بهترین روش کنترل علف های هرز در باغات پسته

بهترین روش کنترل علف های هرز در باغات پسته

زندگی بشر به وجود گیاهان وابسته است و علاوه بر آن به شکلی غیر مستقیم سلامتی و تندرستی او به تولید و پرورش گیاهان زراعی و باغی سالم بستگی دارد. به‎طور کلی نزدیک به 90 درصد غذای انسان از نباتات تأمین می‌شود. گیاهان سبز منبع اصلی تأمین‌ کننده غذا برای حیوانات محسوب شده و در تولید فرآورده‌های دارویی و سالم‌سازی محیط نقش مهمی دارند.بنابراین توجه به سلامتی گیاهان، موجب حفظ تندرستی در انسان می‌شود. گیاهان برای رشد مطلوب و حفظ سلامتی خود نیاز به مهیا بودن عناصر غذایی در خاک و وجود عوامل محیطی مناسب داشته و همچنین باید از گزند آفات و بیماری‌ها و علف های هرزمحفوظ باشند. موجودات زنده عامل اصلی صدمه به گیاهان باغی هستند، اگر چه عوامل غیر زنده‌ای مانند خشکی، کمبود یا زیادی عناصر غذایی، شوری و حتی سموم شیمیایی نیز سبب آسیب به گیاهان می‌شوند.

به چه گیاهانی علف‎های هرز (Weeds) می گویند؟

علف‎های هرز گیاهانی ناخواسته هستند که در مصرف منابع آب و خاک دخالت می‌کنند و از این‎رو به شکلی جدی رفاه بشر را تحت تأثیر قرار می‌دهند. هم‎چنین به گیاهانی که خارج از محل اصلی خود رشد کرده‌اند علف هرز گفته می‌شود. معمولاً این موضوع بدین معناست که علف‎های هرز در زمینی رشد می‌کنند که ما می‌خواهیم گیاهان دیگری را در آنجا تولید کنیم (زمین‌های کشاورزی) و یا این‎که علف‎های هرز در مکان‎هایی رشد می‌کنند که ما نمی‌خواهیم گیاهی در آنجا باشد.

در زراعت، باغبانی و جنگل‎کاری، علف‎های هرز با گیاهان سودمند رقابت کرده و موجب کاهش عملکرد و کیفیت محصول می‌شوند. از طرفی علف‎های هرز در مناطقی که کشاورزی صورت نمی‌گیرد مانند محل‌های صنعتی، کنار جاده‌ها، ریل‎های راه‌آهن، فرودگاه‌ها، مخازن و کانال‌های آب رشد می‌کنند.

بنابراین در چنین وضعیتی تمام گیاهان ممکن است علف هرز محسوب شوند. با وجود این‎که مطالعه دقیقی در مورد میزان خسارت علف‎های هرز در دنیا وجود ندارد اما مشخص است که میزان خسارت و اتلاف محصولات کشاورزی در اثر علف‎های هرز از سایر عوامل مخرب نظیر آفات و بیماری‌ها بیشتر است، به طوری که تقریباً نیمی از خسارت وارده بر تولیدات کشاورزی به علت وجود علف‎های هرز است.

نحوه خسارت رسانی علف‎های هرز به زمین های کشاورزی

علف‎های هرز به روش‌های مختلفی باعث خسارت به محصولات کشاورزی و کشاورزان می‌شوند که عبارتند از:

1- کاهش عملکرد محصول: در اثر رقابت علف‎های هرز با گیاهان باغی، برای جذب عناصر غذایی، رطوبت خاک و نور کافی، عملکرد گیاهان باغی کاهش می‌یابد.

2- کاهش زمین‌های مرغوب برای کشاورزی: آلودگی شدید زمین‌های کشاورزی به علف‎های هرز چند ساله مانع کاشت مداوم بسیاری از گیاهان در یک منطقه می‌شود.

