آشنایی با گیاه بابونه و خواص آن

بابونه به طور کلی به تعدادی از گیاهان گفته می شود که از خانوادۀ گیاهی Copositae تیرۀ فرعی Radiae ولی از جنسها و گونه های مختلف و متفاوت می باشند. از نظر شکل خارجی تا حدودی شبیه به هم هستند ضمن اینکه اختلافاتی کم و بیش در آنها وجود دارد . گونه های مختلف آنها عبارتند از  :

1. Pyrethrum
2. Chrysanthemum
3. Matricaria
4. Anthemis

مشخصات گیاه بابونه

این گیاه یکساله یا چند ساله عموماً دارای برگهایی سبز با بریدگی هایی عمیق است، در بعضی از آنها بریدگی بقدری عمیق است که برگ به شکل نخهایی در آمده مانند برگ شبت نظیر Matricaria camomille گلهای آنها عموماً به شکل طبق منفرد که درMatricaria فلسی بین گلهای طبق وجود ندارد ولی درجنس Anthemis بین گلهای یک طبق فلس وجود دارد. عموما ًطبق آنها دارای دو نوع گل است. گلهای زبانه ای سفید در اطراف طبق و گلهای لوله ای زرد یا قهوه ای در وسط طبق. از نظر ارتفاع گیاه، اغلب آنها کوتاه در حدود یک وجب حتی بعضی گسترده روی زمین و تک و توک بلند و ساقه آنها تا یک متر می رسد. در کتب طب سنتی قدیم که با تقسیم بندی گیاه شناسی مدرن آشنایی نداشته اند باتوجه به مشخصات ظاهری آنها را طبقه بندی کرده و شرح می دهند و انواع آنها را با نامهای «بابونه»، «بابونه چشم گاو»، «بابونج»، «بابونه صغیر»، «بابونه کبیر»، «اقحوان»، «اقحوان متعفن»، «اقحوان تلخ»، «بابونه رومی»، «بابونه شیرازی»، «بابونۀزرد» و … نام می برند.
از نظر خواص دارویی شباهت زیادی به هم دارند و نوعاً گل آنها دارای مصرف دارویی دارد و معمول است که در بازار گل هر یک بتنهایی و یا مخلوطی از گلها ی چند نوع مختلف از آنها تحت تاثیر نام بابونه یا گل بابونه یا سایر نامهای یاد شده فروخته می شود.
در این کتاب از نظر اهمیت ، به ذکر مختصری از مشخصات و خواص دارویی تعدادی از معروفترین آنها می پردازیم .

گیاهی است دو ساله و چند ساله. بلندی ساقهای آن تا 70 سانتی متر نیز می رسد.معمولاً به علت گلهای زیبایی که دارد در باغها کاشته می شود. برگهای آن متناوب و سبز با برگی شبیه برگهای داوودی است و معمولاً در اثر بریدگی به سه قسمت عمده تقسیم می شود.گلهای آن بصورت گروهی در یک طبق مجتمع، اطراف و دور طبق را گلهای سفید و قسمت وسط آن را به شکل دایره ای گلهای زرد طلایی بسیار زیبا تشکیل داده است. این گیاه بومی آسیای صغیر و اروپا می باشد ولی در سایر مناطق عالم نیز وارد شده است. در ایران در مناطق شمالی در گیلان، لاهیجان، و مازندران و در آذر بایجان در تبریز به طور خودرو می روید. گیاهی است که از تمام اعضای هوایی آن عطر قوی بابونه استشمام می شود.تکثیر آن از طریق کاشت بذر در بهار انجام می گیرد.گلهای آن در تابستان ظاهر می شود. برداشت گلهای د ر تابستان و برگها آن در هر زمان که روییده باشد, میسر است البته تا حدی که به رشد طبیعی گیاه صدمه نزند.

جالب است بدانید که بابونه در تاریخ به (بابونه کبیر) معروف بوده است!

در کتب طب سنتی با نامهای «اُقحُوان » و « اُقحُوان کبیر» و «بابونه گاوی» و «کرکاش» و «کرکیش» نامبرده می شود و به فرانسوی Matricaria communeو Grande camomilleو Pyrethre partheniumو به انگلیسیFeverfewو Partheniumو Whitewort نامیده می شود.گیاهی است از خانوادۀ Compositaeتیرۀ فرعی Radiae نام علمی آن Chrysanthemum parthenium (L) Bernh. و مترادفهای آنPhyrethrum parthenium(L.)Sm. و Matricaria parthenium L می باشد. در برخی مدارک گیاه شناسان انگلیسی و آمریکایی گیاه با نام Tanacetum parthenium نیز ذکر کرده اند.

ترکیبات شیمیایی گیاه بابونه

از نظر ترکیبات شیمیایی تمام اعضای گیاه دارای اسانس بسیار قوی است که شامل نوعی الکل به نام بورنئول یا کامفول است و به علاوه دارای مقداری از انواع ترپن ها و سایر مواد می باشد که منشأ بوی قوی متصادعده از گیاه در اثر مالش است. از نظر مصارف دارویی معمولاً گل آن مصرف می شودکه آن را خشک کرده و نگهداری می کنند.

خواص گیاه بابونه

از گلهای خشک آن به عنوان ضد اسپاسم برای تسکین تب مصرف می شود و تنطور آن حشره کش است. در دورانی که در اروپا بخصوص در بازار لندن به عنوان داروی پیشگیری طاعون عرضه می شده و مصرف می شده است. گلهای گیاه بابونه کبیر از نظر طبیعت طبق رأی حکمای طب سنتی خیلی گرم و خشک است و از نظر خواص معتقدند که گرم کنندۀ قوی ، بازکنندۀ گرفتگی ها و انسداد مجاری کبد و دهانه عروق، رقیق کنندۀ خون غلیظ در مثانه و تحلیل برندۀ ورم رکتوم می باشد.ترشح ادرار و عرق را زیاد می کند و قاعده آور است و برای سقط جنین مؤثر می باشد.سنگ مثانه را خرد می کند, برای درد مثانه, ورم طحال، استسقاء و رفع صدا و درد معده نافع است.بوییدن گل تازۀ آن خواب آور است و اگر اسراف شود خواب آلودگی ایجاد می نماید. در مورد بی خوابی پیران اگر هر شب بابونه کبیر و جو پوست گرفته را درآب بجوشانند و روغن ایرسا داخل آن نموده و به سر بمالند خواب راحتی می آورد.مالیدن گرد آن برای تقویت طبقات چشم و جلوگیری از کاهش دید چشم و ترمیم جای زخم و رفع آب سفید در چشم مفید است.عده ای خاصیت اکتحال برای رفع آب سفید یا آب مروارید چشم را مختص بابونه صغیر می دانند. خوردن انگشت پیچ آن برای تنگی نفس، سرفه و خونریزی سینه نافع است. آشامیدن 12 گرم برگ خشک آن با سکنجبین و نمک مسهل سودا می باشد و خوردن 5 گرم آن با سکنجبین برای تقویت اشتها بسیار مؤثر است.

