میوه ها و سبزیجات تازه و جذاب به صورت مجموعه ای از رنگ ها در می آیند. رنگ میوه ها و سبزیجات شامل رنگ های روشن، از قرمز تا سبز، بنفش تا زرد علاوه بر اینکه میز شما را روشن و زیبا می کنند، برای سلامتی بدن شما نیز مفید می باشند.

رنگ های متنوع توسط رنگدانه های مختلف گیاهی ایجاد می شوند که ارزش غذایی را اضافه می کنند. هر گروه رنگ دارای مزایای خاص سلامتی است. هر چه رنگ آمیزی عمیق تر باشد، ماده مغذی موثرتر می باشد. در ادامه با رنگ میوه ها و سبزیجات و همچنین خواص هر رنگ در میوه آشنا می شوید. با ما همراه باشید.

سبزیجات و میوه های قرمز رنگ:

بسیاری از میوه ها و سبزیجات محبوب مانند سیب، گوجه فرنگی و بسیاری از انواع توت ها، قرمز رنگ هستند. رنگ قرمز از رنگدانه های لیکوپن یا آنتوسیانین گیاه حاصل می شود.

لیکوپن که تولید کننده رنگ قرمز در گوجه فرنگی و هندوانه است، به دلیل خاصیت مبارزه با سرطان به ویژه سرطان پروستات در مردان بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. پژوهش های زیادی نشان می دهد که لیکوپن از آثار مخرب خورشید نیز محافظت می کند که به نوعی ضدآفتاب محسوب می شود.

آنتوسیانین ها نوعی فلاونوئید است که آنتی اکسیدان هایی را فراهم می کنندکه نقش محافظت کننده ای در برابر سلول ها، بافت ها و اندام های حیاتی بدن دارد و همچنین از آسیب های قلبی محافظت می کند. آنتوسیانین در برابر سرطان روده بزرگ نیز موثر است. این آنتی اکسیدان در بسیاری از توت های قرمز یافت می شود.

سبزیجات و میوه های زرد و نارنجی:

سبزیجات و میوه های با رنگ نارنجی و زرد شامل بیشتر مرکبات، انواع مختلف کدو، هلو، هویج و ذرت می باشند که توسط رنگدانه های گیاهی کاروتنوئیدها رنگ می شوند.

میوه ها و سبزیجات با رنگ نارنجی حاوی بتاکاروتن هستند که به ویتامین A (رتینول) تبدیل می شود که برای حفظ سلامت بینایی و غشای مخاطی مفید است. بتاکاروتن یک ترکیب ارگانیک است که مصرف آن باعث افزایش ظرفیت ریه و بهبود بیماری های تنفسی می شود. درنتیجه اختلالات تنفسی مانند آسم، برونشیت و آمفیزم را کاهش می دهد.

میوه های با رنگ زرد، از جمله بیشتر مرکبات مانند لیمو حاوی ویتامین A کمتر اما ویتامین C بیشتری (نوعی آنتی اکسیدان) و ویتامین B می باشند.

سبزیجات و میوه های آبی و بنفش:

میوه ها و سبزیجات آبی و بنفش مانند انجیر و انگور بنفش، بلوبری و تمشک توسط رنگدانه های گیاهی آنتوسیانین، که در برخی از میوه های قرمز رنگ نیز وجود دارد، رنگ می شوند.

این آنتی اکسیدان های ضد سرطان از سرطان، سکته مغزی و بیماری های قلبی محافظت می کنند. همچنین آسیب مولکول های رادیکال آزاد را کاهش داده و سلامت دستگاه ادراری را بهبود می بخشد. همچنین میوه هایی که سرشار از آنتوسیانین هستند اثرات مفیدی بر زوال سیستم عصبی در اثر پیری دارد.

سبزیجات و میوه های سبز رنگ:

میوه ها و سبزیجات سبز توسط کلروفیل، همان رنگدانه ای که بیشتر برگ های غیرقابل خوردن را رنگ می کند، رنگ می شوند.

سبزیجاتی که رنگ سبز تیره دارند مانند اسفناج، فلفل سبز و خیار حاوی لوتئین هستند که برای سلامت بینایی مهم است. همچنین حاوی مواد شیمیایی سولفورافان و ایندول های ضد سرطان می باشند. کلروفیل بوی بد دهن و بدن را کاهش و گرسنگی را کنترل می نماید. همچنین برگ های سبز حاوی کلروفیل به تسکین قرمزی و تورم نیز کمک می کند.

توصیه می شود افرادی که از کمبود آهن رنج می برند حتما از سبزیجاتی که برگ سبز تیره دارند مانند اسفناج مصرف کنند زیرا کلروفیل موجود در آنها آهن بدن را افزایش می دهد.

