ما به عنوان باغبان میدانیم که گیاهان برای رشد مناسب و تولید شکوفهها و میوههای سالم به نیتروژن، فسفر، پتاسیم و عناصر ریز مغذی مانند آهن، منگنز و منیزیم نیاز دارند.
کود آهن برای درخت در کلروفیل سازی، رشد و نمو نقش اساسی دارد و برای سبز بودن برگها میبایست به میزان لازم وجود داشته باشد.
همچنین در متابولیسم آنزیمها، پروتئینها و انجام تنفس سلولی یک عنصر اساسی بهحساب میآید، یعنی برای برداشت محصولات خوب و عالی نیاز اساسی درختان است.
بنابراین، حضور کود آهن برای درخت و در رسیدن به یک محصول خوب و باکیفیت ضروری است.
علائم کمبود کود آهن برای درختان میوه
علائم کمبود آهن شامل کوچک و بدشکل شدن شاخوبرگ درخت، ریزش برگ، جوانه و میوه میباشد. معمولاً علائم بیش از تغییر رنگ شاخوبرگ گیاه پیشرفت نمیکنند و دیگر علائم در مراحل پایانی و کمبودهای بسیار شدید دیده میشوند.
برگهای دارای کمبود آهن به رنگ سبز با رگههای زرد، و رنگ زرد بین رگبرگها دیده میشوند که ممکن است در حاشیه برگ رنگ قهوهای ایجاد شود.
اگر گیاهی دارید که شاخوبرگ آن به این شکل است، باید مقداری کود آهن به گیاه بدهید.
بعضی از گیاهان بیشتر در معرض کمبود آهن هستند؛ انواع خاصی از خاک، مانند خاک رس، گچ، خاکهایی که بیش از حد آبیاری شده و خاکهایی با PH بالا، میتواند باعث غیرقابلاستفاده شدن کود آهن برای درخت شود.
آهن یونی فلزی است که میتواند با اکسیژن و هیدروکسید واکنش دهد؛ زمانی که این اتفاق میافتد، این عنصر برای گیاهان غیرقابلاستفاده شده و دیگر وجود آن در محیط برای گیاه فایدهای ندارد.
گیاهان قادر به جذب آهن به صورت هیدروکسید نیستند.
بهترین منابع برای ازبینبردن کمبود کود آهن برای درخت میوه، کودهای کلات آهن و سولفات آهن هستند که با مصرف بهموقع آنها از عوارض کمبود آهن و درنتیجه کمشدن باردهی درختان جلوگیری میشود.
(در مقالهایی جداگانه در مورد بهترین کود برای درخت میوه صحبت کردیم جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به این مقاله مراجعه کنید)
بهترین کود آهن برای درختان میوه
کود آهن برای درخت میتواند به تقویت رشد و بهبود کیفیت میوهها کمک کند.
آهن یک عنصر حیاتی برای فتوسنتز و تولید کلروفیل است و کمبود آن منجر به علائمی مانند زردی برگها (کلروز) میشود.
در اینجا به چند نوع از مهم ترین کودهای آهن میپردازیم:
کلات آهن
کلات آهن یکی از مؤثرترین اشکال کودهای آهن است زیرا در pHهای مختلف خاک بسیار محلول و قابل دسترس برای گیاهان است.
کلاتها عناصر آلی هستند که مانند یک پنجه، آهن را به هم متصل میکنند، کلمه “chelate” از کلمه لاتین “chele” آمده است؛ به معنی چنگ زدن و نگه داشتن توسط چنگال میباشد.
بنابراین این کود آهن در محلول موجود میماند و در دسترس گیاه قرار میگیرد. یک گیاه فقط میتواند مواد مغذی را که در آب حل میشوند جذب کند؛ کود کلات آهن کودی مناسب برای رساندن آهن موردنیاز به گیاه است.
آهن در تماس با عناصر دیگر بهراحتی رسوب میکند و غیر قابل جذب میشود. با افزودن کود آهن به محلول از طریق کلاتها از تشکیل این رسوبات جلوگیری میشود.
Fe-DTPA ،Fe-EDDHA ،Fe-EDTA ،Fe-EDDHMA و Fe-HEDTA همه انواع متداول کلات آهن هستند که ممکن است در برچسب های کود مشاهده کنید.
