در دنیای پر رمز و راز طبیعت، موجودات ریز نقشی وجود دارند که یار دیرینهٔ انسان در کشت و کار به شمار می‌روند. حشراتی که نه‌تنها به‌سلامت محصولات کشاورزی کمک می‌کنند، بلکه حافظان تعادل اکوسیستم نیز هستند. در این مقاله، نگاهی به دنیای شگفت‌انگیز حشرات مفید در کشاورزی خواهیم داشت و فواید، چالش‌ها و راهکارهای استفاده از آنها در مزارع را بررسی خواهیم کرد.
حشرات مفید در کشاورزی دسته‌بندی‌های مختلفی دارند، از شکارچیان قهار گرفته تا گرده‌افشان‌ها، نقشی کلیدی در کنترل طبیعی آفات و بیماری‌ها ایفا می‌کنند. خانواده‌های زنبورها، کفشدوزک‌ها، بال توری‌ها، مگس‌های گل و سوسک‌های لادین تنها نمونه‌هایی از حشرات هستند. هر کدام از این خانواده‌ها با روش‌های منحصربه‌فرد خود، به حفظ سلامت مزارع و باغات کمک می‌کنند.
انواع حشرات مفید
حشرات مفید به دسته های مختلفی از جمله گرده‌افشان‌ها، شکارچیان طبیعی، پارازیتوئیدها و بازگشت دهنده مواد آلی تقسیم می‌شوند که در ادامه به برسی هر کدام خواهیم پرداخت.
گرده‌افشان‌ها
گرده‌افشان‌ها مانند زنبورعسل نقش اساسی در تولید محصولات کشاورزی دارند. آنها با گرده‌افشانی گل‌ها، به باروری گیاهان و افزایش تولید میوه و دانه‌ها کمک می‌کنند. زنبورعسل به‌عنوان یکی از مهمترین گرده‌افشان‌ها، تأثیر زیادی بر تولیدات کشاورزی دارد و کاهش جمعیت آنها می‌تواند به تولید محصولات کشاورزی آسیب برساند.
| زنبورعسل (Apis mellifera) | زنبورهای عسل به‌عنوان گرده‌افشان‌های اصلی در بسیاری از کشاورزی‌ها شناخته می‌شوند. آنها با جمع‌آوری گرده و نکتار از گل‌ها به تولید عسل می‌پردازند و در این فرآیند به انتقال گرده کمک می‌کنند. |
| زنبورهای بامبل (Bombus spp) | این زنبورها معمولاً بزرگ‌تر از زنبورهای عسل هستند و در شرایط آب‌وهوایی سردتر نیز فعال هستند. آنها نیز به‌عنوان گرده‌افشان‌های مهم در بسیاری از اکوسیستم‌ها شناخته می‌شوند. |
| پروانه‌ها (Lepidoptera) | پروانه‌ها نیز به‌عنوان گرده‌افشان فعالیت می‌کنند، هرچند نقش آنها معمولاً کمتر از زنبورهاست. آنها با نوشیدن نکتار از گل‌ها، گرده را از یک گیاه به گیاه دیگر منتقل می‌کنند |
| مگس‌های گل (Syrphidae) | مگس‌های گل یا مگس‌های سرگردان به‌ظاهر شبیه زنبورها هستند و در بسیاری از گل‌ها دیده می‌شوند. آنها نیز به گرده‌افشانی کمک می‌کنند. |
این حشرات مفید در کشاورزی نه‌تنها برای تولید محصولات کشاورزی حیاتی هستند، بلکه نقش کلیدی در حفظ تنوع زیستی و پایداری اکوسیستم‌ها دارند. حفظ جمعیت این حشرات از طریق کاهش استفاده از سموم شیمیایی و ایجاد زیستگاه‌های مناسب برای آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
شکارچیان طبیعی
شکارچیان طبیعی مانند کفشدوزک‌ها از آفات کشاورزی تغذیه می‌کنند و به کاهش جمعیت این آفات بدون نیاز به سموم شیمیایی کمک می‌کنند.