3- محدود شدن گیاهان مورد کشت: توانایی رقابت گیاهان با علف‎های هرز متفاوت است بنابراین حضور یک علف هرز در زمین باعث محدود شدن انتخاب گیاهان مورد کاشت می‌شود. به ویژه اگر آلودگی شدید باشد.

4- از دست رفتن کیفت محصول: بسیاری از سبزی‌ها و گیاهان زراعی با این‎که وجود علف‎های هرز را تحمل می‌کنند اما از کیفیت آن ها کاسته می‌شود.

5- کاهش کارآیی نیروی انسانی در زمین: علف‎های هرز حرکت کشاورزان را در زمین مشکل می‌کنند. کارآیی عملیاتی مانند مصرف کود سرک و کنترل بیماری‎ها و آفات و حتی برداشت را کاهش می‌دهند.

6- افزایش هزینه‌های مبارزه با آفات و بیماری‌ها: علف‎های هرز میزبان ثانویه چندین نوع حشره، عوامل بیماری‌زا و نماتدها هستند. برای مثال شته‌ها و مگس‌ ساقه که میزبان آن ها خردل وحشی و هویج وحشی است یا بیماری زنگ سیاه ساقه گندم که عامل این بیماری از یولاف وحشی به عنوان میزبان ثانویه استفاده می‌کند.

7- مشکلات حاصل از رشد علف‎های هرز آبزی: باعث کاهش جریان آب آبیاری شده و مشکلاتی را در عمل زهکشی و ذخیره سازی آب در مخازن ایجاد می‌کنند.

طبقه‌بندی علف‎های هرز

در مناطق با آب و هوای معتدل، علف‎های هرز بر اساس چرخه زندگی در سه گروه زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

علف‎های هرز یک‎ساله: گیاهان یک‎ساله، چرخه زندگی خود را در کمتر از یک سال کامل می‌کنند. کنترل آن ها آسان است اگر فقط یک نوع علف هرز یک‎ساله در زمین داشته باشیم. اما معمولاً تعداد این نوع علف‎های هرز زیاد بوده و هزینه کنترل آنها از علف‎های هرز چند ساله بیشتر است.

علف‎های هرز یک ساله تابستانه در بهار جوانه زده و در پاییز می‌رسند و بذرهای آنها تا بهار سال بعد به رکود می‌روند. مانند توق، نیلوفر پیچ، تاج خروس و سلمه تره.

علف‎های هرز یک ساله زمستانه در پاییز جوانه زده و در بهار و اوایل تابستان، به بذر می‌نشینند. بذر آنها در تابستان به حالت رکود در خاک باقی می‌ماند. مانند گندمک، بروموس‌ها، کیسه کشیش، قدومه بیابانی و گل گندم.

علف‎های هرز دوساله : دوره زندگی این گروه از گیاهان بیش از یک سال بوده، اما از دو سال تجاوز نمی‌کند. تعداد علف‎های هرز دو ساله کمتر از سایر گروه‌ها است. مانند علف‌ ماهور، کنگر صحرایی و برگ باباآدم.

علف‎های هرز چند ساله: دوره زندگی چند ساله‌ها، بیش از دو سال طول می‌کشد. اکثر چند ساله‌ها با بذر ازدیاد می‌یابند و تعداد بسیاری از آنها با روش‌های غیر جنسی تکثیر می‌شوند. علف‎های هرز چند ساله را بر اساس روش تولید به دو گروه طبقه‌بندی می‌کنند.

علف های هرز چند ساله‌های ساده: انتشار آنها با بذر است اما اگر بریده شوند، تکه‌های قطع شده ممکن است گیاهان جدیدی تولید کنند. مانند ریشه‌های گل قاصد و ترشک.

علف های هرز چند ساله‌های خزنده: توسط ریشه‌های خزنده، استولون و یا ریزوم تکثیر می‌شوند. نظیر ترشک قرمز، شیر تیغی چند ساله، پیچک صحرایی، عشقه زمینی، مرغ، قیاق و علف گندمی. علاوه بر آن ممکن است با بذر هم تولید شوند. برخی نیز مانند اویارسلام و سیب زمینی ترشی با غده ازدیاد می‌شوند.