اگر دم کردۀ گل آن با عسل خورده شود مدّر قوی است و رقیق کننده خون منجمد در مثانه، معده و مسکّن دردهای آن می باشد. شیاف آن در مهبل قاعده آور قوی و پاک کنندۀ رحم است.مالیدن آب تازۀ آن بر بیضه ها، کنج ران و آلت تناسلی مرد برای تقویت نیروی جنسی مؤثر است.کمپرس آن به این ترتیب که پارچه ای را با آب دم کردۀ آن خیس کرده و روی موضع بگذارند برای رفع پیچیدگی عصب و رفع زهر جانوران سمّی مفید است. اسراف در خوردن آن ایجاد سردرد و سنگینی سر می نماید از این نظر باید با سکنجبین و گل نیلوفر خورده شود.مضر دهانه معده است و از این نظر باید با بنفشه و انیسون و سکنجبین خورده شود. مقدار خوراک آن تا 15 گرم است و اگر گل بابونه کبیر یافت نشود برای تمام موارد فوق می توان از بابونه صغیر با دو برابر وزن یعنی تا 20 گرم هر خوراک استفاده کرد. برای این کار 20 گرم گیاه را در 1000 گرم آب جوش دم کرده و یک لیوان قبل از هر غذدا می خورند.برای کمپرس 60-50 گرم گیاه را در 1000 گرم آب می جوشانند.
برگ و گل بابونه اثر کرم کشی نیز دارد و در دفع کرمک مفید است چه با مالیدن دم کردۀ آن در مقعد و چه با خوردن آن.گذاردن ضماد گیاه روی پیشانی برای تسکین سردرد و همچنین در مورد میگرن مفید است گرد سرشاخه گلدار گیاه و تنطور آن حشره کش است.

مطالعات جدید علمی دانشمندان در مراکز تحقیقاتی جهان برروی گیاه بابونه کبیر

با بررسی تاریخ تحولات گیاه درمانی روشن می شود که گیاه بابونه کبیر تا قبل از سال 1970 در محافل علمی گیاه درمانی اروپای شمالی و امریکا مورد توجه نبوده و اطلاعاتی از اثار شفابخش آن نداشتند در حالیکه از چند قرن قبل از میلاد مسیح در مدارک طب سنتی حکمای یونان و ایران و سایر مناطق خاور برای بابونه کبیر خواص درمانی زیادی نوشته شده است.پس از سال 1970 مطالعات و تحقیقات جدیدی که در مورد این گیاه در مراکز تحقیقاتی مغرب زمین به عمل آمد نشان می دهد که دانشمندان آن دیار به خواص درمانی بابونه کبیر وقوف یافته و معتقد شدند که این گیاه دارای خواص متعددی است، از جمله برای پیشگری از میگرن آثار مفیدی دارد.ابتدا اغلب دانشمندان ومردم تصور می کردند این گیاه تب بر است و به همین علت نام Fever few که به معنای تب بر است برای آن برگزیده شده است و استدلال این محافل پژوهشی این بود که ریشه این کلمه از لغت Febrifugia مشتق شده که در لاتین به معنای تب بر می باشد و در اثر مرور زمان کلمه Fever few به Febrifugia تبدیل شده است.

در حالی که این تصور و این استنباط اشتباه و غلط است. این گیاه در هیچ زمانی نام Febrifugia نداشته است، تمام حکما، پزشکان معروف روزگار کهن از جمله Dioscorides و جالینوس برای این گیاه در یادداشتهای خود نام یونانی Parthenion را نوشته اند و در شرح خواص آن می نویسند که برای رفع ناراحتی ها و اشکالات و عادت ماهیانه و مسائل در ارتباط با نوزاد مفید است.ودر هیچ کجا به تب بر بودن آن اشاره نشده است. در دوران تاریک قرون وسطی کم کم نام Parthenion از خاطره ها فراموش شد و بعداً در دوران تجدید حیات تحقیقات علمی در مدارک آن به علت اینکه برگهای گیاه مانند پر مرغان بریدگی دارد نام Featherfoil را برای آن برگزیدند که این نام هم مرور زمان به Featherfewو سرانجام به Fever fewدر آمده است. توجیه دیگر این است که محتملاً Fever few نام بابونه رومی یا گل بابونه بوده و به اشتباه برای بابونه کبیر برگزیده شده است.

تا قرنها کارشناسان گیاه درمانی این گیاه را برای رفع سردرد نیز توصیه و تجویز می کردند. در قرن هفدهم طبیب معروف انگلیسی به نام John parkinson ادعا کرده است که این گیاه برای رفع انواع دردهای سر مفید است و بیش از صد سال پس از آن طبیب معروف دیگری به نام John Hill نوشته است در مورد سر درد های خیلی شدید اثر این گیاه سرآمد داروهای شفابخش زمان است، ولی اغلب کارشناسان گیاه درمانی کماکان هم رأی با دانشمندان کهن یونان، معتقد به خواص بابونه کبیر برای رفع ناراحتی های زنانگی بودند. دانشمند گیاه درمان معروف قرن هفدهم انگلیس به نام Nicholas culpepper این گیاه را از بهترین دارو ها برای سلامت و صلابت رحم می دانسته و دم کردۀ آن را برای رفع سرما خوردگی و ناراحتی ها و التهاب سینه تجویز می نموده است. و قبل از آن حدود هزار سال قبل شیخ الرئیس ابو علی سینا برای این گیاه خواص متعددی قائل بوده و برای رفع انسداد عروق و افزایش ترشح عرق و ادرار و ر فع گرفتگی عادت ماهیانه زنان و حتی در برخی موارد برای سقط جنین، قطع سرفه و خونروی از سینه و دهها ناراحتی دیگر تجویز می نموده است.

اولین گروه مهاجر اروپایی این گیاه را با خود به امریکا بردند و دانشمندان قرن نوزدهم امریکا بیشتر از این گیاه برای رفع ناراحتی های عادت ماهیانه و معالجه هیستری های زنان استفاده می کردند.در اواخر سال 1970 یک تصادف موجب شده است که شهرت قدیمی در مورد مفید بودن بابونۀ کبیر برای رفع سر درد تایید شود و آن چنین بود:
همسر مدیر عامل بهداری کمپانی ملی زغال سنگ که از یک میگرن شدید مزمن رنج می برد، به توصیه یکی از کارگران هر روز مقداری برگ بابونه کبیر را می جوید.با کمال تعجب متوجه شد که پس از مدتی بیماریش کمی بهتر شده و پس از 14 ماه بهبودی کامل یافت.شوهر این خانم داستان تجربه را به Dr.Stewart Johnson که در کلینیک شهر لندن کار می کرد،گزارش داد. دکتر جانسون بی درنگ خوردن برگهای بابونه کبیر را به ده نفر از بیمارهایش که مبتلا به میگرن بودند، توصیه کرد. پس از مدتی سه نفر آنها بکلی بهبود یافتند و 7 نفر دیگر گزارش دادند که بهبودی محسوسی یافته اند.سپس دکتر جانسون این دارو را به 270 نفر دیگر از بیمارهایش که مبتلا به میگرن بودند، تجویز کرد. ونتیجه مطالعاتش نشان داد که 70 درصد آنها بهبودی محسوسی پیدا کردند. پس از آن دکتر جانسون که از این توفیق به وجد آمده بود بررسی علمی و وسیعی را طرح و آغاز کرد. در این طرح به تعداد زیادی از بیماران برگ بابونه می داد و به تعدادی نیز پلاسبو ، وی طوری عمل می کرد که هیچ یک از بیماران داوطلب و مجریان تحقیق نمی دانستند که کدام داوطلب بابونه کبیر خورده است و کدام پلاسبو.نتیجه آزمایش نشان داد که بابونه محسوساً آثار برتر و شفابخشی نسبت به پلاسبو داشته است .

