سرخس گیاهانی است که گل ندارند. سرخس ها به طور کلی با تولید اسپور تولید مثل می کنند. گیاه زینتی سرخس نیز شبیه گیاهان گلدار، دارای ریشه، ساقه و برگ هستند. با این حال این گیاه زینتی برخلاف گیاهان گلدار، فاقد گل و بذر هستند. در عوض، آنها معمولاً توسط اسپورهای کوچک تولید مثل می کنند و یا گاهی اوقات می توانند از طریق رویشی تولید مثل کنند، که نمونه آن سرخس رونده است. در گذشته، سرخس ها به طور آزاد با سایر گیاهان حامل اسپور دسته بندی شده بودند، که اغلب “متحدان سرخس” نامیده می شوند. مطالعات اخیر ژنتیکی شگفتی هایی را در مورد روابط بین سرخس ها و متحدان سرخس نشان می دهد.

1.به نظر می رسد که سرخس ها رابطه نزدیکی با گیاهان دم اسبی دارند. در حقیقت گیاهان دم اسبی اکنون به عنوان سرخس دسته بندی می شوند.

2.گیاهانی که معمولاً “متحدان سرخس” نامیده می شوند، خزه های چوبی و قلمه ای هستند که اصلاً مربوط به سرخس ها نمی باشند.

تاریخچه کشف گیاه زینتی سرخس

سال هاست که گیاه شناسان جنگل علاقه مند به یافتن گیاهی دست نیافتنی به نام سرخس در منطقه آلاسکا هستند. این سرخس به دلیل نادر بودن ظاهری توسط منطقه جنگلی منطقه به عنوان گونه ای حساس به منطقه آلاسکا تعیین شده است. با این حال، علاقه به گیاه چند دهه زودتر آغاز شد. سرخس در چرخه زندگی خود دارای دو نسل آزاد (مستقل) است. گیاهی که ما به عنوان یک سرخس می شناسیم اسپوروفیت است (نسل تولید اسپور) و نسل دیگر (گامتوفیت) که بسیار کوچک می باشند.

در اواخر دهه 50 و اوایل دهه 60، گیاه شناسان گامتوفیت ها را در چندین مکان در ساحلی بریتیش کلمبیا پیدا کردند. سپس در سال 1965، گامتوفیت ها در جزیره Biorka در نزدیکی Sitka، آلاسکا پیدا شدند و در سال 1968، بیشتر در سه مکان در مناطق Wrangell و Petersburg کشف شد.

نظرسنجی ها و مطالعات ژنتیکی نشان می دهد که گامتوفیت های سرخس آنقدرها که فکر می کردیم نادر نیستند. به دلیل کوچک بودن، شباهت زیاد به خزه به راحتی از زیستگاه آنها چشم پوشی می شود. به دلیل فراوانی نسبی آنها در سال 2009 از لیست گونه های حساس منطقه آلاسکا حذف شدند. تاکنون فقط گامتوفیت ها در آلاسکا پیدا شده اند.

ساختار کلی گیاه سرخس

سرخس ها می توانند اشکال و ساختارهای بسیار غیرمعمولی داشته باشند. در زیر ساختار سرخس و فرم هایی که مردم معمولاً با آنها روبرو می شوند را توصیف می کند.

برگ های سبز گیاه سرخس

به برگ های سرخس اغلب برگچه گفته می شود. پیوندها معمولاً از تیغه برگ و دمبرگ (ساقه برگ) تشکیل شده اند. شکل، اندازه، بافت و درجه پیچیدگی برگ از گونه ای به گونه دیگر به طور قابل توجهی متفاوت است.
رگ میان برگ Midrib نام دارد که محور اصلی تیغه است و نوک قلمه که Apex نامیده می شود راس آن است.
تیغه به بخش های مختلفی تقسیم می شود. مجموعه این بخش ها pinnae نام دارند. این بخش ها عبارتند از بال (Pinna) و برگچه (Pinnules). برگچه ها کوچک ترین بخش بال هستند.

