متأسفانه درختان در کشور ما به علت‌های گوناگونی دچار عدم تغذیه صحیح هستند. درختان با آغاز فصل سرما نیازمند تقویت برای رشد و نمو مجدد در فصل بهار می‌باشند. امروزه روش‌های زیادی برای مدیریت تغذیه گیاهان مطرح است که باعث بالا بردن عملکرد و راندمان در کشاورزی می‌شود. روش چالکود یکی از این روش‌های مؤثر و ساده برای جبران کمبود نیاز کودی درخت می‌باشد. انتخاب بهترین کود برای چالکود علاوه بر تضمین تأمین مواد مغذی و نیاز کمتر کودی طی فصل آتی درخت میوه، باعث اصلاح جزئی بافت خاک می‌شود. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان با ما همراه باشید تا چالکود را برای درختان مختلف بررسی نماییم.
چالکود درخت چیست؟
به مخلوط کودهای آلی و شیمیایی که در عمق خاک مصرف می‌شود، چالکود گفته می‌شود. در این روش کود دهی بعد از خزان کامل و به حداقل رسیدن فعالیت درختان، نزدیک ریشه درخت چاله‌هایی حفر می‌کنند و آن‌ها را با مواد غذایی و کودهای موردنیاز پر می‌کنند.
کار آیی مصرف کود در روش چالکود درخت میوه، بیشتر از روش پخش سطحی کود می‌باشد. چالکود مزایای فراوانی برای درخت دارد. ازجمله ذخیره مواد غذایی موردنیاز گیاه که باعث می‌شود گیاه رشد بهتری پیدا کند و کیفیت میوه‌ها افزایش یابد.
محل حفر چاله
برای چالکود کردن درخت، عوامل متعددی ازجمله نیاز درختان، نوع و سن درختان، نحوه کاشت آن‌ها، شرایط خاک و … اهمیت دارند. برای حفر چاله باید اندام هوایی درختان را در نظر گرفت.
بهترین محل برای حفر چاله، یک‌سوم انتهایی سایه‌انداز درخت می‌باشد؛ زیرا بیشتر ریشه‌های جوان و فعال که آب و مواد معدنی را جذب می‌کنند، در این محل وجود دارند. حفر چاله در این منطقه باعث می‌شود کمترین خسارت به ریشه‌های اصلی درخت وارد شود.
محل چاله‌ها بهتر است که در مسیر جریان آب باشد. در این صورت ریشه‌ها مستقیماً غذای مطلوب خود را تأمین می‌کنند و درنتیجه رشد علف‌های هرز کاهش می‌یابد.
تعداد چاله
تعداد چاله‌ها بسته به نوع درخت میوه، وضعیت خاک، سن درخت و … متفاوت است. به‌طور متوسط برای هر درخت میوه دو تا چهار چاله مناسب خواهد بود.
هر چه تعداد چاله‌هایی که حفر می‌کنید بیشتر باشد، دسترسی ریشه به مناطق اصلاح‌شده خاک بیشتر می‌شود؛ اما در باغ‌هایی که درختان متراکم کشت‌شده‌اند، حفر یک چاله هم بین دو درخت کافی است. درصورتی‌که از چاله‌ها به‌خوبی نگهداری شود، حفر آن یک بار برای چندین سال کافی خواهد بود.
قطر و عمق چاله
عمق و قطر چاله‌هایی که حفر می‌کنید به عمق گسترش ریشه‌های درخت بستگی دارد. معمولاً عمق چاله باید 30 تا 60 سانتی‌متر باشد. حفر چاله‌ای به عمق 60 سانتی‌متر برای اجرای چالکود در اکثر درختان مناسب و کافی است اما برای درختان جوان می‌توانید از عمق‌های کمتر (حداقل ۳۰ سانتی‌متری) استفاده نمایید.
اگر شما با بیل چاله را حفر نمایید، قطر چاله‌ها بین 30 تا 60 سانتی‌متر خواهد شد اما اگر برای حفر چاله از مته پشت تراکتوری استفاده نمایید، قطر چاله حدود 40 سانتی‌متر می‌شود.
پر کردن چاله‌ها
هنگام حفر چاله، خاک‌هایی که بیرون ریخته‌اید را روی سطح خاک بریزید و از ریختن خاک تخلیه‌شده به داخل چاله خودداری کنید. چاله را با کود و ترکیبات موردنیاز گیاه پر کنید.
سریعاً بعد از حفر چالکود آن را پر کنید تا ریشه خشک نشود و به درخت آسیبی وارد نگردد. قبل از حفر چالکود، ابتدا مواد داخل آن را آماده نمایید.
مزایای چالکود کردن درخت میوه
- جلوگیری از خشکیدگی سرشاخه‌های درختان میوه
- توسعه و گسترش بیشتر ریشه
- افزایش برگ دهی درختان
- افزایش کیفیت محصول و عملکرد
- قرارگیری راحت مواد مغذی موردنیاز در خاک توسط جریان آب برای ریشه درخت
- کاهش علف‌های هرز
- افزایش مقاومت درختان نسبت به تنش سرمایی
بهترین زمان چالکود درختان
بهترین زمان انجام روش چالکود در نیمه دوم سال است. زمانی که درختان به خواب‌رفته و برگ‌های آن‌ها زرد شده و فعالیت ریشه‌ی گیاه رو به کاهش باشد؛ زیرا قبل از فصل رشد و نمو، گیاهان نیاز به استراحت و تجدیدقوا دارند.
همچنین فرصت باقی‌مانده تا فصل بهار موجب می‌شود تا بر اثر بارندگی، عناصر آزادشده و جذب ریشه شود؛ بنابراین فصل زمستان وقت مناسبی برای حفر چالکود می‌باشد.
ترکیبات موردنیاز برای چالکود کردن درختان
مهم‌ترین ماده کودی مورداستفاده در چالکود، کود دامی است. این نوع کودها سبب سبک‌سازی خاک در ناحیه چالکود و افزایش کربن آلی در خاک می‌شوند.
کودهای دامی باید حتماً به‌صورت خشک، پوسیده‌شده و فاقد موادی چون بذر علف‌های هرز، خاک اره، تکه‌های کاغذ و… باشد؛ زیرا وجود این نوع مواد در کودهای دامی باعث برهم خوردن تعادل خاک و افزایش شدید علف‌های هرز و بیماری‌ها و آفات خواهد شد. از کودهای گوگرد، فسفر، اوره برای پوساندن کودهای دامی و از بین بردن ضایعات و کاهش رطوبت موجود در کود دامی استفاده می‌شود.
بهترین ماده جهت پوساندن کودهای دامی کود زیستی هوکر است که می‌توانید با مراجعه به سایت فروشگاهی پسته رفسنجان اقدام به تهیه آن نمایید.
چالکود درخت به چند روش انجام می‌شود؟
دو روش برای ترکیبات چالکود وجود دارد.
- به‌طور دستی تمامی عناصر موردنیاز گیاه با یکدیگر ترکیب‌شده و در چاله‌ها ریخته می‌شوند.
- از کودهای کامل گرانوله مخصوص چالکود که توسط تولیدکنندگان کود فرموله شده است استفاده می‌شود.
در تولید دستی ترکیب چالکود پس از آنالیز خاک با توجه به کمبودهای موجود در خاک از انواع نیترات، سولفات، مواد حاوی فسفر، عناصر کلاته، گوگرد میکرونیزه، بوراکس استفاده می‌شود.
کودهای شرکتی و آماده شامل درصدهای پایینی از فسفر، نیتروژن و پتاسیم (حداکثر 15 درصد) به همراه مقادیر کمی از عناصر ریزمغذی همچون آهن، روی، منگنز، مس، بور و منیزیم (حداکثر 2 درصد)، گوگرد (حداکثر تا 20 درصد) و مواد آلی (حداکثر 30 درصد) است.
مقدار استفاده کود در چالکود
عناصری که برای رشد و نمو گیاه ضروری هستند، باید در ترکیب چالکود وجود داشته باشند. معمولاً درصد عناصر موجود در ترکیب چالکود، کمتر از مقداری است که در فصول فعالیت درخت مورداستفاده قرار می‌گیرد.
میزان عناصر در چالکود دستی به نوع خاک، نوع درخت میوه، سن درخت و دوره آبیاری بستگی دارد. بر اساس آنالیز خاک و پارامترهای تعیین‌شده در آن می‌توان نوع و مقدار کودهای لازم برای تهیه ترکیب چالکود را مشخص کرد.
گاهی بخشی از ترکیبات به دلیل بیشتر بودن آن ماده در خاک حذف می‌شود. ولی به‌طورکلی درختان هسته‌دار نیاز کودی بالاتری نسبت به درختان میوه دانه‌دار دارند.
همچنین هر چه سن درخت بیشتر باشد میزان مصرف ترکیب نیز بالاتر می‌رود. البته باید توجه داشته باشید که درصورتی‌که خاک شما حاصلخیزتر باشد و دارای مواد آلی بیشتری باشد، میزان کود کمتری لازم است استفاده کنید.
بهترین ترکیب برای چالکود
در اغلب باغات کشور به علت کمبود مواد آلی خاک، آهکی بودن خاک و کم‌تحرک بودن اغلب کودهای مصرفی، شاهد کمبود عناصر ماکرو و میکرو هستیم. کود دهی درست و به‌موقع می‌تواند در میزان محصول باغ شما معجزه کند. هر نوع کودی اثر خاص خودش را دارد و تأثیری متفاوت ایجاد می‌کند.
چالکود کردن با جایگذاری موضعی کود آلی و شیمیایی در خاک، باعث افزایش جذب عناصر غذایی در خاک‌های آهکی و به‌خصوص جذب عناصر میکرو، افزایش نفوذ آب در خاک و افزایش تهویه خاک می‌شود.
چالکود درخت گردو
کودهای پودری شیمیایی مورداستفاده برای چالکود درخت گردو که توسط کارشناسان توصیه می‌شود، عبارت‌اند از: اسید هیومیک، کود سه بیست، کود فسفر بالا یا 10-52-10، کود آهن، کود پتاس بالا یا سولوپتاس و فولیک اسید. بهترین زمان چالکود زمستانه درخت گردو نیز نیمه بهمن تا اواسط اسفندماه می‌باشد.
چالکود درخت زردآلو
کودهای مورداستفاده در چالکود زمستانه درخت زردآلو شامل کود فسفر، ازت، پتاس، هیومیک اسید، آهن کلاته می‌شوند. تعیین میزان دقیق کودهای به‌کاررفته در این روش بر اساس نتایج آزمون خاک می‌باشد.
چالکود درخت پسته
بهترین کودهایی که می‌توان در چالکود زمستانه پسته استفاده نمود عبارت‌اند از: سولفات آهن، روی، مس، منگنز، یا کود های کامل میکرو، سولفات پتاسیم سنگی، سوپر فسفات ساده یا تریپل، گوگرد پودری و کودهای دامی پوسیده شده می باشد. بهترین زمان چالکود نیز بعد از خزان کامل درختان است.
چالکود زمستانه بادام
برای درختان بادام، کودهای سولفات آهن، گوگرد پودری، کلرور پتاسیم، سولفات پتاسیم، سولفات روی، کود کامل میکرو و نیترات آمونیوم به‌صورت چالکود توصیه می‌شوند. نیمی از کودهای ازته را در چالکود و نیمی دیگر را به‌صورت سطحی روی خاک بریزید.
چالکود درخت انگور
رایج‌ترین کودهایی که برای چالکود زمستانه درخت انگور استفاده می‌شوند شامل نیترات آمونیوم، سولفات پتاسیم، منیزیم و آهن است. اواخر زمستان معمولاً بهترین زمان استفاده از این روش کود دهی برای این نوع درخت خواهد بود.
چالکود درخت سیب
ترکیبات چالکود زمستانه درخت سیب، معمولاً بیشتر کودهای هیومیک اسید، سه بیست، کود پتاس، فسفر و آهن می‌باشد. علاوه بر کودهای شیمیایی می‌توانید از کودهای دامی نیز استفاده نمایید.
چالکود درختان مرکبات
از کودهای سولفات پتاسیم و سولفات منیزیم می‌توان در چالکود درختان مرکبات استفاده نمود. از طرفی مصرف کودهایی مانند نیترات پتاسیم، سولفات پتاسیم و اوره به دلیل حلالیت بالایی که دارند توصیه نمی‌شود. می‌توان برای رفع این مشکل از کودها به شکل گرانول استفاده نمود.
چالکود درخت گلابی
برای چالکود درخت گلابی نیز کودهایی ازجمله کود دامی پوسیده یا ورمی کمپوست به همراه گوگرد گرانوله و کودهای ماکرو (اوره و فسفات و پتاس) که بهتر است با هیومیک اسید گرانول و یا پودری ترکیب شوند، به کار می‌روند.
چالکود درخت انار
بهترین زمان برای روش چالکود درخت انار اسفندماه است. به یاد داشته باشید که در ارتباط با درختان انار نمی‌توان از کودهای آلی در چالکود استفاده نمایید زیرا باعث پوسیدگی ریشه خواهند شد. هنگام کاربرد کود (شیمیایی و حیوانی) در چالکود برای درختان انار، باید فاصله مناسب چالکود را تا تنه درخت رعایت کرد زیرا قرار گرفتن کود ها در مجاورت تنه باعث آسیب دیدن تنه درخت می شود. برای انتخاب بهترین کودهای درخت انار به مقالات مجله کشاورزی پسته رفسنجان مراجعه کنید.
کودهای دامی بهترین کود برای چالکود
کودهای دامی سرعت تجزیه بالایی داشته و درنتیجه محیط اطراف ریشه را گرم می‌کنند. با انتخاب این کود ریشه و طوقه از سرما محافظت می‌شود.
کودهای دامی دارای درصد پایینی از عناصر غذایی می‌باشند که نمی‌تواند نیاز تغذیه‌ای درختان میوه را به‌تنهایی تأمین کنند. به همین جهت حتماً در کنار کود دامی کاملاً پوسیده از کودهای شیمیایی استفاده شود.
استفاده از کود آهن در چالکود درخت میوه باعث افزایش کلروفیل در برگ‌ها و درنتیجه افزایش قدرت فتوسنتز گیاه در بهار خواهد شد. عنصر مس مقاومت گیاه را در برابر آفات و بیماری‌ها افزایش می‌دهد. این کود همچنین انتقال آب و املاح در داخل آوندها را تسهیل می‌کند و از گیاه در مقابل سرمازدگی محافظت می‌کند.
اسید هیومیک یک کود آلی است که معمولاً همراه با سایر کودهای شیمیایی مانند کود پتاس به گیاهان و درختان داده می‌شود. استفاده از هیومیک اسید موجب تهویه مناسب خاک، بهبود رشد جوانه و ریشه‌زایی و افزایش جذب عناصر می‌شود.
علاوه بر مواد شیمیایی، استفاده از کودهای دامی پوسیده، کود پرندگان تصفیه‌شده و نیز خاک سبک مانند شن و ماسه به شما کمک می‌کند تا نتیجه بهتری از ترکیب چالکود داشته باشید.
به‌طورکلی در ترکیبات چالکود، بهتر است ابتدا از کود دامی استفاده کرده سپس در لایه میانی مقدار موردنظر از ترکیب چالکود را اضافه کنید و درنهایت مجدداً لایه بالایی را با کود حیوانی پوسیده پر کنید.
معایب چالکود برای درختان
علاوه بر مزایایی که چالکود برای درخت میوه دارد، این روش دارای معایبی نیز می‌باشد که عبارت‌اند از:
- قطع ریشه‌های سطحی گیاه که مواد موردنیاز درخت را تأمین می‌کند.
- تخریب ساختمان خاک در اطراف حفره چالکود
- استفاده از فضولات دامی که ممکن است منجر به ایجاد بیماری در درخت شود.
- هزینه‌های بالا
- نیروی کارگری زیاد
سخن پایانی
به‌کارگیری روش‌های مناسب کود دهی، بهبود شرایط فیزیکی و رفع محدودیت‌های خاک اهمیت فراوانی دارد. دلیل آن نیز ارزش اقتصادی زیاد درختانی است که چند سال از کاشت و استقرار آن‌ها می‌گذرد و امکان تعویض بستر در مورد این درختان وجود ندارد. افزودن مواد آلی به سطح خاک اگرچه آسان‌ترین راه برای بهبود شرایط تغذیه‌ای و افزایش رطوبت خاک است، ولی جوابگوی تمام مشکلات ازجمله محدودیت‌های خاک عمقی نمی‌باشد. به نظر می‌رسد یکی از اقدامات مؤثر برای بهبود شرایط خاک عمقی استفاده از چالکود است.
بهترین کود برای چالکود باید ترکیب متوازن و تخصصی داشته باشد که منجر به کاهش اسیدیته خاک شده و بدون افزایش شوری خاک بتواند بر عملکرد و کیفیت محصولات تأثیر گذاشته و نیاز گیاه را برطرف کند. برای انتخاب بهترین کود برای چالکود درختان خود می‌توانید با کارشناسان مجموعه پسته رفسنجان در تماس باشید.
-_1_350x350.jpg)
11-(1)_350x350.jpg)