هر کدام از کلات های آهن که در بالا نام بردیم برای انواع خاک با ph های مختلف و درصدهای شوری مختلف به کار میروند.
استفاده از کود را مطابق دستورالعمل بستهبندی مخلوط کرده و به خاک اطراف درخت اضافه کنید یا بهصورت محلول بر روی برگها اسپری کنید.
مصرف انواع کلات آهن
انتخاب کلات به روش کاربرد شما بستگی دارد؛ برای محلولپاشی میتوانید از فرمهای آهن EDTA یکی را انتخاب کنید.
همچنین میتوان از EDTA برای افزایش محصول در زمینهای کشاورزی در صورت وجود خاک تا PH 6 استفاده کرد.
برای کوددهی در زمین کشاورزی با خاکهای قلیایی میتوانید EDDHA و HBED را انتخاب کنید.
برای استفاده کلات در گلخانه هیدروپونیک (کشت بدون خاک) با تکنولوژی بالا، DTPA بهترین انتخاب شما است.
EDDHA یک کلاته است که از آهن در برابر رسوب تا pH 9 محافظت میکند.
پایدار بودن کلات در Ph های بالا به ترکیب نوع کلات بستگی دارد هرچه پیوند ها قوی تر باشد کلات پایدارتر خواهد بود.
از کودهای کلاته در تمامی فصل کشت و مراحل رشد گیاه، خصوصاً زمانی نشانه کمبود کود آهن برای درخت ظاهر گشت می توان استفاده نمود.
توصیه می شود با انجان آزمایش، میزان آهن موجود در شاخ و برگ گیاهتان اطلاع پیدا کنید.
سولفات آهن
سولفات آهن ارزانتر از کلات آهن است و از بهترین منابع آهن برای باغهای میوه و زمینهای زراعی بخصوص زمینهای شور و آهکی، میباشد.
این نوع کود سریعتر عمل میکند؛ و در خاکهای قلیایی کارایی بهتری دارد.
میتوانید این کود را بهصورت گرانول در اطراف ریشههای درخت پخش کنید یا در بعضی انواع آن بهصورت محلول برای اسپریکردن استفاده نمایید.
معمولاً از کود سولفات آهن برای درمان کروز یا زردی گیاه استفاده میشود.
سولفات آهن (FeSO4) حدود 20٪ آهن دارد؛ این کود آهن برای درخت ارزان قیمت است و در بعضی موارد برای محلول پاشی استفاده می شود.
سولفات آهن چه زمانی و چگونه استفاده میشود؟
در صنایع کشاورزی از سولفات آهن برای جبران کمبود آهن برای درخت استفاده میشود.
درختان پسته که در مناطق شورهزار هستند بیشترین میزان مصرف سولفات آهن را دارند.
مصرف سولفات آهن بهصورت خاکی
در مصرف خاکی سولفات آهن را بنا بر محاسبه بر اساس سن درخت با ماده آلی مخلوط کرده و بهصورت چال کود برای هر درخت در قسمت سایهانداز آن استفاده میکنند.
مصرف سولفات آهن بهصورت محلولپاشی
بهمنظور جلوگیری از رسوب آهن و غیرقابلاستفاده شدن آن برای گیاه و ازبینبردن زردی برگ، ناشی از کمبود آهن در طول فصل رشد دو تا چند بار محلولپاشی سولفات آهن را بر روی گیاه انجام میدهند.
اولین محلولپاشی برای درختان میوه معمولاً سه تا چهار هفته پس از گلدهی انجام میشود.
در ادامه در مورد تاثیرات سولفات آهن بر درخت پسته نکاتی گردآوری شده است.
تأثیرات سولفات آهن برای درخت پسته
- حد بحرانی آهن در خاک برای رشد درختان پسته 10-7 ppm است.
- علائم کمبود آهن در پسته مانند دیگر گیاهان بهصورت زردشدن برگها در حدفاصل بین رگبرگها است و باغ بهطورکلی رنگپریده به نظر میرسد.
- در خوشه پسته تعداد دانه کاهش پیدا میکند و دانهها کوچک و یا پوک میشوند.
- اغلب باغات پسته دنیا، مخصوصاً در ایران بیشتر در مناطقی قرار دارند که میزان آهک آنها در خاک بسیار زیاد است
- این موضوع همراه با بالابودن Ph خاک در اکثر این مناطق باعث میشود که آهن موجود در خاک رسوبکرده و برای درخت پسته غیرقابلاستفاده شود.