انواع گوناگون برگ گیاه سرخس

بسته به گونه سرخس، برگ های سرخس طیف گسترده ای از تقسیمات را نشان می دهد. در عکس زیر درجات مختلفی از تقسیمات برگ از نیمرخ ساقه برگی نشان داده شده است.
برگ ساده (Simple leave): در این نوع، ساقه برگی به برگچه ها تقسیم نمی شوند.
برگ با آرایش پری (Pinnatifid): ساقه برگی در این نوع به بخش ها یکنواختی (شبیه پر) تقسیم می شوند، اما هر برگچه به ساقه به صورت پیوسته متصل است.
برگ پر شکل (Pinnate): این برگ به بخش های کاملا مجزا از یکدیگر تقسیم می شوند.
به طور کلی برگ های گیاه سرخس به سه نوع ذکر شده تقسیم می گردند، اما همین سه نوع می توانند به اشکال دیگر نیز طبقه بندی شوند.

مدل 2-Pinnate یا (bipinnate): هر برگچه دو بار تقسیم می شود.
مدل 3-Pinnate یا (tripinnate): هر برگچه سه بار تقسیم می شوند.

کمانچه های خمیده گیاه زینتی سرخس

در حین رشد گیاه سرخس به ویژه در بهار، ساقاه هایی در کنار آن رشد می کنند. این ساقه ها به تدریج از هم باز می گردند. گیاه شناسان به این ساقه ها “کمانچه” می گویند.

ساقه ها و ریشه های گیاه سرخس

ساقه های سرخس (ریزوم ها) اغلب قابل توجه نیستند، زیرا به طور کلی در زیر سطح بستری که در آن سرخس در حال رشد است، رشد می کنند. این بستر می تواند خاک، خزه یا گندم باشد. ساقه ها می توانند کوتاه و خزنده باشند، مانند برگ های شکننده، تا حدودی در امتداد ساقه پراکنده شده اند. همچنین ساقه ها می توانند طولانی خزنده باشند و در نتیجه برگ هایی در امتداد ساقه پراکنده شوند، که نمونه آن را سرخس شیرین بیان تشکیل می دهد.
مردم اغلب ریزوم ها را با ریشه اشتباه می گیرند. ریشه های سرخس عموماً نازک و حالت کرکی دارند و در امتداد ساقه رشد می کنند. آنها آب و مواد مغذی را جذب می کنند و به ایمن سازی سرخس در بستر آن کمک می کنند.

روش های تولید مثل گیاه زینتی سرخس

تولید مثل سرخس توسط اسپورها

سرخس دارای دو نسل آزاد هستند:
1.یک نسل اسپوروفیت دیپلوئید (گیاه تولید کننده اسپور) 2.یک نسل گامتوفیت هاپلوئید (گیاه تولید کننده گامت)

گیاهانی که به عنوان سرخس یا دم اسب می بینیم نسل اسپوروفیت هستند. اسپوروفیت به طور کلی اسپورها را در تابستان آزاد می کند. اسپورها باید روی یک سطح مناسب مانند یک منطقه محافظت شده مرطوب قرار بگیرند تا جوانه زده و به گامتوفیت تبدیل شوند. گامتوفیت بالغ بسیاری از سرخس های ما مانند یک قلب سبز صاف و تقریباً به اندازه ناخن انگشت به نظر می رسد. ساختارهای تولید مثلی زن و مرد در سطح تحتانی آن، یا بیشتر اوقات در گیاهان گامتوفیت مختلف ایجاد می شود. در بلوغ جنسی، ساختارهای مردانه اسپرم را آزاد می کنند که از طریق آب در زیستگاه مرطوب شنا می کنند و تخمک را در ساختار ماده بارور می کنند.

بسیاری از گامتوفیت ها معمولاً در مجاورت یکدیگر رشد می کنند و در بیشتر سرخس ها اسپرم یک گامتوفیت به احتمال زیاد تخمک گامتوفت متفاوت را بارور می کند. این تخمک بارور شده به یک جنین تبدیل می شود که آغاز تولید اسپوروفیت دیپلوئید است. اولین برگ ریز اسپوروفیت از پایین گامتوفیت خارج می شود (که متلاشی می شود) و به سمت بالا رشد می کند و به زودی گیاهی می شود که ما آن را به عنوان یک سرخس می شناسیم.

