برنامه غذایی خیار گلخانه ‌ای

هرروز با توجه به افزایش روزافزون جمعیت جهان، نیاز مردم به میوه‌­ها و سبزیجات، گسترده‌­تر می­‌شود. همان‌طور که می‌دانید میوه و سبزی، بخش مهمی از رژیم غذایی انسان را تشکیل می‌دهد، در این میان خیار سبز، از گیاهان مهم جالیزی است که نقش مهمی در جیره غذایی انسان­ها دارد و از طرف دیگر نباید برنامه غذایی خیار گلخانه ای را نیز فراموش کرد!

این گیاه (خیار) از نظر اقتصادی، در بین سبزی‌­های مهم، مقام چهارم را بعد از بادمجان رومی، کلم و پیاز داراست. در این مقاله، سعی شده تا تغذیه خیار گلخانه ‌ای، انواع کودهای مصرفی و میزان موردنیاز آن‌ها درکشت خیار گلخانه‌ای بررسی شود.

کشت خیار گلخانه ای در ایران

در سال‌­های گذشته، کشت خیار گلخانه‌ای توسعه زیادی پیداکرده است؛ به‌طوری‌که شاید بیشترین محصول گلخانه‌­ای کشور در حال حاضر، خیار گلخانه‌­ای باشد. لازم به ذکر است که توجه به نیازهای تغذیه‌­ای این گیاه، اهمیت زیادی دارد و از ارکان مهم افزایش تولید خیار گلخانه‌­ای، تغذیه گیاهی و رفع نیاز کودی آن است.

در جدول زیر، میزان سطح زیر کشت و میزان تولید محصول خیار در فضای باز و گلخانه که جایگاه خاصی در بین تولیدکنندگان این محصول در سطح جهان دارد، آمده است .

	سطح زیرکشت (هکتار)	متوسط تولید (تن)
فضای باز	74703	9/22
گلخانه	2500	150

معرفی محصول خیار گلخانه ای

خاستگاه اصلی خیار، جنوب شرق آسیاست. کاشت خیار در هندوستان، چین جنوبی و مرکزی، از سه تا چهار هزار سال قبل رایج بوده است.

بهتر است بدانید که خیار گلخانه‌ای ازلحاظ ساختاری، گیاهی یک­ساله، علفی، دارای ساقه خزنده و پوشیده از خارهای نازک و خشن است. برگ خیار، ساده و بزرگ (۴۰-۲۰ سانتی‌متر) و دارای زاویه و دندانه‌­دار است. این گیاه دمبرگ ۲۰-۷ سانتی­‌متری دارد که شامل پنج بخش است و بخش مرکزی، بزرگ‌­ترین دندانه را دارد.

جالب است بدانید که برگ­‌های خیار مهم‌­ترین اندام در نشان دادن عوارض تغذیه‌­ای هستند. هر نوع تغییر رنگ، رشد ناکافی، نازک شدن یا تغییر در بافت برگ، نشانه­‌ای از سوءتغذیه و مشکلاتی ازاین‌دست است.

خصوصیات خیار گلخانه‌ای

• راندمان محصول زیاد است.
• با شرایط کشت در گلخانه سازگار است.

• به زنبور یا دیگر عوامل تلقیح­ کننده، احتیاج ندارد.
• با انجام هرس و جوان کردن بوته، می‌­توان عمر گیاه را چندین­ بار تجدید و دوباره بهره­‌برداری کرد.

نیاز تغذیه‌­ای در کشت خیار گلخانه‌­ای

در برنامه غذایی خیار گلخانه ای توجه به کودهای موردنیاز این گیاه، از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌طور خلاصه نیازهای کودی خیار گلخانه ‌ای بر اساس آزمون خاک و دوره رشد گیاه، در سه مرحله تأمین می‌­شود:

 قبل از کشت

بر اساس آزمون خاک، برای رشد خیار در بستر خاک و به‌منظور جبران عناصر غذایی ازدست‌رفته خاک، کودهای پایه قبل از کشت مصرف می­‌شوند. یعنی فسفر و پتاسیم موردنیاز و مقدار کمی از نیتروژن، قبل از کشت مورداستفاده قرار می‌گیرد.

بعد از انتقال نشا

بعد از انتقال نشا به‌منظور استقرار گیاه، با توجه به آزمون خاک، کشاورزان حرفه‌ای هم‌زمان با آبیاری نشا، از کودهای محلول در آب استفاده می­‌شود.