علف‌های هرز در باغ پسته

ازجمله علف‌های هرز دائمی باغات پسته می‌توان به خارشتر، شیرین بیان، تلخ بیان، جغجغه، کنگر و گلرنگ وحشی اشاره نمود که گیاهان اراضی بایر بوده و بیشتر در باغ‌هایی رویش دارند که عملیات خاکورزی و شخم درآن ها به خوبی انجام نشده و فواصل آبیاری درآن ها منظم نیست.

علف‌های هرز هریز و قیاق ابتدا به صورت لکه‎ای درباغ‌ها ظاهر می‌شوند، انتشار این علف‌ها از طریق ریزوم‌ها و ساقه‌ها قطع شده توسط ادوات کشاورزی صورت می‌گیرد. ترشحات سمی ریزوم‌ها موجب ضعف درختان و رشد کم درختان شده و وجود این علف‌ها رطوبت مناسب جهت رشد ونمو عوامل بیماری‌زا را در اطراف طوقه درختان بوجود می‌آورد.

علف هرز گزپیچ (علف خرس) درصورت عدم کنترل داخل شاخه‌ها پیچیده، با بالارفتن از آنها به شکل چتری روی درختان را پوشانده، مانع رسیدن نور کافی به درختان و خشکیدن آنها می‌شود. انتشار این گونه به آهستگی انجام شده و قطع وکندن آن در اوایل ظهورش درباغات از انتشارش جلوگیری می‌کند. علف‌های هرز یک ساله اسفناج باغی (سلمه چنار)، جارو، سلمه، کاسنی و ترشک در جذب آب و مواد غذایی با درختان رقابت کرده، پناهگاه آفات شده و در برداشت محصول ایجاد اخلال می‌نمایند.

علف‌های هرز یک ساله چسبک، جوموشک، خارخسک و توق و جو وحشی در عملیات داشت و برداشت مشکل ایجاد می‌کنند. علف‌های هرز نی، حلفه، بارهنگ (کاردی) و شیرنرم بیشتر در کانال‌های آبیاری و اطراف آنها رشد و درعملیات آبیاری و آب‌رسانی اخلال ایجاد می‌کنند. علف‌های هرز شور کاکلی، زارقو، اسفند و پنیرک میزبان واسط سن‌های پسته بوده و بایستی قبل از هجوم سن‌ها به باغ از بین برده شوند تا از تکثیر و خسارت سن‌ها جلوگیری شود.

علف‌های هرز ازمک (موکو) و خارشتر میزبان کنه‌های خانواده اریوفید هستند، کنه‌ها روی این گیاهان تکثیر و توسط باد به روی درختان پسته انتشار می‌یابند. انگل سس درختی نیز به‌صورت لکه‌ای گاهی در باغات پسته ظاهر می‌شود. اندام‌های سس داخل درختان پیچیده و موجب خشکیدگی شاخه می‌گردد چیدن، جمع آوری و سوزاندن اندام‌های سس قبل از مرحله گلدهی از انتشار آن جلوگیری می‌کند.

علف‌های هرز یک ساله، دوره زندگی خود را ازجوانه زدن، رشد کردن، به بذررفتن تا مردن را در کمتر از یکسال کامل می‌کنند، کنترل آنها آسان، ولی بدلیل فراوانی بذر خفته و انتشار بوسیله بذر و رشد سریع در واقع بیش از کنترل علف‌های هرز دائمی هزینه‌بر است. علف‌های هرز دو ساله، دوره زندگی خود را در دو سال کامل می‌کنند. سال اول، ایجاد رزت و رشدبرگی کرده و در سال دوم به گل و بذر رفته و بعدا می‌میرند.