تولید مثل رویشی در سرخس ها

گلوله ها جوانه های رویشی کوچکی هستند که در شاخه های مختلف گونه های سرخس رشد می کنند. وقتی گلوله به زمین فشار داده شود یا از سرخس بیفتد، ممکن است ریشه بگیرد و به یک سرخس بالغ تبدیل شود. سرخس اندرسون در ساحل شمال غربی، گلوله ای به سمت نوک قلمه ایجاد می کند. هنگامی که گیاه ها به زمین فشار داده می شوند، به گیاهان جدید تبدیل می شوند. بنابراین، این سرخس اغلب در کلنی های گیاهان در سنین مختلف رشد می کند.
سرخس رونده نام خود را از روش جالب ایجاد گیاهچه های جدید گرفته است. برگ های ساده آن دارای نقاط قابل توجهی هستند. وقتی این نقاط زمین را لمس می کنند، یک سرخس جدید ایجاد می شود. بنابراین، سرخس در مناظر راه می رود و رشد می کند.

رشد ریزوم در گیاه زینتی سرخس

سرخس های دارای ریزوم خزنده با رشد ریزوم در بالا یا پایین بستر گسترش می یابند. ریشه و برگ در نزدیکی نوک ریزوم کشیده و منشعب تولید می شود. با رشد گیاه، ریزوم ممکن است شکسته شود و بخش هایی از سرخس را جدا کند. قطعه جدا شده زنده است، زیرا ریزوم در طول آن ریشه دارد و برگ هایی را تحمل می کند. یک سرخس می تواند به یک کلنی بزرگ از سرخس گسترش یابد. بسیاری از سرخس ها از این طریق گسترش می یابند؛ از جمله سرخس بلوط، سرخس راش، سرخس شترمرغ، سرخس مرغ و سرخس معمولی.

گیاهچه های موجود در گیاه سرخس

بعضی از سرخس ها روی برگ های خود گیاهچه های جدیدی تشکیل می دهند که به آنها نقطه شروع یا مبدا گویند. این شکلی از تولید مثل غیرجنسی است که از آن به عنوان تکثیر رویشی یاد می شود. در آمریکا سرخسی به نام سرخس مادر که به دلیل گیاهچه های کوچک آن به سرخس مرغ و جوجه نام گذاری شده اند. در طبیعت، گیاهچه ها به خاک می ریزند جایی که ریشه آنها را محکم می کند. می توانید گیاهچه های ریز را از گیاه مادری پس از تشکیل ریشه و شروع گیاهان جدید جدا کنید.

رشد ساقه های گیاه زینتی سرخس

ساده ترین گیاه زمینی آوندی، سرخس whisk است که به آن گیاه psilophyte یا psilotale نیز گفته می شود. این سرخس ها فاقد برگ و ریشه واقعی هستند، اما توسط ریزوم ها گسترش می یابند و توسط اسپورهایی تولید می شوند که در ساقه های بدون برگ خود تولید می کنند. هاگ در محفظه زرد رنگی به نام اسپورانژیا وجود دارد که ساقه ها را پوشانده است. اسپورها بعد از خارج شدن از اسپورانژیا زیر زمین زندگی می کنند و در آنجا گیاهان نسل دوم را ایجاد می کنند. در غیاب ریشه، ریزوم های سرخس آن را در خاک محکم و استوار می کنند.

گیاه زینتی سرخس را در خانه تکثیر کنید.

با تقسیم به راحتی می توان سرخس ها را تکثیر کرد. همه برگ های پایین و قدیمی را جدا کنید. سرخس را از گلدان آن خارج نمایید. با استفاده از دستان خود و یک قیچی باغبانی یا یک اره تیغه ای نازک، گیاه و ریشه را به صورت عمودی به نصف، یک سوم یا یک چهارم تقسیم کنید. گیاهان تقسیم شده را در گلدان های کمی بزرگ تر از گلدان گیاه اصلی قرار دهید. سپس فضای داخل گلدان را با مخلوط خاک یکسان یا مشابه آنچه که گیاه سرخس در آن رشد کرده پر کنید.

