در دنیای گیاهان، بسیاری از نام‌ها و عبارات وجود دارد که گاهی اوقات ممکن است موجب سردرگمی شوند. یکی از این موارد، تفاوت بزرک و کتان است.
کتان، گیاهی است با تاریخچه‌ای طولانی در استفاده‌های صنعتی و درمانی و بزرک، تخم این گیاه معروف است که در بسیاری از فرهنگ‌ها به‌عنوان یک مکمل غذایی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در این مقاله، قصد داریم به بررسی گیاه کتان و تخم آن‌که بزرک نام دارد بپردازیم.
ما به خواص این گیاه و نحوه استفاده از آن خواهیم پرداخت. از خواص درمانی تا نحوه مصرف در رژیم غذایی، همه و همه در این مقاله موردبررسی قرار خواهند گرفت.
امیدواریم که بامطالعه این مقاله، شما نیز بتوانید فهم عمیق‌تری نسبت به تفاوت بزرک و کتان و نحوه استفاده از آن‌ها در زندگی روزمره خود داشته باشید.
تفاوت بزرک و کتان
وقتی صحبت از تفاوت بزرک و کتان می‌شود، بسیاری از مردم این دو را به‌عنوان دو مواد متفاوت در نظر می‌گیرند.
اما حقیقت چیست؟ بزرک درواقع تخم گیاه کتان است. کتان یک گیاه با ساقه‌های بلند و گل‌های زیبا است که در بسیاری از مناطق جهان رشد می‌کند؛ اما وقتی این گیاه به بلوغ می‌رسد و میوه می‌دهد، تخم‌هایی تولید می‌کند که به آن‌ها بزرک گفته می‌شود.
این تخم‌ها که به‌طور گسترده‌ای در آشپزی و طب سنتی استفاده میشوند، خواص زیادی دارند و می‌توانند به‌صورت خام یا پردازش شده مصرف شوند.
بنابراین، وقتی از بزرک یا کتان صحبت می‌شود، تفاوتشان این است که بدانیم دقیقاً منظور کدام بخش از گیاه است.
در قسمت بعدی از این مقاله به معرفی گیاه کتان می‌پردازیم تا شما با این گیاه بیش‌تر آشنا شوید.
معرفی گیاه کتان
کتان گیاهی است با گونه های مختلف که در این مقاله به معرفی و خواص و کاربرد کتان و بزرک (تخم کتان) می پردازیم.
در ادامه برای آشنایی بیش‌تر با این گیاه توضیحاتی را آورده‌ایم که به شما در شناخت بیش‌تر این گیاه کمک خواهد کرد.
نام دیگر بذر کتان
در کتب طب سنتی نام این گیاه «کتّان» و تخم آن را «بَزرَک» می‌نامند.
به فرانسوی Lin ordinaire و به انگلیسی Line و Flax و Common flax گفته می شود. و تخم آن را Linseed نامند.
کتان گیاهی است از خانواده Linaceac با نام علمی Linum usitatissimum.
درخت کتان
این درخت، گیاهی علفی و یک‌ساله است که با زیبایی خاص خود جلب‌توجه می‌کند. برگ‌های آن به رنگ سبز تیره، باریک و دراز می‌باشد، اما باوجود ظاهر ظریف و نازکشان، ریشه‌بندی ضعیفی دارند.
ساقه‌های این گیاه بین 12 تا 60 سانتی‌متر ارتفاع دارند. تفاوت بزرک و کتان با سایر گیاهان در الیاف نساجی است که در بین پوسته و قسمت چوبی ساقه‌اش قرار دارد.
این الیاف باارزش برای صنعت نساجی استخراج می‌شود و پارچه‌های معروف کتانی را با آن می‌سازند.
گل‌های آن نیز با رنگ‌های سفید یا آبی خود چشم‌نواز هستند و میوه‌اش به شکل کپسول است که درون آن ده تخم قهوه‌ای مایل به زرد پنهان شده‌اند.
این گیاه با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، نه‌تنها درزمینه‌ی زراعت و صنعت بلکه به‌عنوان یک گیاه زینتی نیز موردتوجه قرارگرفته است.
محل رویش کتان
این گیاه در مناطق معتدل اروپا و آسیا و در ایران در آذربایجان اطراف تبریز، بندر عباس، آبادان، لار و بلوچستان به طور خودرو می روید.