این گیاهان برای گل دادن به یک دوره سرما نیاز دارند. در دوره رزت و رشد برگی به روش‌های کنترل و سموم علف‌کش حساس‌تر هستند. تعداد کمی گونه در این گروه قرار دارند مانند کنگر وحشی، زلف پیر، هویج وحشی و گل ماهور. علف‌های هرز دائمی بیش از دو تا چندین سال زندگی می‌کنند،

تعدادی از آنها توسط بذر و تعدادی توسط اندام‌های رویشی خزنده مانند ریشه‌های خزنده، ساقه‌های خزنده روزمینی (استولون) و ساقه‌های خزنده زیرزمینی (ریزوم) تکثیر می‌یابند. علف‌های هرز دائمی گل قاصدک، ترشک، کاردی و بارهنگ کبیر توسط بذر و علف های هرز دائمی هریز (مرغ)، نی، قیاق، شورمرغ، حلفه، کنگر صحرایی، خارشتر، شیرین بیان، جغجغه، ازمک، گزپیچ، و پیچک صحرایی توسط اندام رویشی خزنده تکثیر می‌شوند.

کنترل علف‌های هرز دائمی خزنده بسیار مشکل است. چنان‌چه قسمت‌های هوایی آنها از بین برود، رشد مجدد توسط اندام‌های زیرزمینی انجام می‌شود. مبارزه تلفیقی زراعی، شخم عمقی مکرر همراه با جمع آوری اندام‌های رویشی و کاربرد علف‌کش‌ها در کنترل آنها موثر می‌باشد.
به‌طور کلی 121 گونه علف هرز از باغات پسته جمع آوری و شناسایی شده که ازمیان آن ها حدود 20 گونه علف هرز دربیش از 50 درصد باغات وجود دارند و به عنوان علف‌های هرزعمومی باغات پسته شناخته شده و به شرح زیر می‌باشند:

مرغ (هریز)، خارشتر، شیرین بیان، تلخه، اسفند (دشتی)، شور، پیچک صحرایی، اسفناج باغی (سلمه چنار)، چسبک (دوستو)، زارقو، ازمک (موکو)، بارهنگ (کاردی)، کاهوک، جو وحشی، سلمک، هفت بند، شیرنرم، خارخسک، جغجغه و قیاق گونه‌های علف هرز غالب در باغات پسته از میان گونه‌های فوق در درجه اول، هریز، خارشتر و اسفناج باغی می‌باشند.

در درجه دوم گونه‌های غالب عبارت از پیچک صحرایی سلمک، هفت بند، شور، شیرین بیان، تلخه، چسبک و زارقو هستند. با توجه به علف‎های هرز عمومی و غالب باغات پسته می‌توان نتیجه گرفت که درباغات پسته بیشتر علف‌های هرز زمین‌های بایر مانند خارشتر و شیرین بیان و علف‌های هرز مقاوم به شوری مانند زارقو و شورمرغ و سلمه و علف‌های هرز مقاوم به کم آبی مانند اسفناج باغی، اسفند و جغجغه و خارخسک رویش دارند.

 راه های مبارزه با علف های هرز

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است حتی در مورد علف های هرز در باغات پسته. باید حتی المکان از ورود بذور علف های هرز به داخل باغات بویژه توسط کانالهای آبیاری و جویها جلوگیری کرد. در باغات پسته ایالات متحده و استرالیا فیلترهایی بسیار کارآمد در محل ورودی کانالهای آب و نهرها تعبیه شده است که از ورود کوچکترین بذور علفهای هرز به داخل باغات جلوگیری می کند.

روش آبیاری غرقابی که متاسفانه در بیش از 90 درصد باغات پسته ایران وجود دارد و موجب ایجاد نواحی پر از آب حتی بعد از گذشت چندین روز از آبیاری می شود بهترین محل را برای رشد و نمو علف های هرز فراهم می کند. کنترل علفهای هرز واقع در بیرون محدوده و اطراف باغات پسته قبل از اینکه علفهای هرز به مرحله تولید بذر برسند بسیار مهم است.

