها بوده و در سنتز پروتئین ها نقش دارد. این عنصر همچنین یک جزء ضروری در ساختن ویتامین های مورد نیاز گیاه می باشد.
علائم کمبود گوگرد در گیاهان:
- کلروز که در اثر کمبود این عنصر در برگ های گیاهان ایجاد می شود، در ابتدا در برگ های جوان ظاهر شده و برگ ها زرد و رنگ پریده به نظر می رسند.
- کمبود گوگرد سبب کاهش رشد گیاه شده و در نتیجه بلوغ را نیز به تاخیر می اندازد.
- در اثر کمبود گوگرد ساقه های گیاه چوبی، نازک و سفت شده و ممکن است رشد معمولی گیاه را مختل کرده و در نهایت منجر به از بین رفتن گیاه شود.
کمبود این عنصر بیشتر در خاک های شنی که دارای مواد آلی اندکی هستند و بارندگی متوسط تا شدید دارند دیده می شود.
مواد معدنی برای رشد گیاهان : عنصر بور (Boron (B
بور بیشتر به صورت بورات( H3BO3) در دسترس گیاهان قرار می گیرد. بور یکی از مهم ترین عناصر غذایی در گیاهان بوده که پایداری غشاء را تحت تاثیر قرار می دهد. از جمله نقش ها و وظایف این عنصر در گیاهان می توان موارد زیر را نام برد:
- حضور بور برای تشکیل RNA و فعالیت های سلولی در گیاهان ضروری می باشد.
- بور رشد ریشه را تقویت کرده و در نتیجه باعث مقاومت گیاهان می شود.
- این عنصر با سنتز لیگنین، فعالیت برخی از آنزیم ها، تشکیل دیواره سلول و انتقال قند همراه است.
علائم کمبود بور در گیاهان:
- کمبود بور در گیاهان سبب توقف رشد می شود.
- در اثر کمبود این عنصر برگ های جوان نازک شده و در نهایت فر خورده و شکننده می شوند.
- همچنین در اثر کمبود عنصر بور برگ ها چروکیده شده و و لبه های آن ها به سمت پایین پیچ می خورد.
مواد معدنی برای رشد گیاهان : عنصر مس (Copper (Cu
عنصر مس در گیاهان بیشتر به صورت یون 2+Cu در اختیار گیاهان قرار می گیرد. این عنصر در گیاهان متحرک نیست بنابراین کمبود آن در ابتدا در برگ های جوان تر ظاهر می شود. این عنصر در گیاهان دارای وظایف و نقش هایی می باشد که به طور مختصر می توان موارد زیر را نام برد:
- حضور مس در چندین واکنش آنزیمی که در فتوسنتز گیاهان دخالت دارند ضروری می باشد.
- این عنصر همچنین ممکن است در سنتز و پایداری کلروفیل و سایر رنگدانه های گیاهی نقش داشته باشد.
- مس در ترکیب پروتئین کلروپلاست و چندین واکنش انتقال الکترون می تواند سهیم باشد.
علائم کمبود مس در گیاهان:
- در اثر کمبود این عنصر برگ های جوان شادابی خود را از دست داده و به رنگ سبز تیره در می آیند.
- در درختان میوه کمبود این عنصر سبب پلاسیدگی و ریزش برگ های انتهایی درختان می شود.
- در غلات نیز کمبود مس سبب زردی گیاه، سوختگی نوک برگ ها و در نهایت مارپیچ شدن برگ ها می شود.
کمبود عنصر مس در اراضی تازه احیا شده مرتعی، مصرف شدید و بیش از حد کود های ازته و خاک های شنی و آلی تشدید می شود.
مواد معدنی برای رشد گیاهان : عنصر کلر (Chlorine (Cl
این عنصر در گیاهان به صورت یون کلرید (-Cl) در دسترس گیاهان قرار می گیرد. کلر یک ریز مغذی بوده که به میزان کم برای گیاهان ضروری می باشد. همچنین کمبود کلر در گیاهان به ندرت اتفاق می افتد، زیرا این عنصر در جو و آب باران به فراوانی یافت می شود. این عنصر در گیاهان دارای وظایف متفاوتی می باشد که از جمله آن ها می توان موارد زیر را نام برد:
- کلر در گیاهان از شدت برخی از بیماری های قارچی می کاهد.
- این عنصر همچنین فشار اسمزی سلول را افزایش داده و در نهایت محتوای آب بافت های گیاه را نیز افزایش می دهد.
- کلر همچنین در بعضی از فعالیت های گیاه نظیر تکثیر و تمایز سلولی، جوانه زنی دانه گرده و رشد لوله گرده شرکت می کند.
علائم کمبود کلر در گیاهان:
- کمبود این عنصر در گیاهان سبب ایجاد کلروز در برگ های جوان تر و در نهایت پژمردگی گیاه می شود.
- در اثر کمبود کلر در گیاهان برگ ها به صورت پیچیده، لوله ای، شکننده و طویل تر از برگ های طبیعی دیده می شوند.
- کمبود کلر منجر به کوتاه شدن، ضخیم شدن ریشه ها و در نهایت سر چماقی شدن آن ها می شود.
مواد معدنی برای رشد گیاهان : عنصر آهن(Iron (Fe
آهن به دو صورت +Fe2 و +Fe3 در دسترس گیاهان قرار می گیرد. این عنصر یکی از مواد مغذی است که رشد و بقای گیاه را تضمین می کند و باعث فعالیت گیاه می شود. آهن در گیاهان سبب می شود تا کلروفیل تولید شده و کلروفیل هم در گیاه سبب جذب اکسیژن می شود. حضور اکسیژن نیز سبب می شود تا گیاه رنگ سبز شاداب خود را حفظ نماید.
علائم کمبود آهن در گیاهان:
- کمبود آهن در برگ های جوان تر سبب ایجاد کلروز و زردی بیش از حد طبیعی در گیاهان می شود. در بین لکه های زرد رگه هایی از رنگ سبز نیز مشاهده می شود.
- کمبود این عنصر در گیاهان و برگ ها سبب بد شکلی شده و در نهایت کناره های برگ قهوه ای شده و از بین خواهند رفت.
کمبود آهن بیشتر در خاک های آهکی و خاک های قلیایی دیده می شود.
مواد معدنی برای رشد گیاهان : عنصر منگنز (Manganese (Mn
این عنصر به صورت +Mn2 و +Mn3 در اختیار و دسترس گیاهان قرار می گیرد. کمبود این عنصر در گیاهان دارای شدت و علائم کمتری می باشد.از نقش های این عنصر در گیاهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- منگنز در گیاهان سبب کاهش فرآیند اکسیداسیون می شود.
- منگنز به عنوان بخشی از آنزیم های گیاهی عمل کرده و چندین عملکرد متابولیکی را فعال می کند.
علائم کمبود منگنز در گیاهان:
- علائم کمبود منگنز بیشتر در برگ های جوان به صورت کلروز ظاهر می شود.
- در اثر کمبود منگنز برگ ها کوچک شده، تغییر شکل یافته و در نهایت لبه های آن ها پیچ می خورد.
- در اثر کمبود شدید منگنز برگ ها بی رنگ و قهوه ای شده و لکه های قهوه ای ناشی از نکروز در سراسر برگ گسترش می یابند.
مواد معدنی برای رشد گیاهان: عنصر مولیبدن (Molybdenum (Mo
عنصر مولیبدن بیشتر به صورت مولیبدات MoO4 در دسترس گیاهان قرار می گیرد. این عنصر یک عنصر کم مصرف بوده که به مقدار کم برای گیاهان ضروری می باشد. از نقش های این عنصر در گیاهان می توان موارد زیر را نام برد:
- وجود این عنصر در خاک برای برخی از میکرو ارگانیزم ها ضروری می باشد. زیرا آن ها برای تثبیت نیتروژن در خاک به مولیبدن نیاز دارند.
- در گیاهان برای ساختن عناصری همچون فسفر و آهن وجود مولیبدن ضروری می باشد.
- وجود مولیبدن در گیاهان برای تشکیل کلروفیل نیز لازم است.
علائم کمبود مولیبدن در گیاهان:
- گیاهانی که دچار کمبود مولیبدن هستند سطح برگ در آن ها کاهش پیدا کرده و فتوسنتز نیز کاهش می یابد.
- در اثر کمبود این عنصر رشد گیاهان نیز متوقف می شود.
مواد معدنی برای رشد گیاهان: عنصر روی (Zinc (Zn
عنصر روی بیشتر به صورت 2+Zn در دسترس گیاهان قرار می گیرد. میزان جذب این ماده معدنی در مراحل مختلف رشدی گیاهان متفاوت می باشد، اما بیشترین جذب در مراحل اولیه رشد صورت می گیرد. روی در گیاهان دارای وظایفی می باشد که از جمله آن ها می توان موارد زیر را نام برد:
- این عنصر در RNA و سنتز پروتئین در گیاهان نقش دارد.
- روی در سوخت و ساز چندین آنزیم گیاهی نقش دارد که از جمله آن می توان اوکسین را نام برد.
- روی در گیاهان سبب افزایش رشد و مقاومت در برابر بیماری ها می شود.
علائم کمبود روی در گیاهان:
- در اثر کمبود روی پوست درختان شکننده و سخت می شود.
- کمبود این عنصر در ابتدا در برگ های جوان ظاهر می شود. برگ های جوان دچار کچلی و ریز برگی شده و در نهایت ریزش پیدا می کنند.
- کمبود روی در گیاهان سبب شکننده شدن ساقه شده که این امر منجر به از بین رفتن آن ها می شود.
- در اثر کمبود این عنصر انتهای برگ ها موج دار شده و سطح برگ آن ها نیز کاهش می یابد.
اهمیت وجود عناصر و مواد معدنی برای رشد گیاه
گیاهان و درختان مختلف برای رشد و نمو و تکمیل مراحل رشد خود به یک سری از مواد معدنی و عناصر مغذی نیاز دارند. این مواد معدنی می توانند از طریق مختلف در اختیار گیاهان و درختان قرار بگیرند. همانطور که گفته شدعناصر بالا از جمله مواد معدنی مهم در گیاهان بوده و کمبود این مواد معدنی در گیاهان ممکن است منجر به از بین رفتن تمام گیاه یا بخشی از آن شود، که این فرآیند در باردهی، کمیت و کیفیت محصول می تواند تاثیر منفی بگذارد.
_350x350.webp)
_350x350.jpg)
09131923700