زمان گل­دهی

طی فصل رشد، مهم­‌ترین عنصر موردنیاز خیار گلخانه­ ای، نیتروژن است. بیشترین نیاز خیار گلخانه ­ای به نیتروژن، در زمان گل­دهی است. این عنصر باید از مواد کودی محلول و توسط آب آبیاری تأمین شود.

بهترین روش فراهم کردن آب و نیتروژن در کشت خاکی و غیرخاکی، از طریق آبیاری قطر­ه‌­ای است. برخی از کشاورزان تصور می‌کنند که استفاده بیش‌ازحد از کودهای نیتروژنی به رشد محصول کمک می‌کند.

در صورتیکه بهتر است بدانید که استفاده زیاد از عنصر نیتروژن قبل از دوره گل­دهی، باعث تأخیر در رسیدن، کاهش گل­دهی و عملکرد گیاه می‌­شود.

آبیاری در تغذیه خیار گلخانه ‌ای

آبیاری به‌عنوان یک جنبه بحرانی در برنامه غذایی خیار گلخانه ای، نقش بسیار حیاتی را در رشد و توسعه گیاهان این نوع کشت بازی می‌کند.

یکی از روش‌های مؤثر در آبیاری خیار گلخانه‌ای، آبیاری قطره‌ای است. این روش به وسیله سیستم‌های خاص قطره‌ای، آب را به صورت مستقیم به نزدیک ریشه‌ها تحویل می‌دهد که باعث بهینه‌سازی مصرف آب و جلوگیری از هدررفت منابع می‌شود. بهتر است بدانید که از طریق این سیستم می‌توان به نحو احسن عناصر غذایی را به گیاهان ارائه داد.

بررسی نیازهای آبی گیاهان در هر دوره رشدی، میزان تبخیر و تعرق و شرایط آبیاری بر اساس خصوصیات خاک، از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند. به کمک اندازه‌گیری‌های دقیق میزان رطوبت خاک و استفاده از سامانه‌های حسگرهای هوشمند، می‌توان توسعه یک برنامه آبیاری هوشمند را پیاده‌سازی کرد.

کود مناسب برای کاشت خیار گلخانه ای

ازت اصلی گیاهان در دوره رویشی، از طریق دو منبع نیتروژن، شامل نیتروژن حاصل از تجزیه مواد آلی در خاک و کودهای نیتروژن دار تأمین می­‌شود. در محیط­های کشت بدون خاک (کشت هیدروپونیک)، گیاه باید با عناصر غذایی موجود در محلول، تغذیه شود.

در زیر، جداول مربوط به توصیه کودهای موردنیاز کشت خاکی خیار گلخانه ­ای با آبیاری قطره­‌ای، در کشت بهاره و پاییزه آورده ­شده­ است .

جدول 2- توصیه کودهای موردنیاز کشت خاکی خیار گلخانه ­ای تحت آبیاری قطره­‌ای در کشت بهاره

هفته بعد از کاشت	*محلول 1(گرم در 1000 لیتر آب آبیاری)			*محلول 2(گرم در 1000 لیتر آب آبیاری)			نیاز آبی هر بوته (لیتر در روز)	شوری آب آبیاری پس از افزایش کود (میلی­موس بر سانتی­متر)
	نیترات کلسیم	نیترات پتاسیم	نیترات آمونیوم	منوپتاسیم فسفات	سولفات منیزیم	نیترات منیزیم
کشت بهاره
1	500	0	0	100	250	0	0/4	1/3
2	500	350	0	150	250	0	0/6	1/4
3	350	500	100	150	250	0
4	350	500	150	150	250	0	1	1/65
5	350	550	150	150	250	0	1/2	1/7
6	350	600	150	150	250	0	1/6	1/75
7	350	650	150	150	250	0	2	1/8
8	350	700	150	150	250	0	2/2	1/85
9	350	700	150	150	250	0	2/4	1/85
10	350	700	150	150	250	0	2/6	1/85
11	350	700	150	150	250	0	2/8	1/85
17-12	350	600	150	150	0	350	4	1/65
22-18	350	550	150	150	0	350	5	1/6
23 تا پایان دوره	350	500	150	150	0	350	4	1/55