چگونگی تکثیر کتان
تکثیر این گیاه با کاشت بذر آن مستقیماً در مزرعه اصلی صورت می گیرد. معمولاً در شرایط اقلیمی ایران بذر آن را در فروردین ماه می کارند.
در ادامه مقاله با خواص این گیاه آشنا شوید.
خواص کتان
این گیاه طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت سرد و خشک است. پوشیدن لباسی که پارچه اش با الیاف کتان باشد، بدن را خنک می کند و موجب کاهش عرق می شود.
خواص این گیاه متعدد است. این دانه ملیّن مزاج و نرم کننده سینه است زیرا لعاب فراوانی دارد.
ضماد آرد آن با تخم اسپرزه برای تسکین درد مفاصل، سیاتیک و نقرس نافع است. اگر قطره لعاب این دانه را در چشم بریزند، سرخی چشم را رفع می کند.
تخم این گیاه، که به نام بزرک نیز شناخته می‌شود، منبع غنی آلفا اسیدلینولنیک (ALA) است. ALA یک نوع اسید چرب امگا ۳ گیاهی به شمار می‌رود و یکی از دو اسید چرب ضروری است که باید از طریق مواد غذایی به بدن تأمین شود، زیرا بدن قادر به تولید آن نیست.
بر اساس مطالعات انجام شده روی حیوانات، آلفا اسیدلینولنیک موجود در تخم این گیاه می‌تواند از جمع شدن کلسترول در رگ‌های خونی قلب جلوگیری کند، التهاب شریان‌ها را کاهش دهد و حتی رشد تومور را محدود کند.
تفاوت بزرک و کتان در این است که هر دو به یک گیاه اشاره دارند، اما بزرک به تخم‌های آن اشاره دارد که حاوی این خواص مفید است. استفاده منظم از این دانه مانند انار، پسته و انجیر می‌تواند به بهبود سلامت قلب و کاهش خطر بسیاری از بیماری‌ها کمک کند.
چند مورد دیگر از خواص این گیاه به شرح زیر است:
- منبع غنی از امگا-۳ :این گیاه منبع غنی از آلفا اسیدلینولنیک (ALA) است، یک نوع اسید چرب امگا ۳ گیاهی. این اسید چرب برای بدن ضروری است و باید از طریق مواد غذایی تأمین شود.
- کاهش کلسترول:مطالعات نشان داده‌اند که ALA موجود در گیاه می‌تواند از جمع شدن کلسترول در رگ‌های خونی قلب جلوگیری کند.
- ضدالتهاب:این گیاه می‌تواند التهاب شریان‌ها را کاهش دهد، که این خاصیت به کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
- محافظت در برابر تومورها:برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف این دانه می‌تواند رشد تومور را کم کند.
- افزایش احساس سیری:بذر این گیاه می‌تواند به افزایش احساس سیری کمک کند، که این خاصیت می‌تواند در برنامه‌های کاهش وزن مفید باشد.
- بهبود عملکرد هضم:این گیاه به بهبودی هضم غذاها کمک می‌کند و می‌تواند در موارد یبوست مفید باشد.
- خواص و کاربرد روغن بزرک:روغن این گیاه دارای لینولئیک اسید است و لذا در استعمال خارجی برای رفع ناراحتی های پوستی نظیر اگزما و خشکی پوست بدن اثر مفید دارد.
خواص بزرک برای رحم
بزرک که درواقع تخم گیاه کتان است، ازجمله مواد طبیعی است که به دلیل خواص متعددی که دارد، موردتوجه قرارگرفته است. این تخم‌ها حاوی موادی هستند که می‌توانند بر تعادل هورمونی تأثیر بگذارند و به کاهش التهابات کمک کنند. این خصوصیت‌ها می‌توانند در کاهش خونریزی قاعدگی مؤثر باشند.
ویتاگنوس نیز یک گیاه دارویی است که در کاهش خونریزی قاعدگی مؤثر واقع‌شده است. تفاوت بزرک با ویتاگنوس در میزان و سرعت اثرگذاری آن‌ها است. درحالی‌که بزرک در ماه اول مصرف، میزان خونریزی را تا ۶ درصد کاهش داده، ویتاگنوس این میزان را تا ۹ درصد کاهش داده است.
بااین‌وجود، استفاده مداوم از هر دو ماده نیازمند بررسی‌ها و تحقیقات بیشتری است. درنهایت، هر دو ماده با توجه به خواص خود، می‌توانند به بهبود عملکرد رحم و کاهش میزان خونریزی قاعدگی کمک کنند، اما تفاوت بزرک و ویتاگنوس در اثرات و میزان کاهش خونریزی است.
