بیماری سپتوریا پسته

بیماری لکه برگی سپتوریا پسته یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین بیماری‌هایی است که درخت پسته را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری نشانه‌های مشخصی روی برگ‌ها و سایر اجزای گیاه نشان می‌دهد و می‌تواند به‌صورت گسترده در باغات پسته باعث خسارت و ضرر بزرگی شود. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان، به بررسی علل، علائم و روش‌های مقابله با لکه برگی سپتوریا پسته پرداخته خواهد شد. هدف از نوشتن این مقاله آگاهی بخشی به کشاورزان و علاقه‌مندان به حوزه کشاورزی در خصوص شناخت و مدیریت این بیماری خواهد بود.

بیماری سپتوریا پسته چیست؟

قارچ Septoria pistacina عامل ایجادکننده لکه‌های برگی است که گیاه پسته را آلوده می‌کند. اسپور این قارچ زمستان را در برگ‌های ریخته شده در کف باغ که در فصل رشد قبلی به این بیماری آلوده شده‌اند، زمستان گذرانی می‌کند.

اسپورهای تولیدشده در این اندام بارده در زمان بارش باران آزاد می‌شوند. اسپورها بر روی بافت‌های حساس برگ فرود می‌آیند و می‌توانند جوانه‌زده و به این برگ‌ها نفوذ کرده و منجر به عفونت‌های جدید شوند.

این بیماری‌ رطوبت زیاد را دوست دارد. اغلب در بهار ظاهر می‌شود و می‌تواند در طول تابستان دوباره ظاهر شود. در پاییز و زمستان کمتر رایج است، زیرا آب‌وهوای مناسب برای اسپورزایی کمتر است.

جنس سپتوریا از نوع قارچ‌های بسیار بزرگ است و بیش از هزار گونه قارچی دارد و همان‌طور که از چنین جنس بزرگی انتظار می‌رود، اشکال دیگری از این بیماری قارچی نیز وجود دارد.

درکل سه گونه قارچ سپتوریا با پسته در ارتباط‌اند، ازجمله Septoria pistaciae، Septoria pistaciarum و S. pistacina.

اولین پیدایش بیماری سپتوریا در جهان

قدیمی‌ترین گزارش مربوط به بیماری سپتوریا پسته در سال 1842 با گونه S. pistaciae در فرانسه برمی‌گردد. در سال 1901 گونه‌ی S. pistacina معرفی شد. چند سال بعد در سال 1934 محققین گونه سوم به نام S. pistaciarum در سیسیل گزارش کردند.

در یونان سال 1956، دو شکل جنسی، یعنی Mycosphaerella pistacina برای گونه S. pistacina و Mycosphaerella pistaciarum برای گونه S. pistaciarum معرفی کردند.

بیماری سپتوریا در کدام کشورها گزارش‌شده است؟

چندین کشور وجود این گونه‌های مرتبط با پسته را گزارش کردند:

• گونه S. pistaciarum در آریزونا، نیومکزیک (ایالات‌متحده)، یونان، هند، ایتالیا و در مناطق شرقی مدیترانه و جنوب شرقی آناتولی
• گونه S. pistaciae در ایالات‌متحده (کالیفرنیا)، ایتالیا، یونان، اوکراین و مصر
• گونه S. pistacina در یونان، سوریه و ایران

اولین گزارش بیماری  از لکه برگ سپتوریا در درخت پسته از ایران مربوط به استان گلستان  در سال 2008 می‌باشد.

در سال 2013 طبقه‌بندی عوامل بیماری‌زا مانند سپتوریا مرتبط با پسته روشن شد و سه جنس مرتبط با این میزبان را مشخص کردند:
1. Cylindroseptoria
2. Pseudocercospora
3. Septoria

علائم بیماری سپتوریا پسته چیست؟

اولین علامت بیماری ایجاد لکه‌های گرد تا نامنظم، قهوه‌ای و نکروزه با قطر 1-2 میلی‌متر است که در بین رگبرگ‌های کوچک در دو طرف برگ ایجاد می‌شود.

