گیاهان، مانند هر موجود زنده دیگری، برای رشد و بقای خود به مواد مغذی مختلفی نیاز دارند؛ اما گاهی اوقات، آنها به اندازه کافی این مواد مغذی را دریافت نمیکنند. این کمبودها میتوانند علائم خاصی در گیاهان ایجاد کنند، مانند رنگ پریدگی برگها، رشد کند، یا حتی افتادن برگها. شناسایی علائم کمبود عناصر در گیاه مهم است.
این موضوع به ما کمک میکند تا بفهمیم چه چیزی برای گیاهانمان کم است و چگونه میتوانیم به آنها کمک کنیم تا دوباره سالم و قوی شوند. این مقاله به بررسی این علائم میپردازد و نشان میدهد که چگونه با تغذیه مناسب میتوانیم به گیاهانمان کمک کنیم تا بهترین رشد را داشته باشند.
عناصر مورد نیاز گیاه
گیاه برای رشد، سرپا ماندن و حتی جذب مواد غذایی مورد نیاز خود به عناصر و موادی نیاز دارد که در آب، هوا و خاک موجود هستند. عناصر مورد نیاز گیاه از طریق ریشه و برگها جذب شده و در اختیار گیاه قرار میگیرند. اما گاهی این مواد به خودی خود در خاک موجود نیستند و علائم کمبود عناصر در گیاهان پدیدار میشوند. بهتر است بدانید که در این هنگام کود دهی توصیه میشود. اگر تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید کودهای مناسب برای رفع علائم کمبود مواد غذایی گیاهان را نیز به شما معرفی کردهایم.
بعد از مطالعه و تجزیه بافتهای گیاهی این نتیجه حاصل شده است که گیاه با استفاده از 90 عنصر رشد میکند و تنها 16 عنصر آن ضروری است که برای رشد باید در اختیار گیاه قرار بگیرد. این عناصر به سه دسته عمده تقسیم میشوند که کمبود هر عنصر آثاری روی گیاه برجای میگذارند:
- عناصری که از طریق هوا و آب در اختیار گیاه قرار میگیرند.
- عناصر پرمصرف گیاه (ماکرو).
- عناصر کم مصرف گیاه (میکرو).
تقسیمبندی عناصر مورد نیاز گیاه
همانطور که گفته شد گیاه برای رشد و نمو خود به 16 عنصر اصلی نیاز دارد که در سه گروه عمده قرار میگیرند:
دسته اول: عناصر دریافتی از آب و هوا
دو عنصر اکسیژن و هیدروژن از طریق آب (H2O) به هنگام آبیاری و غبار پاشی و عنصر کربن از طریق دی اکسید کربن (CO2) موجود در هوا توسط گیاه جذب میشوند.
دسته دوم: عناصر پر مصرف گیاه (ماکرو)
این دسته از عناصر به مقدار زیاد مورد مصرف گیاه قرار میگیرند و به همین دلیل آنها را عناصر ماکرو مینامند. این عناصر به دو دسته عناصر اولیه که شامل نیتروژن N، فسفر P و پتاسیم K و عناصر ثانویه که شامل کلسیم Ca، منیزیم Mg و گوگرد S تقسیم میشوند.
جدول نیاز گیاه به عناصر ماکرو (پرمصرف)
نام عنصر | مقدار مورد نیاز در هر متر مربع در سال |
نیتروژن | از 60 گرم تا 220 گرم |
فسفر | از 10 گرم تا 26 گرم |
پتاسیم | از 60 گرم تا 185 گرم |
کلسیم | از 18 گرم تا 55 گرم |
منیزیم | از 10 گرم تا 20 گرم |
گوگرد | از 10 گرم تا 20 گرم |
دسته سوم: عناصر کم مصرف گیاه (میکرو)
دسته آخر عناصری هستند که گیاه کمتر از سایر عناصر به آنها نیاز دارد؛ اما وجود آنها به اندازه عناصر ماکرو برای گیاه ضروری است. این عناصر به مقدار بسیار کمی در خاک وجود دارند. برای تامین میزان مورد نیاز این عناصر برای گیاه میتوان از کودهای محلول که حاوی این عناصر هستند استفاده نمود. البته آگاهی از غلظت عنصر مورد نیاز گیاه یکی از مهمترین نکاتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
جدول نیاز گیاه به عناصر میکرو (کم مصرف یا ریز مغذی)
نام عنصر | مقدار مورد نیاز در هر متر مربع در سال |
آهن | 0/073 تا 0/18 گرم |
منگنز | 0/018 تا 0/73 گرم |
روی | 0/018 تا 0/036 گرم |
مس | 0/0053 تا 0/029 گرم |
راهنمای تشخیص علائم کمبود عناصر در گیاهان
گیاهان برای رشد و نمو خود به عناصر مختلفی نیازمندند و هریک از این عناصر نقش خاصی در رشد و سلامت گیاه دارند. از طرفی گیاهان میتوانند با انسانها حرف بزنند و احساس نیاز خود را به هریک از عناصر با علایمی که از خود نشان میدهند بیان کنند.
✔ در جدول زیر نقش هر عنصر و علائم کمبود عناصر در گیاه آمده است که به شما کمک میکند تا گیاهتان را بهتر درک کنید:
نام عنصر | نقش عنصر | علائم کمبود عناصر در گیاهان | نکات |
نیتروژن N(ازت) | عنصری ضروری برای رشد گیاه که سبب تسریع فرایند رشد و افزایش عملکرد محصول میشود |
|
|
پتاسیم K |
|
|
|
فسفر P |
|
|
|
گوگرد S |
|
|
|
کلسیم Ca |
|
|
|
منیزیم Mg |
|
|
|
آهن Fe |
|
|
|
منگنز Mn |
|
|
|
مس Cu |
|
|
|
روی Zn | ساخت و تجزیه پروتئین در گیاه
|
|
|
بور B |
|
|
|
مولیبدن Mo |
|
|
|
کلر Cl |
|
|
|
روشهای تعیین کمبود عناصر در گیاهان
برای اینکه بدانید آیا گیاه شما با علائم کمبود عناصر غذایی روبه رو شده است یا نه روشهایی وجود دارد که در ادامه آنها را با هم بررسی خواهیم کرد.
آنالیز و تجزیه خاک
این کار در آزمایشگاه تجزیه آب و خاک توسط کارشناسان مجرب صورت می گیرد. برای استفاده از این روش فقط کافیست مقداری از نمونه خاک را به آزمایشگاه تحویل دهید تا بر روی آن آزمایشات لازم انجام شود.
پیشنهاد میکنیم تا مقاله ضرورت آزمایش خاک در کشاورزی را هم بخوایند!
آنالیز و تجزیه بافت های گیاهی مانند برگ و دمبرگ
زمانی که گیاه در حال رشد است این آزمایش انجام می شود تا با تجزیه برگ، میزان عناصر موجود در آن اندازهگیری شود و با میزان طبیعی که باید در برگ وجود داشته باشد، مقایسه شود.
مقاله اهمیت انجام آزمایش برگ و روش نمونهبرداری در باغات میتواند شما را بیشتر راهنمایی کند.
تشخیص کمبود عناصر با استفاده از علایم ظاهری (استفاده از راهنمای تشخیص علائم کمبود عناصر در گیاهان)
بهتر است بدانید که گیاهان با ایجاد علائمی بر روی اندامهای خود مانند برگها، کمبود برخی از عناصر را گوشزد میکنند. اما این علایم دقیق نیستند و گاهی در اثر عوامل طبیعی روی میدهند. البته ناگفته نماند که در برخی مواقع هم این آثار در میوهها خود را نشان میدهند که کار از کار گذشته است.
درمان علائم کمبود عناصر در گیاهان
جدول زیر به شما کمک میکند تا با استفاده از کودهای مناسب علائم کمبود مواد غذایی را در گیاهان خود رفع کنید.
جدول راهنمای درمان کمبود عناصر در گیاهان
کمبود عنصر | درمان کمبود |
نیتروژن N |
|
فسفر P |
|
پتاسیم K |
|
کلسیم Ca |
|
منیزیم Mg |
|
گوگرد S |
|
آهن Fe |
|
منگنز | سولفات منگنز (خاکی و محلول پاشی) |
روی Zn |
|
مس Cu |
|
بور B |
|
مولیبدن Mo |
|
راهکارهای خانگی برای رفع علائم کمبود عناصر در گیاهان
- کمبود آهن: یک عدد قرص آهن را آسیاب کرده و در یک لیتر آب حل کنید. سپس گیاه را با این ترکیب آبیاری نمایید .
- کمبود کلسیم: پوست تخم مرغ را خوب آسیاب کرده و با خاک مخلوط نمایید. دقت کنید که در این کار افراط نکنید.
- کمبود پتاسیم: برای رفع این مشکل یک عدد پوست موز را به تکههای کوچک برش بزنید و در خاک فرو نمایید.
- کمبود فسفر: اگر در خانه آکواریوم دارید، آب آن را بیرون نریزید. این آب سرشار از فسفر و نیتروژن است که میتوان با آن گیاه را آبیاری نمود.
- کمبود دی اکسید کربن: گیاه را در مکانی قرار دهید که در آن افراد با یکدیگر صحبت میکنند.
- کمبود اکسیژن: سعی کنید گیاه را غرقابی نکنید و در هر بار آبیاری اجازه دهید سطح خاک خشک شده تا گیاه تنفس داشته باشد.
- کمبود نیتروژن: به هنگام استفاده از کمپوست، مقداری از تفاله قهوه به آن اضافه نمایید.
راهکارهای خانگی برای جبران کمبود عناصر در گیاهان کمی دیرتر از استفاده از انواع کود نتیجه می دهند.
کلام پایانی
در پایان، این مقاله بر اهمیت شناخت و درک علائم کمبود عناصر در گیاهان تأکید دارد. ما دیدیم که چگونه کمبودهای مختلف میتوانند بر سلامت و رشد گیاهان تأثیر بگذارند و چطور با توجه دقیق و اقدامات مناسب، میتوان این مشکلات را شناسایی و برطرف کرد.
با این دانش، کشاورزان، باغبانان و دوستداران گیاه میتوانند محیطی سالمتر و مغذیتر برای گیاهان خود فراهم کنند. امیدواریم که این اطلاعات به شما کمک کند تا با دقت بیشتری به نیازهای گیاهان خود پاسخ دهید و در نتیجه، شاهد رشد و شکوفایی آنها در محیطهایی سرشار از حیات و تنوع باشید.
سلام وقت شما بخیر
این مقاله، یک منبع بینظیر و کاربردی برای شناسایی و رفع کمبودهای غذایی در گیاهان است. از علائم نخستین تا راهکارهای اصلاحی، هر آنچه برای نگهداری بهتر و سالمتر گیاهان نیاز است، در این مطلب یافت میشود.
سپاس از شما