فولات که همان شکل طبیعی ویتامین است در سبزیجات برگدار دیده می شود. سبزیجات سبز متمایل به رنگ زرد نیز حاوی کاروتنوئیدهای موجود در میوه جات زرد هستند.

سبزیجات و میوه های سفید رنگ:

میوه ها و سبزیجات سفید مانند سیب زمینی، موز، سیر و پیاز توسط رنگدانه گیاه آنتوگزانتین رنگ می شوند. آنتوگزانتین ها به دلیل دارا بودن ماده شیمیایی سالم آلیسین، باعث کاهش کلسترول و فشار خون می شود، همچنین ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروس شناخته شده و سلامت کلی را تقویت می کنند.

میوه های سفید رنگ حاوی ترکیبات مغذی می باشند که موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می شوند. همچنین در مقابل سرطان معده از فرد محافظت می کند. علاوه بر آن برخی از اعضای این گروه مانند موز منبع غنی از ماده آلی پتاسیم می باشند.

چه عواملی سبب رنگی شدن میوه ها و سبزیجات می شود؟

رنگ میوه و سبزیجات از شاخص های کیفی است که مورد توجه مصرف کنندگان قرار میگیرد. بنابراین تولیدکنندگان و باغداران درجستجوی روش های نوین و جدیدی هستند تا رنگ محصولات باغی خود را افزایش و بهبود دهند. فاکتورها و عوامل زیادی در فرآیند رنگ گیری میوه ها دخالت دارند که باید فاکتورهای مثبت را افزایش و بهبود بخشید و فاکتورهای منفی را تا حد امکان کاهش داد.

با ما همراه باشید تا با تعدادی از عوامل محیطی موثر در رنگ پذیری میوه ها آشنا شوید.

نور و رنگ پذیری میوه ها:

نور و مواد منعکس کننده نور مانند ورقه های آلومینیومی می توانند سبب رنگ گیری میوه شوند. کمیت و طول موج نور (آبی-بنفش، ماورای بنفش UV) در فعال نمودن آنتوسیانین موثر است. سایر طول موج ها (مادون قرمز) اثر کمتری در رنگ گیری و یا حتی اثر بازدارندگی دارند. شما می توانید با ایجاد نورهای مصنوعی به امر رنگ گیری میوه ها کمک کنید.

دما و اثر آن بر رنگ گیری میوه ها:

دما یکی از مهم ترین عوامل موثر در رنگ آمیزی میوه است. افزایش و بهبود رنگ پوست میوه با دمای پایین امکان پذیر است اما متاسفانه امروزه به علت تاثیرات گرم شدن کره زمین رنگ آمیزی در بسیاری از میوه ها نامطلوب شده است که به یک مشکل جدی تبدیل شده است. بنابراین می توان با کاهش دما به رنگ گیری میوه ها و سبزیجات کمک کرد.

به طور کلی، توسعه رنگ پوست میوه در دمای پایین افزایش می یابد و در دمای بالا مهار می شود.

آبیاری، راهی ساده بر رنگ پذیری میوه ها:

آبیاری ساده ترین عامل موثر بر رنگ گیری میوه است. کمبود و افزایش بیش از حد آب هردو باعث کاهش رنگ گیری میوه میگردند ولی تجربه نشان داده است که آبیاری سطحی باغ میوه در روزهای گرم، باعث خنک شدن دمای باغ می شود. با خنک شدن میوه تجمع آنتوسیانین در پوست میوه افزایش یافته که باعث تشدید رنگ میوه می شود.

کودهای ماکرو و اثر آنها بر رنگ گیری میوه ها:

فاکتور تغذیه گیاه از عواملی می باشد که در رسیدن به مطلوب باغداران (رنگ گیری و ظاهر مشتری پسند میوه) نقش مهمی ایفا می کند. از بین کودهای ماکرو، کود پتاسیم باعث رنگ گیری میوه می شود. کودهای پتاس آنتوسیانین را افزایش داده و حتی اثر منفی کود ازته را خنثی می کند.

پیشنهاد می شود کشاورزان و باغداران از اواسط مرداد ماه به بعد در دو نوبت از محلول پاشی کودهای پتاس در باغات میوه خود استفاده کنند.

افزایش میزان نیتروژن خاک (افزودن ازت به صورت اوره یا محلول پاشی) باعث کاهش و تاخیر در رنگ گیری میوه می شود. استفاده از کود ازت سبب بزرگ شدن اندازه میوه می گردد.

کودهای میکرو و اثر آنها بر رنگ گیری میوه ها:

تاثیر عنصر آهن که یکی از کودهای میکرو محسوب می شود، اثر مستقیمی در افزایش کلروفیل برگ دارد، به همین دلیل در آخر فصل رنگ پذیری میوه را تسهیل میکند.

افزودن عناصر میکرو به صورت کلات بخصوص کود آهن و روی در خاک های آهکی موجب خوش رنگ تر شدن میوه ها می شوند.

