صادرات پسته در ایران
ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته در بازارهای جهانی است. صادرات پسته یکی از منابع اصلی درآمد ارزی در ایران می باشد و نقش مهمی در کاهش وابستگی بودجه عمومی دولت به درآمدهای نفتی دارد. شناسایی عوامل موثر بر صادرات پسته در بازارهای جهانی ضروری است و می‌تواند منجر به ارتقای جایگاه کشور در بازار جهانی شود. با شناسایی دلایل افت شدید صادرات پسته و اقدام برای رفع این موانع می توان جایگاه ایران را در صادرات جهانی پسته ارتقا داد.
مهم ترین دلایل افت شدید صادرات پسته چیست؟
یکی از مهم ترین دلایل افت شدید صادرات پسته می تواند شرایط جوی و آب و هوایی و خسارات وارده در این زمینه باشد. هر چند که ماهیت رشد پسته گرم و خشک است اما خشکسالی های شدید می تواند بر رشد و به دنبال آن فروش و صادرات این محصول تاثیر چشمگیری داشته باشد. با توجه به خسارات محصول پسته در سال های اخیر و همچنین عرضه پسته از کشورهای دیگر در بازارهای جهانی، صادرات پسته ایران، در سال گذشته از نظر وزنی و ارزشی 33 درصد نسبت به سال قبل کاهش داشته است.
میزان تجارت پسته در ایران و آمریکا
شاید در گذشته با آمدن نام پسته فقط ایران تصور می شد؛ اما امروزه با ورود کشور آمریکا در این عرصه و حجم بالای تولید پسته در این کشور کسب رتبه اول صادرات همچون گذشته قدری سخت شده است. محققان ایرانی ساکن آمریکا، توانسته اند دانش تولید و برداشت پسته در این کشور را به مرحله عمل برسانند.
در واقع تجارت جهانی پسته تنها توسط دو کشور آمریکا و ایران که سالانه حدود 300 تا 350 هزار تن پسته صادر می کنند کنترل می شود. از آنجایی که پسته تناوب باردهی مشخصی دارد؛ حجم تولید این آجیل سال به سال نوسانات زیادی دارد. اخیراً یکی از دلایل افت شدید صادرات پسته، تغییر اقلیم است که به عامل باردهی دوره ای پسته تاثیر زیادی گذاشته است.
تغییرات آب و هوایی از دلایل افت شدید صادرات پسته در ایران
در سال های اخیر از موثرترین دلایل افت شدید صادرات پسته در ایران می توان به سرمازدگی در بهار و دمای غیرعادی بالا در تابستان اشاره کرد. علاوه بر این کاهش حجم تولید، مشکلاتی در زمینه کیفیت پسته ایرانی نیز به وجود می آورد. این امر صادرات را به دست صادرکنندگان پسته آمریکایی می دهد. به گفته اقتصاددانان بخش سرمایه گذاری سازمان خواروبار و کشاورزی ایران، هر قدر تولید پسته در ایران کاهش یابد، عرضه پسته به بازار جهانی نیز کاهش می یابد.
مشکلات تجاری در صادرات پسته
یکی دیگر از دلایل افت شدید صادرات پسته در ایران، وجود شرایط سخت لجستیکی (Logistics) در دنیا (مدیریت تدارکات از ذخیره و انبارداری تا حمل‌ونقل و تحویل کالا به مشتری) و شرایط کلان اقتصادی کشور است. از جمله این شرایط می توان تحریم های اقتصادی و عدم خرید و فروش محصولات ایرانی در بازارهای بین المللی اشاره کرد. این محدودیت های قابل توجه در مبادلات ارزی بر صادرات هر نوع محصولی از جمله پسته تاثیر گذار خواهد بود. تحریم‌های اقتصادی علیه ایران همه اقشار جامعه را تحت تاثیر قرار داده است. تحریم ها، صادرات همه محصولات ایرانی را به چالش کشیده است. این تاثیرات بر صادرات پسته و قالی که در طول تاریخ پرچمدار تجارت ایران در جهان بوده است؛ بیشتر به چشم می خورد.
نحوه کشت و برداشت پسته یکی از دلایل افت شدید صادرات پسته
یکی از دلایل افت شدید صادرات پسته در ایران همچون سایر محصولات کشاورزی دیگر، رسیدگی نامناسب تا زمان برداشت محصول است. این رسیدگی ها عبارتند از:
- فراهم نمودن خاک مناسب
- مکان مناسب برای رشد درخت های پسته
- نور کافی
- آبیاری مناسب
- عدم سرمازدگی شدید
- کوددهی کافی و باکیفیت
در مرحله برداشت نیز اگر به هنگام چیدن میوه از درخت دقت لازم انجام نشود به محصول آسیب وارد می شود. در نتیجه در کیفیت نهایی و ظاهر پسته که در امر صادرات بسیار مهم است تاثیر قابل توجهی دارد. رعایت کامل اصول بهداشتی در مرحله برداشت و عدم وجود ضایعات و آفات همراه پسته در این رابطه بی تاثیر نیست.
بالا بودن سرمایه گذاری و عدم تمایل سرمایه گذاران از جمله دلایل کاهش صادرات پسته
همانطور که می دانید پسته یک محصول با ارزش و گران است و قطعا سرمایه گذاری در این رابطه نیاز به هزینه بالایی دارد. بنابراین سرمایه گذاران و تاجران تمایل کمتری به قدم گذاشتن در عرصه صادرات پسته رابطه دارند. این گران بودن فقط مربوط به کشت و برداشت و سایر فرآیندهای عرضه نیست. بلکه هنگام حمل و نقل و تعرفه های بالای گمرکی نیز شامل این موضوع می شود.