توصیه کودهای مورد نیاز کشت خاکی خیار گلخانه­ ای با آبیاری قطره­‌ای در کشت پاییزه

­هفته بعد از کاشت	*محلول 1(گرم در 1000 لیتر آب آبیاری)			*محلول 2(گرم در 1000 لیتر آب آبیاری)			نیاز آبی هر بوته (لیتر در روز)	شوری آب آبیاری پس از افزایش کود (میلی­موس بر سانتی­متر)
	نیترات کلسیم	نیترات پتاسیم	نیترات آمونیوم	منوپتاسیم فسفات	سولفات منیزیم	نیترات منیزیم
کشت پاییزه
1	500	0	0	100	250	500	0/4	1/3
2	500	350	0	150	250	500	0/6	1/4
3	350	500	100	150	250	500	1	1/4
4	350	500	150	150	250	500	1/2	1/5
12-5	350	550	150	150	0	350	3	1/65
13 تا پایان دوره	350	550	150	150	0	350	4	1/6

* غلظت­‌های پیشنهادی محلول­‌های یک و دو در برنامه غذایی خیار گلخانه ‌ای، در طول هفته به صورت مجزا مصرف می­‌شوند.

** همراه با محلول­‌های پیشنهادی بالا در هر هفته، مصرف 10 گرم کود مخلوط کلات عناصر کم مصرف حاوی 7 درصد آهن، 2 درصد منگنز، 1/3 درصد بور،0/4 درصد روی، 0/1 درصد مس و 0/06درصد مولیبدن در 1000 لیتر آب آبیاری ضروری است.

 

از کجا بفهمیم که خیار گلخانه‌ای به کود نیاز دارد؟

تشخیص نیاز گیاهان به کود، ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین گام در تأمین نیازهای غذایی آنهاست. در ادامه راه‌هایی را به شما معرفی کرده‌ایم تا بتوانید به صورت علمی تغذیه خیار گلخانه ای خود را مدیریت کنید.

نمونه‌­برداری از خاک برای کاشت و برداشت موفق خیار گلخانه‌ای

نمونه‌­های خاکی که از گلخانه گرفته می­‌شود، باید نشان­‌دهنده وضعیت کل خاک آن باشد. در مورد خیار گلخانه­‌ای، نمونه‌گیری از خاک باید هرسال تجدید شود.

هر نمونه خاک که برای تجزیه آزمایشگاهی انتخاب می­‌شود، باید حداکثر از یک مساحت یک هکتاری یکنواخت ازنظر بافت، رنگ، شیب، میزان فرسایش، تاریخچه کشت، تناوب، نوع محصول و غیره تهیه شود.

نمونه خاک باید از محل فعالیت ریشه تهیه شود. به‌طورکلی برای محصولات سبزی و صیفی، باید عمق نمونه‌­برداری بین ۲۰ تا ۳۰ سانتی­‌متر باشد. معمولاً بعد از کشت، روی خاک، شوره زیادی تشکیل می­‌شود که نمونه­‌برداری از این منطقه صحیح نیست و باعث انحراف در نتایج می­‌شود.

بهترین زمان برای نمونه‌برداری و آزمون خاک؛ بعد از شخم و زیرورو کردن خاک و آبیاری خاک است تا نمک‌­های اضافی سطح خاک شسته شده و به‌طور یکنواخت مخلوط شود. نحوه ورود به زمین به‌منظور نمونه‌برداری از خاک، در شکل زیر آمده ­است.

تجزیه برگ برای تشخیص نیاز تغذیه خیار گلخانه ‌ای

مشکلات ظاهری اختلالات تغذیه‌ای ممکن است با علائم غیر تغذیه‌ای مانند بیماری­‌ها، آفات و ترکیبات شیمیایی اشتباه شود؛ بنابراین برای تأیید تشخیص ظاهری، باید از تجزیه برگی استفاده شود.

در تجزیه برگی، غلظت عناصر موردنظر در برگ اندازه‌­گیری و بر اساس جداول استاندارد تفسیر می­‌شوند و در صورت نیاز، مدیریت تغذیه و کود دهی در برنامه غذایی خیار گلخانه ای اصلاح می‌­شود. بهتر است بدانید مشکل این روش، کُند بودن آن است؛ زیرا بیشتر آزمایشگاه­‌ها حداقل یک هفته زمان برای اندازه‌­گیری و گزارش نتایج نیاز دارند.

برای تجزیه برگ، در مراحل اولیه گل­دهی، از جوان­‌ترین برگ­‌های بالغ (با دمبرگ) نمونه‌‌گیری می­‌شود. جدول (۴) لیست استانداردهای مورداستفاده در تفسیر نتایج تجزیه برگ را نشان می­‌دهد.

عنصر	واحد	کمبود	کم*	نرمال	بالا*	زیاد
نیتروژن (N)	درصد	1/8>	2/5-1/8	4/5-2/5	6-4/5	6<
فسفر (P)	درصد	0/2>	0/3-0/2	0/07-0/3	1-0/7	1<
پتاسیم (K)	درصد	2>	0/5-2	4-2/5	5-4	5<
کلسیم (Ca)	درصد	1>	2/25-1	5-2/5	–	–
منیزیم (Mg)	درصد	0/15>	0/3-0/15	1/5-0/3	2/5-1/5	5/52<
سولفور (S)	درصد	–	0/3>	1-0/3	–	–
سدیم (Na)	درصد	–	–	0/35	0/35<	–
کلر (Cl)	درصد	–	–	1/5-0	2-1/5	2<
** مس (Cu)	mg/kg	3>	8-3	20-8	30-20	30<
** روی (Zn)	mg/kg	15>	20-15	100-20	300-100	300<
** منگنز (Mn)	mg/kg	15>	60-15	400-60	500-400	500<
آهن (Zn)	mg/kg	***	50>	300-50	–	–
بر (B)	mg/kg	20>	30-20	70-30	100-70	100<
مولیبدن (Mo)	mg/kg	0/2>	0/5-0/2	2-0/5	–	0

 

* ستون­‌ها بیانگر مقادیر کم و بالا، علمی و مقادیر سایر ستون­‌ها برآورد شده‌­اند.

** مقادیر مس، روی و منگنز برگ­‌هایی که با قارچ­کش و یا محلول­‌های غذایی اسپری شده­‌اند، راهنمای خوبی برای وضعیت این عناصر در گیاه نیستند.

*** به دلیل احتمال آلوده بودن سطح برگ به خاک، تحرک نداشتن آهن در داخل گیاه و یا حضور آهن غیرفعال فیزیولوژیکی در داخل گیاه، تجزیه برگی راهنمای خوبی برای تشخیص کمبود آهن نیست.

ویژگی برنامه غذایی خیار گلخانه ای

به‌طورکلی موادی که به‌عنوان عناصر غذایی برای تغذیه گیاهان به‌ویژه برای خیار گلخانه‌ای استفاده می­‌شوند، باید ازنظر چندین ویژگی زیر بررسی شوند:

• حداقل هزینه هر واحد ماده غذایی، همراه با حداکثر اثربخشی.
• امکان حل شدن در آب و داشتن حداکثر غلظت از عناصر.
• توانایی تأمین حداقل بیش از یک ماده غذایی.
• عاری بودن از آلاینده‌­ها.

بهتر است بدانید که به‌منظور تأمین عناصر غذایی موردنیاز برای تغذیه گیاه، می­‌توان از سه نوع کود آلی، شیمیایی و بیولوژیک استفاده کرد که هرکدام از آن‌ها در زیر به‌تفصیل شرح داده‌شده‌اند.

انواع کود آلی در برنامه غذایی خیار گلخانه ‌ای  

کودهای آلی به موادی اطلاق می­‌شود که از لاشه و بقایای حیوانی، گیاهی، فضولات حیوانات، انسان و زوائد زندگی آن‌ها به وجود آمده باشد. این کودها سه خاصیت مهم در خاک دارند که عبارت‌اند از: تغذیه‌­ای و شیمیایی، بهبود خواص فیزیکی و بیولوژیکی خاک.

منابع مهم کودهای آلی 

منابع مهم کودهای آلی کود گوسفندی، مرغی، گاوی، اسبی، کمپوست، ورمی­ کمپوست، کود سبز، خاک­برگ و … هستند.

کودهای حیوانی که به‌عنوان کود قبل از کشت در برنامه غذایی خیار گلخانه ای استفاده می‌­شوند، قسمتی از عناصر غذایی موردنیاز خیار گلخانه‌ای را فراهم می­‌کنند؛ اما باید بدانید که تنها حدود یک‌سوم نیتروژن و فسفر آن‌ها برای رشد خیار استفاده می­‌شود.

استفاده بیش‌ازحد کودهای حیوانی نپوسیده، سبب افزایش شوری خاک شده و مانع رشد گیاه می­‌شود. منبع کود آلی در مناطق مختلف، بسته به فصل رشد، متفاوت است. مهم‌­ترین منابع کودی مورداستفاده در کشت خیار، کودهای گاوی و مرغی است. میزان مصرف بسته به میزان ماده آلی خاک و سابقه استفاده از این کودها بین ۱۰ تا ۲۰ تن در هکتار است.

انواع کودهای شیمیایی مورداستفاده در خیار گلخانه‌ای

کودهای شیمیایی، به عنوان منابع غذایی مهم، عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان را در قالب ترکیبات شیمیایی فراهم می‌کنند. در این بخش، به بررسی گسترده انواع کودهای شیمیایی مورد استفاده در کشت خیار گلخانه‌ای می‌پردازیم.

1-کودهای فسفاته مورداستفاده در کود آبیاری

در ابتدا بهتر است به شما بگوییم که کودهای فسفاته، باید کاملاً محلول باشند. نمک‌­های پتاسِ، آمونیومی و اسید فسفریک از انواع آن‌ها هستند. کودهای اوره فسفات، اسید فسفریک صنعتی و ترکیبات محلول پلی فسفات، به دلیل حل‌شدگی بالا، در گلخانه در آبیاری استفاده می‌شوند.

لازم به ذکر است که معمولاً در گلخانه کمتر از کودهای گرانولِ استفاده می‌شود؛ چون استفاده از کودهایی که در آب راحت‌تر حل می‌شوند، بهتر است.

کودهای فسفاته در خیار موجب افزایش سطح ریشه و گلدهی زودهنگام می‌شوند. باید به این موضوع نیز توجه کنید که مصرف زیاد کودهای فسفاته باعث گل‌دهی بیش‌ازاندازه در بوته خیار شده که بعدا ریزش شدید میوه راه به همراه دارد.

فسفر موجب رشد رویشی، افزایش سطح برگ و درشت شدن میوه شده و افزایش بیش‌ازاندازه فسفر در خاک، کمبود کلسیم و منیزیم را به همراه دارد. بهتر است بدانید که بخصوص در کشت هیدروپونیک، نسبت بین کلسیم و فسفر در برنامه غذایی خیار گلخانه ای بسیار مهم است.

2– کودهای پتاسیمی مورداستفاده در کود آبیاری

چهار نوع کود پتاسیمی وجود دارد که در کودآبیاری، مصرف عمده دارند و شامل کود کلرید پتاسیم (KCL) یا موریات پتاسیم (MOK)، سولفات پتاسیم (SOK)، مونو پتاسیم فسفات (MOKP) و نیترات پتاسیم (NOK)  می‌­شود.

کود سولفات پتاسیم

کود سولفات پتاسیم در شرایط بسیار شور مورداستفاده قرار می­‌گیرد. این کود در آب­‌های باکیفیت مناسب و درصد پایین کلسیم، کاربرد بهتری دارد.

مونوپتاسیم فسفات

کود مونوپتاسیم فسفات به‌عنوان یکی از منابع پتاسیم و فسفر است و بیشتر به‌عنوان کود فسفرِ شناخته‌شده­ است تا کود پتاسِ! جالب است بدانید که میزان فسفر موردنیاز گیاه 0/1 میزان پتاسیم موردنیاز آن است.

کلرید پتاسیم

کود کلرید پتاسیم محلول در آب است و با سایر کودهای نیتروژنِ به‌راحتی مخلوط می­‌شود. مصرف این کود به دلیل داشتن کلر، برای اراضی شور محدود است.

نیترات پتاسیم

این کود محلول در آب بوده و دارای دو عنصر مغذی نیتروژن و پتاسیم است. در دمای بالای ۲۰ درجه، کاملاً در آب حل می­‌شود و در هوای سرد، این کود در مخزن رسوب می­‌کند.

3- کودهای کلسیمی و منیزیمی مورداستفاده در کود آبیاری

هرچند آب آبیاری و خاک دارای مقادیر زیادی از کلسیم و منیزیم هستند، به دلیل نیاز بالای خیار گلخانه‌ای کود دهی کلسیم و منیزیم احتیاج است. جالب است بدانید که خیار جزء گیاهان منیزیم دوست است.

کود کلسیمی محلول در آب، نیترات کلسیم است که توسط افراد زیادی مورداستفاده قرار می­‌گیرد. برای تأمین منیزیم، از سولفات منیزیم و گاهی از نیترات منیزیم نیز استفاده می­‌شود .

4- کودهای محلول در آب برای خیار گلخانه ای

اغلب برنامه غذایی خیار گلخانه ای، بر پایه کودهای محلول در آب است تا بیش‌­ترین عناصر موردنیاز گیاه تأمین شود. لازم به ذکر است که برنامه کود دهی بر پایه مقدار عناصر در آب آبیاری، بستر و دوره رشد گیاه تنظیم می­‌شود.

نکته: معمولاً کودهای محلول در آب، امکان محلول­‌پاشی دارند و در گلخانه نیز محلول­‌پاشی مرسوم است.

در کشت خاکی و بدون خاک خیار، بیش­ترین آهن مصرفی به فرم کلات است؛ زیرا تنها شکلی که کارایی بالایی دارد و زردی برگ را برطرف می‌­کند، همین نوع آهن است.

سایر منابع آهن نظیر سولفات، نیترات آهن، کلات­‌های EDTA و کمپلکس­‌های آلی دیگر، کارایی چندانی نداشته و پس از مصرف، زرد برگی زودهنگام مشاهده می­‌شود.

برای تأمین روی، منگنز و مس، می­‌توان از منابع سولفات در کشت خاکی و هیدروپونیک با تنظیم pH استفاده کرد. برای تأمین بور می­توانید از اسید بوریک و برای تأمین مولیبدن از مولیبدات سدیم و یا مولیبدات آمونیوم استفاده کنید.

۵- کودهای با خاصیت حل شدن کم

کودهای کند رها معمولاً در کشت گیاهان در هوای آزاد استفاده می­‌شوند. این کودها به دلیل آلودگی کم­تر زیست محیطی مفید هستند.

کودهای کندرها براساس زمان رها شدن عرضه می­‌شوند که البته زمان رهاسازی واقعی کود، ممکن است نسبت به زمان مشخص ­شده روی کود، بر حسب میزان درجه حرارت و ظرفیت آب خاک یا بستر تغییر کند. کودهای کندرها به بستر اولیه کشت یا بعد از کشت در روی بستر اضافه می­‌شوند و اغلب در کشت‌­های باغی کاربرد دارند.

کودهای بیولوژیک خیار گلخانه ای

کودهای بیولوژیک به مواد حاصلخیز کننده­‌ای گفته می­‌شود که تعداد کافی از یک یا چند گونه از میکروارگانیسم­‌های سودمند خاک­زی را دارند. این مواد می­‌توانند عناصر غذایی خاک را در یک فرآیند زیستی، به مواد مغذی مانند ویتامین­‌ها و دیگر مواد معدنی تبدیل کرده و به ریشه خاک برسانند. مصرف کودهای بیولوژیکی کم ­هزینه‌­تر است و در اکوسیستم، آلودگی به وجود نمی‌آورد.

کودهای با خاصیت حل شدن کم

کودهای کند رها معمولاً در کشت گیاهان در هوای آزاد استفاده می­‌شوند. این کودها به دلیل آلودگی کم­تر زیست‌محیطی مفید هستند.

کودهای کندرها بر اساس زمان رها شدن عرضه می­‌شوند که البته زمان رهاسازی واقعی کود، ممکن است نسبت به زمان مشخص‌شده روی کود، برحسب میزان درجه حرارت و ظرفیت آب خاک یا بستر تغییر کند. کودهای کندرها به بستر اولیه کشت یا بعد از کشت بر روی بستر اضافه می­‌شوند و اغلب در کشت­‌های باغی کاربرد دارند.

کودهای بیولوژیک خیار گلخانه ای

کودهای بیولوژیک به مواد حاصلخیز کننده­ای گفته می‌­شود که تعداد کافی از یک یا چندگونه از میکروارگانیسم­‌های سودمند خاک­زی را دارند. این مواد می­‌توانند عناصر غذایی خاک را در یک فرآیند زیستی، به مواد مغذی قابل جذب توسط گیاه و دیگر مواد معدنی تبدیل کرده و به ریشه گیاه برسانند. مصرف کودهای بیولوژیکی کم‌هزینه‌تر است و در اکوسیستم، آلودگی به وجود نمی‌آورد.

١- مایه تلقیح ازتوباکتر

مایه تلقیح ازتوباکتر حاوی تعدادی از باکتری­‌های مفید و بسیار مؤثر است. این باکتری‌های مفید که از مشهورترین انواع باکتری­های محرک رشد گیاه هستند، با استفاده از مکانیسم­‌های مختلفی چون تثبیت بیولوژیک ازت ، تولید هورمون اکسین و توسعه سیستم ریشه‌ای گیاه در برنامه غذایی خیار گلخانه ای، می‌­توانند عملکرد گیاه را افزایش دهند.

۲-  باکتری­های حل‌کننده فسفات(PSM)  و باکتری­های محرک رشد (PGPR)

این باکتری­‌ها، در شرایط مناسب ازنظر رطوبت و درجه حرارت، با ترشح اسیدهای آلی، pH خاک را کم می­‌کنند و باعث افزایش توان جذب فسفر می­‌شوند. این باکتری­‌ها، مواد محرک رشد ریشه تولید می­‌کنند؛ بنابراین استفاده از آن‌ها می­‌تواند نقش دوگانه‌ای داشته باشد.

گروه­‌های زیادی از باکتری­‌های محرک رشد به بازار معرفی‌شده‌اند که اثربخشی آن‌ها در شرایط گلخانه ­ای ایران، باید مجدداً ارزیابی شود؛ اما به­ دلیل خاصیت محرک رشدی مشترک در همه آن‌ها، استفاده از آن‌ها به‌شرط رعایت شدن استانداردهای تولید و بسته­‌بندی، می‌­تواند در عملکرد مؤثر باشد.

روش استفاده از کود در برنامه غذایی خیار گلخانه ای

برنامه غذایی گلخانه‌ای برای کشت خیار، از جمله عوامل اساسی در بهبود و عملکرد محصولات می‌باشد. یکی از جنبه‌های حیاتی این برنامه، استفاده بهینه از کودها در فرآیند تغذیه گیاهان است. در این بخش، به بررسی جزئیات و اصول استفاده از کودها در برنامه غذایی خیار گلخانه‌ای می‌پردازیم.

کود آبیاری

این روش، عناصر غذایی را از طریق آب آبیاری در اختیار گیاه قرار می­‌دهد و سبب فراهم کردن عناصر در منطقه‌­ای می­‌شود که ریشه حداکثر فعالیت را دارد. در این روش، برای تأمین عناصر غذایی باید از منابع کودی محلول استفاده شود. این روش، اصلی‌ترین روش تأمین عناصر غذایی در کشت خیار گلخانه ­ای است.

تغذیه برگی (محلول‌پاشی)

در شرایطی که جذب عناصر غذایی از خاک برای رفع نیاز گیاه کافی نباشد، می­‌توان از روش تغذیه برگی کمک گرفت. اگر کمبود عناصر طی دوره رشد مشاهده شود، باید با محلول‌­پاشی آن را برطرف کرد.

محلول­‌پاشی باید صبح زود یا عصر انجام شود. برای اطمینان از برطرف شدن کمبود، می­‌توان در دوره زمانی ۱۰ روز تا دو هفته، محلول‌پاشی را تکرار کرد. بهتر است به شما بگوییم که باید به غلظت محلول مورداستفاده در محلول­‌پاشی توجه شود؛ چراکه غلظت بیش‌ازحد توصیه‌شده، باعث خسارت و صدمه دیدن برگ می­‌شود.

نتیجه‌گیری

افزایش تولید خیار گلخانه‌ای به­ دلیل تنوع شرایط اقلیمی در کشور، به‌راحتی امکان­‌پذیر است و تغذیه گیاه، نقش مهمی را در این زمینه دارد. در واقع، یکی از اصول اساسی افزایش تولید خیار گلخانه ­ای، تغذیه گیاهی و رفع نیاز تغذیه‌ای گیاه است؛ چرا که به طور کلی هدف این است که کود به شکلی مصرف شود که از آن بیش­ترین بهره‌­برداری به دست آید.

به نظر می‌رسد که انتخاب و اجرای بهینه برنامه غذایی خیار گلخانه ای می‌تواند بهبود عملکرد این گیاهان در محیط گلخانه را تسهیل نماید. با بهره‌گیری از روش‌های مدرن تأمین عناصر غذایی از قبیل کود، آبیاری و تغذیه برگی، کشاورزان می‌توانند بهترین شرایط را برای رشد و توسعه سالم گیاهان خود ایجاد کرده و از افزایش بهره‌وری و کیفیت محصولات خود بهره‌مند شوند.

 

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه