کاشت صیفی جات و دلایل توجه کشاورزان به آن
ارزش غذایی بالای صیفی‌جات سبب شده تا از طریق رویکردهایی مثل تغذیه مناسب، مبارزه با عوامل بیماری‌زا، حفظ بقایای گیاهان و افزایش مواد آلی خاک و روش‌های صحیح آبیاری با برنامه مراقبت از گیاهان به افزایش تولید این محصولات دست‌یافت. استفاده از کودهای مناسب برای صیفی‌جات در تولید محصولی باکیفیت و مرغوب از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله به بررسی انواع کودهای موردنیاز صیفی‌جات می‌پردازیم؛ و در انتها بهترین کود برای صیفی جات را معرفی می‌کنیم.
خواص فوق‌العاده صیفی جات
صیفی‌جات از انواع محصولات کشاورزی هستند؛ که از طریق گلدهی محصول تولید می‌کنند. صیفی‌جات منبع غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. به‌عنوان مواد اولیه در تهیه سالاد و به‌عنوان طعم‌دهنده در بسیاری از غذاها استفاده می‌شوند؛ و از نظر تغذیه دارای ارزش غذایی زیادی هستند. در ادامه به معرفی برخی از خواص بی‌شمار صیفی‌جات می‌پردازیم.
- صیفی‌جات سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد سلولزی هستند که از بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کنند.
- فیبر موجود در صیفی‌جات در هضم غذا و کاهش وزن مؤثر است.
- صیفی‌جات سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند؛ و با انواع سرطان‌ها مبارزه می‌کند.
- کارتنوئید موجود در برخی صیفی‌جات مثل هویچ از بیماری‌های چشمی جلوگیری می‌کند.
اهمیت کشت صیفی جات
دلایل متنوعی وجود دارد؛ که کشاورزان به سمت کشت صیفی‌جات روی آورده‌اند. به‌طوری‌که ایران از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان صیفی‌جات به‌حساب می‌آید. در ادامه به برخی از دلایل کشت گسترده صیفی‌جات اشاره می‌کنیم.
- اولویت مردم به مصرف غذاهای راحت و کم‌هزینه
- مصرف تازه خوری و اهمیت به‌عنوان مواد اولیه در بسیاری از غذاها
- ازنظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌اند.
- بازار فروش آن‌ها همیشه وجود دارد.
- تنوع بالا محصولات
- سرعت رشد بالا
- به سرمایه چندانی نیاز ندارد.
- قابلیت رشد در شرایط اقلیمی متفاوت
- امکان کشت چند بار در سال
- امکان رشد در تمام فصول سال
خاک مناسب برای کاشت صیفی جات
بهترین خاک برای کاشت سبزی جات باید زهکشی متعادلی داشته باشد. تا منجر به جوانه‌زنی بذر و رشد گیاه شود؛ زیرا خاک‌هایی با بافت سنگین منجر به جمع شدن آب، افزایش رطوبت و بیماری‌های قارچی می‌شود. سبک بودن خاک نیز باعث خارج شدن آب و عدم دسترسی گیاه به آب می‌شود. استفاده از کودها مثل ورمی کمپوست و سایر ریزمغذی‌ها در افزایش زهکشی خاک مؤثر هستند.
شرایط و انتخاب نوع کود صیفی‌جات
در تغذیه‌ی صیفی‌جات فراهم‌سازی مواد مغذی موردنیاز گیاه برای متابولیسم، تکمیل چرخه‌ی زندگی و افزایش رشد گیاه ضروری است. اکثر خاک‌ها دارای مواد مغذی کافی برای رشد گیاه هستند. ولی در صورت استفاده مکرر از زمین‌های کشاورزی خاک با کمبود عناصر مواجه می‌شود؛ بنابراین پس از آنالیز خاک برای افزایش حاصلخیزی خاک با اضافه کردن کود به خاک می‌توان رشد و عملکرد گیاه را افزایش داد. در ضمن باید انواع کود مناسب برای صیفی‌جات را بشناسیم؛ و با شیوه‌ی مصرف صحیح و بهترین زمان مصرف آن‌ها بتوان علاوه بر تولید بالا کیفیت محصول را افزایش داد.
روش مالچ پلاستیکی برای صیفی جات
پس از کاشت صیفی‌جات باید هر روز خاک مرطوب شود؛ اما پس از رشد گیاه فاصله آبیاری را باید زیاد کرد. در این زمان آبیاری به‌صورت هفتگی باید صوت گیرد. برای کشت صیفی‌جات از روش مالچ پلاستیکی استفاده می‌شود. مالچ پلاستیکی علاوه بر استفاده بهینه از آب باعث محافظت از گیاه در برابر پرندگان، افزایش رشد گیاه، تولید محصول بیشتر، سرکوب علف‌های هرز و مانع از سوختگی و پژمردگی گیاه می‌شود.
کود آهن برای صیفی جات
آهن از عناصر کم‌مصرف گیاه است. در تغذیه صیفی‌جات آهن باید به‌اندازه کافی جذب گیاه شود؛ زیرا در صورت کمبود آهن و عدم تعادل عناصر عملکرد گیاه کاهش می‌یابد. گاهی اوقات آهن در خاک به‌اندازه کافی وجود دارد. ولی عواملی از قبیل عدم تعادل عناصر، شوری، رطوبت خاک، دما، pH مانع از دسترسی گیاه به آهن می‌شود. پس از آنالیز خاک و شناسایی کمبود عنصر آهن می‌توان این عنصر را به‌صورت محلول‌پاشی روی گیاه اسپری کرد یا با استفاده از سولفات آهن و کلات آهن کمبود آهن در خاک را جبران کرد. همچنین استفاده از مواد آلی که کلات کننده طبیعی هستند. به آهن موجود در خاک متصل می‌شود؛ و سبب جذب بهتر آهن می‌شوند.
کمبود آهن در صیفی جات
کمبود آهن منجر به کاهش سنتز کلروفیل در گیاه می‌شود. رایج‌ترین علائم کمبود آهن در گیاهان به‌صورت کلروز (زردی برگ) و با شدت علائم منجر به رنگ‌پریدگی کل برگ می‌شود. به دلیل قلیایی بودن خاک صیفی‌جات دلیل اصلی کمبود آهن بالا بودن pH است؛ بنابراین با افزودن اسید به خاک و کاهش pH می‌توان سبب آزادسازی آهن و جذب بهتر آن شد.
تأثیر نیتروژن روی صیفی جات
نیتروژن در مزارع صیفی‌جات منجر به افزایش رشد گیاهان می‌شود؛ زیرا نیتروژن علاوه بر ساخت کلروفیل در تولید پروتئین‌های سلول نقش ساختاری دارد. برخی از پروتئین‌ها در گیاه نقش آنزیمی دارند؛ و در واکنش‌های حیاتی سلول نقش مؤثر دارند. پروتئین‌ها با شرکت در ساختار ماده‌ی ژنتیکی در رشد و تکثیر سلول‌های گیاهی مؤثر است. برای تأمین نیتروژن صیفی‌جات می‌توان از کودهای نیتراته استفاده کرد.
کود اوره برای صیفی جات
کودهای اوره را می‌توان در اوایل فصل رشد به خاک اضافه کرد؛ زیرا این کود در افزایش رشد رویش گیاه مؤثر است؛ بنابراین اگر از کود اوره پس از رسیدن میوه استفاده شود. با افزایش رشد رویش گیاه باعث کاهش تولید محصول می‌شود. با استفاده از کودهای اوره، سولفات آمونیوم، نیترات آمونیوم می‌توان کمبود ازت خاک را برطرف کرد.
کود گوگرد برای صیفی جات
گوگرد یکی از عناصر مهم برای رشد و نمو صیفی‌جات است. کمبود گوگرد خاک باعث افزایش pH و زرد شدن برگ گیاه می‌شود. با استفاده از کودهای پتاسیم تیو سولفات و گوگرد مایع می‌توان کمبود گوگرد خاک را برطرف کرد. کودهای گوگرد دارای نقش محافظتی در برابر بیماری‌ها هستند؛ و باعث افزایش کیفیت محصولات کشاورزی می‌شوند. در ادامه به مزایای کودهای گوگرد برای صیفی‌جات اشاره می‌کنیم.
- بهبود طعم و مزه‌ی میوه
- مقاومت گیاه در برابر تنش‌های دمایی و بیماری‌ها
- سنتز کلروفیل
- دارای نقش ساختاری در سنتز اسیدهای آمینه و پروتئین‌ها
- فعال‌سازی آنزیم‌های گیاهی
بهترین کود مایع برای صیفی جات
کود مایع برای صیفی‌جات تمام عناصر ریزمغذی و درشت مغذی موردنیاز گیاه را می‌تواند فراهم کند. از مزایای کود مایع برای صیفی‌جات می‌توان به زودرس شدن محصول، افزایش گلدهی افزایش رشد گیاه، شادابی گیاه، استحکام گیاه، بهبود رنگ، طعم و افزایش کیفی و کمی محصولات اشاره کرد. از کودهای مایع می‌توان هم به‌صورت محلول‌پاشی هم همراه با آبیاری در مراحل مختلف رشد گیاه استفاده کرد.
اما باید بدانید بهترین کود مایع برای رشدصیفی جات باید شامل عناصر زیر باشد:
- فسفر
- پتاسیم
- ازت
- آهن
- منیزم
- کلسیم
کود اسید هیومیک برای صیفی جات
کود اسید هیومیک شامل هیومیک اسید و فولیک اسید است؛ که با افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک و کمک به جذب ریزمغذی‌ها و درشت مغذی‌های موردنیاز گیاه باعث افزایش حاصلخیزی خاک و افزایش رشد گیاه و بهبود عملکرد آن می‌شود. در ادامه به برخی از مزایای کود اسید هیومیک در مزارع صیفی‌جات می‌پردازیم.
- افزایش قدرت جوانه‌زنی بذرها
- افزایش مقاومت گیاه به تنش شوری
- افزایش تهویه خاک
- کمک به جذب عناصر غذایی گیاه
- تقویت فتوسنتز و جلوگیری از زرد شدن برگ
- سازگار با محیط‌زیست
بهترین کود حیوانی برای صیفی جات
کود اسب دارای ازت زیادی است. جز کودهای گرم محسوب می‌شوند. سریع تجزیه می‌شوند؛ و حرارت بالایی تولید می‌کنند. تغذیه اصلی اسب‌ها کاه و یونجه است؛ بنابراین کود اسبی کودی سرشار از مواد آلی است؛ که مصرف آن در مزارع صیفی‌جات باعث افزایش رشد و باروری می‌شود. برای حداکثر بهره‌وری از کودهای اسبی می‌توان کود اسبی را همراه با زغال‌سنگ نارس یا کاه و خاک‌اره به خاک اضافه کرد. بهترین زمان برای مصرف کودهای اسبی فصل زمستان است. تا فرصت مناسب برای تجزیه این کودها فراهم شود.
بهترین کود دامی برای صیفی جات
کودهای دامی سرشار از مواد مغذی و عناصر موردنیاز گیاه هستند. با اضافه کردن این کود به خاک می‌توان کمبود بسیاری از عناصر ازجمله عناصر درشت مغذی مثل نیتروژن، فسفر و پتاسیم را جبران کرد؛ اما میزان این عناصر در انواع کودهای حیوانی متفاوت است. به‌طورکلی میزان نیتروژن و فسفر در کودهای مرغی بیشتر از سایر کودهای حیوانی است. با توجه به آنالیز خاک، نوع گونه گیاهی و شرایط دمایی گاهی نیاز به استفاده ترکیبی از کودهای دامی است. مثلاً در خاک‌های قلیایی نباید از کود گوسفندی استفاده کرد زیرا این نوع کودها pH بالایی دارند. همچنین در خاک‌های شور از کودهای مرغی استفاده نمی‌شود؛ زیرا کودهای مرغی EC بالایی دارند. کودهایی دامی دارای مزایای زیادی هستند در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم
- جلوگیری از بیماری‌های قارچی و باکتریایی
- کاهش هزینه‌ها
- تولید محصولات سالم
- افزایش حاصلخیزی خاک
- افزایش رشد
- تولید محصولات ارگانیک و سالم
کود ورمی کمپوست برای صیفی‌جات
کود ورمی کمپوست نوعی کود آلی است. توسط کرم خاکی و میکروارگانیسم‌های خاک تولید می‌شود. کود ورمی کمپوست حاوی عناصر مغذی مثل نیتروژن، فسفر و پتاسیم، کلسیم و منیزیم است؛ و فاقد آلودگی میکروبی است. همچنین کود ورمی کمپوست دارای اسید هیومیک و هورمون‌های رشد جیبرلین، اکسین و سیتوکینین است؛ که در سنتز کلروفیل و افزایش رشد و بیوماس گیاه مؤثر است. در ادامه به بررسی خواص کود ورمی کمپوست در صیفی‌جات می‌پردازیم.
- اصلاح بافت خاک
- افزایش سرعت جوانه‌زنی بذر
- افزایش سرعت گلدهی
- افزایش کیفیت محصول
کود جلبک دریایی برای صیفی جات
با مصرف کودهای جلبک دریایی در مزارع صیفی‌جات با افزایش حاصلخیزی خاک و افزایش رشد گیاه محصولات سالم و باکیفیتی تولید کرد. قبل از کاشت صیفی‌جات می‌توان خاک را با استفاده از کود جلبک دریایی تغذیه کرد. از کود جلبک دریایی به‌صورت محلول‌پاشی یا همراه با آبیاری استفاده کرد. درصورتی‌که از این کود به روش آبیاری استفاده شود. بهتر جذب ریشه‌ی گیاه می‌شود. از روش‌های دیگر برای مصرف کود جلبک دریایی روش پخش سطحی است. پس از اضافه کردن جلبک دریایی به خاک باید آبیاری انجام شود. تا عناصر موردنیاز سریع‌تر جذب گیاه شوند؛ و نتیجه بهتری برجا بگذارد.
کود مرغی برای صیفی جات
کود مرغی به دلیل ارگانیک بودن نسبت به کودهای شیمیایی ترجیح داده می‌شوند؛ زیرا با داشتن مواد طبیعی منجر به افزایش سلامتی محصول می‌شود. عناصر غذایی ماکرو مثل نیتروژن، فسفر، پتاسیم در کود مرغی به میزان زیادی وجود دارند؛ بنابراین می‌توان با اضافه کردن کود مرغی به خاک صیفی‌جات علاوه بر کاهش هزینه در مصرف کودهای شیمیایی نیاز گیاهان به عناصر ماکرو را برطرف کرد. زمان مناسب برای مصرف کود مرغی برای صیفی‌جات در فصل پاییز و فصل بهار هم‌زمان با آماده‌سازی زمین است. تا عناصر موردنیاز خاک تأمین شود؛ و منجر به افزایش رشد و عملکرد گیاه شود.
در ادامه به برخی از مزایای کودهای مرغی در مزارع صیفی‌جات اشاره می‌کنیم.
- اصلاح ساختار خاک
- تهویه خاک
- افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید
- افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک
- افزایش سرعت رشد و تولید محصول سالم
- مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها
- تنظیم pH
کود برای گلدهی صیفی جات
برای گلدهی صیفی‌جات باید کودی انتخاب کنیم؛ که حاوی عناصری باشد که در رساندن گیاه در فاز زایشی مؤثر باشد. ازجمله کودهای پرکاربرد برای گلدهی صیفی‌جات کود NPK است؛ که درصد فسفر و پتاسیم آن بیشتر از ازت است. فسفر با کمک به بهبود فتوسنتز در افزایش رشد گیاه و تولید گل و میوه مؤثر است. پتاسیم با افزایش مقاومت گیاه به آفات و بیماری‌ها و تنش‌های محیطی در گلدهی گیاه نقش مهمی دارد.
کود سه بیست برای صیفی جات
کود سه بیست یکی از بهترین کودها برای صیفی‌جات است؛ زیرا حاوی عناصر ضروری فسفر، پتاسیم و نیتروژن برای گیاهان است. کود سه بیست برای صیفی‌جات خواص زیادی دارد. مثلاً پتاسیم موجود در این کود باعث استحکام ساقه‌ای بوته‌ها می‌شود. فسفر نیز به گلدهی و تولید میوه و گسترش سیستم ریشه‌ای کمک می‌کند. همچنین نیتروژن در افزایش رشد گیاه مؤثر است. بهترین زمان مصرف کود سه بیست برای صیفی‌جات بعد از کاشت، آغاز باردهی و قبل و بعد از گلدهی گیاهان است. از کود سه بیست می‌توان به‌صورت محلول‌پاشی یا روش چالکود برای صیفی‌جات استفاده کرد.
کود زیستی برای صیفی جات
استفاده از کودهای زیستی برای صیفی‌جات به دلیل اینکه این گیاهان در مدت‌زمان کوتاهی محصول می‌دهند. می‌توانند با گسترش حجم ریشه در افزایش جذب مواد مغذی خاک مؤثر باشند. همچنین باکتری‌های موجود در این کودها با ترشح آنزیم‌هایی به تجزیه‌ی مواد آلی موجود در کودهای ارگانیک مثل کمپوست کمک می‌کند. از طرفی به دلیل مصرف تازه خوری از صیفی‌جات استفاده از کودهای زیستی علاوه بر کاهش هزینه‌ها باعث کاهش عوارض ناشی از مصرف بی‌رویه‌ی کودها و سموم شیمیایی می‌شود.
سخن پایانی
با آنالیز خاک می‌توان میزان نیاز خاک به عناصر مختلف را تخمین زد. در صورت استفاده بیش‌ازحد از کودها باعث عدم تعادل عناصر خاک می‌شود. از انواع کودهای شیمیایی و ارگانیک می‌توان برای تغذیه صیفی‌جات استفاده می‌شود. بهترین کود برای صیفی جات شامل ترکیبی از کودهای ارگانیک به همراه کودهای شیمیایی است. به‌طورکلی بهترین کود برای صیفی‌جات باید حاوی مقدار زیادی نیتروژن، فسفر و پتاسیم باشد؛ که علاوه بر بهبود رشد به افزایش مقاومت گیاه در برابر آفات و بیماری‌ها کمک کند.
-_1_350x350.jpg)