البته باید توجه داشت که بسیاری از علفهای هرز موجود در حاشیه باغات پسته پناهگاه برخی از آفات مهم از جمله سن های پسته هستند و در صورت وجود جمعیت بالای آفت سن روی برخی علفهای هرز حاشیه باغات پسته مانند علف شوره (Salsola spp.)، درمنه (Artemisia spp.) و ….مبارزه با آنها می تواند خطر آفرین باشد و موجب انتقال آفت به داخل باغ شود.

از انتقال بذور علفهای هرز از طریق تراکتور و سایر ابزارآلات به داخل باغهای سالم باید جلوگیری کرد. مبارزه شیمیایی در مرحله تولید بذر در علفهای هرز بسیار مهم است. باید توجه داشت که علفهای هرز در مراحل ابتدایی دوره رشد خود ضعیف هستند و قدرت چندانی در جذب آب و مواد غذایی و رقابت به پسته ندارند اما بمرور و پس از گذران دوران ابتدایی رشد و در مرحله بلوغ بسیار خطرناک و خسارتزا می شوند.

کنترل شیمیایی و مکانیکی علف های هرز در دوران ابتدایی رشد بسیار راحتتر و موفقیت آمیزتر است نسبت به دوران بلوغ علف های هرز. در مدیریت موفق علفهای هرز ردیابی یا مونیتورینگ علفهای هرز مساله مهمی بشمار می آید. بازدید از زمین های حواشی باغات و بازدید محل ها یا کانال های و نهرهای ورودی و خروجی آب مهم هستند.

بازدید بمنظور تخمین جمعیت یا برآورد نسبی خسارت علف های هرز حداقل 4 بار در سال (هر فصل یک بازدید) ضروری بنظر می رسد. بازدید از محل هایی که بعلت تجمع آب دارای رطوبت نسبی هستند هم در ردیابی علف های هرز در باغات پسته اهمیت دارد بخصوص در نواحی پسته خیز استان کرمان که معمولا با روش غرقابی آبیاری می شوند بازدید بمنظور ردیابی علف های هرز در محل هایی که ارتفاع کمتری از کف باغ دارند و هنگام آبیاری پر از آب می شوند مهم است.

نوع علف هرز شایع در هر منطقه، محل رشد علف هرز و گسترش آن در باغ و بررسی دقیق تاریخچه کنترل هر علف هرز و نحوه مبارزه (شیمیایی و فیزیکی و…) در اتخاذ تصمیم بهتر و نهایتا کنترل موثرتر اهمیت اساسی دارد. ثبت فصل به فصل مشاهدات بمنظور تعیین استرات‍ژی موثرتر در سال های آینده مهم است. بعنوان مثال کانون های آلودگی و خسارات نسبی آن ها را می توان در طول سالیان متمادی در باغ پسته ثبت کرد و به جمع بندی بهتری رسید.

کنترل یا از بین بردن بذور علف های هرز در باغات پسته بسیار سخت و تقریبا غیرممکن است و تنها روش برای از بین بردن بذور علفهای هرز در خاک استفاده از روش فومیگاسیون (fumigation) است که بسیار هزینه بر است. از بین بردن فیزیکی یا شیمیایی علف هرز قبل از مرحله تولید بذر بسیار مهم است.

نباید اینقدر به علف هرز فرصت داد تا به مرحله اتمام بذر دهی برسد و بعدا پخش شدن بذور بویژه توسط باد مشکل آفرین شود بنظر می رسد بهترین بازه زمانی در کنترل بسیاری از علف های هرز در باغات پسته اندکی قبل از اتمام مرحله تولید بذر باشد. در مورد علف های هرز دایمی مانند مرغ بهتر است مبارزه بصورت تلفیقی از مکانیکی و شیمیایی باشد و البته باید توجه داشت که برای ریشه کنی علف های هرز دایمی و خطرناک باید صبور بود و یک ساله نمی توان به نتیجه رسید.