| کفشدوزک‌ها (Coccinellidae) | کفشدوزک‌ها به‌ویژه کفشدوزک هفت نقطه‌ای از جمله شکارچیان بسیار مؤثر شته‌ها هستند. آنها همچنین تخم‌های حشرات دیگر را مصرف می‌کنند. |
| زنبورهای انگلی (Braconidae Ichneumonidae) | زنبورهای انگلی تخم‌های خود را درون بدن حشرات میزبان مانند کرم‌ها و لاروهای آفات می‌گذارند. لاروهای زنبور از داخل میزبان تغذیه کرده و در نهایت آن را می‌کشند. |
| مانتیس‌ها (Mantodea) | مانتیس‌ها یا همان آخوندک‌ها شکارچیان فوق‌العاده‌ای هستند که انواع حشرات را شکار می‌کنند. آنها معمولاً از سایر حشرات مانند ملخ‌ها، پروانه‌ها و حتی سایر شکارچیان کوچک تغذیه می‌کنند. |
| بال توری‌ها (Neuroptera) | لاروهای بال توری که به آنها شیر شته‌ها نیز گفته می‌شود، شکارچیان قوی شته‌ها، کنه‌ها و تخم‌های حشرات هستند. آنها بسیار مؤثر در کاهش جمعیت آفات هستند. |
| سوسک‌های شکارچی (Carabidae) | سوسک‌های شکارچی یا کارابیدها که در خاک زندگی می‌کنند، شکارچیان فعالی هستند که از لاروها، تخم‌ها و حشرات بالغ آفات تغذیه می‌کنند.
|
| مگس‌های شکارچی (Diptera: Syrphidae) | لاروهای برخی مگس‌های سرگردان یا سیرفیدها شکارچیان فعالی برای شته‌ها و کنه‌ها هستند. آنها تخم‌های خود را نزدیک به مستعمرات شته‌ها می‌گذارند و لاروها بعد از تولد، از شته‌ها تغذیه می‌کنند. |
این حشرات شکارچی مفید با کنترل طبیعی آفات، نقش حیاتی در حفظ سلامت گیاهان و کاهش نیاز به استفاده از سموم شیمیایی دارند. استفاده از این حشرات به عنوان بخشی از برنامه‌های مدیریت تلفیقی آفات می‌تواند به کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی و اقتصادی کشاورزی کمک کند.
پارازیتوئیدها
پارازیتوئیدها حشراتی هستند که تخم‌های خود را در بدن آفات می‌گذارند و نوزادان آنها از بدن آفات تغذیه می‌کنند. زنبورهای پارازیتوئید نمونه‌ای از این حشرات هستند که در کنترل طبیعی آفات نقش مهمی ایفا می‌کنند.
پارازیتوئیدها، حشراتی هستند که در بخشی از چرخه زندگی خود، به عنوان انگل در بدن میزبان خود زندگی می‌کنند و از آن تغذیه می‌کنند. اما برخلاف انگل‌ها که میزبان خود را از بین نمی‌برند، پارازیتوئیدها در نهایت باعث مرگ میزبان می‌شوند.
