دلیل کاشت و پرورش درخت پسته
درخت پسته به دلیل سودآوری در صنعت اقتصادی یکی از مهمترین محصولات کشاورزی به شمار می آید. پسته یک درخت نیمه گرمسیری بوده که قادر است دما های 45+ درجه سانتیگراد و 25- درجه سانتیگراد را تحمل کند و همچنین، در سن 5 الی 9 سالگی به بار بنشیند. پسته این درخت مقاوم نسبت به کم آبی، خشکی و شوری بسیار مقاوم است اما، در بعضی از مواقع باغداران در کاشت و پرورش آن دچار مشکل می شوند مانند، سیاه شدن تنه درختان پسته. ما قصد داریم در این مقاله علت سیاه شدن تنه درختان پسته را بررسی کنیم.
علت سیاه شدن تنه درختان پسته
به نظر می رسد در میان تمام عواملی که باعث سیاهی تنه درختان پسته می شوند بیماری سرخشکیدگی یکی از مهم ترین آن ها باشد. زمانی که درختان از تغذیه و آبیاری مناسبی برخوردار نباشند شاخ و برگ های تولید شده هم مقاومت کافی را دارا نیستند در نتیجه زمانی که در معرض آفتاب قرار می گیرند باعث ایجاد سوختگی در تنه درخت می شود. این سوختگی اول با رنگ قرمز خودش را نشان می دهد که به مرور به همراه حمله قارچ ها منجر به سیاه شدن تنه درخت می شود.
آفت شپشک
شپشک ها این آفات ریز جثه و مکنده دارای بیش از 11 گونه اند که دارای حرکاتی خیلی آهسته و حتی بدون حرکت هستند. این حشرات به دو دسته نرم تن و سپرداران تقسیم می شوند. و هر کدام از این دسته ها از دو گونه مهم تشکیل شده اند که یکی از عوامل سیاهی تنه درختان پسته محسوب می شوند. در ادامه مقاله به صورت جزئی به بررسی آنها می پردازیم.
دسته | گونه |
سپرداران (Diaspididae) | سپردار واوی پسته
سپردار تنه درختان پسته |
نرم تن (Coccidae) | شپشک نخودی
بالشتک پسته (شپشک آرد آلود) |
شپشکهای سپرداران (Diaspididae)
شکل ظاهری حشره ماده در این نوع شپشک ها به گونه ای است که قسمت های سر، سینه و شکم به هم متصل شده اند به شکلی که به هم جوش خورده و یک بدن کیسه ای پهن به صورت گرد یا بیضی و کشیده دارد. شپشک های سپردار دارای دو گونه سپردار واوی پسته و سپردار تنه درختان پسته هستند.
شپشک سپردار واوی پسته
روی بدن این حشره برجستگی واو مانندی (شکل حرف واو) وجود دارد. این آفت در طول زمستان زیر سپر خود قرار می گیرد و اواخر اسفند ماه و اوایل فروردین ماه زمان تخم گذاری آنها است و در اواخر فروردین ماه پوره سن های نوع 1 از تخم ها بیرون می آیند و ایجاد خسارت می کنند.
نحوه ایجاد خسارت: نسل اول این آفت به صورت پوره های متحرک سن نوع 1 بوده که از سرشاخه های تازه و برگ ها تغذیه می کند. در نسل دوم حشره دارای سپری محکم و واو شکل است. این آفت با تغذیه از شیره گیاهی منجر به کاهش محصول، تغییر رنگ برگ ها، پوکی دانه های پسته، خشکیدگی سرشاخه ها و در نهایت سیاه شدن تنه درخت می شود.
شپشک سپردار تنه درخت
این حشره به نام شپشک کنده ای نیز معروف است که به اندازه سر سنجاق بوده و دارای سپری گرد و قهوه ای رنگ است. این آفت زمستان را در زیر سپر خود می گذراند و فروردین ماه و اوایل بهار زمان تخم گذاری آن است.
نحوه ایجاد خسارت:پره های متحرک سن نوع 1 از اوایل فروردین ماه تا اوایل اردیبهشت ماه ظاهر می شوند. این آفت با تغذیه شیره گیاهی از شاخه های قطور و تنه اصلی و نشر بزاق خود به داخل بافت های گیاهی سبب پوک شدن دانه های پسته، ضعف درخت، خندان نشدن پسته، خشک شدن سرشاخه ها و سیاه شدن تنه درخت پسته می شود.
شپشک نخودی پسته
این آفت دارای پوششی موم مانند، قرمز رنگ، بیضی شکل و محدب است (به شکل نخود). این حشره در دسته شپشکهای نرم تن قرار گرفته است که به اسم شپشک نرم تن پسته نیز مشهور است. محل قرارگیری این آفت بر روی سرشاخه ها و تنه درختان پسته است.