پرکاربردترین علف کش مورد استفاده در باغات پسته در ایران گلیفوسیت برای مبارزه با طیف وسیعی از علف های هرز موجود در باغات پسته بویژه مرغ (Cynodon dactylon) کاربرد دارد و یک علف کش غیر انتخابی است. حساسیت درختان جوان نسبت به گلیفوسیت زیاد است و باید دقت کرد که علف کش روی شاخ و برگ درختان ریخته نشود. در مورد علف های هرزی مانند مرغ (Cynodon dactylon) که شخم زدن یا مبارزه مکانیکی که موجب انتقال و گسترش آن می شود استفاده از علف کش گلیفوسیت می تواند کارساز باشد. در مورد مرغ که علف هرزی سمج و خطرناک است کاربرد گلیفوسیت در یک نوبت کارساز نیست و برای از بین بردن ساقه های زیر زمینی (ریزوم ها) باید سم پاشی را تکرار کرد.

روش‌های کنترل علف‎های هرز

غالباً، مناسب‌ترین روش برای کنترل علف‎های هرز، برنامه‌ای است که دو یا سه روش را برای استفاده تلفیقی در طی تمام فصل، در دو روش مکانیکی و شیمیایی ترکیب کند. شش روش کنترل علف‎های هرز به طور خلاصه در زیر توضیح داده می‌شوند.

مکانیکی

این روش دارای دو شیوه مشخص و مشهور شخم (Tillage) و موور زدن (Mowing) برای کنترل علف‎های هرز است. یک نوع شخم زدن، دفن کردن علف‎های هرز است. این روش برای بسیاری از علف‎های هرز کوچک یک ساله مؤثر است. دفن کردن برای علف‎های هرزی که دارای ریزوم یا ریشه‌های قابل جوانه زدن هستند نیز مناسب است. مانند پیچک صحرایی، مرغ، قیاق و اویارسلام. نوع دوم شخم زدن، بر هم زدن سیستم ریشه است.

در این روش، از وسایل شخم سطحی مانند پنجه غازی، هرس و کج بیل دوار استفاده می‌شود. هدف، سست کردن سیستم ریشه و یا بریدن آن است تا گیاه پیش از استقرار مجدد ریشه‌هایش در اثر خشک شدن از بین برود. این عمل در هوای گرم و خشک برای علف‎های هرز کوچک بسیار مؤثر است. بیشتر علف‎های هرز چند ساله، در مرحله نهال بذری توسط شخم زدن از بین می‌روند، اما پس از تولید ریزوم‌، استولون، غده یا ریشه‌های زاینده، از بین بردن آنها مشکل است.

موور زدن تنها در گیاهان بلند ریشه مؤثر بوده و بر روی گیاهان کوتاه ریشه اثری ندارد. علف‎های هرز یک ساله بلند را به منظور کاهش رقابت با گیاهان زراعی و برای جلوگیری از تولید بذر، موور می‌زنند. انجام پیاپی موور باعث حذف غالبیت انتهایی شده و رشد مجدد از جوانه‌های راکد صورت می‌گیرد و در نتیجه گیاه بتدریج ضعیف شده و از بین می‌رود. علف‎های هرز روزت مانند که روی زمین به حالت خوابیده هستند بوسیله موور کنترل نمی‌شوند.

رقابت زراعی

ارزان‌ترین و کاربردی‌ترین روش برای کنترل علف‎های هرز است و منظور این است که پوشش گیاهی تقویت شده تا بر روی علف هرز سایه اندازی کند. البته علف‎های هرز رقابت کننده‌های قوی هستند. برای مثال حذف علف‎های هرز کوچک (وجین دستی) و ایجاد فرصت کافی برای رشد گیاه اصلی و پوشش کامل سطح خاک یکی از راه‌های کنترل از طریق رقابت زراعی است. پوشانیدن سطح خاک و علف‎های هرز (مالچ‌دهی) پلاستیک تیره، کاغذ تیره رنگ، کاه، خاک اره و مانند آن که مانع از رسیدن نور به علف‎های هرز می‌شوند موضوع رقابت برای نور است.