| زنبورهای براکونید (Braconidae) | این زنبورها، به ویژه گونه‌هایی که تخم‌های خود را داخل بدن لاروهای پروانه‌ها و سایر حشرات می‌گذارند. لاروهای زنبور از داخل میزبان تغذیه کرده و در نهایت آن را می‌کشند. |
| زنبورهای ایچنومونید (Ichneumonidae) | این زنبورها شامل گونه‌های زیادی هستند که تخم‌های خود را درون بدن لاروها، شفیره‌ها و تخم‌های حشرات مختلف می‌گذارند. لاروهای زنبور از داخل میزبان تغذیه کرده و آن را می‌کشند. |
| مگس‌های تاچینید (Tachinidae) | مگس‌های تاچینید تخم‌های خود را روی بدن میزبان‌های مختلف مانند پروانه‌ها و سوسک‌ها می‌گذارند. لاروهای مگس پس از هچ شدن به داخل بدن میزبان نفوذ کرده و از آن تغذیه می‌کنند تا میزبان بمیرد. |
| زنبورهای چالکید (Chalcidoidea) | این گروه از زنبورها شامل گونه‌های متنوعی هستند که تخم‌های خود را داخل تخم‌های حشرات میزبان مانند پروانه‌ها می‌گذارند. لاروهای زنبور از داخل تخم میزبان تغذیه کرده و آن را می‌کشند. |
| زنبورهای اپه‌لی‌نس (Aphidius) | این زنبورها به ویژه در کنترل شته‌ها (aphids) مؤثر هستند. آنها تخم‌های خود را درون بدن شته‌ها می‌گذارند و لاروهای زنبور از داخل بدن شته تغذیه کرده و آن را می‌کشند. |
بازگشت دهنده مواد آلی
حشراتی مانند سوسک‌های سیاه به تجزیه مواد آلی و بازگرداندن مواد مغذی به خاک کمک می‌کنند. این فرآیند باعث بهبود کیفیت خاک و افزایش حاصلخیزی آن می‌شود، که در نتیجه تولید محصولات کشاورزی نیز افزایش می‌یابد.
| سوسک‌های سرگین‌غلتان | از سرگین و فضولات حیوانات تغذیه می‌کنند و با غلتاندن سرگین، مواد آلی را به خاک بازمی‌گردانند. |
| موریانه‌ها | از چوب و مواد سلولزی تغذیه می‌کنند و مواد آلی را به مواد ساده‌تر تجزیه می‌کنند. |
| مگس‌های میوه | از میوه‌ها و مواد گیاهی فاسد تغذیه می‌کنند و لاروهایشان به تجزیه سریع‌تر مواد کمک می‌کنند. |
| مورچه‌ها | از انواع مواد آلی از جمله بقایای گیاهی و حیوانی تغذیه می‌کنند و به تجزیه و بازگشت مواد کمک می‌کنند. |
| سوسک‌های پوسیده‌خوار | از لاشه حیوانات مرده تغذیه می‌کنند و به تجزیه و بازگشت مواد مغذی به خاک کمک می‌کنند. |
| مگس‌های سرگین | از سرگین و مواد آلی تجزیه‌شده تغذیه می‌کنند و لاروهایشان به تجزیه سریع‌تر این مواد کمک می‌کنند. |
این حشرات نقش حیاتی در حفظ تعادل اکوسیستم‌ها دارند. آنها با تجزیه مواد آلی و بازگشت مواد مغذی به خاک، به حفظ حاصلخیزی خاک و پایداری اکوسیستم‌ها کمک می‌کنند. حفاظت و تشویق حضور این حشرات در محیط‌های طبیعی و کشاورزی می‌تواند به بهبود کیفیت خاک و کاهش نیاز به کودهای شیمیایی کمک کند.
نکته مهم
استفاده از حشرات مفید برای هر محصولی متفاوت است و استفاده از حشرات مفید برای کشاوزی نیازمند علم می‌باشد. به عنوان مثال مورچه ها به بازگشت مواد آلی در زمین کمک می‌کنند اما در مزرعه توت فرنگی می‌توانند تمامی محصول را نابود کنند و مناسب این مزرعه نیستند.
چالش‌ها
یکی از مشکلات اصلی در استفاده از حشرات مفید در کشاورزی، هزینه‌های اولیه بالا و نیاز به دانش تخصصی است. همچنین، کمبود اطلاعات و آگاهی در بین کشاورزان می‌تواند مانعی برای پذیرش این روش‌ها باشد.
برای غلبه بر این چالش‌ها، می‌توان به آموزش و آگاهی‌رسانی به کشاورزان، افزایش تحقیقات در زمینه استفاده از آنها و ارائه مشوق‌های مالی و حمایت‌های دولتی پرداخت.
