آیا تابه‌حال کلمه EC آب یا هدایت الکتریک آب را شنیده‌اید؟ کشاورزان معمولاً هنگامی‌که قصد احداث یک مزرعه یا باغ را دارند با این واژه آشنا می‌شوند. ابتدایی‌ترین سؤال دراین‌ارتباط که توسط افراد پرسیده می‌شود این است که EC آب چیست؟ روش اندازه گیری هدایت الکتریکی یا همان EC آب چگونه است؟ به چه صورتی بر روی درختان و گیاهان تأثیر می‌گذرد؟ در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان به‌طور مفصل به این پرسش‌ها پاسخ داده‌ایم. با ما همراه باشید.
EC آب چیست؟
EC آب یا هدایت الکتریکی مخفف Electrical Conductivity معیاری از توانایی آب برای هدایت جریان الکتریکی در داخل آب می‌باشد. این ویژگی با تمام غلظت عناصر یونیزه شده و املاح محلول در آب و مقدار دمایی که هنگام اندازه گیری انجام می‌شود ربط دارند.
آبی که کاملاً خالص است هدایت الکتریکی بسیار ناچیزی دارد. یون‌های محلول در آب باعث افزایش EC و رسانایی آب می‌شوند. EC آب را با دستگاهی به نام EC متر اندازه می‌گیرند. با اندازه گیری EC آب می‌توانید به کیفیت آب، طبقه‌بندی آن و تعیین میزان مواد محلول در آب پی ببرید.
ازآنجایی‌که تعیین میزان مواد محلول در آب فقط در آزمایشگاه‌ها قابل انجام است، از دستگاه‌های EC متر برای این کار استفاده می‌شود.
روش اندازه گیری هدایت الکتریکی ( EC ) آب
همان‌طور که گفتیم با اندازه گیری EC آب می‌توان به میزان املاح موجود در آب پی برد. کشاورزان و باغداران برای احداث مزرعه و باغ نیاز به دانستن میزان شوری آب دارند.
به همین دلیل لازم است روش اندازه‌گیر هدایت الکتریک آب را بدانند تا بتوانند از این طریق به میزان شوری آب آبیاری خود دست یابند. اندازه گیری هدایت الکتریکی یا همان EC آب معمولاً به دو روش قابل انجام است.
- به‌وسیله دستگاه‌های EC متر که ساده‌ترین و به‌صرفه‌ترین راه است.
- به‌وسیله آزمایشگاه‌های تخصصی جهاد کشاورزی یا آزمایشگاه‌های معتبر.
اندازه گیری EC آب به‌وسیله دستگاه‌های EC متر
این روش مقرون‌به‌صرفه ترین و ارزان‌ترین روش برای اندازه گیری EC آب است. شما تنها کاری که باید انجام دهید این است که نمونه‌ای از آب مورداستفاده در مزرعه و باغتان را به دستگاه می‌دهید و دستگاه میزان دقیق EC آب را مشخص می‌کند.
به‌وسیله آزمایشگاه‌های تخصصی جهاد کشاورزی یا آزمایشگاه‌های معتبر
برای انجام این کار شما باید در حوض و یا استخری که آب را در آن ذخیره می‌کنید نمونه‌برداری کنید. بدین‌صورت که ابتدا ظرفی یا قوطی مناسبی را انتخاب کرده و سپس آن را در داخل آب استخر فروبرده تا ظرف پر شده و نمونه به‌دست‌آمده را به آزمایشگاه‌های معتبر تحویل داده و منتظر دریافت جواب بمانید.
دستگاه اندازه گیری هدایت الکتریکی آب
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای تعیین غلظت املاح محلول در آب، اندازه گیری EC آب است. EC متر ابزاری کاربردی و یک آزمایشگاه کامل می‌باشد که برای اندازه گیری میزان ناخالصی آب طراحی‌شده است.
این دستگاه قابلیت اندازه گیری شوری آب را دارد. استفاده از این دستگاه‌ها معمولاً بسیار راحت است و نیازی به تخصص خاصی ندارد. هر چه میزان نمک‌های رسانای موجود در آب بیشتر باشد، EC آب بیشتر می‌شود.
واحد اندازه گیری EC آب
EC آب نیز مانند تمامی پارامترهای دیگر دارای واحد استاندارد است. واحد هدایت الکتریکی ویژه آب میکرو موس بر سانتی‌متر است که در سیستم SI با میکرو زیمنس بر سانتی‌متر نمایش داده می‌شود. معمولاً هنگامی‌که از واژه EC آب استفاده می‌شود منظور همان هدایت الکتریکی ویژه آب است.
EC مناسب برای خاک کشاورزی پسته
ازآنجایی‌که اندازه گیری EC آب و میزان آن رابطه مستقیمی با TDS و نمک‌های محلول در آب دارد، کشاورزان به‌منظور کنترل کیفیت آب آبیاری به آن توجه زیادی دارند. درصورتی‌که شوری آب از حدی بیشتر باشد کشاورزان نمی‌توانند در آن منطقه اقدام به احداث باغ کنند. به‌عنوان‌مثال برای احداث باغ پسته حداکثر شوری قابل قبول 8000 میکرو زیمنس بر سانتی‌متر است. البته میزان مقاومت در برابر شوری، در ارقام مختلف پسته متفاوت می باشد.