این لکه‌ها ممکن است با گذشت زمان اندکی بزرگ شوند، اما به‌طورکلی کوچک و جدا از یکدیگر باقی می‌مانند. ممکن است صدها لکه روی هر برگ آلوده ایجاد شود.

با گذشت زمان، بخش‌های بزرگی از برگ به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد درمی‌آید. لکه ها ممکن است بر روی میوه ها هم دیده شوند و توسعه پیدا کنند و باعث از بین رفتن میوه ها هم شوند. در موارد شدید، درختان زودتر از موعد برگ‌ریزی می‌کنند که میزان کربوهیدرات‌های تولیدشده و ذخیره‌شده توسط درخت را کاهش می‌دهد و درنهایت قدرت درخت را کم می‌کند.

برخی از برگ‌های پایینی روی درخت پسته نیز زرد می‌شوند و می‌ریزند و به نظر می‌رسد در حال گسترش است.

مدیریت و کنترل بیماری سپتوریا پسته چگونه است؟

مدیریت لکه برگ سپتوریا با روش‌های مکانیکی مانند از بین بردن برگ‌های افتاده، هرس شاخه‌های مرده و حذف علف‌های هرز در داخل و اطراف باغ انجام می‌شود. این روش‌ها به کاهش میزان تلقیح موجود در سال بعد کمک می‌کند.

در باغ‌های پسته که در آن سپتوریا وجود دارد، ممکن است کاربردهای قارچ‌کش پیشگیرانه برای مدیریت بیماری ضروری باشد. هنگامی‌که شرایط برای توسعه بیماری مساعد است، باید این روش را به کارگیرند.

برگ‌های آلوده را در طول فصل رشد حذف کرده و در انتهای فصل تمام قسمت‌های آلوده گیاه را بردارید.

قبل از اینکه بتوانید بیماری لکه برگی را درمان کنید، مهم است که مطمئن شوید با چه نوع لکه‌ی برگی سروکار دارید.

بیماری دیگر لکه برگ، آلترناریا نیز در باغ‌های پسته شایع است. به‌طورکلی می‌توانید فرض کنید که اگر لکه برگی از نزدیک زمین شروع شود، احتمالاً سپتوریا است.

با برداشتن برگ‌های آسیب‌دیده از گیاه شروع کنید. حتماً دستان خود را بشویید یا وسایلی را که برای برداشتن برگ‌ها استفاده می‌کردید، استریل کنید. این باعث می‌شود که شما هیچ‌گونه اسپور قارچی را پخش نکنید.

همچنین مطمئن شوید که برگ‌های افتاده در زیر گیاه را برداشته‌اید.

آبیاری قطره‌ای احتمال گسترش اسپور را کاهش می‌دهد.

به یاد داشته باشید، آفات ممکن است به طور تصادفی اسپور را از گیاهی به گیاه دیگر منتقل کنند. کاهش جمعیت آفات نیز باعث کاهش انتقال اسپور می‌شود.

قارچ‌کش‌های بیماری سپتوریا کدم‌اند؟

قارچ‌کش ارگانیکی که در برابر لکه برگ سپتوریا مؤثر می‌باشد، قارچ‌کش مس است. بسیاری از اسپری‌های قارچ‌‎کش مبتنی بر مس در بازار وجود دارد.

صابون اکتانوات مس نیز ممکن است اثر بگذارد، اما روش درمانی ضعیف‌تری دارد. قارچ‌کش مانکوزب نیز تا حدودی مؤثر بوده است.

قارچ‌کش‌هایی مانند تیلت، سیگنوم، هیدروکسید مس، بی کربنات پتاسیم، کلروتالونیل و استفاده از قارچ کش بردوفیکس نیز بر بیماری لکه برگی سپتوریا پسته مؤثر می‌باشند.

سپتوریا می‌تواند صدمات زیادی به درخت پسته وارد کند؛ اما به این معنی نیست که پایان یک باغ موفق را نشان دهد. با مدیریت خوب باغ و درمان‌های گاه و بیگاه، درختان پسته شما با مدیریت درست و پیشگیرانه رشد می‌کنند. فقط مراقب علائم بیماری در باغ باشید و در صورت لزوم آماده عمل باشید!