نحوه ایجاد خسارت: شپشک نخودی پسته با تغذیه از شیره گیاهی و ترشح عسلک باعث ضعف درخت، جذب گردوغبار بر روی برگ ها، شاخه ها و تنه و همچنین ایجاد سیاهی بر روی درخت پسته می شود و در نهایت تنفس درخت را کند و دچار مشکل می کند.
شپشک آردآلود
این حشره به دلیل ترشح کیسه ای مومی و سفید رنگ به شپشک آردآلود معروف است. این آفت در فصل بهار با تغذیه از شیره گیاهی باعث ایجاد خسارت به درخت پسته می شود. میزان خسارات ایجاد شده توسط شپشک ها در باغات پسته زیاد نیست با این حال می توان به دو روش بیولوژیکی و شیمیایی آن ها را از بین برد.
روش بیولوژیکی: این روش به صورت طبیعی و توسط عوامل کنترل کننده طبیعی مانند زنبور های پارازیتوئید، تریپس ها، کنه های شکاری، کفشدوزک ها، سوسک های شکاری و بالتوری ها کنترل می شوند.
روش های شیمیایی:
مرحله اول: استفاده از سم دیازینون به میزان ۰/۱ در هزار همراه با ۰ تا ۷ لیتر روغن ولک و حتی می توانید از از سم اتیون ۲ در هزار به همراه ۰ تا ۷ لیتر روغن ولک نیز استفاده کنید. بهترین زمان استفاده از این سموم اواخر زمستان قبل از باز شدن جوانه ها است.
مرحله دوم: در این مرحله بهتر است مبارزه با آفت را از اواخر فروردین ماه و اوایل اردیبهشت ماه آغاز کنید. برای مبارزه با آفت از ۰/۱ در هزار سم دیازینون یا از ۲ در هزار سم اتیون استفاده می شود.
مرحله سوم: این روش مختص مبارزه با شپشک نخودی است که از سموم اتیون به میزان ۲ در هزار همراه با ۱۰ الی ۲۲ لیتر روغن ولک و یا سم دیازینون به مقدار ۰/۱ در هزار استفاده می شود.
کمبود عناصر
درختان پسته برای داشتن رشد و محصول دهی نیازمند وجود عناصر معدنی و غیر معدنی مانند نیتروژن ، فسفر ، پتاسیم ، کلسیم ، منیزیم ، گوگرد ، بور ، کلر ، آهن ، منگنز ، روی ، مس ، مولیبدن، نیکل و سه عنصر غیر معدنی کربن، هیدروژن و اکسیژن هستند. عناصر موجود با توجه به میزان غلظت خود در بافت های گیاهی به دو دسته ماکرو (کلان) و میکرو (ریز مغذی) تقسیم می شوند. در صورت کمبود این عناصر خساراتی مانند سیاه شدن تنه درختان پسته برای باغات پسته را به دنبال دارند.
تنش شوری
شوری در باغات پسته یکی از مهم ترین تنش های خسارت زا است. و همچنین عامل اصلی کم کردن عملکرد پسته است. شما با دانستن اینکه تجمع کدام املاح باعث بالا رفتن شوری خاک شده است راحت تر می توانید برای برطرف کردن آن اقدام کنید. در ضمن، فیزیولوژی درخت پسته به گونه ای است که می تواند شوری را تا 8 ds/m تحمل کند. در بعضی از مواقع میزان سدیم و کلر آب و خاک به قدری زیاد می شود که موجب تراوش شیره گیاه از تنه درخت پسته به بیرون شده و به مرور زمان باعث سیاهی تنه درخت می شود.
بیماری گموز پسته
گموز پسته یا پوسیدگی ریشه یا طوقه یک بیماری شایع در باغات پسته است. عامل این بیماری وجود قارچی به نام فیتوفترا بوده که به پوسیدگی فیتوفتورایی نیز مشهور است. این بیماری باعث ترشح شیره سیاه و صمغ از قسمت چوب و پوست شده و در نهایت منجر به سیاه شدن تنه درختان پسته می شود و همچنین در بسیاری از موارد سبب قهوه ای شدن بافت سطحی پوست و چوب می شود.
روش بیولوژیکی برای مقابله با بیماری گموز
- استفاده از ارقام مقاوم
- قرار گرفتن طوقه درخت خارج از خاک
- آبیاری جداگانه کرت ها
- استفاده از آبیاری تحت فشار
- عدم برخورد آب آبیاری شیرین با تنه درختان
روش شیمیایی برای مقابله با بیماری گموز
برای مبارزه با این بیماری می توانید از قارچ کش الیت استفاده کنید. این محصول با خاصیت فعال کنندگی مکانیسم دفاعی گیاه منجر به کاهش گموز و همچنین پاتوژن ها و سایر بیماری های دیگر می شود. قارچ کش الیت را میتوانید در اواسط و اواخر اردیبهشت ماه به میزان 2.5 در هزار محلول پاشی کنید. در بعضی از مواقع بیماری گموز شدید می شود بنابراین توصیه می شود با استفاده از یک سری دستگاه های مخصوص قارچ کش را به تنه درختان تزریق کنید.