گیاهان جدید نباید بارور شوند تا زمانی که رشد جدیدی را نشان دهد (به عنوان مثال، ایجاد برگ های جدید). این روند ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد. تکثیر سرخس توسط اسپور نیز امکان پذیر است.

شرایط محیطی مناسب گیاه زینتی سرخس

1.نور مناسب و کافی برای گیاه زینتی سرخس

بسته به گونه بیشتر سرخس ها سایه را تحمل می کنند و می توانند در حدود 70٪ سایه رشد کنند، در حالی که برخی از گونه ها در نور شدیدتر رشد خوبی دارند.

2.شرایط تهویه و رطوبت جهت رشد گیاه سرخس

گیاه زینتی سرخس به مکانی با تهویه مناسب و رطوبت بالا نیازمند است. رطوبت را می توان با آب پاشیدن منظم یا پخش ماسه با آب یا قرار دادن گلدان های آنها روی سینی حاوی سنگریزه و مقدار کمی آب، در اطراف سرخس ها ایجاد کرد. ته گلدان نباید به آب داخل سینی برخورد کند، زیرا در غیر این صورت پوسیدگی ریشه ایجاد می شود. برای جلوگیری از پرورش پشه و حشرات موذی، آب باید مرتباً عوض شود. سرخس برای تراریوم نیز مناسب است.

3.انواع خاک مناسب و زهکش شده گیاه زینتی سرخس

مخلوطی از خاک با زهکشی خوب و محتوای مواد آلی زیاد برای سرخس توصیه می شود. مخلوط های مناسبی از خاک که جهت رشد و تکثیر گیاه زینتی سرخس پیشنهاد می شود، عبارتند از:

پیت ماس به علاوه پرلیت
تیکه های ریشه سرخس که به قطعات ریز تقسیم شده اند همراه با مخلوط گلدان های عمومی
کمپوست بالغ به علاوه خاک سوخته
خزه (Sphagnum)

4.زمان و مقدار آبیاری گیاه زینتی سرخس

بیشتر سرخس های داخلی و خانگی از غرق شدن می میرند تا از تشنگی. بین آبیاری اجازه دهید سطح خاک خشک شود. با این حال، اگر خاک کاملاً خشک شود، بیشتر سرخس ها پژمرده می شوند. اگر خاک به سرعت خشک شود، ممکن است به این معنی باشد که ریشه های سرخس به حدی رشد کرده و افزایش یافته اند که دیگر در گلدان جایی برای رشد بیشتر وجود ندارد. در این صورت باید دوباره در یک گلدان بزرگ تر کاشته شوند. سیاه شدن ریشه می تواند به دلیل آب زیاد باشد.

5.کود مناسب گیاه زینتی سرخس و زمان کوددهی

می توان سرخس ها را با کود مایع رقیق 15-5-15 (15% نیتروژن، 5% فسفر و 15% پتاسیم) با نصف کود توصیه شده سازنده ماهی یک بار تغذیه کرد، زیرا بیشتر سرخس ها مواد مغذی را به خوبی ذخیره نمی کنند و در خاک با زهکشی خوب رشد می کنند. اگر سرخس ها سوخته یا غیر معمول به نظر می رسند، مقدار مصرف را کاهش دهید. همچنین می توان از کودهای آلی استفاده کرد.

آفات و بیماری های گیاه زینتی سرخس

هر گیاهی ممکن است در معرض خطر آفات و بیماری باشد. گیاه سرخس هم از این قضیه مستثنی نیست. جدول زیر نشان دهنده اطلاعات کلی در مورد نام بیماری، علائم، عامل بیماریزا و مدیریت بیماری های گیاه زینتی سرخس را نشان می دهد.

نام بیماری	علائم	عامل بیماری زا	مدیریت
باکتری بلایت آسپلینوم سرخس آشیانه پرنده	1.ایجاد لکه های شفاف در سراسر برگ ها 2.تغییر رنگ لکه ها به قهوه ای مایل به قرمز با هاله بنفش	Pseudomonas cichorii یا P. gladiol	گیاهان عاری از بیماری را خریداری کنید. از آبیاری زیاد خودداری کنید. گیاهان آلوده را دور بریزید.
نفرولپسی سفید، سرخس بوستون	1.خاکستری شدن برگ ها 2.کاهش رشد گیاه	خشکسالی	همیشه رطوبت خاک را حفظ کنید. ریشه ها را جهت پوسیدگی بررسی نمایید.
محلول پاشی نماتد آسپلینوم	1.ایجاد لکه های کوچک سبز تیره در قسمت پایه 2.تغییر رنگ لکه ها به قهوه ای و سپس سیاه	Aphelenchoides fragariae	گیاهان آلوده را دور بریزید. در هنگام آبیاری از خیساندن برگچه ها خودداری کنید.
خم شدگی ساقه برگی، آسپلینوم	1.خمیدگی و تورفتگی ساقه برگی 2.چروکیده شدن و مرگ نوک ساقه ها	کوددهی بیش از حد	مقدار کود مصرفی را کاهش دهید. گلدان ها را آبکشی کنید.
سوختگی نوک برگ ها	1.قهوه ای شدن و مرگ نوک برگ ها و برگچه ها	کوددهی بیش از حد	مقدار کود مصرفی را کاهش دهید. گلدان ها را آبکشی کنید.
نماتد ها	1.خاکستری شدن شاخ و برگ ها 2.پژمردگی و مرگ آنها 3.پوسیدگی ریشه ها	Pratylenchus	گیاهان آلوده را دور بریزید. گیاه را در گلدان با خاک عاری از آلودگی بکارید.
پوسیدگی ریشه فیتیوم	1.تغییر رنگ گیاه به خاکستری یا زرد 2.پژمردگی و توقف رشد 3.قهوه ای شدن و پوسیدگی ریشه	Pythium	گیاه را در گلدان تمیز و عاری از آلودگی بکارید. برای محافظت از گیاهان از یک قارچ کش استفاده کنید.
پژمردگی ریزوم	1.ایجاد لکه های قهوه ای، با شکل نامنظم روی شاخ و برگ نزدیک به تاج 2.تنیده شدن قارچ در بین ساقه های برگی	Rhizoctonia solani	گیاه را در گلدان تمیز و عاری از پاتوژن و آلودگی بکارید. برای محافظت گیاهان از یک قارچ کش استفاده کنید.

لیست انواع گیاه زینتی سرخس در محیط و فضای باز

اگر می خواهید به طراحی چشم انداز حیاط خانه یا باغ خود زیبایی ببخشید، پیشنهاد ما کاشت سرخس های مناسب در فضای باز است.

1.سرخس های شترمرغ (Ostrich Fern)

این یکی از بلندترین و با شکوه ترین انواع سرخس در فضای باز است که دارای شاخ و برگ هایی است که اغلب طول آنها به پنج فوت می رسد. برگ های موجود در سرخس های شترمرغ مدل رفت و برگشتی رو به بالا رشد می کنند. سرخس های شترمرغ خاک و سایه مرطوب را دوست دارند. برای جمع و جورتر شدن آنها، به ندرت سطح زمین را آبیاری کنید و مواظب باشید برگ های ظریف رطوبت نداشته باشند.

2.سرخس های رنگ آمیزی ژاپنی (Japanese Painted Fern)

اگر در منطقه ای با زمستان های سخت زندگی می کنید، این سرخس عالی در فضای باز باغ شما است. زیرا می تواند در دمای 30 درجه سانتی گراد مقاومت کند. برگ های مخروطی شکل این سرخس ترکیب زیبایی از رنگ بنفش و نقره ای است و فقط تا 18 اینچ رشد می کنند.

3.سرخس درخت استرالیا (Australian Fern)

همانطور که از نام این گیاه پیداست، این گیاه زینتی در واقع درختی است که ارتفاع آن به طور معمول به 30 فوت می رسد. دارای برگ هایی به اندازه 8 فوت و قطر تنه حدود 6 اینچ است. این گیاه در سراسر جنگل های بارانی در نیوزیلند و استرالیا رونق دارد، بنابراین فقط آن را در آب و هوای همراه با بارش شدید و دمای گرم بکارید.

4.سرخس مارچوبه (Asparagus Fern)

اگرچه سه نوع از این سرخس وجود دارد، اما رایج ترین نوع آن دارای برگ های ریز و سوزنی مانند است که برای پوست تحریک کننده بوده و ممکن است حساسیت زا باشد. آنها در نور شدید به خوبی رشد می کنند و اغلب به اندازه ای تکثیر می شوند که کل باغ ها را تصاحب می کنند، بنابراین با هرس مکرر به رشد سریع آنها کمک کنید.

5.سرخس آشیانه پرنده (Bird Nest Fern)

سرخس آشیانه پرنده مانند تزیینات باغ است، زیرا جمع و جور است و تضاد بسیار خوبی برای گیاهان گلدار باغ محسوب می شود. آنها سایه را ترجیح می دهند و می توانند روی سنگ ها و درختان و همچنین در خاک رشد کنند.

6.سرخس دارچین (Cinnamon Fern)

این سرخس غالباً در کنار نهرها به صورت وحشی رشد می کند، بنابراین اگر در باغچه کاشته شود به آب زیادی احتیاج دارد. قد آن تقریباً به پنج فوت می رسد و دارای دو نوع تاج است. آنهایی که سبز روشن هستند نابارور بوده و آنهایی که دارای رنگ دارچینی تیره مایل به قهوه ای هستند بارور می باشند.

لیست انواع گیاه زینتی سرخس در داخل خانه

هنگام پرورش سرخس در داخل خانه یک منطقه بزرگ را انتخاب کنید، زیرا آنها تمایل به رشد برگ های بلند یا برگ هایی دارند که از همه جهات بیرون می آیند. سرخس های مناسب خانه برای آویزان کردن از قلاب های سقفی در گوشه های اتاق هایی که حداکثر میزان نور را دریافت می کنند، مناسب هستند.

1.سرخس های بوستون (Boston Fern)

این گیاهان محبوب ترین انواع گیاهان آپارتمانی هستند، اگرچه در بسیاری از مناطق نیز در فضای باز به صورت وحشی رشد می کنند. برگ های این نوع سرخس سبز تیره و دارای چاک های عمیقی هستند.

2.سرخس های هالی (Holly Fern)

این رقم دارای برگ های سبز تیره سه تا چهار اینچی بوده که شبیه بوته های هالی می باشند و در برابر گرما، نور و آب مقاوم هستند. آنها در سه گونه از جمله سرخس های مقدس ژاپنی، هاوایی و هند شرقی در دسترس هستند.

3.سرخس های دوشیزه (Maidenhair Fern)

سرخس دوشیزه به عنوان یکی از ظریف ترین انواع سرخس های داخلی محسوب می شود. این گیاه بی نظیر دارای ساقه های نازک سیاه و برگ های ریز است. رشد آنها همراه با چالش خواهد بود، زیرا در جوهایی با رطوبت بالا بهترین رشد را دارند، اما برگ های آنها تحمل غرق شدن را ندارند. سرخس های دوشیزه به دلیل نیاز به رطوبت زیاد در گوشه و کنار حمام های بزرگ به خوبی رشد می کنند، اما در مقابل نور مستقیم خورشید نمی توانند زنده بمانند.

4.سرخس های شاخ گوزنی (Staghorn Fern)

این گونه زینتی معمولاً روی تنه درختان آسیا، آفریقا و استرالیا رشد می کند. اگر در خاک درشت بافت و زهکشی خوب کاشته شود، گیاه خوبی است. این گیاه دارای دو مجموعه شاخ و برگ است. برگ های سبز بارور بوده و به شاخ های گوزن شباهت دارند. برگ ها در قسمت زیرین خود هاگ دارند و تا چهار فوت رشد می کنند. برگ های نابارور به رنگ قهوه ای بوده و کوتاه، صاف و گرد هستند.

امیدوارم از خواندن این مطلب لذت برده باشید.