خواص گرد کتان
از گرد دانه این گیاه نیز در استعمال خارجی برای رفع التهاب پوست و زخمهای دردناک به صورت ضماد استفاده می شود.
توجه شود که گرد این دانه خیلی زود اکسیده و فاسد می شود لذا به عنوان دارو همیشه باید تازه باشد و از مصرف کهنه آن باید پرهیز کرد.
این فهرست فقط بخشی از خواص متعدد بزرک است.
مضرات و راه‌های مقابله با اثرات جانبی گیاه و تخم کتان
گیاه و تخم این گیاه، باوجود خواص مفیدی که دارند، ممکن است در برخی موارد اثرات جانبی داشته باشند:
- تأثیر بر دید: استفاده از این گیاه ممکن است بر دید چشم تأثیر منفی بگذارد. برای مقابله با این مضرات، توصیه می‌شود که با گشنیز مصرف شود.
- تأثیر بر هاضمه: کتان ممکن است بر فرآیند هضم تأثیر منفی داشته باشد. در این موارد، مصرف آن با سکنجبین می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- تأثیر بر بیضه‌ها: استفاده از این دانه ممکن است بر بیضه‌ها تأثیر منفی داشته باشد. برای جلوگیری از این مضرات، توصیه می‌شود که با عسل مصرف شود.
درنهایت، مقدار پیشنهادی برای مصرف روزانه این گیاه بین 12 تا 16 گرم است. همواره قبل از مصرف هرگونه مکمل یا گیاه دارویی، با یک متخصص مشورت کنید تا از مصرف امن و بهینه آن بهره‌برداری کنید.
کاربرد و طریقه مصرف بزرک
گل و تخم این گیاه بخصوص تخم آن که بزرک نامیده می شود، از نظر طبیعت گرم و خشک است که به شکل‌های گوناگونی استفاده می‌شود. در این قسمت با طریقه مصرف این گیاه آشنا می‌شوید.
بخور کتان: بخور دم کرده گیاه، بازکننده گرفتگی های بینی و زکام است که این از خواص و کاربرد آن می‌باشد.
گرد کتان: گرد تهیه شده از سوخته این گیاه برای خشک کردن جراحتها و قطع خونریزی و التیام آن مفید است که می‌تواند یکی از بهترین خواص و کاربرد این گیاه باشد.
ترکیب معجزه گر بزرک با عسل
بزرک و عسل، دو ماده طبیعی با خواص شگفت‌انگیز هستند که هنگام ترکیب با یکدیگر، قدرت درمانی فوق‌العاده‌ای به خود می‌گیرند.
این ترکیب برای کاهش سرفه‌های ناشی از بلغم بسیار مؤثر است و همچنین می‌تواند به پاک‌سازی و تسکین سینه کمک کند.
همچنین برای کسانی که با مشکلات کبدی یا ورم‌های مختلف مواجه هستند، این مخلوط یک راه‌حل طبیعی است.
علاوه بر این، با افزودن کمی فلفل به این مخلوط، آن را به یک مکمل طبیعی برای تقویت نیروی جنسی تبدیل کنید. در کل، این ترکیب طبیعی نه‌تنها به بهبود علائم کمک می‌کند، بلکه برای تقویت سیستم ایمنی بدن نیز مؤثر است.
سرخ شده و برشته بزرک
سرخ کردن این گیاه می‌تواند در درمان خونریزی‌های رحمی و سرفه‌های ناشی از رطوبت بسیار مؤثر باشد.
همچنین، مصرف روزانه 2 گرم از این گیاه برشته شده می‌تواند به تسکین دردهای روده، افزایش میزان ادرار و افزایش شیر برای مادران شیرده کمک کند.
این گیاه همچنین به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کند و برای درمان زخمهای کلیه و مثانه بسیار مفید است.
به‌طورکلی، بزرک یک گیاه معجزه‌آسا با خواص متنوع است که با پردازش و مصرف مناسب، می‌توان از خواص درمانی آن بهره‌برداری کرد.
آرد تازه بزرک
آرد بزرک یکی از محصولات طبیعی است که از خواص درمانی فراوانی برخوردار است.
برای استفاده از آن ترکیب 4 واحد آرد با 13 واحد آب جوش ایده‌آل است؛ اما مهم است که به سرعت از آن استفاده شود، زیرا این آرد زود فاسد می‌شود و باعث جوش‌های پوستی و اگزما خواهد شد.