از دیگر دلایل افت شدید صادرات پسته نبودن وام های طولانی مدت با نرخ بهره کم است. نبود این نوع وام ها، برای وارد شدن به عرصه صادرات پسته ریسک سرمایه گذاری در این رابطه را بیشتر می کند. بنابراین تمایل تاجران را برای بستن قراردادهایی با مدت زمان طولانی کمتر می کند.
هزینه های بالای صادرات پسته به اینجا ختم نمی شود. بلکه شامل هزینه های بالای حمل و نقل به هر شیوه ای اعم از دریایی، زمینی و هوایی نیز می باشد. همچنین عدم حمایت کامل دولت و تخصیص هزینه هایی به عنوان یارانه در زمینه صادرات پسته در بخش های مختلف از جمله: اعطای وام، حمل و نقل و گمرک می تواند از جمله دلایل افت شدید صادرات پسته در ایران باشد.
پایین بودن تبلیغات و بازاریابی مناسب برای صادرات پسته از دلایل افت شدید صادرات پسته در ایران
نداشتن تبلیغات مناسب می تواند یکی از دلایل دلایل افت شدید صادرات پسته در ایران باشد. در بحث صادرات نه فقط برای پسته بلکه برای هر محصولی امر تبلیغات و بازاریابی بسیار مهم و تاثیرگذار است. بازاریابی فقط شامل تبلیغات نیست بلکه بسته بندی زیبا و شیک و البته کاربردی می تواند در این رابطه خود یک تبلیغ بزرگ باشد. تبلیغات خوب نام آن برند را جهانی و در ذهن مردم ماندگار خواهد کرد.
بدین ترتیب فروش و صادرات آن نیز با رشد چشمگیری مواجه خواهد شد. برای صادرات پسته بازاریابی و تبلیغات مناسب به خصوص در زمینه صادرات و فروش بین الملل وجود ندارد. تبلیغات مهم ترین شرط صادرات است و با وجود کشورهای پیشرفته ای همچون آمریکا در زمینه تولید و صادرات پسته، اگر در زمینه تبلیغات توجه و سرمایه گذاری لازم انجام نشود قطعا با موفقیت خوبی مواجه نخواهد شد. تبلیغات تجاری در کشورهایی همچون آمریکا از سطح بالایی برخوردار است.
در نتیجه برای کم کردن دلایل افت شدید صادرات پسته و موفقیت در عرصه صادرات این محصول باید تمامی موارد گفته شده رعایت شود. همچنین اخذ استانداردها و گواهی های بهداشتی و سلامت، رعایت قوانین و آگاهی از شرایط صادراتی کشورهای مقصد می تواند کمک زیادی در این رابطه نماید و قدری از مشکلات در این زمینه بکاهد.
افت شدید صادرات پسته ایران در اردیبهشت
طبق آمار گمرک و محاسبات انجمن پسته ایران در هشتمین ماه از سال تجاری ۱۴۰۱-۱۴۰۰ (اردیبهشت ماه)، ۲ هزار و ۴۰۰ تن پسته صادر شده است که این رقم حتی از میزان صادرات در فروردین ماه کمتر است. شرایط بازار در اردیبهشت ماه تحت تاثیر سرمازدگی محصول جدید و امید به افزایش نرخ دلار منجر به کاهش عرضه توسط باغداران و افزایش قابل توجه قیمت ریالی بازار داخل گردید.
همچنین صادرات پسته ایران در اردیبهشت ماه امسال نسبت به میانگین ۴ سال گذشته در ماه مشابه (نزدیک به ۸ هزار تن)، ۶۹ درصد افت داشته است. در اردیبهشت ماه بازارهای صادرات مجدد (امارات و ترکیه)،مشترک المنافع و شبه قاره هند با فاصله نزدیکی نسبت به یکدیگر بیشترین سهم از صادرات پسته ایرانی را به خود اختصاص دادند. این در حالی است که هر یک از بازارهای شرق دور، اروپا و خاورمیانه، مقصد مقادیری کمتر از ۴۰۰ تن پسته بودند.
پیش بینی ۱۴۰ هزار تومان پسته در سال تجاری ۱۴۰۱-۱۴۰۰
از کل پیش بینی ۱۴۰ هزار تومان پسته در دسترس در ابتدای سال تجاری ۱۴۰۱-۱۴۰۰، معادل ۱۰۵ هزار تن پسته تا پایان اردیبهشت ماه مصرف شده که از این مقدار ۱۶ هزار تن برای مصرف داخل برآورد می شود. طبق آمار گمرک ایران، مجموعه وزن صادرات انواع پسته در این مدت ۷۶ هزار تن گزارش شده که با احتساب ۱۳ هزار تن ضایعات مربوط به پوست مغز و مغز سبز صادراتی در مجموع ۹۲ هزار تن پسته معادل خشک در پوست به بازارهای مقصد پسته ایران صادر شده است. مانده محصول پسته ایران در پایان اردیبهشت ماه ۱۴۰۱، پس از کسر برآورد مصرف داخل میزان صادرات و ضایعات پوست مغز و مغز سبز صادراتی ۳۵ هزار تن تخمین زده می شود.
منبع: ماهنامه انجمن پسته ایران
_350x350.jpg)