چگونه EC آب را کاهش دهیم
برای کاهش EC آب دو روش زیر پیشنهاد می‌شود:
- استفاده از دستگاه های تصفیه و آب شیرین کن صنعتی
- استفاده از ترکیبات و مواد ضد شوری
استفاده از دستگاه های تصفیه و آب شیرین کن صنعتی
دستگاه‌های تصفیه و شیرین‌کننده آب صنعتی-کشاورزی وجود دارند که می‌توان از آن‌ها برای کاهش EC آب استفاده نمود. سیستم آب شیرین کن کشاورزی باعث حذف نمک، مواد معدنی و به طور کلی ترکیباتی که باعث آلوده شدن آب می شوند، خواهد شد. آبی که توسط این سیستم تصفیه می شود استاندارد بوده و می توان از آن به طور مستقیم برای آبیاری محصولات کشاورزی استفاده نمود.
مهمترین مزیت آب شیرین کن کشاورزی کاهش غلظت کل نمک های حل شده و املاح موجود در آب است تا باغداران و کشاورزان بتوانند محصولاتی با کیفیت بالا تولید کنند.
استفاده از ترکیبات و مواد ضد شوری
فاکتور شوری (EC) خاک و آب یکی از عوامل محدود کننده رشد گیاهان به شمار می رود که با تاثیر بر شکل های شیمیایی عناصر غذایی، در جذب و توزیع عناصر درون گیاه اختلال ایجاد می کند. جهت بالا بردن کیفیت آب محلول پاشی( EC, pH و سختی آب)، جهت اصلاح آب و کاهش شوری، استفاده از مواد اصلاح کننده و ترکیبات ضد شوری توصیه می شود. در این صورت پوشش یکنواخت تری از محلول روی اندام های گیاهی قرار گرفته و همچنین میزان جذب نیز افزایش می‌یابد و درنتیجه باعث افزایش عملکرد خواهد شد.
نکاتی جهت کاهش تاثیر شوری آب و خاک
همچنین باغداران در کشاورزی برای کاهش هدایت الکتریکی و شوری آب برخی از نکات را به کار می‌گیرند تا اثرات شوری آب‌وخاک را بر درختان کاهش دهند. برخی از این نکات عبارت‌اند از:
- کاشت زراعت‌هایی مانند جو، گندم در اراضی بکر
- تأمین زهکشی درونی لازم از طریق اضافه کردن خاک رس به اراضی شنی و یا دادن شن به اراضی رسی
- کاشت نهال بر روی شیب جوی‌ها و در محل زیر داغ آب
- تأمین آب موردنیاز آبشویی و آبیاری سنگین قبل از احداث باغ
- استفاده از نهال مناسب جهت کاشت در شرایط شوری آب‌وخاک
- انجام آبیاری‌های زمستانه
عوامل مؤثر بر هدایت الکتریکی آب
رسانایی الکتریکی آب به عوامل متعددی بستگی دارد. ازجمله این عوامل می‌توان به دما اشاره کرد. هر چه دمای آب بالاتر باشد رسانایی الکتریکی بیشتر خواهد بود. به‌طوری‌که می‌توان گفت با هر افزایش دما معادل 1 درجه سانتی گراد، 2 تا 3 درصد به رسانایی آب افزوده خواهد شد. برخی از دلایل دیگر برای افزایش میزان EC آب عبارت‌اند از:
- افزودن نمک به جاده‌ها برای آب شدن یخ‌ها
- وارد شدن پسماند کارخانه‌ها و زباله‌های مایع به بستر زمین
- پساب‌های صنعتی غیرقابل نفوذ که حاوی مواد شیمیایی
- سموم و آفت‌کش‌های استفاده‌شده در کشاورزی
- کودهای استفاده‌شده در کشاورزی
میزان EC آب آشامیدنی
برای اندازه گیری EC آب آشامیدنی لازم است مقدار متعادل آن را بدانید. درصورتی‌که EC آب بین 90 تا 700 میکرو زیمنس بر سانتی متر باشد، مزه آب مطلوب خواهد بود. در صورت بیشتر بودن هدایت الکتریکی آب، نوشیدن آن موجب بیماری نمی‌شود اما از گوارایی آب آشامیدنی می‌کاهد.
مقدار استاندارد EC آب آشامیدنی را می‌توان کمتر از 1500 میکرو زیمنس بر سانتی‌متر در نظر گرفت. البته این مقدار متغیر بوده و به سایر پارامترهای آب نیز بستگی دارد.
سخن پایانی
اندازه گیری EC یا همان هدایت الکتریکی آب به کشاورزان کمک می‌کند تا میزان شوری آب آبیاری را تعیین کنند. با توجه به آنچه گفت شد این اندازه گیری معمولاً به دو روش انجام می‌گیرد. استفاده از دستگاه‌های EC متر بسیار راحت است که نیازی به تخصص نیز ندارد. ازآنجایی‌که کیفیت آب آبیاری و میزان شوری آب و خاک، تأثیر بسیار زیادی بر روی عملکرد گیاهان و درختان شما می‌گذارد، می‌توانید از مشاوره رایگان کارشناسان مجموعه پسته رفسنجان استفاده نمایید.
برای عضویت در کانال تلگرام، اینستاگرام و آپارات پسته رفسنجان بر روی تصاویر زیر کلیک کنید:
