به چه گونه هایی لاواند گویند؟
لاواندها گونه های بزرگی از گیاهان می باشند که انواع گوناگونی دارند که مهمترین گونه آن اسطوخودوس می باشد که در این نوشته سعی در تشریح خصوصیات انواع لاواند- اسطوخودوس -خواص و کاربرد درمانی لاواندها می پردازیم.
بررسی گیاهشناسی لاواندها در جهان
لاواندها که به طور کلی به فرانسوی Lavande و به انگلیسی Lavender گفته می شود. دسته ای از گیاهان هستند از خانواده Labiatae از جنس Lavandula دارای گلهای به رنگ بنفش یا آبی به شکل خوشه. دارای گونه های مختلفی می باشند که بومی مناطق مدیترانه ای هستند و از نظر زینتی و عطری نیز کاشته می شوند.
گونه های مهم و مورد توجه لاواند
در اینجا به شرح مشخصات چند گونه از آنها که از نظر خواص طبی مورد توجه می باشند، می پردازیم از جمله:
- Lavandula stoechas L که به اسطوخودوس معروف است.
- Lavandula vera DC که به خزامی مشهور است.
- Lavandula spica Cav
آیا لاواند در ایران وجود دارد؟
لاواندها بومی ایران نیستند. ولی عده ای از گیاه شناسان معتقدند که در ایران در بعضی مناطق کاشته می شود. در مخزن الادویه آمده است که اسطوخودوس در مازندران می روید و اهالی تنکابن آن را «تروم» نامند. در فلور ایران نیز از گونه .L. coronopifolia L و مترادف آن L. burmanni Benth ذکری آمده است که در جنوب ایران می روید.
نام های متداول اسطوخودوس در جهان
در ایران «اسطوخودوس» مشهور است. در کتب طب سنتی با نامهای «اسطوخودوس» و «شاهسبرم رومی» و «آنس الارواح» و «ممسک الاوراح» آمده است. در بازار مکّه به نام «ضُرم» گفته می شود.
به فرانسوی Lavande stoechas و Stoachas Arabique و به انگلیسی Fernch lavender نامند. گیاهی است از خانواده Labiatea نام علمی آن .Lavandula stoechas L می باشد.
بررسی گیاهشناسی اسطوخودوس دارویی
اسطوخودوس گیاهی است چند ساله بشکل بوته کوچک به بلندی نیم متر خیلی پرشاخه.
ساقه: ساقه های آن 4 گوشه، برگهای آن دراز، متقابل و پوشیده از کرک سفید پنبه ای.
گل: گلهای آن که در بهار ظاهر می شود به رنگ بنفش تیره به شکل سنبله.
محل رویش: این گونه در پرتغال، جزایر قناری و مناطق حاشیه مدیترانه، الجزایر، عربستان تا استامبول و آسیای صغیر انتشار دارد. وجود آن در ایران به طور خودرو تا بحال گزارش نشده است.
چگونگی تکثیر و ازدیاد اسطوخودوس
تکثیر اسطوخودوس از طریق کاشت قطعه ای از سوش گیاه وحشی در زمین زراعتی یا با کاشت دانه آن انجام می گیرد. دانه را قبلاً در آذر ماه در خزانه می کارند و در بهار گیاه چند برگه را به مزرعه منتقل می کنند. در ایران در بعضی نقاط کاشته می شود. از طریق قلمه شاخه های جوان نیمه چوبی گیاه و یا با خوابانیدن نیز تکثیر می شود.
ترکیبات شیمیایی گیاه اسطوخودوس
از نظر ترکیبات شیمیایی گیاه اسطوخودوس دارای اسانس است که شامل ستون و سینئول و یک الکل به نام لینالول می باشد. از برگها و قسمت سبز گیاه در حدود 0/315 درصد از این اسانس روغنی فرّار به دست می آید.
خواص و کاربرد گیاه اسطوخودوس
اسطوخودوس دارای گل و برگهای معطّر است، طعم آن تلخ، تخم آن بسیار ریز و کمی پهن به رنگ زرد تیره مایل به سیاه. از برگ، گل و تخم آن پس از مالش بویی شبیه کافور متصاعد می شود.
گیاه اسطوخودوس از نظر طبیعت
طبق نظر غالب حکمای طب سنتی گرم و خشک است.
8 خواص دارویی گیاه معجزه گر اسطوخودوس
1.اسطوخودوس درمان کننده بیماری های گوارشی
محلل و باز کننده گرفتگی ها می باشد. دم کرده 5 گرم از برگ و سرشاخه گلدار آن مقوی بدن و قوای دماغی و تفکر و همچنین مقوی احشا و آلات داخل شکم و مفرّح است.
برای بیماری های سینه، سرفه، ورم های نزله ای و زکام نافع است. خاصیت مسهلی دارد. اخلاط فاسد شده و بلغمی و سوداوی را رفع می کند. برای بیماری های کبدی و طحال و مجاری ادرار نافع و مفید است.
2.اسطوخودوس از نظر حکمای طب سنتی
روی هم رفته حکمای طب سنتی اسطوخودوس را جاروی دماغ می دانند که دماغ را از تمام فضولات بلغمی تمیز می کند. گرفتگی ها را باز می نماید و مقوی همه قوا می باشد.
3.مخلوط اسطوخودوس با عسل برای درمان
اگر مقداری از برگ و سرشاخه های گلدار خشک آن را ساییده و با آب عسل به طور ساده و یا به صورت مربّا با شکر و عسل تهیه و مقداری از آن را که حدود 5 گرم اسطوخودروس در آن باشد.
هر شب تا مدتی بخورند برای رعشه و سرگیجه و تقویت ذهن، حافظه، رفع فراموشی، صرع، وسواس های سوداوی، مالیخولیا، سستی، تشنج، خواب رفتگی اعضا، پریدن ناگهانی بعضی اعضا و رفع غم و اندوه مفید است.
4.درمان کننده اسطوخودوس با عاقرقرحا
اگر اسطوخودوس با عاقرقرحا و سکنجبین خورده شود برای صرع مفید است.
5.مخلوط اسطوخودوس با گوشت حنطل
همچنین اگر آن را با گوشت حنطل مخلوط نموده و بخورند که استفراغ آورد و سالی چند مرتبه این کار تکرار شود که تنقیه خوبی از معده شود. برای صرع های بلغمی و سوداوی مفید است.
6.ترکیبات دیگر اسطوخودوس و درمان بیماری ها
- توصیه دیگر این است که اسطوخودوس 1 واحد، گشنیز 0/33 واحد، مرزنجوش 0/25 واحد، مصطکی 0/16 واحد، هلیله کابلی 0/16 واحد و کندر 0/16 واحد، اینها را مخلوط کنند و بجوشانند و قبل از خواب بیاشامند. (مقدار خوراک در هر بار آنقدر باشد در حدود 5 گرم اسطوخودوس خورده شود). مدتی این کار را ادامه دهند برای رفع نزله و سنگینی شنوایی و ضعف قوه دید چشم و تنگی نفس بسیار مفید است.
- توصیه دیگر این است که 2 واحد اسطوخودوس و یک واحد ریشه کَبَر را با عسل مخلوط نموده و بخورند و برای برودت معده و بواسیر نافع است و با سکنجبین و نمک هندی مسهل بسیار قوی می باشد.
7.ضّماد درمان کننده اسطوخودوس
ضماد آن برای دردهای مفاصل مفید است.
8.رفع دل پیچه با اسطوخودوس
اگر اسطوخودوس را با آویشن و تخم کرفس بجوشانند و با دوای مسهل بخورند برای رفع دل پیچه مفید است.
موارد منع مصرف اسطوخودوس
توجه: اسطوخودوس برای اشخاص صفراوی مزاج مضّر و عطش آور است و ایجاد آشفتگی می نماید از این نظر باید با سکنجبین خورده شود. برای ریه مضّر است از این نظر باید با کتیرا و صمغ عربی خورده شود. مقدار خوراک آن 5 گرم و حداکثر 20 گرم است.
در ادامه به خصوصیات انواع لاواند- اسطوخودوس -خواص و کاربرد درمانی لاواندها پرداخته می شود.
لاواند حقیقی از نظر گیاهشناسی چگونه است؟
به فرانسوی Lavande vrai و Lavande officinle و Lavande femelle نام محلی Spicanard یا Spiquenard و به انگلیسی True lavender گفته می شود. گیاهی است از خانواده Labiatae نام علمی آن Lavandula vera DC و مترادفهای آن Lavandula officinalis Chaix و Lavandula spica Loisel می باشد.
این گیاه در اروپا در مناطق جنوبی آلپ می روید و وجود آن در ایران به طور خودرو تا حال گزارش نشده است.
بررسی لاواند کبیر از نظر گیاهشناسی
به فرانسوی Aspic و Lavande aspic و Lavande male و Grande lavande و Lavande blanche و به انگلیسی Spick نامیده می شود. گیاهی است از خانواده Labiatae نام علمی آن Lavandula spica Car و مترادف آن Lavandula fragrans Salish می باشد.
دو گونه فوق در کتب طب سنتی با نامهای «خَزامی» و «اروانه شیرازی» نامبرده شده است. این دو از نظر مشخصات گیاهی شبیه یکدیگرند و اختلافات کمی دارند.
از نظر جمله گونه L. vera مانند اسطوخودوس دارای بوته کوچک به بلندی تقریباً 60-50 سانتی متر است. در حالی که گونه L. spica دارای بوته بلند به ارتفاع حدود یک متر است. کاسه گل گونه L. spica پنبه است به طوری که گل آن سفید به نظر می رسد و آن را لاواند سفید هم می گویند.
مطالب فوق همگی در تشریح خصوصیات انواع لاواند- اسطوخودوس -خواص و کاربرد درمانی لاواندها بوده است .
ترکیبات شیمیایی لاواند کبیر
از نظر ترکیبات شیمیایی نیز کمی متفاوت اند. مثلاً اسانس لاواند کبیر به اسانس اسپیک E. daspic یا L huile d aspic معروف است که در نقاشی مصارف مخصوص دارد. راندمان اسانس از شاخه های گلدار و گلها و برگ لاواند در حدود 0/7 درصد است.
کاربردهای دارویی لاواند کبیر
طبیعت: از نظر طبیعت مزاجی گرم و خشک است. گل آنها مانند سایر گونه از سایر اندام گیاه گرمتر است.
خواص لاواند کبیر: لاواندهای فوق از نظر خواص دارویی مورد توجه هستند و خواص آنها شبیه یکدیگر است و مشابه اسطوخودوس می باشد. در اسانس کافور و ایزومرهای مختلف آن وجود دارد.
گرم کننده است و بازکننده گرفتگی هامی باشد. سردرد را رفع می کند. نفخ و گاز را تحلیل می برد. مقوی معده و کبد و طحال و باز کننده انسداد آنها است. مدّر نیز می باشد.
شیاف لاواند کبیر: شیاف خزامی در مهبل برای پاک کردن و خشک کردن رطوبتهای مزمن رحم و خوشبو کردن آن نافع است.
ضماد لاواند کبیر: ضماد آن با آرد جو برای التیام زخمها و تحلیل ورمها مفید است.
موارد منع مصرف لاواند کبیر: برای گرم مزاجان مضّر است از این نظر باید با مورد مصرف شود.
مقدار خوراکی لاواند کبیر
مقدار خوراک آن 5 و حداکثر تا 10 گرم است که در 1000 گرم آب جوش دم کرده و خورده شود.
خواص معجزه گر لاواند حقیقی
- لاواند حقیقی شبیه اسطوخودس در استعمال خارجی با مالیدن جوشانده آن روی عضو برای کاهش درد و ناراحتی های روماتیسم و نقرس و کوبیدگی و خون مردگی و در رفتگی اعضا مفید می باشد.
- برای ضد عفونی زخمها نیز به کار می رود.
- در اروپا مرسوم است از گلهای گونه L. Stoechas برای تهیه بالشهای بهداشتی و از گرد آن برای دود کردن استفاده می شود.
- اسانس اسطوخودوس برای ناراحتی های سینه و درد شکم و برای رفع سردردهای عصبی و صفراوی به کار می رود.
- از کمپرس تهیه شده از گلهای اسطوخودوس برای کاهش درد روماتیسم و دردهای عصبی استفاده می کنند.
- در فرانسه مرسوم است برای عرق کردن و تسکین تب و به عنوان مدّر و در موارد گریپ، دم کرده 5 گل را مخلوط کرده و به شرح زیر عمل می کنند.
دم کرده شفابخش لاواند حقیقی
گل لاواند حقیقی 10 گرم، گل همیشه بهار 5 گرم، گل گاوزبان5 گرم، گل رَتَم[1] 5 گرم و گل بنفشه وحشی 5 گرم. اینها را خوب مخلوط می کنند. یک قاشق مربا خوری از این مخلوط را در یک فنجان آب جوش به مدت 10 دقیقه دم می کنند. از این دم کرده 4-3 بار یعنی 4-3 فنجان در روز می خورند، بسیار مفید است.
در این مطلب به خصوصیات انواع لاواند- اسطوخودوس -خواص و کاربرد درمانی لاواندها پرداخته شده است.امید است مورد توجه قرار گیرد.
برای خرید انواع گیاهان دارویی به فروشگاه ما مراجعه کنید!!
مشاهده تمامی محصولات فروشگاه