چندی بعد نتایج یک تحقیق بسیار وسیع علمی در این باره در مجله پزشکی انگلیسی Lancet انتشار یافت. در این تحقیق 72 نفر مبتلا به میگرن سخت، داوطلب آزمایش شده بودند و به عده ای از آنها به طور اتفاقی و تصادفی طبق روش علمی آمار انخاب شده بودند، روزی یک کپسول محتوی پودر برگ بابونۀ کبیر و یا برگ منجمد خشک بابونۀ کبیر «معادل دو برگ متوسط گیاه» داده می شد و به عده ای دیگر از آنها یک کپسول پلاسبو که از نظر شکل ظاهری هیچ تفاوتی با کپسولهای برگ گیاه نداشتند داده می شد. به طوری که هیچ یک از داوطلبان و پزشکان مجری برنامه نمی دانستند که کدام از داوطلبان چه خورده است، گیاه یا پلاسبو.فقط مدیر اجرایی برنامه می دانست که چه طور عمل کرده است. و پس از دو ماه عکس طرح اول اجرا شد، یعنی آن عده که پلاسبو خورده بودند, کپسول گیاه داده شد و به عده ای که گیاه خورده بودند ، کپسول پلاسبو داده شد.نتیجه آزمایش بسیار جالب بود گیاه بابونۀ کبیر 24 درصد از داوطلبان را به کلی شفا داده و سردرد بقیه نیز خیلی ملایمتر شده بود.و خیلی کمتر آشفتگی و قی و استفراغ داشتند.

Placebo یعنی ماده بی اثری که از نظر شکل ظاهر دارویی کاملاً شبیه شکل دارویی بابونه کبیر بوده است.

بابونۀ کبیر به عنوان عامل کاهش فشار خون

در آزمایشی که در مورد اثر بابونۀ کبیر برروی میگرن انجام گرفت نشان داده شد که این گیاه ممکن است برای کاهش فشار خون نیز مؤثر باشد. فشار خون بالا یکی از اختلالات جدّی است که نیاز به دقت و مراقبت شدید پزشکی دارد. مصرف بابونۀ کبیر هیچ عوارض جانبی ندارد بنابر این اشخاصی که مبتلا به فشار خون هستند به راحتی می توانند این گیاه را امتحان کنند.

بابونۀ کبیر به عنوان عامل مؤثر در رفع اختلالات هاضمه

بابونۀ کبیر شبیه گیاه هم خانواده اش بابونۀ رومی محتوی مادهۀ شیمیایی است که عضلات نرم مجاری هاضمه را آرام می کند و اثر ضد اسپاسم دارد. بنابر این توصیه می شود اشخاصی که اختلالات سوء هاضمه دارند، خوردن بابونه کبیر را پس از هر غذا آزمایش کنند.

با بونۀ کبیر به عنوان عامل مؤثر در رفع ناراحتی های زنانه

خاصیت ضد اسپاسم بابونۀ کبیر نه فقط عضلات نرم مجاری هاضمه بلکه عضلات نرم رحم را نیز آرام می کند.احتمالاً یکی از دلایل تاثیر بابونۀ کبیر بر روی میگرن، توانایی این گیاه در خنثی کردن آثار زیان آور و موادی است به نام پروستاگلاندین .در بدن پروستاگلاندین ها مواد بیولوژیکی بسیار فعالی هستند که با دردها و التهابها در قسمت مختلف بدن ارتباط دارند و همچنین در گرفتگی و انقباض رحم نیز نقش دارند. و خواص ضد اسپاسم و ضدپروستاگلاندین بابونۀ کبیر، نقش مؤثر تاریخی این گیاه را در رفع ناراحتی های رحم تأیید می کند.
ضمناً بررسی هایی که در مورد جانوران آزمایشگاهی به عمل آمده روشنگر آثار ملایم آرامبخش بابونۀ کبیر است و اگر قبل از خواب خورده شود احتمالاً موجب خواب عمیق می شود.
تحقیق جدید دیگری حاکی از ضد تومور بودن بابونه کبیر است ولی هنوز خیلی زود است که دربارۀ آثار ضد سرطانی بابونۀ کبیر اظهار نظر شود و احتمالاً در آتیه ممکن است این خاصیت گیاه نیز مورد توجه قرار گیرد.

Prostaglandins ها گروهی از مشتقات اسید های چرب می باشند که در تعداد زیادی از نسوج بدن از جمله در غده پروستات، ترشحات عادت ماهیانه، مغز، ریه، کلیه، تیموس، مایع اسپرم و لوزالمعده وجود دارد.

مقدار مصرف گیاه بابونه

برای کنترل میگرن دو عدد برگ تازۀ بابونۀ کبیر و یا دو برگ منجمد آن در روز باید جوید. ویا از کپسولی که حاوی 85 میلی گرم برگ گیاه است در روز استفاده کرد. بابونه کبیر تلخ است و لذا اغلب خوردن کپسول آماده را به جویدن برگ ترجیح می دهند.
برای استفاده از سایر خواص گیاه از جمله برای کاهش فشار خون ، کمک به رفع سوء هاضمه، رفع گرفتگی رحم و اختلالات عادت ماهیانه از دم کردۀ برگ گیاه استفاده می شود. برای این کار نصف تا یک قاشق مرّبا خوری برگ بابونۀ کبیر را در یک پیمانه (220گرم) آب جوش 15-10 دقیقه باید خیس کرد و 2 پیمانه در روز خورد.
چون بابونۀ کبیر عادت ماهیانه را افزایش می دهد ، بنا بر این زنان باردار باید از خوردن آن احتراز کنند. در برخی موارد ممکن است خوردن بابونۀ کبیر موجب زخم یا التهابهایی داخل دهان شود و یا ایجاد دل درد کند, این موارد با قطع خوردن آن رفع خواهد شد.چون بابونۀ کبیر ممکن است در جلوگیری از لخته شدن خون مؤثر باشد، اشخاصی که مبتلا به اختلالات خونی از جمله این اختلال هستند و از داروهای ضد لخته شدن خون استفاده می کنند، برای خوردن بابونۀ کبیر باید با پزشک مشورت نمایند.در مورد اشخاص مبتلا به میگرن بابونۀ کبیر میگرن را کاهش می دهد ولی مصرف آن در کوتاه مدت معالجه نمی کند و باید در مدت در ازی مصرف شود. تا به حال عوارض جانبی برای مصرف دراز مدت گیاه گزارش نشده است.
قابل ذکر است که مصرف بابونۀ کبیر باید در حد مقدار مجاز باشد و باستثنای زنان باردار، مادران شیر ده و اشخاصی که اختلالات لخته شدن خون دارند و از داروهای ضد لخته شدن خون استفاده می کنند برای سایر اشخاص بالغ مصرف آن مجاز اعلام شده است ولی به هر حال بهتر است با نظر کارشناس گیاه درمانی و پزشک مصرف شود .

آشنایی با بابونۀ رسمی

در کتب طب سنتی با نام های «بابونه» ، «بابونۀ صغیر» و «اقحوان صغیر» و در بازار به نامهای «گل بابونه»و «بابونۀ رسمی» و در برخی کتب به نام«بهار» معرفی شده است. به فرانسوی Matricaire camomille و Petite camomille وCamomille d allemagne و به انگلیسیWild chamomile و common chamomile و German chamomile و Spelt chamomile گفته می شود.گیاهی است از خانوادۀ Compositaeتیره فرعی Radiaeنام علمی آن Matricaria chamomilla L. و مترادفهای آن vulgaris Gray. chamomile و chamomile officinalis C.Koch. می باشد.

مشخصات بابونۀ رسمی

گیاهی است یکساله کوتاه،بلندی آن حداکثر تا یک متر ، با برگهای سبز بریده شده ، بسیار نازک شبیه برگ شبت، گلهای آن خیلی کوچک شبیه به داوودی های (chrysanthemes) یا سبیه انواع دیگر بابونه ها(Anthemis) است. که در یک طبق مدوّر کوچک قرار دارد، هر طبق دو نوع گل دارد، گلهای سفید که در قسمت خارج دایره و کمی متمایل به طرف پایین و آویزان و گلهای زرد مایل به قهوه ای یا زرد که در وسط دایرۀ مرکزی قرار دارند و بسیار معطرند. گلها در طول فصلهای بهار و تابستان می رسند و می توان آنها را به تدریج که می رسند برای مصارف دارویی چید.
این گیاه بومی اروپاست و در سایر مناطق دنیا نیز پرورش داده می شود. در ایران در برخی مناطق شمال ایران و همچنین در جنوب در شوشتر به طور خودرو دیده می شود و در باغچه ها نیز کاشته می شود.تکثیر آن از طریق کاشت بذر آن صورت میگیرد و چون دانه های آن سخت است برای اینکه جوانه زدن آن تسریع شود معمول است که قبل از کاشتن یک روز یا یک شب بذر را در آب خیس می کنند و پس از آن از آب خارج کرده مدت کوتاهی در سایه پهن می کنند تا کمی رطوبت آن گرفته شده و در موقع کاشتن از هم جدا شوند و سپس روی خطوطی به فاصلۀ 30-20 سانتی متر می کارند معمولاً در اوایل بهار کاشته می شود. گلهای آن را که مصرف دارویی دارد و در تابستان برداشت و در سایه خشک می کنند.

ترکیبات شیمیایی بابونۀ رسمی

گیاه بابونه صغیر دارای اسانس روغنی فرّار است و در این اسانس حدود 3 درصد از نوعی گلیکوزید وجود دارد که خاصیت ضد اسپاسم و متوقف کردن اسپاسم دارد و اگر مقدار زیادی خورده شود موجب فلج شدن عضلات نرم و صاف می شود اسانس بابونه همچنین وجود ماده کامازولن،آپیژنین ،آلفا-هتروزید ،سالیسیلیکاسید ،یک بتا-هتروزید غیر متبلور و مقدار ماده آزولن خلاصه که عامل ضد ورم است، مشخص گردیده است[G.I.M.P]
در گزارش مطالعات شیمیایی دیگر آمده است که در اسانس روغنی بابونه عانملی به نام کامازولین وجود دارد که خاصیت آنتی فلوژستیک و ضد التهاب دارو مربوط به آن می باشد به علاوه در آن ماده کامازولین یافت می شود که از آن به عنوان دارو آنتی هیستامینیک در مورد بیماران مبتلا به آلرژی استفاده می شود. .
بابونه صغیر دارای خاصیت ضداسپاسم است که مربوط به وجودماده آپیژنین یامربوط به آپی ئین و متوکسی کومارین است که در آن یافت می شود.
حداکثر مقدار اسانس و مقدار آزولن در آن در موقعی است که گلهای گیاه به خوبی ظاهر و باز شده اند.در برگ و ساقه های گیاه نیز در حدود 9/0 درصد اسانس وجود دارد ولی عاری از مادۀ آزلن می باشد.مقدار و اسانس و مقدار کامازلون درگیاه وحشی و درگیاه پرورشی متفاوت می باشد و یکسان نیست.
توضیح: هیستامین مادۀ است که در بدن انسان وجود دارد.این ماده از اسیدامینه ای به نام هسیستیدین تولید می شود. اثر این ماده در مواردی که به نسوج بدن آسیبی برسد ظاهر می شود. لکه های ملتهب و قرمز رنگی که در موضع سوختگی پوست بروز می کند، نتیجه تولید موضعی هیستامین در آن نقطه ای از بدن می باشد. در هیستامین زیر پوست آنها تزریق شود ظرف چند ثانیه نقاط قرمز کوچکی روی پوست ظاهر می شود و پس از حدود یک دقیقه به حداکثر رسیده و پس از آن به رنگ آبی در می آید. پس از گزش پشه نیز اغلب چنین اثاری روی پوست ظاهر می شود.اگر این ماده از طریق رگ به بدن تزریق شود، ترشحات معدی را افزایش داده و دانه های قرمز در پوست ظاهر شود فشار خون پایین می رود و سر درد ایجاد می شود. این سر درد ممکن است سردرد شدیدی باشد که آن را اصطلاحاً سر درد هیستامینی می نمامند.

بابونه ای که در لهستان روییده مورد تجزیه و بررسی قرار گرفته است و از آن در حدود 67/0-46/0 درصد اسانس گرفته شده است که مقدار ماده آزولن محتوی اسانس 95/7-52/4 درصد بوده است.
در گزارش مطالعات دیگری آمده است که اسانی روغنی فرّار بابونه صغیر دارای آزولن، ایزو آمیل ، ایزوبوتیل ، وترکیبات الکلی دیگر نظیر استر های با
آنژلیک اسید و تیگلیک اسید می باشد و به علاوه در اسانی بابونۀ صغیر آنتلمیک اسید و تانن ومالیک اسید مشخص شده است]یونگ کن[.

خواص بابونۀ رسمی

بابونه صغیر یا بابونه در اغلب مناطق چین، جاوه و در ژاپن کاشته می شود و در نواحی آسیا و اروپا بصورت خودرو می روید و در چین و ژاپن گلهای خشک شده آن را با چای دم کرده و به عناون باد شکن ] کاریونه و کیمورا[.معرّق]هین[ میخورند.
در هندوستان از گلهای خشک آن به عنوان محرّک، رقیق کننده، محلل ورم و تومور، بادشکن و در موارد ضعفهای اساسی نظیر ضعف هاضمه، هیستری و همچنین برای تسکین تبهای نوبه ای استفاده می شود. اسانس آن در استعمال خارجی در موارد روماتیسم و همچنین برای از بین بردن نفخ و کولیک بکار می رود. خوردن دم کردۀ گل بابونه موجب افزایش ترشحات صفرا می شود.
بابونۀ صغیر از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی مانند بابونۀ کبیر خیلی گرم و خشک است و از نظر خواص معتقدند که خواص بابونۀ کبیر را دارد، منتهی با قدرت کمتر و به همین دلیل مقدار خوراک آن دو برابر مقدار خوراک مقدار بابونۀ کبیر 20 گرم در دم کرده برای 100 گرم آب جوش مصرف می شود و در مورد خواص آن آمده است :
ازعصارۀ گلهای تازه بابونه که شامل اسانس فراوانی است برای ضد عفونی کردن مخاط دهان و لثه ها پس از کشیدن دندان و در مورد جرّاحی های دهان استفاده می شود.از جوشانده گلهایی آن برای شفاف کردن و طلایی کردن رنگ موهای بور و برای رنگ کردن موهای بلوطی استفاده می شود.در این مورد در حدود 1000 گرم گلهای خشک باز نشده گیاه را در 1000 گرم آب در حدود 20 دقیقه جوشانده و مصرف می کنند.

از ضماد آن برای نرم کردن ورم های سفت استفاده می شود و جوشاندۀ غلیظتر گلهای آن برای شستشو ، ضد عفونی و التیام زخم بسیار مؤثر و مفید است. در استعمال داخلی از دم کردۀ 30-20 گرم گل و غنچه های بابونه در یک لیتر آب جوش استفاده می شود که بتدریج ظرف را فنجان فنجان میل شود.در برخی موارد برای اثر بیشتر ممکن است 30/20 گرم گل بابونه را در 300 گرم آب جوش دم کرده و در 3 دفعه مصرف کنند.
برای تهیۀ روغن بابونه صغیر در حدود 450 گرم گل بابونه را گرفته و حدود 2 کیلوگرم روغن زیتون یا روغن کنجد مخلوط می کنند.اگر این مخلوط را در 40روز در افتاب بگذارند اماده مصرف است.روش دیگر در داروسازی این است که این مخلوط را با اتش ملایم حرارت می دهند تا اب ان تبخیر شود و روغن بماند البته نسوزد.قطره این روغن برای تسکین درد گوش بسیار نافع است و مالیدن این روغن برای لقوه ،پیچیدگی عصب و ورم قسمت سفلای بدن ، مقعد، رکتوم و سفتی رحم و تسکین درد روماتیسم نافع است و برای نرم کردن ورمهای سخت نیز مفید است. اگر چند قطره ان در بینی ریخته شود، برای بی خوابی افراد پیر موثر است.
سابقاً در شهرهای ایران مرسوم بود که در بهار گیاه تازه بابونه بنام جزئی از سبزی صحرایی در بازار عرضه میشود و ان را مخلوط با سایر سبزی ها در بعضی غذاها مصرف می کردند.

آشنایی با بابونۀ وحشی

در کتب طب سنتی با نامهای عربی آن «اقحوان» و «عین القط» آمده است.به فرانسویcomoille sauvage و Anthemis des champsو به انگلیسی Wild chamomile گفته می شود. گیاهی است از خانوادهCompositae نام علمی آن Anthemis arvensis L. و
مترادف آن A. anglica Spreng. می باشد .

مشخصات
گیاهی است یکساله و کوچک. بلندی آن در حدود یک وجب.برگها ماندند بابونه معمولی تقسیم شده و نواری است. در طبق گل این گیاه دو نوع گل یکی به رنگ زرد و دیگری زبانه ای و به رنگ سفید وجود دارد.این گیاه در آذر بایجان غربی و در جنوب غربی ایران در شهبازان و در کشور و ازنا و در دامنه های نزدیک دهلران دیده می شود.این گیاه عطر ضعیفی دارد و آشفتگی ایجاد نمی کند ولی طعم آن بسیار تلخ است.
از نظر ترکیبات شیمیایی در گلهای این گیاه ماده آنته میک اسید مشخص شده است.
از نظر طبیعت گرم و خشک و از نظر خواص درمانی گیاهی است که برای ضدعفونی و التیام زخم مفید است و ضمناً تب بر می باشد. از دم کردۀ گلهای آن برای شست و شوی زخم استفاده می شود و در التیام زخم تسریع می کند.

سایر تحقیقات علمی جدیدی که محققان در مراکز تحقیقاتی جهان در بارۀ خواص درمانی بابونه انجام داده اند

بابونه به طور کلی به دو نوع گیاه گفته می شود که هر دو از یک خانواده ولی از دو جنس متفاوت می باشند.در فارسی یکی را بابونه رومی یا بابونه به نام علمی Anthemis nobilisو دیگری رابابونه رسمی یابابونه صغیر وبه طور کلی گل بابونه به نام علمی Matricaria chamomilla می نامند.و در محافل گیاه درمانی اروپا وامریکا چون هر دو گیاه تقریباً دارای خواص مشابهی هستند، لذا به طور کلی به هر دو با بونه Chamomile گفته می شود. منتهی یکی را بابونه آلمانی یا هنگری (German chamonile)با نمام علمیMatricaria chamomilla ودیگری را بابونه رومی یا انگلیسی (Roman chamomilla یاEnglish chamomilla )با نام علمی anthemis nobilis نام می برند. هر دو گیاه دارای اسانس روغنی به رنگ آبی روشن می باشند که ترکیب شیمیایی آنها متفاوت است ولی از روزگاران کهن هر دو اسانس در درمان بیماری های مختلف تقریباً با اثر مشابهی به کار برده می شوند. طبیب یونانی Dioscorides و طبیعی دان ایتالیایی Pliny بابونه را برای درمان انواع سر درد و ناراحتی های کلیه، کبد و مثانه تجویز و توصیه می کردند.حکمای قدیمی هند روش طبی آیورودا نیز بابونه را برای درمان همین ناراحتی ها مؤثر می دانستند.آلمانی ها از دهها قرن پیش از بابونه برای رفع ناراحتی های هاضمه و افزایش ترشحات عادت ماهیانه و رفع گرفتگی های رحمی زنان مصرف می کردند.دانشمند گیاه درمان قرن هفدهم در انگلیس به نام نیکولاکولپیر بابونه را برای رفع تب،سوء هاضمه، تسکین انواع دردها، زردی، سنگ کلیه، ناراحتی های قلبی در اثر جمع شدن مایع و برای افزایش عادت ماهیانه توصیه می نموده است.مهاجران اولیه آلمانی با خود به آمریکای شمالی بردند و در حال حاضر قسمت عمدۀ بابونه که در آمریکا می روید از نوع آلمانی است.
پزشکان قرن نوزدهم در امریکای شمالی ضماد بابونه را برای تسریع التیام زخم و جلوگیری از ایجاد قانقرایا به کار می برد و برای رفع سوء هاضمه و درمان مالاریا و گرفتگی های عادت ماهیانه و افزایش ترشحات عادت ماهیانه و خلاصه برای غالب ناراحتی های زنانه در ارتباط با زایمان و جلوگیری از زایمان پیش رس و درمان زخمهای پستان و نوک پستان و درمان دل درد های کودکان دمکردۀ بابونه را توصیه می نمودند. در حال حاضر بابونۀ خالص یا مخلوطی از بابونه و چند گیاه مناسب دیگر در بازار عرضه می شود.اسانس خوش بو شبیه عطر سیب بابونه ، برای معطر کردن اغلب کرمها و فرآورده های دارویی پوست بکار می رود از روزگاران کهن یعنی از دوران وایکینگ ها بابونه در ترکیبات مواد شست و شوی سر برای شفاف و درخشان کردن موهای بلوند زنها به کار می رفته است.کارشناسان گیاه درمانی معاصر در اروپا و امریکا بابونه را در مصارف خارجی برای تسریع التیام زخم ها و معالجه التهابها و در مصارف داخلی برای کاهش تب ، اختلالات هاضمه ، اضطراب و بی خوابی توصیه می کنند.

مزایای بابونه برای التیام زخمها

در آلمان که کاربرد گیاهان دارویی در حال حاضر بیشتر از سایر مناطق جهان رواج دارد یکی از کمپانی های داروسازی، فراوردۀ خاصی از بابونه تهیه و به بازار عرضه کرده است به نام تجاری کامیلوزان که آلمانی ها آن را به صورت مصرف خارجی برای التیام زخمها و التهابها و مصرف داخلی آن را برای رفع اختلالات هاضمه و اولسرهای هاضمه به کار میبرند. مصرف بابونه آن چنان در آلمان رواج دارد که اغلب مردم آن را با اصطلاح Alles zutraut یعنی قابل تحمل و مفید برای همه نام می برند.البته شاید این اصطلاح کمی اغراق باشد ولی به هر حال بابونه واقعاً از گیاهان بسیار مفید است.

مزایای بابونه برای رفع اختلالات هاضمه

دهها پژوهش علمی کاربرد مفید بابونه را برای کمک به هاضمه تأیید می کنند.
مواد شیمیایی متعددی از جمله مادۀ مفید بیزابولول که در اسانس بابونه وجود دارد به نظر می رسدخاصیت آرام بخش برای عضلات نرم آستر مجاری هاضمه داشته باشد و برای آن عضلات آثار ضد اسپاسم دارد.یک پژوهش علمی جدید نشان می دهد که بابونه از نظر آرام کردن مجاری هاضمه حتی از داروی معروف پاپاورین مشتق از تریاک مؤثرتر است.

بابونه برای معالجۀ اولسر ها

بابونه ممکن است از ایجاد اولسر های معده جلوگیری کند و یا التیام آنها را تسریع نماید. در یک پژوهش به دو گروه جانور آزمایشگاهی مواد شیمیایی ایجاد کنندۀ اولسر معده خورانده شده و سپس جانورانی که در آنها اولسر معده ایجاد شده بوده به دو دسته تقسیم و به یک دسته از آنها مرتباً بابونه داده شده و مشاهده گردیده است که سریعاً بهبود یافته و اولسر آنها رفع گردیده است.

بابونه از نظر تأمین سلامتی زنان

گیاهان ضد اسپاسم نه فقط مجاری هاضمه را آرام می کنند بلکه سایر عضلات نرم نظیر عضلات رحم نیز تحت تأثیر آرام بخشی بابونه قرار می گیرند. و خاصیت ضد اسپاسم بابونه شهرت کهن این گیاه در مورد آثار آن در آرام کردن گرفتگی های عادت ماهیانۀ دردناک و کاهش احتمال زایمان نارس راتأیید می نماید. و جالب این است که در عین حال بابونه برای تحریک و افزایش عادت ماهیانه نیز به کار می رود. علت وجود این دو خاصیت متناقض در بابونه هنوز کاملاً روشن نشده است ولی دانشمندان و محققان اروپا ماده ای از بابونه جدا کرده اند که موجب انقباض رحم می شود. و زنان براحتی می توانند بابونه را برای آرام کردن گرفتگی های عادت ماهیانه و در عین حال در موارد لازم برای باز شدن عادت ماهیانه امتحان کنند.بدیهی است زنان حامله در صورت احتیاج باید با نظر پزشک خود در حد مجاز از بابونه استفاده کنند.

بابونه به عنوان مسکن و آرام بخش

شهرت تاریخی بابونه به عنوان مسکن و آرام بخش نیز مبنای علمی دارد و تحقیقات جدیدی که در این باره انجام شده است نشان می دهد که گیاه بابونه سیستم اعصاب مرکزی را تحت تأثیر آرام بخشی قرار می دهد. و توصیه این است که هر وقت احساس اضطراب و نگرانی شدید کردید،فوراً دم کرده ای بابونه را میل فرمایید و یا چند مشت از گل بابونه را در آب داغ وان حمام ریخته و با آن حمام کنید و دقایقی در آن استراحت نمایید اثر آرام بخشی آن را احساس خواهید کرد.

آثار بابونه در بیماری آرتروز و دردهای مفصل
تحقیقاتی که در مورد جانوران آزمایشگاهی به عمل آمده نشان می دهد که بابونه التهاب و ورمهای دردناک ارتروز در مفاصل را تسکین می دهد.البته نتایجی که از تحقیقات روی جانوران گرفته می شود صد در صد قابل تسری برای انسان نیست ولی به طور سنتی قرن هاست که بابونه برای ناراحتی های آرتروز به کار می رود.و تأثیر محسوسی داشته است.توصیه می شود افراد مبتلا به آرتروز آن را امتحان کنند.

اثر بابونه برای پیش گیری از عفونتها
پزشکان محقق و پیشرو امریکا حق دارند که از کمپرس بابونه برای جلوگیری از عفونت زخمها استفاده می کنند.زیرا چندین پژوهش علمی نشان می دهد که کاربرد اسانس بابونه روی پوست سوخته شده، زمان ترمیم سوختگی پوست را محسوساً کاهش می دهد.تحقیقات جدید دیگری نشان می دهد که گیاه بابونه قارچ معروف عامل عفونت جهاز تناسلی زنان به نام کاندیدا آلبی کانس را از بین می برد و در عین حال برای از بین بردن انواعی از باکتری ها (استافیلوکوکوس) نیز مؤثر است. بابونه همچنین برای ایجاد اختلال در تکثیر ویروس پولیو مؤثر است.
برای بریدگی و خراشهای شدید و سوختگی پوست باید دم کردۀغلیظی از بابونه تهیه کرد و پس از خنک شدن به صورت کمپرس روی پوست انداخت.

آثار بابونه در سیستم دفاعی بدن
تا چندی پیش روشن نبود که چرا بابونه از عفونتها جلوگیری می کند تا اینکه محققان انگلیسی کشف کردند که بابونه عامل مؤثری برای تحریک گلبولهای سفید مدافع عفونت در سیستم دفاعی بدن به نام Macrophages andB-lymphocytes می باشد.بنابراین هر وقت مبتلا به سرماخوردگی یا انفولانزا شدید بی درنگ از دم کردۀ بابونه استفاده کنید،در عین حال که هیچ ضرری ندارد به احتمال زیاد برای رفع سرماخوردگی شما مؤثر خواهد بود.

مقدار مصرف بابونه
برای استفاده از خواص درمانی بابونه می توان از دم کرده و یا تنطور آن استفاده کرد.برای تهیه یک دم کردۀ مطبوع باید4-2 قاشق مرّبا خوری سر پر گلهای بابونه را در یک لیتر پیمانه (220گرم) آب جوش ریخته بگذارید20-15 دقیقه خیس بخورد و تا سه پیمانه در روز بخورید.در مورد تنطور نصف تا یک قاشق مرّبا خوری سه بار در روز خورده شود و اگر از فراورده های تجارتی استفاده می کنید، طبق دستور روی بستۀ دارو عمل کنید.
برای رفع دل درد کودکان زیر دو سال می توان از دم کردۀ رقیق بابونه استفاده کرد . برای کودکان بزرگتر و افراد بالاتر از 65 سال از دم کردۀ رقیق شروع و بتدریج تا حد مجاز اضافه شود.
برای استفاده از آثار آرام بخشی آن در حمام باید مشتی از گلهای بابونه را در پارچۀ نازکی ریخته و بسته را در آب داغ وان بیندازید و پس از آنکه آب داغ وان کمی ملایم و حرارت آن قابل تحمل شد،چندین دقیقه در آن دراز کشیده و استحمام کنید.
برای بریدگی ها،خراشها و سوختگی های پوست دم کردۀ غلیظ بابونه را تهیه کرده و به صورت کمپرس با یک پارچه تمیز روی پوست بیندازید.

بحثی در مورد فاکتورهای ایمنی در مصرف بابونه
چندسال قبل ، در گزارشی که در مجلۀ آلرژی و ایمن شناسی کلینیکی منتشر شد،ادعا شده بود که در مصرف دم کردۀ بابونه برای اشخاصی که به گیاه Ragweed حساسیت دارند ایجاد آلرژی شدید و خطرناک مرگبار می کند، بلافاصله کارشناسانگیاه درمانی محافظه کار اعلام کردند اشخاصی که نسبت به گیاه Ragweed حساسیت دارند از خوردن بابون خودداری نمایند.ولی پس از آن برای این که تکلیف این اعلام خطر به طور علمی روشن شود، محققان مطالعه وسیعی را آغاز نمودند و تمام گزارشهای پزشکی مصرف بابونه در تمام مناطق جهان از سال 1887 تا سال 1982 را با مکاتبه جمع آوری و از نظر اثر آلرژیزایی بررسی نمودند.مطالعۀ دقیق کلیه این گزارشها نشان داده است که هیچ حادثۀ مرگ در اثر خوردن بابونه گزارش نشده و فقط در تمام این دورۀ حدود صد سال مصرف بابونه در 50 مورد عکس العمل داشته که 45 مورد آن از بابونۀ رومی و 5 مورد از بابونۀ آلمانی که در امریکا معمولاً مصرف می شود، بوده است.
نتیجه:مصرف بابونه هیچ عوارض جانبی خطر ناک مغایر با سلامتی ندارد و فقط اشخاصی که قبلاً در مورد گیاه Ragweed حساسیت داشته اند، بهتر است در خوردن بابونه و منسوب نزدیکش بومادران دوباره فکر کنند.این نتیجه به آن معنی نیست که مصرف بابونه در هیچ شرایطیعکس العمل و عوارضی ندارد و البته خوردن مقدار زیاد دم کردۀ بابونه غلیظ ممکن است ایجاد آشفتگی و قی و استفراغکند.بابونه در لیست داروها، طبق نظر سازمان نظارت بر مواد خوراکی و داروی امریکای شمالی در ردیف گیاهان بدون عوارض جانبی خطر ناک منظور می باشد.باستثنای زنان باردار و زنان شیرده خوردن بابونه در حد مجاز برای همه افراد توصیه شده ولی بهتر است به هر حال با مشورت پزشک مصرف شود.

آشنایی با بابونۀ رومی

در کتب سنتی با نامهای «بابونه» ، «بابونه رومی»،«بابونۀ حقیقی»،«بابونج» و«بابونق» و «بابونۀ شیرازی» نامبرده شده است. به فرانسوی Camomille odorante ، Camomille romaine وAnthemis odorante و Anthemis noble به انگلیسی Roman chamomile و Common chamomile گفته می شود. گیاهی است از خانوادۀCompositae تیرۀ فرعی Radiae نام علمی آن Anthemis nobilisL. و نامهای مترادف آن Ormenis nobilis J.Gay. و Anthemis aurea DC. می باشد.

مشخصات
بابونۀ رومی گیاهی است پایا و کوتاه. بلندی آن از یک وجب کمتر ، بسیار معطّر و در بعضی ارقام ساقۀ آن گسترده روی زمین است.ساقۀ آن به رنگ سبز مایلبه سفید،برگها متناوب بسیار بریده بریده مانند شبت ولی پوشیده از کرک است.گلهای آن مجتمع در یک طبق که به طور منفرد در انتهای ساقۀ گل دهنده در تابستان ظاهر می شود.در هر طبق گلهای سفید در اطراف دایره و گلهای زرد در قسمت مدوّر و برجستۀ وسط طبق قرار دارند.این گیاه در اروپا و آسیا انتشار دارد. و به علت خواص دارویی معروف آن کاشته می شود. در ایران به طور وحشی و خودرو نمی روید ولی سابقاً مرسوم بود در باغچه ها به طور پرورشی کاشته می شد[شلیمر].تکثیر آن از طریق کاشت بذر میسر است ولی اغلب از طریق کاشت قسمتی از بوتۀ گیاه در بهار با فواصل30*20 سانتی متر انجام می گیرد و در آغاز کاشت پس از چندآبیاری گیاه در زمین مستقر می شود.برداشت گلها هر تابستان انجام می شود و معمولاً هر بار در حدود 3/4 گلهای باز شده را برداشت و در سایه خشک می کنند و مرتباً زیر و رو میکنند تا قبل از خشک شدن تخمیر نشود.در مصارف دارویی از گلهای خشک آن استفاده می شود.

ترکیبات شیمیایی
از نظر ترکیبات شیمیایی بابونۀ رومی دارای اسانس روغنی آنته من ، یک گلوگوزید تلخ، آنتمیک اسید و یک آلکالوئید بنام آنتمین است.بررسی دیگری نشان می دهد که در حدود25/0درصد اسانس روغنی و 19/0-3/0 درصد سولفور در آن وجود دارد. آزمایش دیگری نشان می دهد که در گلهای آن در حدود یک درصد اسانس وجود دارد که بوی آن کافوری قوی و طعم آن تلخ و سوزاننده و معطّر است[G.I.M.P].مطالعات دیگری نشان می دهد که حد اکثر مقدار اسانس که از گلهای بابونۀ رومی گرفته شده تا 25/5 درصدنیز رسیده است که شامل استر ها، اسیدها،الکل ها، آنتمول و آزولن ها می باشد.[S.G.I.M.P].

خواص-کاربرد
از نظر طبیعت گل بابونه رومی طبق نظر حکمای طب سنتی مانند سایر بابونه ها گرم و خشک است و از نظرخواص معتقدند که شبیه بابونه صغیر است.لطیف کننده،تحلیل برنده،مقوی دماغ،اعصاب و نیروی جنسی است و برای رفع تب و لرزهای تبهای نوبه ای از زمان جالینوس طرف توجه بوده است.مدّر است و قاعده آور و ترشح شیر را افزایش می دهد و برای رفع سردرد و تحلیل ورمها و خرد کردن سنگ مثانه مفید است.در موارد قطره قطره ادرار کردن و بند آمدن و کم بودن ترشحات عادت ماهیانه نافع است و نشستن در دم کردۀ آن یا ریختن دم کردۀ آن روی اعضای مختلف نیز در رفع ناراحتی های فوق مؤثر ست.بخور دم کردۀ آن با سرکه برای چشم و کاهش درد آن خوب است. جویدن آن برای التیام زخمهای دهان مفید است.دود سوختۀ آن برای گریز حشرات مفید است.مقدار خوراک آن تا 15 گرم است.برای حلق مضّر است از این نظر باید با عسل و شربت انار خورده شود.ریشۀ آن گرمتر و خشکتر از گل آن است و خواص آن بیشتر از گل آن می باشد.خوردن 5 گرم آن با سرکه رقیق بسیار محرک نیروی جنسی است.
برای تهیۀ روغن آن، گل آن را در 4 برابر وزن آن در روغن کنجد ریخته و با دو برابر آن آب می جوشانند.تا آب آن بکلی تبخیر شود و روغن بماند البته باید احتیاط کرد که روغن آن نسوزد.اگر گل خشک مصرف شود،نصف مقدار آن کافی است.مالیدن روغن آن برای تحلیل ورمهای سرد و تحلیل باد و گاز در اعضای مختلف و کاهش درد کمر و درد مفاصل و نقرص نافع است و قطرۀ آن درگوش برای کاهش درد گوش و رفع سنگینی شنوایی مفید است.
در فرانسه معمول است20-10گرم گل بابونۀ رومی را در یک لیتر آب جوش به مدت نیم ساعت دم می کنند و آن را برای اسپاسم و تسکین دردهای عصبی می خورند.
روش تهیۀ گرد بابونۀ رومی :گل بابونه را به مقدار مورد نظر در گرم خانۀ 25 درجه سانتی گراد می خشکانند و نرم ساییده از الک ابریشمی نمرۀ 120 می گذرانند.این گرد مانند تقویت کننده های معدی است و 2-1 گرم و در برخی موارد بیشتر مصرف می شود.
عرق گل بابونه: 1 واحدگل بابونه را در 6 واحد آب در حمام ماریه تقطیر می کنند تا 4 واحد مقطر به دست آید و این عرق اساس تهیه پوسیونهای محرک قرار می گیرد. مقدار خوراک آن 100-25 گرم است. برای تهیۀ اسانس بابونه نیز ضمن تهیه عرق بابونه همین که اسانس آن جمع شد , عمل تقطیر را متوقف کرده و آن را جمع آوری می کنند.مقدار خوراک اسانس بابونه که مقوی و محرّک است 10-1 قطره است.
دم کردۀ بابونۀ رومی:5 گرم گل بابونه را در 500 گرم آب جوش دم کرده و صاف می نمایند.این دم کرده برای تقویت معده استعمال می شود و چون تهوع آور است برای تسهیل عمل قی کردن در مواردی که مواد قی آوراستعمال شده است فنجان فنجان خورده می شود.
عصارۀ بابونه: گل خشک بابونه 1 واحد و آب جوش 8 واحد. گلها را نیم کوبکرده در 6 جزء آب مدت 12 ساعت دم می کنند و هر دو صاف شده را مخلوط کرده در حمام ماریه در حد غلظت عصاره نرم قوام می آورند.این عصاره مقوی معده و قاطع تب است. مقدار خوراک آن 5-1 گرم می باشد.
شربت بابونه: گل خشکبابونه 1 واحد، آب مقطر15 واحدو قند به مقدار کافی.گلها را نیم کوب کرده مدت 6 ساعت در آب جوش دم می کنند و با فشار صاف می نمایند تا ته نشین شود و صاف روی آن برداشته به نسبت 18 در 10 قند اضافه می کنند و می جوشانند تا قوام آید و حفظ می کنند.
روغن بابونه با روغن زیتون:گل خشک بابونه 1 واحدو روغن زیتون 10 واحد.آن دو را مخلوط کرده روی آتش ملایم مدت دو ساعت می گذارند دم بکشد و گاه به گاه به هم می زنند بعد می گذارند24 ساعت بماند و با فشار از پارچه ردّ می کنند و با کاغذ نیز صاف می کنند تا تقریباً 6 واحد روغن بدست آید. این روغن را در موارد قولنجهای باد و نفخ روی شکم می مالند.بسیار مؤثر است.
مالیدنی برای درد مفاصل:گل بابونۀ خشک1500 گرم و اسانس تریانتین125 گرم.بابونه را خرد کرده در کمی آب باز می کنندبعد اسانس را اضافه می کنند و خوب به هم می زنند و صاف می کنند.اسانس در سطح آب قرار می گیرد آن را جدا می کنند مایعی به رنگ آبی به دست می آید که برای مالش تسکین درد مفاصل استفاده می شود.
توجه:بابونۀ رومی با گردو،گنه گنه,تانن، املاح نقره، املاح جیوه و سرب و سولفات آهن ناسازگار است و نباید توأماً خورده شود.