برای استفاده خارجی، می‌توانید آرد این دانه را با آب سرد به حالت خمیر درآورده و با افزودن کمی حرارت، آن را روی پوست مالیده و با یک قطعه پارچه پوشانده و بر روی ناحیه موردنظر قرار دهید.
این روش به‌ویژه برای تسکین دردهای مفصلی و سیاتیک مفید است، به‌خصوص اگر با اسفرزه مخلوط شود.
طریقه مصرف بذر کتان برای لاغری شکم
بذر کتان که به نام بزرک نیز شناخته می‌شود. این بذرها با توانایی تنظیم تعادل هورمونی و کاهش التهابات، می‌توانند در کاهش وزن و به‌ویژه لاغری ناحیه شکم مؤثر باشند.
تفاوت بزرک و کتان در این است که هر دو از یک گیاه هستند، اما نام‌های مختلفی دارند و هر دو در موارد مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرند.
برای استفاده از بذر کتان به‌منظور لاغری شکم، یکی از روش‌های مؤثر مصرف نوشیدنی تهیه‌شده از این بذر است.
برای تهیه این نوشیدنی، ابتدا بذر کتان را خردکرده و با آب داغ مخلوط می‌کنیم. این نوشیدنی باعث افزایش متابولیسم بدن و احساس سیری طولانی‌مدت می‌شود، که هر دو عامل مهمی در کاهش وزن هستند. برای بهبود طعم، می‌توانید اندکی لیمو به آن اضافه کنید.
توصیه می‌شود که این نوشیدنی را روزانه دو بار مصرف کنید. اما باید به یاد داشت که فقط مصرف بذر کتان به‌تنهایی کافی نیست و باید با یک برنامه غذایی مناسب و ورزش همراه باشد تا نتایج مطلوب حاصل شود.
دم کرده گیاه بزرک
برای تهیه دم‌نوش این گیاه، 15 گرم از این دانه را با 500 گرم آب جوش و 8 گرم گرد مغز شیرین بیان مخلوط کرده و به مدت 2 ساعت دم می‌کنیم. مصرف این دم‌کرده برای شکستن سنگ‌های کلیه بسیار مؤثر است.
همچنین این دم‌کرده می‌تواند به پاک‌سازی روده‌ها و رفع مشکلات مرتبط بارحم کمک کند. برای کسانی که با ورم یا جراحات رحم مواجه هستند، نشستن در حمامی از این دم‌کرده نیز می‌تواند تأثیرات مثبتی داشته باشد.
در کل، دم‌کرده این گیاه یک راه‌حل طبیعی و مؤثر برای مقابله با مشکلات مختلف کلیه و رحم است.
سخن پایان
در این مقاله، به بررسی یکی از سؤالات پیچیده در دنیای گیاهان پرداختیم: آیا بزرک همان کتان است؟
با پیگیری تفاوت‌ها و اشتراک‌های موجود بین این دو نام، به نتیجه رسیدیم که بزرک به تخم‌های گیاه کتان اطلاق می‌شود.
این تخم‌ها که با نام بزرک نیز شناخته میشوند، خواصی ارزشمند دارند که ازجمله آن‌ها می‌توان به منبع غنی از امگا-۳، کاهش کلسترول، ضدالتهاب، محافظت در برابر تومورها، افزایش احساس سیری و بهبود عملکرد هضم اشاره کرد.
این مقاله به ما یادآوری می‌کند که اگرچه بزرک همان کتان است، تفاوت‌هایی در نام‌ها وجود دارد که می‌توانند به اطلاعات ما اضافه بکنند. با بهره‌برداری از این دانش، می‌توانیم با استفاده از خواص این دانه، به بهبود سلامتی و کیفیت زندگی‌مان بپردازیم.
بسیار سپاسگذارم بابت این مقاله ، مدتی بود داشتم دنبال می‌گشتم که تخمی که من بهش زعرک یا زعری میگیم فارسی چی اسمش ، خیلی ممنون هم از این بابت هم از بابت معرفی خود گیاه و خواص اون?
سلام
ممنون از پیام پر مهر شما
سلام.دانه سیاه بزرک هم باعث لاغری میشوند.من کاچی بزرک سیاه بااردواب وبزرک تفتداده شده درست میشودزیادمیخورم.وبزرک تفت داده شده هم میخورم.ایاچاق میکننداینهایالاغر؟