آب و خاک شور برای درخت پسته و راهکارهای رفع آن

آب و خاک شور برای درخت پسته و راهکارهای رفع آن
فهرست آنچه در این مطلب می خوانید: پنهان

خاک و آب شور مسئله ای حیاتی در کشاورزی

آب و خاک شور برای پسته یک مسئله مهم و حیاتی است. اگر خاک شما از میزان شوری بالایی برخوردار باشد، گیاهانی که در آن رشد می کنند. مانند خاک های عادی عملکرد خوبی نخواهند داشت. اگر بذری جوانه بزند ضعیف خواهد بود و گیاهان به آرامی رشد می کنند و از رشد می افتند. اگر غلظت شوری به اندازه کافی زیاد باشد، هر چقدر به آن ها آب دهید، گیاهان پژمرده می شوند و می میرند.

از مدت ها قبل شوری آب در بسیاری از مناطق به عنوان یک مشکل شناخته شده است و بسیاری از کشاورزان مجبور به استفاده از آبیاری با آب بی کیفیت هستند. اگر مجبورید از آب شور برای آبیاری استفاده کنید، باید بدانید که شوری چگونه بر محصول تأثیر می گذارد.

شما باید سطح شوری را به طور مداوم کنترل کنید تا اطمینان حاصل شود که در محدوده قابل قبول باقی می ماند و شما باید آماده پذیرش بازده کمتر از حد متوسط ​​باشید.

خاک و آب شور مسئله ای حیاتی در کشاورزی

اصلاح مشکل شوری با انجام آزمایش آب و خاک

آزمایش روتین خاک و آب می تواند سطح شوری خاک و آب آبیاری شما را شناسایی کند و اقداماتی را نشان می دهد که می توانید برای اصلاح مشکل خاص شوری انجام دهید. در این مقاله به بررسی آب و خاک شور برای پسته و راهکارهای رفع آن پرداخته می شود.

اشتباه رایج در رابطه با شوری و نمک

اصطلاحات نمک و شوری گاهی اوقات به اشتباه به جای هم استفاده می شوند. نمک به سادگی یک ماده معدنی غیر آلی است که می تواند در آب حل شود.

بسیاری از افراد نمک را با کلرید سدیم (نمک خوراکی) مرتبط می دانند. در حقیقت، نمک هایی که هم روی آب های سطحی و هم روی آب های زیرزمینی تأثیر می گذارند اغلب ترکیبی از سدیم، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، کلریدها، نیترات ها، سولفات ها، بی کربنات ها و کربنات ها هستند.

این نمک ها اغلب از پوسته زمین نشات می گیرند. آن ها همچنین می توانند در اثر هوازدگی حاصل شوند، که در آن مقدار کمی سنگ و دیگر رسوبات با گذشت زمان حل شده و توسط آب منتقل می شوند. این هوازدگی آهسته ممکن است باعث جمع شدن نمک ها در آب های سطحی و زیرزمینی شود.

رواناب سطحی این نمک های محلول را به اقیانوس ها و دریاچه های ما هدایت می کنند. کودها و اصلاحات آلی نیز نمک هایی را به خاک اضافه می کنند.

معرفی خاک های شور (Saline Soil)

خاک شور به طور کلی به خاک هایی گفته می شود که مقادیر نمک های خنثی در آن سبب اختلال در رشد گیاه می شود. خاک های شور حاوی نمک های محلول برای صدمه زدن به گیاهان هستند. مشخصه آن ها با پوسته های سفید یا قهوه ای بسیار روشن در سطح خاک است.

خاک های شور معمولاً دارای هدایت الکتریکی (EC) بیش از 4 دسی زیمنس بر متر و نسبت جذب سدیم (SAR) خاک کمتر از 15 می باشد.

PH خاک های شور به طور کلی زیر 8.5 است. محدوده مطلوب طبیعی 6 تا 7 است. شسته شدن نمک ها از این نوع خاک بسیار ساده است ولی این شستشو منجر به افزایش PH خاک های شور نمی شود.

نمکی که به طور کلی در خاک های شور یافت می شود شامل NaCl (نمک خوراکی)، CaCl2 ،CaSO4 (گچ)، سولفات منیزیم، کلرید پتاسیم و سولفات سدیم است.

