جبران خسارت کشاورزی پس از سیل چگونه امکان پذیر است!

راهکار کاهش و جبران خسارت کشاورزی پس از سیل

سیلاب به‌عنوان یکی از بلایای طبیعی شناخته‌شده است که ازنظر تلفات جانی و خسارات مالی جزو مهیب‌ترین بلاها به شمار می‌رود. در برخورد با سیلاب، به حداقل رساندن میزان تنش وارده بهترین استراتژی است. جبران خسارت کشاورزی پس از سیل به‌منظور فراهم‌سازی زمینه برای برگشت به شرایط طبیعی و رفع یا بهبود مشکلات ایجادشده در بخش‌های مختلف آسیب‌دیده لازم و ضروری می‌باشد. در این مقاله سعی کرده‌ایم توصیه‌ها و پیشنهادهایی را به استان‌های سیل‌زده که در بخش کشاورزی خسارت دیده‌اند ابلاغ کنیم. رعایت این توصیه‌ها از سوی کشاورزان تا حد زیادی می‌تواند صدمه‌های وارده به باغات و مزرعه‌ها را کاهش دهد.

 

ایران دهمین کشور بلاخیز دنیا

کشاورزی یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که در هنگام وقوع سیل سهم زیادی از خسارت را تحمل می‌کند. تولید اکثر محصولات کشاورزی چه در بخش باغبانی و چه در بخش زراعی یکی از پرمخاطره‌ترین نوع فعالیت‌های اقتصادی است. با توجه به شرایط جغرافیایی و اقلیمی، کشورمان ایران به‌عنوان دهمین کشور بلاخیز دنیا شناخته می‌شود. از 40 نوع بلایای طبیعی که در دنیا اتفاق می‌افتد، 31 نوع آن‌ها در ایران رخ می‌دهد.

یکی از این خطرات کمبود بارندگی و بروز خشک‌سالی و از طرف دیگر وقوع بارش سنگین و رگباری و ایجاد سیل است. در گونه‌های گیاهی و بخش باغبانی مهم‌ترین عامل خسارت زا پس از سیل شرایط ماندابی، کاهش میزان اکسیژن ناشی از پر شدن حفره‌های خاک با آب در قسمت ریشه می‌باشد. فراهم نمودن شرایط طبیعی و جبران خسارت کشاورزی پس از سیل امری ضروری بوده که لازم است به توصیه‌های کاربردی که در این مقاله به آن‌ها پرداخته‌شده توجه شود.

تخلیه آب باغات و مزارع به منظور جبران خسارت کشاورزی بعد از سیل

در اراضی پست و با خاک سنگین آب‌گرفتگی به‌صورت طولانی به وقوع می‌پیوندد. در مقابل در اراضی سبک و شیب‌دار معمولاً تخلیه آب به‌راحتی صورت می‌گیرد. این امر به روش‌های مختلف برحسب امکانات موجود انجام می‌شود. شرایط ماندابی باعث خزان درختان سبز یا دائم برگ مانند مرکبات یا زیتون خواهد شد. خالی کردن رسوبات سیلابی از پای طوقه درختان امری بسیار مهم و حیاتی است زیرا از خفگی ریشه و شیوع بیماری‌هایی نظیر فیتوفترا و فوزاریوم جلوگیری می‌شود. برخی از راه‌های تخلیه آب را در ادامه بخوانید.

راه‌های تخلیه آب

شخم زدن با استفاده از تیلرهای مخصوص می‌تواند در خشک شدن خاک و تخلیه سریع رطوبت اشباع از پای درختان مؤثر باشد. با این کار به کاهش تجمع هورمون اتیلن در ریشه‌ها و زردی درخت کمک خواهد شد.

درصورتی‌که امکان شخم بین ردیف‌ها وجود ندارد، حفر کانال یا گودال بهترین راه است. در این صورت آب جمع شده در ناحیه ریشه‌ها تخلیه خواهد شد. در این روش با استفاده از پمپ‌های کف کش، شرایط نشست آب فراهم و بعدازآن با ایجاد کانال‌های زهکش بین ردیف‌های درختان اقدام به خروج آب اضافی بین ذرات خاک می‌شود.

 

خاک‌دهی و کود دهی بعد از سیل

بعد از تخلیه آب و خارج کردن رسوبات گل‌ولای ناشی از سیلاب، خاک‌دهی و کود دهی مهم‌ترین مرحله است. در باغات در اراضی شیب‌دار بروز سیلاب‌های تند موجب شستشوی شدید شده و لایه سطحی خاک از بین خواهد رفت. پس از بررسی باغداران سریعاً لازم است اقدام به خاک‌دهی و کود دهی لایه از بین رفته شود؛ زیرا موجب صدمه به ریشه شده و در هوای گرم تابستان درختان به خشکی بسیار حساس می‌شوند.

برداشتن تنه و شاخه‌های خشک، شکسته و بیمار

سیلاب‌ها می‌توانند خسارات زیادی را به گیاهان و درختان وارد نمایند. شاخه‌هایی که برگ‌های خود را از دست داده‌اند لزوماً مرده نیستند؛ بنابراین می‌توانند تا زمانی که هنوز سبز و قابل‌انعطاف هستند قابلیت زنده ماندن و تولید را داشته باشند. تنه و شاخه‌های خشک، شکسته و بیمار را از سطح باغ بردارید.

توصیه‌های لازم برای کشاورزان پس از سیل

فهرستی از برخی اقدامات دیگر جهت جبران خسارت کشاورزی پس از سیل را در ادامه آورده‌ایم که توصیه می‌شود به آن‌ها دقت نمایید:

• پرهیز از هرگونه هرس تا رسیدن به شرایط تعادل
• ایجاد سوراخ‌هایی در اطراف درخت به‌منظور هوا رسانی بیشتر به ریشه‌ها با استفاده از کمترین میزان فشردگی خاک
• پاک کردن گل‌ولای از سطح شاخه و برگ درختان و ایجاد شرایط تهویه برای فتوسنتز و تنفس بهتر درختان
• پرهیز از تردد ماشین‌آلات یا ادوات سنگین مانند تراکتور در سطح باغ به‌منظور جلوگیری از کوبیدگی خاک و کاهش میزان هوای خاک
• شستشوی پوست درختان آسیب‌دیده، ضدعفونی با مواد قارچ‌کش و ترمیم با چسب پیوند
• شستشوی بخش‌هایی از درختان که گرفتار گل‌ولای سیل شدند و مشورت با کارشناسان برای کنترل بیماری‌ها
• به تعویق انداختن عملیات خاک‌ورزی

مدت‌زمان لازم برای جبران خسارت کشاورزی پس از سیل

در درختان با ارزش اقتصادی بالا و سودمند به حداقل رساندن خسارت بسیار اهمیت دارد. لازم است که مراقبت‌های ویژه و رسیدگی همه‌جانبه از یک تا سه سال پس از دوره و شرایط ماندابی اعمال شود. پس از اعمال روش‌های فوق بسته به میزان خسارتی که واردشده است برخی درختان در عرض یک سال بهبود می‌یابند. در غیر این صورت لازم است که نسبت به عوارض ثانویه مانند حساس شدن در برابر قارچ‌ها، باکتری‌ها و حمله حشرات به‌خصوص چوب‌خواران، مراقبت‌های لازم اتخاذ شود.

محلول‌پاشی به‌منظور جبران خسارات کشاورزی پس از سیل

محلول‌پاشی یکی از اقدامات اصلی برای جبران خسارات وارده به درختان است. درختانی که ضعیف هستند و ذخیره غذایی کافی ندارند در بهار زود بیدار می‌شوند. این درختان که گرفتار سیل و آب‌گرفتگی شده‌اند بایستی پس از خارج شدن از شرایط غرقاب نسبت به کود دهی و تقویت آن‌ها اقدام نمود. برای انجام این امر نیاز به 5 تا 7 روز غیر بارانی خواهید داشت. در ادامه اثر محلول‌پاشی‌های مختلف بر درختان آسیب‌دیده را بخوانید.

نحوه محلول‌پاشی درختان آسیب‌دیده

در صورت خزان و برگ‌ریزی درختان باید به فکر ترمیم درختان بود. برای کمک به برگ زایی مجدد درخت می‌توان محلول‌پاشی را انجام داد. از محلول‌پاشی با ترکیب فسفیت پتاسیم 2 در هزار، اوره 2 در هزار و سولفات روی 1 در هزار کمک بگیرید. می‌توان از ترکیب منو پتاسیم فسفات نیز به‌جای فسفات پتاسیم که خاصیت قارچ‌کشی دارد استفاده نمود.

در شرایط غرقابی ریشه‌ها غیرفعال شده و برای حفظ جوانه‌های بازشده نیاز به محلول‌پاشی حتمی است. محلول‌پاشی فروت ست با ترکیب اوره 5 در هزار، سولفات روی 1 در هزار و اسید بوریک به نسبت 1 در هزار بر روی درختان خارج‌شده از شرایط غرقاب که جوانه‌های آن‌ها باز نشده است انجام می‌شود.

برای افزایش ریشه دهی درختان و کنترل ترشح اتیلن که منجر به خزان و زرد برگی گیاه در شرایط غرقاب می‌شود از کودهای بیولوژیک حاوی باکتری‌های زودوموناس پوتیدا استفاده شود.

بهترین ترکیب برای بازیابی ریشه‌های از بین رفته درختان اسید هیومیک پودری به میزان 5 کیلوگرم در هکتار یا اسید هیومیک مایع به میزان 10 تا 15 لیتر در هکتار است.

مدیریت گل‌ولای و شن باقی‌مانده از سیل در بخش زراعت

در بخش زراعت قبل از اصلاح خاک و مدیریت تغذیه گیاه لازم است که به مدیریت گل‌ولای و شن باقی‌مانده از سیل پرداخته شود. درصورتی‌که لایه باقی‌مانده از سیل کمتر از 5 سانتی‌متر باشد می‌توان با شخم معمولی آن را با خاک مخلوط نمود. چنانچه این لایه باقی‌مانده بین 5 تا 15 سانتی‌متر باشد با گاوآهن قلمی یا برگردان دار مخلوط شود. در غیر این صورت اگر از 15 سانتی‌متر تا بیش از 1 متر باشد ابتدا لازم است لایه تا عمق 15 سانتی‌متر حذف شود و سپس با خاک مخلوط گردد. در زراعت‌های آبی نیز با توجه به‌احتمال تغییرات سطحی خاک توصیه می‌شود که تسطیح مزرعه صورت گیرد.

جبران خسارت کشاورزی در باغات پسته پس از سیل

همان‌طور که می‌دانید در چند وقت اخیر شاهد سیل در بسیاری از مناطق کشور بودیم که خسارت زیادی به بخش کشاورزی وارد کرد. در محدوده رفسنجان نیز این بلای طبیعی باغات پسته را تحت تأثیر قرار داده است. لازم است کشاورزان یک سری اقدامات اصلی به‌منظور جبران خسارت کشاورزی پس از سیل انجام دهند که در ادامه به آن‌ها پرداخته‌ایم.

توصیه‌های لازم برای درختان پسته آسیب‌دیده

در اقدام اول باید آب باقی‌مانده از باغات خارج شود. برای خارج کردن این آب اضافی نیز می‌توانید اول کرت یا آخر آن چاله بزنید و یا از هر طریق دیگر اقدام کنید. آب باقی‌مانده تنفس ریشه درختان را مختل کرده و درخت احساس خفگی می‌کند. بعد از چند روز حتی امکان از بین رفتن درخت نیز وجود دارد.

• در ارتباط با درختانی که ریشه آن‌ها لخت شده و سیل خاک روی ریشه را برده است باید یک خاک سبک و البته مرطوب را روی این قسمت‌ها بریزیم. درصورتی‌که ریشه در معرض نور و هوا باشد آسیب می‌بیند.
• گل‌ولای انباشته‌شده در باغات پسته نفوذپذیری خاک را کاهش می‌دهند و تنفس را با مشکل مواجه می‌کنند. بعد از کم شدن رطوبت خاک درصورتی‌که این گل‌ولای زیاد هستند آن‌ها را خارج کنید و درصورتی‌که لایه‌نازکی از گل‌ولای وجود دارد می‌توان فقط گل را شکسته و زیرورو کنیم.
• برای عملیات خاک‌ورزی پس از سیل عجله نکنید زیرا اگر رطوبت خاک زیاد باشد استفاده از ادوات باعث کوبش خاک می‌شود و نفوذپذیری خاک را کاهش می‌دهد.
• توصیه می‌شود درختانی را که شاخه‌های شکسته دارند دست‌کاری نکنید و درنهایت از چسب پیوند برای قسمت‌های شکسته استفاده نمایید. هرس در این شرایط اصلاً نباید انجام شود.

 

سخن پایانی

باران به همان اندازه که منشأ خیروبرکت است می‌تواند به بخش کشاورزی نیز ضرر و زیان نیز وارد کند. در این مقاله سعی کردیم به بررسی اقدامات لازم برای جبران خسارت کشاورزی پس از سیل بپردازیم و به این منظور راه‌کارهایی را به کشاورزان ارائه دهیم. اگر حالت غرقابی بعد از 2 تا 3 روز برطرف شود مشکل خاصی برای گیاه به وجود نمی‌آید. البته به شرطی که حجم رسوب کم بوده و پیکره گیاه توسط رسوب پوشانده نشده باشد. توصیه می‌شود بسته به عمق تجمع آب و میزان حساسیت گیاه برای رفع خسارات وارده اقدام نمایید.

کشاورزان می‌توانند با کارشناسان مجرب در این زمینه مشورت کنند. درصورتی‌که تجربه‌ای در خصوص جبران خسارات کشاورزی پس از سیل دارید آن را در بخش نظرات با کشاورزان دیگر درمیان بگذارید.

 

مشاهده تمامی محصولات فروشگاه