تحقیقات و نوآوری‌های اخیر در زمینه استفاده از حشرات مفید در کشاورزی نشان می‌دهد که این روش‌ها می‌توانند به طور قابل‌توجهی به بهبود عملکرد محصولات کشاورزی کمک کنند. برای مثال، تحقیقات در دانشگاه‌های معتبر جهان بر روی نقش زنبورهای پارازیتوئید در کنترل آفات نشان‌دهنده نتایج مثبتی بوده است.
عدم آگاهی و دانش کشاورزان
بسیاری از کشاورزان دانش کافی دربارهٔ روش‌های به‌کارگیری آنها ندارند. این موضوع باعث می‌شود تا نتوانند از این روش‌ها به‌درستی استفاده کنند و نتایج مطلوبی حاصل نشود.
هزینه‌های اولیه بالا
استفاده از حشرات مفید در کشاورزی نیازمند سرمایه‌گذاری اولیه برای خرید و رهاسازی آنها است. برخی از کشاورزان به دلیل محدودیت‌های مالی قادر به تحمل این هزینه‌ها نیستند.
شرایط آب‌وهوایی
حشرات مفید در کشاورزی نسبت به تغییرات آب‌وهوایی و شرایط محیطی حساس هستند. دما، رطوبت، و دیگر عوامل محیطی می‌توانند تأثیرات منفی بر جمعیت و عملکرد این حشرات داشته باشند.
تداخل با سموم شیمیایی
در بسیاری از موارد، کشاورزان به‌صورت ترکیبی از کنترل بیولوژیک و سموم شیمیایی استفاده می‌کنند. استفاده هم‌زمان از سموم شیمیایی می‌تواند باعث کاهش جمعیت حشرات مفید در کشاورزی و کاهش کارایی آنها شود.
زمان‌بر بودن اثرات
کنترل بیولوژیک معمولاً نیاز به زمان بیشتری نسبت به سموم شیمیایی دارد تا تأثیر خود را نشان دهد. این موضوع ممکن است برای کشاورزانی که نیاز به نتایج فوری دارند، چالش‌برانگیز باشد.
کمبود تحقیقات و داده‌های محلی
تحقیقات کافی در مورد تأثیرات حشرات مفید در شرایط مختلف محلی وجود ندارد. هر منطقه ویژگی‌های خاص خود را دارد و نیاز به داده‌های محلی برای بهینه‌سازی استفاده از حشرات مفید ضروری است.
مدیریت و نظارت پیچیده
کنترل بیولوژیک نیازمند مدیریت و نظارت دقیق است. کشاورزان باید دانش کافی در مورد نحوه رهاسازی، نظارت بر جمعیت، و مدیریت حشرات مفید در کشاورزی داشته باشند که این امر می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد.
باتوجه‌به این چالش‌ها، نیاز به آموزش‌های بیشتر و تحقیقات علمی برای توسعه و گسترش استفاده از حشرات مفید در کشاورزی بسیار مهم است.
سخن پایانی
امیدواریم مطالب این مقاله مفید واقع شوند تا در شناسایی و شناخت حشرات مفید برای شما کشاورزان عزیز گامی رو به جلو باشد.
منابع
- wikipedia.org
- extension.
- ecoursesonline
- www.nhm.ac.uk
- www.arbico-organics.com
- www.finegardening.com
- wikipedia.org
- https://entomology.ca.uky.edu/018
- https://extension.umd.edu/resource/parasitoids/
- /www.business.qld.gov.au
- extension.okstate.edu
- /extension.wvu.edu
- https://ncipmhort.cfans.umn.edu/beneficial-insects
- www2.gov.bc.ca
- parks.mashhad.ir
- www.digikala.com
09131923700
خیلی عالی
ممنون ازمهندسین گرامی که مارا راهنمایی میکنندتشکرفراوان
مهمترین حیوان رو نام نکردید خرخاکی
سلام دوست گرامی
ممنون از شما