هشدار: برخی آفات مانند “کنه قرمز اروپایی” اثر منفی بر رنگ پذیری میوه ها دارند. اگر در باغی کنه قرمز اروپایی طغیان کند، برگ ها رنگ سبز خود را از دست داده و رنگ گیری میوه ها را مختل می کنند.

pH خاک و تاثیر آن بر رنگ آوری میوه ها:

خاصیت اسیدی و قلیایی خاک با استفاده از pH خاک تعیین می شود که میزان آن از صفر تا 14 است. هر چه میزان آن به 14 نزدیک شود میزان قلیایت خاک افزایش می یابد. افزایش pH و قلیایی شدن خاک تاثیر زیادی در رنگ آوری میوه دارد.

چطور می توانید به رنگ گیری میوه کمک کنید؟

روش های متعددی وجود دارد که با آنها می توانید رنگ گیری میوه های باغ خود را افزایش و بهبود دهید. از جمله راهکارهای مورد استفاده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.محلول پاشی درخت میوه

یکی از مهم ترین و موثر ترین روش برای تسریع رنگ گیری میوه محلول پاشی درختان با کودهای مناسب است. با محلول پاشی درخت میوه بعد از آبیاری با استفاده از کودهای تقویتی دارای پتاس و اسید آمینه و کودهای مایع می توانید به رنگ آوری سریع میوه کمک کنید.

2.استفاده از هورمون های رشد

مقدار کمی هورمون در قسمت های مختلف گیاه دیده می شود که در فعالیت های بیولوژیکی نقش دارند. برخی از هورمون های رشد گیاهی اگر قبل از برداشت میوه استفاده شوند، می توانند رنگدانه های مسئول رنگ را افزایش داده تا رنگ پذیری میوه انجام شود.

3.دفع آفت کنه قرمز اروپایی

همان طور که گفته شد آفت کنه قرمز اروپایی یک آفت سمج بوده که مخالف رنگ گیری میوه می باشد. این آفت همان طور که از اسمش مشخص است از اروپا وارد ایران شده و با تغذیه از محتویات درون سلول برگ، کلروفیل برگ را کاهش می دهد بنابراین سطح فتوسنتز کننده کاهش یافته و سپس برگ رنگ پریده می شود. با ادامه این روند تولید میوه کاهش یافته و میوه های تولید شده نیز کوچک و بی کیفیت خواهند شد. بنابراین با دفع این کنه دو ماه قبل از برداشت، به توسعه رنگ پذیری محصولات باغی خود کمک کنید.

4.هرس کردن درخت میوه

هرس درختان از جمله متداول ترین کارهای باغبانی به شمار می آید که اکثر باغبانان و کشاورزان جهت حفظ و نگهداری از فضای سبز در باغ خود اعمال می کنند. با هرس درخت و از بین بردن شاخه های اضافی، جذب نور افزایش یافته و به دنبال آن تعداد رنگدانه بیشتری تولید می شود که سرانجام منجر به توسعه رنگ گیری میوه می شود.

5.تنک کردن میوه های درخت

عمل حذف میوه های اضافی درختان را تنک کردن گویند. مناسب ترین زمان برای تنک کردن درختان میوه 2 تا 3 هفته بعد از شکوفایی می باشد. تنک کردن به روش های مکانیکی و شیمیایی صورت می گیرد. با تنک کردن میوه های کوچک یا نا مطلوب، سطح برگ نسبت به میوه افزایش می یابد. بنابراین با افزایش سطح برگ، تولید رنگدانه افزایش و در نتیجه میوه های باق مانده خوش رنگ تر می شوند.

6.آبیاری و خنک کردن باغ میوه

آبیاری درختان میوه بسیار ساده و راحت است. آبیاری به چندین شکل صورت میگیرد اما روش پاشمانی یا بارانی برای خنک کردن باغ و میوه مناسب تر خواهد بود. با پاشش آب بر روی درختان میوه در روزهای گرم و خنک شدن میوه تجمع آنتوسیانین در پوست میوه افزایش یافته که باعث تشدید رنگ میوه می شود.

7.نور مصنوعی و مواد منعکس کننده آن

امروزه در کشاورزی مدرن برای تمین نور گیاهان از نور مصنوعی استفاده می کنند. کاربرد این نور ها علاوه بر استفاده در منطق کم تابش، مانند شهرهای ساحلی که روزهای آفتابی کمتری نسبت به روزهای بارانی دارند، در فصل پاییز و زمستان که مدت زمان تابش خورشید کوتاه می باشد، مصرف دارند. تولید نورهای مصنوعی یا استقرار مواد منعکس کننده نور از قبیل ورقه های آلومینیومی در بین درختان میوه باعث افزایش نفوذ نور به بخش هایی که در سایه قرار دارند می شود و رنگ آوری میوه ها بهبود پیدا می کنند.