- اغلب مناطق پستهکاری ایران با مشکل کمبود آهن روبرو هستند؛ در این موارد بیشتر از محلولپاشی کودهای کلات آهن و سولفات آهن استفاده میشود.
- محلول پاشی علاوه بر این که روشی مقرونبهصرفه است باعث ازبینرفتن سریعتر علائم کمبود آهن در گیاه میشوند.
- مصرف خاکی این کودها مخصوصاً کلاتهای آهن مناسب با شرایط خاک نیز برای گیاه و میزان محصول نهایی درخت مفید خواهد بود.
کود آلی آهن
این کود آهن برای استفاده طولانیمدت مناسب است؛ زیرا بهآرامی در خاک حل میشود و آهن را برای مدتزمان طولانیتری در دسترس درخت قرار میدهد.
استفاده: این کود را میتوان بهصورت پودر در اطراف درختان چالکود کرد.
نکات کلیدی
زمانبندی: بهتر است کود آهن برای درخت، زمانی استفاده شود که درختان شروع به رشد فعال میکنند.
تشخیص کمبود: قبل از افزودن آهن به خاک، مطمئن شوید که علائمی از کمبود آهن در درخت وجود دارد.
زمان رنگپریدگی برگهای جوان، انجام آزمایش خاک برای تشخیص دقیق کمبود آهن توصیه میشود.
تأثیر کودآهن بر رشد گیاهان
کود آهن نقش مهمی در رشد و سلامت گیاهان دارد. آهن بهعنوان یک عنصر ضروری در فرایندهای بیولوژیکی متعددی در گیاهان مشارکت دارد.
که برخی از مهمترین تأثیرات آن بر رشد گیاهان عبارتاند از:
فتوسنتز
آهن یک جزء حیاتی در تشکیل کلروفیل است که به برگها رنگ سبز میدهد و نقش اساسی در فتوسنتز دارد.
کمبود آهن میتواند منجر به کاهش تولید کلروفیل و زردی برگها (کلروز) شود که در نتیجه باعث کاهش قابلیت فتوسنتز و تولید انرژی میشود.
تنفس سلولی
آهن در تنفس سلولی نیز نقش دارد، جایی که انرژی تولید میشود.
آنزیمهایی که در تنفس سلولی شرکت میکنند برای عملکرد خود به آهن وابسته هستند.
کمبود آهن میتواند تنفس سلولی را مختل کند و باعث کاهش رشد گیاه شود.
تقسیم سلولی
کود آهن برای سنتز برخی پروتئینها و آنزیمهایی که در تقسیم سلولی دخیل هستند، لازم است. این فرایند برای رشد گیاه، بهویژه در مراحل اولیه رشد، حیاتی است.
کمبود آهن میتواند موجب کندشدن رشد ریشهها و ساقهها شود.
مقاومت در برابر استرسهای محیطی
آهن در تقویت سیستم دفاعی گیاهان در برابر استرسهای محیطی مانند خشکی و سرما نقش دارد.
آهن به تولید آنزیمهایی کمک میکند که گیاهان را در برابر تنشهای اکسیداتیو محافظت میکنند.
آهن در ترکیب با پروتئینهای خاص، به نقلوانتقال برخی مواد مغذی حیاتی مانند الکترونها و اکسیژن در گیاهان کمک میکند که برای فرایندهای مختلف متابولیکی ضروری است.
بنابراین، کوددهی مناسب آهن میتواند تأثیر قابلتوجهی بر رشد و سلامت کلی گیاهان داشته باشد.
روش دادن کود آهن به درختان
کود آهن برای درخت میتواند به چند روش انجام شود که انتخاب آن بستگی به نوع کود، شرایط خاک و نیازهای خاص درخت دارد.
در اینجا به بررسی چند روش متداول برای اعمال کود آهن به درختان میپردازیم:
کاربرد خاکی (پایهای)
کود آهن برای درخت میتواند بهصورت گرانول یا پودر اطراف پایه درخت پخش شود.
این کار باید به طور مساوی در اطراف ناحیه ریشهریزی (ناحیهای که تاج درخت را پوشش میدهد) انجام شود.
بهترین زمان برای این کار اوایل بهار است، زمانی که رشد درختان آغاز شده و مواد مغذی بهراحتی جذب میشوند.
معمولاً کودها باید در عمق کمی از خاک (حدود ۵ تا ۱۵ سانتیمتر) نفوذ کنند تا به ریشههای جوان دسترسی پیدا کنند.
کاربرد محلولپاشی (اسپری برگی)
کود آهن برای درخت را میتوان بهصورت محلول در آب حل کرده و به برگهای درخت اسپری کرد.
این روش برای رفع سریع کمبود آهن مفید است؛ زیرا مواد مغذی مستقیماً از طریق برگها جذب میشوند.
اسپری برگی باید در اوایل صبح یا اواخر عصر انجام شود تا از تبخیر سریع محلول و سوختگی برگها جلوگیری شود.
تزریق به خاک یا درخت
تزریق مستقیم کود آهن برای درخت به خاک یا حتی تنه درخت انجام میشود که میتواند برای درختان بزرگتر یا در شرایط خاص کمبود آهن کارآمد باشد.
این روش نیاز به تجهیزات خاص دارد.
این کار باید توسط متخصصین انجام شود و زمانبندی آن بستگی به وضعیت کلی درخت و شدت کمبود آهن دارد.
نکته
آزمایش خاک قبل از اعمال کود آهن برای درخت بسیار مهم است.
بهتر است آزمایش خاک انجام شود تا میزان دقیق کمبود آهن و pH خاک مشخص شود.
زمان دادن کود آهن به درخت
زمان دادن کود آهن به درختان میتواند تأثیر قابلتوجهی بر جذب آهن و بهبود عملکرد درخت داشته باشد.
برای اطمینان از استفاده بهینه از کود آهن، توصیههای زیر برای بهترین زمان کوددهی در نظر بگیرید.
اوایل بهار
بهار زمانی که درختان شروع به رشد فعال میکنند و این زمان بهترین زمان کود دهی آهن برای درختان است.
زیرا درختان نیاز به مواد مغذی بیشتری دارند تا بتوانند بهخوبی رشد کنند.
کود دادن در این زمان میتواند به درختان کمک کند تا مواد مغذی موردنیاز برای رشد بهاره را به دست آورند.
پاییز
دادن کود آهن برای درخت در پاییز میتواند به درخت کمک کند تا مواد مغذی لازم برای زمستان را ذخیره کنند و با شروع فصل رشد بعدی، بهتر رشد کنند.
علائم کمبود آهن
در صورت مشاهده کمبود آهن مانند زردی برگها (کلروز) و دیگر علائم باید بلافاصله اقداماتی برای تأمین آهن انجام شود.
زمان مصرف کود آهن در مرکبات
برای کوددهی آهن به درختان مرکبات، زمانبندی میتواند تأثیر قابلتوجهی بر جذب مواد مغذی و سلامت کلی درخت داشته باشد.
بهطورکلی، بهترین زمانها برای دادن کود آهن به مرکبات عبارتاند از:
اوایل بهار
یکی از زمان های مصرف کود آهن برای مرکبات بهار (قبل از شروع فصل رشد) است. زیرا درختان در حال خروج از خواب زمستانی هستند و شروع به فعالشدن برای رشد جدید میکنند.
کود آهن در این زمان میتواند به افزایش تولید کلروفیل و بهبود فتوسنتز کمک کند.
پاییز
دادن کود آهن برای درخت پس از برداشت میوه میتواند کمک کند تا مواد مغذی موردنیاز برای ذخیرهسازی انرژی برای درخت در زمستان را تأمین کنند.
هر زمان که نشانههای کمبود آهن مشاهده شود
در صورت مشاهده کلروز (زردی برگ): اگر نشانههایی از کمبود آهن مانند زردی برگها با رگبرگهای سبز مشاهده کردید، بلافاصله کوددهی را انجام دهید تا از بدتر شدن وضعیت جلوگیری شود.
نکات مهم
انجام آزمایش خاک قبل از کوددهی میتواند در تعیین نیاز واقعی درخت به آهن و تنظیم pH خاک کمککننده باشد.
استفاده از کلاتهای آهن میتواند جذب بهتری داشته باشد. کلاتها به جذب آهن در pH بالا کمک میکنند.
اعمال کود بهصورت محلولپاشی برگی یا آبکود در خاک اطراف ناحیه ریشه، بسته به نوع کود و شدت کمبود آهن، انتخاب میشود.
مطمئن شوید که دوزهای توصیه شده را رعایت کرده و در صورت نیاز کوددهی را در طول فصل تکرار کنید.
برای کاربرد محلولپاشی، شرایط آبوهوایی باید مناسب باشد تا از تبخیر سریع محلول و احتمال سوختگی برگها جلوگیری شود.
انجام این کار در اوایل صبح یا اواخر عصر در روزهای ابری توصیه میشود.
با رعایت این توصیهها، میتوانید اطمینان حاصل کنید که کود آهن بهدرستی و بهموقع به درختان داده شده و به بهترین نحو ممکن از آن استفاده میشود.
میزان مصرف کود آهن برای هر درخت
میزان مصرف کود آهن برای درختان بسته به عوامل مختلفی مانند نوع درخت، سن درخت، نوع خاک، سطح pH خاک و وجود یا عدم وجود کمبود آهن متفاوت است.
در اینجا راهنمایی کلی برای مصرف هر نوع کود آهن ارائه میدهیم که میتواند بهعنوان نقطه شروع خوبی برای برنامهریزی کوددهی به درختان مورداستفاده قرار گیرد.
کلات آهن
دوز معمول برای درختان میوه و تزیینی، معمولاً بین 20 تا 10 گرم کلات آهن برای هر درخت طی 2 الی 3 نوبت در سال توصیه میشود.
این مقدار باید بر اساس دستورالعملهای محصول و نتایج آزمایش خاک تنظیم شود.
کلات آهن را میتوان بهصورت حل شده در آب اطراف درخت اعمال کرد یا از طریق اسپری برگی انجام داد.
سولفات آهن
برای سولفات آهن، مقادیری بین 100 تا 200 گرم برای هر درخت در سال ممکن است لازم باشد، به ویژه در خاکهایی با کمبود شدید آهن.
میتوان این کود را بهصورت گرانول در اطراف درخت پخش کرد و باید تا عمق مناسب در خاک دفن شود تا به ریشهها دسترسی پیدا کند.
کود آهن آلی
برای کود آهن آلی، میتوان از 1 تا 5 کیلوگرم برای هر درخت استفاده کرد، بسته به نیاز و اندازه درخت.
کود آهن آلی بهتر است بهصورت چالکود در خاک اطراف درخت پخش شود و بهآرامی در طول زمان در خاک جذب میشود.
نکات مهم
آزمایش خاک
انجام آزمایش خاک قبل از تعیین دوز کود آهن اهمیت دارد تا از میزان و نوع کمبود آهن مطلع شوید.
تکرار کوددهی
برخی از کودها ممکن است نیاز به اعمال مجدد در طول فصل رشد داشته باشند، بهخصوص اگر کمبود آهن شدید باشد.
پس از کوددهی، مهم است که رشد و وضعیت عمومی درخت را پیگیری کنید تا اطمینان حاصل شود که درخت بهخوبی به کود واکنش نشان داده است.
طریقه مصرف کود آهن پودری
استفاده از کود آهن پودری به روش صحیح میتواند به بهبود دسترسی درختان به آهن و در نتیجه بهبود سلامت و عملکرد آنها کمک کند.
در اینجا مراحل معمول استفاده از کود آهن پودری ارائه می دهیم.
آمادهسازی کود
مقدار کود آهن پودری که نیاز دارید بسته به نوع درخت، سن درخت و وضعیت خاک متغیر است.
به طور معمول، بین 100 گرم تا 500 گرم برای هر درخت در سال توصیه میشود.
برای دستیابی به دوز دقیق، مشورت با یک متخصص یا استفاده از توصیههای محصول میتواند مفید باشد.
کاربرد کود
کود آهن پودری باید بهصورت یکنواخت در اطراف منطقه ریشه درخت پخش شود.
ترجیحاً تا قسمت سایه انداز انتهایی شاخهها انجام شود. این منطقه جایی است که بیشتر ریشههای جذبکننده مواد مغذی قرار دارند.
برای افزایش اثربخشی، کود آهن پودری باید بهآرامی در خاک دفن شود، تا عمق حدود 2 تا 5 سانتیمتر. این امر به حفظ کود در نزدیکی ریشهها و جلوگیری از تبخیر یا پراکندگی کمک میکند.
آبیاری
بلافاصله پس از پخش کود آهن، منطقه اطراف درخت باید بهخوبی آبیاری شود.
آبیاری به حلشدن کود آهن و نفوذ آن به خاک کمک میکند که این امر باعث میشود آهن بهتر توسط ریشهها جذب شود.
بررسی و نظارت
پس از اعمال کود آهن برای درخت، وضعیت باغ باید بهدقت پیگیری شود.
به دنبال نشانههای بهبود در رنگ و سلامت برگها باشید. اگر هیچ بهبودی مشاهده نشد، ممکن است لازم باشد مجدداً کود داده شود.
انجام آزمایش خاک
قبل از شروع کوددهی، انجام آزمایش خاک برای تعیین سطوح بسیار حائز اهمیت است.
همچنین جهت اطلاع از قیمت کود آهن برای درختان میوه، میتوانید به صفحه خرید محصول کود آهن سایت پسته رفسنجان مراجعه کنید.
پرسش و پاسخ
زمان دادن کود آهن به درخت گردو؟
بهترین زمان برای دادن کود آهن به درختان گردو اوایل بهار است.
این زمانبندی به درختان کمک میکند تا مواد مغذی موردنیاز برای شروع فصل رشد را دریافت کنند.
اگر نشانههای کمبود آهن مانند زردی برگها (کلروز) در طول فصل رشد بذای درخت گردو مشاهده شود، ممکن است نیاز به دادن کود آهن اضافی باشد تا سلامت درخت حفظ شود.
استفاده از کلاتهای آهن میتواند در خاکهایی با pH بالا بسیار مؤثر باشد؛ آزمایش خاک برای تعیین سطوح موجود آهن و pH خاک پیش از اعمال کود آهن توصیه میشود.
زمان دادن کود آهن به درخت انگور؟
درخت انگور نیز همانند درخت گردو میباشد.
تاثیر کود آهن بر رشد گیاهان؟
کود آهن یکی از مهم ترین ریز مغذی ها برای رشد گیاهان است که لازمه پرورش گیاه است. اما استفاده از آن داری محدودیت هایی میباشد و میبایست با آزمایش خاک و برنامه کود دهی کنیم.
آیا خاک آهن برای درخت مفید است؟
استفاده از خاک آهن به عنوان کود برای درختان میتواند مفید باشد، خصوصاً در صورتی که درختان دچار کمبود آهن باشند.
این کار میتواند به افزایش سلامت عمومی و عملکرد درختان کمک کند.
عوارض کود آهن چیست؟
استفاده بیش از حد کود آهن میتواند منجر به تجمع بیش از حد آهن در خاک شود که این امر باعث مسمومیت آهن در گیاه میشود. نشانههایی مثل زرد شدن برگها و کاهش رشد میتواند از علائم آن باشد.
برای جلوگیری از آسیبهای ناشی از مصرف بیش از حد کود، توصیه میشود که با استفاده از دوزهای کمتری از کود آهن یا سایر کودها، محصولات خود را حفظ کنید.
وجود آهن بیش از حد میتواند تعادل مواد مغذی دیگر در خاک مانند منگنز، روی، و مس را مختل کند و مانع از جذب صحیح آنها توسط گیاهان شود.
کودهای آهنی معمولاً میتوانند باعث اسیدی شدن خاک شوند. اگر خاک از قبل اسیدی باشد، افزودن کود آهن میتواند pH خاک را به میزانی کاهش دهد که برای برخی گیاهان ناسازگار باشد.
در صورت استفاده از کودهای آهن در سیستمهای آبیاری، ممکن است رسوباتی تشکیل شود که میتواند منجر به مسدود شدن فیلترها و لولهها شود.
سخن پایانی
تیم پسته رفسنجان با کوله باری از تجربه، آماده است تا بهترین راهنمایی را به شما ارائه دهد. امیدواریم اطلاعاتی که در این مقاله به اشتراک گذاشته شد، برای شما مفید واقع شود و در تصمیمگیریهای آیندهٔ شما در این زمینه مؤثر باشد. برای خرید کود میتوانید به صفحه فروشگاه ما مراجعه نمایید.