خاک شور برای پسته

معرفی خاک های سدیمی (Sodic Soil)

خاک های سدیمی نمک های محلول کمی دارند اما سدیم قابل تعویض نسبتاً زیاد است. هدایت الکتریکی (EC) عصاره اشباع کمتر از 4 دسی زیمنس بر متر و نسبت جذب سدیم (SAR) بیش از 15 درصد است. خاک های سدیمی به دلیل غلظت بالای سدیم، که ممکن است باعث مشکلات ریشه زایی گیاه شود، و به دلیل pH بالای آن ها (pH بالای 10) برای بسیاری از گیاهان نامناسب است.

سطوح بالای سدیم هم ترکیب شیمیایی و هم ترکیبات فیزیکی رس های خاک را مختل می کند. در نتیجه سطح خاک نفوذ پذیری کمی در برابر هوا، باران و آب آبیاری دارد. خاک مرطوب چسبناک است، اما پس از خشک شدن باعث تشکیل کلوخ و پوسته های سخت می شود. این پدیده ممکن است در خاک های بسیار شنی رخ ندهد، زیرا فاقد رس می باشند.

سدیم بالا در این خاک ها منجر به حل هوموس خاک و انتقال آن ها به سطح خاک می شود. بنابراین سطح خاک به رنگ تیره تغییر رنگ می دهد. خاک های سدیمی خطرناک ترین نوع خاک هستند که اصلاح و نگهداری آن ها هزینه بالایی دارد. در این نوع خاک فقط گیاهانی که در pH بالا مقاوم می باشند، رشد می کنند.

معرفی خاک های شور و سدیمی (Saline-Sodic Soil)

خاک های شور_سدیمی ویژگی های خاک شور و خاک سدیمی را دارا می باشند. با این تفاوت که غلظت نمک های سدیم نسبت به نمک های کلسیم و منیزیم به طور قابل توجهی بالاتر است. خاک های شور و سدیمی معمولاً دارای هدایت الکتریکی (EC) کمتر از 4 دسی زیمنس بر متر هستند و pH به طور کلی زیر 8.5 است. نسبت جذب سدیم (SAR) بیش از 15 درصد است. CEC اندازه گیری ظرفیت خاک برای نگهداری کاتیون ها، یعنی کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم، هیدروژن و آلومینیوم است. هرچه CEC بالاتر باشد، حذف و اصلاح نمک مشکل تر خواهد بود.

خاک شور و سدیمی برای پسته

معرفی آب شور (salty water)

نمک های موجود در آب آبیاری عمدتاً نمک معمولی (کلرید سدیم)، بی کربنات های کلسیم و منیزیم، کلریدها و سولفات ها هستند. عملکرد محصول می تواند به طور قابل توجهی قبل از آشکار شدن علائم ناشی از آسیب شوری کاهش یابد.

اولین نشانه شوری معمولاً متوقف شدن رشد است، برگ های گیاه اغلب دارای رنگ سبز مایل به آبی هستند. با افزایش سطح نمک در خاک به میزان سمی تر، سوزش در نوک و لبه های برگ های مسن رخ می دهد. برگ ریخته و می میرد و سرانجام منجر به مرگ گیاه می شود. در موارد دیگر، جوان ترین برگ ها ممکن است زرد به نظر برسند، یا محصول علائم پژمردگی را نشان دهد، حتی اگر خاک به اندازه کافی مرطوب به نظر برسد.

آب شور در کشاورزی به معنی وجود هر عنصر شیمیایی به غیر از آب خالص است. بنابراین به جز آب مقطر که فقط از مولکول های آب تشکیل شده، تمامی آب های آبیاری در کشاورزی در گروه آب های شور با درجات متفاوت قرار می گیرند. این جمله به این معناست که با توجه به میزان املاح موجود در آب، درجه شوری آب متفاوت می باشد.

اثر آب و خاک شور بر گیاهان در کشاورزی

خاک شور و اثر آن بر گیاهان کشت شده

با شورتر شدن خاک، گیاهان قادر به جذب مقدار آب از خاک نیستند. دلیل آن این است که ریشه های گیاه حاوی غلظت های مختلفی از یون ها (نمک ها) هستند که جریان طبیعی آب را از خاک به ریشه های گیاه ایجاد می کنند.

هرچه میزان شوری خاک به ریشه نزدیک تر می شود، آب کمتر به ریشه وارد می شود. در حقیقت هنگامی که میزان شوری خاک به اندازه کافی بالا باشد، آب به داخل خاک جذب می شود. در این صورت گیاهان قادر به جذب آب کافی برای رشد نیستند و این نوعی پیامد محسوب می شود.

هر گونه گیاهی به طور طبیعی دارای مقادیر مختلف نمک ریشه است. به همین دلیل است که بعضی از گیاهان می توانند به رشد خود ادامه دهند و در برابر شوری خاک مقاومت کنند و برخی گیاهان دیگر از بین بروند. اگر غلظت شوری در خاک به اندازه کافی زیاد باشد، گیاه بدون توجه به مقدار آب مصرفی پژمرده می شود و می میرد. خاک هایی که به طور طبیعی دارای نمک های محلول هستند، معمولاً در مناطق خشک یا نیمه خشک یافت می شوند. تجمع نمک ها در این مناطق به دلیل عدم وجود میزان بارندگی کافی برای حل آن ها و خارج شدن از منطقه ریشه است.

آب شور و اثر آن بر گیاهان کشت شده

منبع عمده مشکلات شوری معمولاً آب آبیاری است. این یک روند تدریجی است. خوشبختانه گیاهان نمک های زیادی را به صورت مواد مغذی جذب می کنند. اما وقتی مقدار بیشتری نمک به خاک اضافه شود، گیاهان در نهایت تحت تأثیر قرار می گیرند. در بعضی از خاک ها، آبیاری و آب باران در خاک حرکت کرده تا شوری از آن خارج شود. شستشو هنگامی رخ می دهد که آب موادی مانند نمک ها یا مواد آلی را از خاک به سمت پایین حرکت دهد.

در مناطقی که دارای آب کم عمق هستند، آب حاوی نمک های محلول ممکن است به سمت بالا در منطقه ریشه حرکت کند. این امر با عمل مویرگی اتفاق می افتد، جایی که تبخیر به عنوان مکش آب از طریق خاک انجام می شود. خاک رسی و سنگین بافت آب را از دورترین فاصله جذب می کند. در خاک های با بافت متوسط ​​حرکت کمتر و حداقل مقدار جذب و حرکت آب در خاک های شنی و سبک بافت است.

اثر آب و خاک شور بر گیاهان در کشاورزی

درخت پسته، گیاهی مقاوم در مناطق گرم، خشک و کویری

شرایط آب و هوایی برای کشت پسته

درخت پسته در آب و هوای گرم و خشک رشد خوبی دارد. رشد و عملکرد پسته در مناطقی که تابستان های گرم، خشک و طولانی و همچنین زمستان های سرد و خشک دارند بسیار خوب است.

بافت و عمق مناسب خاک برای کشت درخت پسته

درختان پسته در خاک عمیق و با بافت سبک تا متوسط (خاک شنی لومی) عملکرد خوبی خواهند داشت. خاک با بافت سنگین و رسی به دلیل نگهداری مقدار زیادی رطوبت به مدت زیاد مناسب کشت پسته نمی باشند. در صورتی که خاک سنگین بافت باشد، بهتر است مقداری شن به عمق 1 تا 2 متر جهت زهکش به زمین اضافه شود. درخت پسته به دلیل ریشه محوری و عمیقی که دارد باید حداقل 2 متر خاک زهکش شده در اختیار داشته باشد. در صورتی که عمق خاک کم باشد رشد و باردهی درختان کاهش می یابد.

کشت درخت پسته در شرایط شور

پسته یکی از گیاهان مقاوم به شرایط خشکی و کم آبی است. همچنین می تواند شوری آب و خاک را نیز در مناطق گرم و خشک تحمل کند. درخت پسته نسبتاً به شوری آب و خاک مقاوم است و می تواند این شرایط را تحمل کند. اگر قرار بر این است که درخت پسته در زمین های شور یا شور_سدیمی کشت شود، باید نوارهایی به عرض حدود 1 متر و عمق مناسب حفر کرده و نهال پسته در آن کشت شود.

در فصل رشد عواملی مانند باد شدید، رطوبت هوا و خاک، برف و باران، سرمای بهاره و حتی گرمای بیش از حد می توانند روی تولید محصول اثر نامطلوبی گذاشته و منجر به کاهش عملکرد شوند. هر چند درخت پسته به خشکی و شوری آب مقاوم است، اما آبیاری با آب شور یک مسئله بسیار مهم و البته یک مشکل اساسی در مناطق خشک می باشد. درخت پسته نسبت به سایر درختان با چنین شرایطی سازگار است و می تواند در خاک و آب شور رشد کند.

مطالعات انجام شده در ایران و آمریکا نشان داد پسته بدون هیچ گونه کاهش محصول می تواند با شوری 8 دسی زیمنس بر متر (حتی شوری 12 دسی زیمنس بر متر) آبیاری شود. این مطالعات نشان داد محصول درخت پسته در شوری 18 دسی زیمنس بر متر به صفر خواهد رسید اما منجر به مرگ درخت نمی شود.

تغییر روش آبیاری درختان پسته در اراضی شور

علائم شوری در درخت پسته

همان طور که گفته شد، درخت پسته یک گیاه مقاوم به شوری و خشکی می باشد. برخی به اشتباه تصور می کنند که درخت پسته را باید با آب شور آبیاری کرد. هر چه میزان شوری آب و خاک برای پسته کمتر باشد، هزینه تولید کاهش و عملکرد افزایش می یابد. در برخی موارد آبیاری با آب شور کمتر از 8 دسی زیمنس بر متر موجب بروز علائم روی درخت می شود.

شوری به شکل های مختلف روی درخت پسته تاثیر می گذارد. از جمله این علائم عبارتند از:

  • ریز برگی و رشد محدود شاخه
  • خشک شدن حاشیه برگ و سپس خشک شدن کامل آن و ریزش برگ
  • خروج شیره از انتهای پسته و سپس سیاه شدن کل میوه
  • تراوش شیره از تنه درخت پسته
  • تاخیر در گلدهی و میوه دهی
  • افزایش درصد پوکی پسته

تغییر روش آبیاری درختان پسته در اراضی شور

یکی از راه های رفع شوری در باغات پسته تغییر روش آبیاری در اراضی شور است. همچنین بنا به دلایل مختلف از جمله کاهش مصرف آب، روش های آبیاری تحت فشار بهتر است روش های آبیاری در اراضی شور به صورت نوین انجام شود. در ادامه نحوه تغییر روش آبیاری در تنش شوری بیان می شود.

  1. تبدیل روش آبیاری کرتی به بابلر
  2. تبدیل روش آبیاری جوی و پشته ای به قطره ای
  3. تغییر مسیر آبیاری در روش جوی و پشته ای

تغییر روش آبیاری درختان پسته در اراضی شور

روش های به زراعی جهت کاهش تنش شوری در زمین های کشاورزی

اصلاح ساختار خاک در اراضی شور

اگرچه ممکن است درخت پسته در چند سال اول در pH بالا رشد مطلوبی داشته باشد، اما پس از وارد شدن به مرحله باردهی به تدریج رشد درخت کم می شود. بنابراین باید تغذیه درخت را با برنامه مشخص تامین کرد.

1.افزایش تدریجی مواد آلی

  • کود سبز:

توصیه می شود بعد از برداشت پسته در مسیر آبیاری درختان مقداری جو کشت شود. سپس با استفاده از نزولات آسمانی یا یک تا دو نوبت آبیاری سبز می شوند. سرانجام وقتی به مرحله رشد ساقه رسیدند، با شخم به خاک برگردانده می شوند.

  • علف های هرز:

پوشش علف های هرز در سطح باغ می توانند از تبخیر آب از سطح خاک به مقدار زیادی جلوگیری کند. همچنین با برگرداندن آن ها داخل خاک موجب افزایش مواد آلی می گردند.

  • کودهای حیوانی:

بهتر است برای اصلاح خاک به ترتیب از کودهای گاوی و گوسفندی استفاده شود. کودهای مرغی نقشی در اصلاح خاک ندارند. دقت کنید که از مصرف کودهای حیوانی به صورت خام و نپوسیده خودداری کنید، زیرا می توانند به گیاهان آسیب برسانند.

2.استفاده از گچ در کنار درختان پسته

جهت بهبود ساختمان خاک لازم است در فصل خواب درخت، به میزان لازم گچ در سطح خاک پخش شده و آبیاری به صورت سنگین انجام شود.کلسیم به تدریج جایگزین سدیم شده و نفوذپذیری خاک را افزایش می دهد. مقدار گچ افزوده باید بر اساس آزمون خاک و مقدار سدیم خاک باشد.

استفاده از گچ در کنار درختان پسته

3.جمع آوری املاح از سطح خاک

همیشه املاحی مانند سدیم (مضرترین عنصر خاک) روی سطح خاک تجمع می یابند. سطح خاک محتوی سدیم، بسیار نرم است و خیلی راحت می توان آن ها را از سطح خاک جدا کرده و به بیرون از باغ انتقال داد. بهتر است هر سال و حداقل در دو نوبت انجام شود. این روش نسبت به سایر روش ها مقرون به صرفه می باشد.

4.استفاده از ماسه بادی

افزودن ماسه بادی به خاک های رسی و سنگین موجب بهبود وضعیت بافت خاک می شود. همچنین نفوذ آب، هوا و ریشه به خاک را فراهم می کند. در خاک هایی که pH بالا است، پس از هر بار آبیاری سطح خاک سله بسته و ترک می خورد.

با سله بستن خاک، تبخیر آب از سطح خاک انجام می شود که می تواند به ریشه های سطحی نیز آسیب وارد کند. در اثر حرکت آب به سطح خاک، شوری به ویژه عنصر سدیم به لایه های بالایی خاک منتقل می شود. بنابراین با افزودن ماسه بادی می توان جلوی این خسارات را گرفت.

5.انجام شخم سطحی در خاک

یکی از روش های موثر و کم هزینه برای کاهش شوری، شخم لایه های سطحی خاک است. توصیه می شود در ماه های گرم سال (تیر و مرداد) بعد از آبیاری، با استفاده از رتیواتور مناسب در زمین کشاورزی شخم سطحی انجام شود. این عمل سله های سطح خاک را پوشانده و از تبخیر آب و همچنین صعود نمک به سطح خاک جلوگیری می کند.

6.افزودن کاه و کلش به سطح خاک

گیاه جو به دلیل تحمل شرایط شوری، می تواند به عنوان کود سبز عمل کند. همچنین پس از برداشت محصول، کاه و کلش آن با شخم سطحی در لایه های سطحی قرار می گیرند. این عمل هم موجب افزایش مواد آلی خاک شده و هم مانند مالچ عمل می کند که می تواند رطوبت خاک را محفوظ نگه دارد.

افزودن کاه و کلش به سطح خاک

7.حفر کانال یا چالکود کنار درخت پسته

افزودن کودهای حیوانی و شیمیایی در سطح خاک نقش چندانی در تغذیه و اصلاح خاک ندارد، زیرا بیشتر عناصر از جمله فسفر کم تحرک بوده و به لایه های عمقی خاک و ناحیه ریشه منتقل نمی شوند. بنابراین در صورتی که خاک شور و pH بالا باشد لازم است از حفر کانال یا چالکود با کمک چاله زن برای افزودن کود مورد نظر استفاده کرد.

حفر کانال یا چالکود کنار درخت پسته

8.آبشویی سنگین زمستانه باغات پسته

طبق پژوهش های انجام شده در موسسه تحقیقات پسته، آبیاری زمستانه که درختان در خواب زمستانه به سر می برند، الزامی نیست.

در صورتی که منطقه کشت پسته از آب و خاک شور رنج می برند، آبیاری زمستانه یکی از روش های کاهش تنش شوری می باشد. به همین منظور آبیاری سنگین در فصل زمستان در دوره خواب گیاه پس از عملیات کوددهی زمستانه به صورت چالکود جهت آبشویی و کاهش شوری خاک انجام می شود.

 

 

 

 

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه

برگرفته از: www.agrilifeextension.tamu.edu

 

اینستاگرام
تلگرام
آپارات
ایتا
روبیکا
0 0 رای ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest

0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
0
دوست داریم نظرتونو بدونیم، لطفا دیدگاهی بنویس برامون!x