تناوب زراعی

بعضی از علف‎های هرز، در برخی زراعت‎ها، بیشتر از دیگر علف‎های هرز ظاهر می‌شوند. برای مثال تاج خروس و سلمه تره اغلب در زراعت ذرت و خردل وحشی، یولاف وحشی، سیر وحشی، گل گندم و خارها از علف‎های هرزی هستند که در کشت غلات فراوان رشد می‌کنند. تناوب گیاهان برای کاهش رشد علف‎های هرز راه مؤثری است.

آیش

برای حذف علف‎های هرز از کنار جاده‌ها و دیواره نهرها و از بین بردن گونه‌های پهن برگ در جنگل‌های سوزنی برگ و کنترل علف‎های هرز یک ساله در برخی گیاهان زراعی ردیفی، از آیشن استفاده می‌شود. برای کنترل علف‎های هرز چند ساله این عمل باید در چند نوبت پی‌در پی انجام شود.

بیولوژیک

کنترل بیولوژیک یعنی کنترل جمعیت یک موجود زنده به وسیله دشمنان طبیعی آن. این دشمن باید فقط علف هرز را از بین ببرد و به گیاه اصلی حمله نکند.

انواع عوامل کنترل بیولوژی علف های هرز

1- حشرات

2- عوامل بیماریزا

pothogens -3- علف خواران her bivores

1- حشرات

حشراتی که به گیاهان حمله می‎کنند موثر ترین عوامل کنترل بیولوژیکی در کنترل علف های هرز می‌باشند. آنها به علت داشتن میزبان های ویژه می توانند نقل مکان دهند و این صفت به انتشار آنها کمک می نماید حشرات می توانند اندامهای رویشی و زایشی علف های هرز را نابود نمایند. حملات حشرات میتوانند علف های هرز رادر مقابل عوامل دیگری چون بیماری ها تضعیف نماید.

مثالی از حشرات

کنترل کاکتوس موسوم به زبان مادر شوهر opuntia inermisتوسط حشره گیاه خواری بنام بید نقب زن Cactoblasts cactorum berg در استرالیا می‎باشد فرم نابود کننده این حشره لارو آن می‎باشد این لاروها نارنجی مایل به قرمز بوده ودارای نوارهای سیاه عرضی می باشند که طول آنها به 5/2 سانتی مترمی رسد بعد ازخروج از تخم لاروها وارد کاکتوس ها شده و زندگی خود را در آنجا ادامه می دهند.

آنها درداخل گیاه با ایجاد تونل هایی مغز ساقه هارا خورده و سپس وارد ریشه های زیرزمینی میزبان می گردند دراندام های جوان گیاه، قسمت های داخلی اندام خورده می شود و فقط کوتیکولی به ضخامت ورق کاغذ باقی می ماند چنین گیاهانی بعدا موردحمله قارچ ها قرار گرفته و بیشترضعیف می شوند و بالاخره نابود می گردند. دو نمونه دیگر سوسک مینوز ساقه برای کنترل فرفیون –حشره گالزا برای کنترل تلخه می‌باشد.

2-عوامل بیماریزا

باعث خسارتهای موضعی درگیاه می شوند و قادر به از بین بردن کل گیاه یا یک جمعیت گیاهی نیستند همچنین باید مقداری زیادی از آنها جمع آوری و پخش شوند تا عوامل بیماریزا موثر واقع شوند شرایط محیطی همچون باد و رطوبت باید بگونه ای باشد که رشد ونمو عوامل بیماریزا بخوبی انجام و بیماری توسعه یابد. بااستفاده از این عوامل علف های هرز ضعیف یا تعداد آنها کاهش می یابد. در مورد بکار گیری عوامل بیماری زای گیاهی جهت کنترل بیولوژیکی علف های هرز که عمدتا قارچ ها هستند دو نگرش وجود دارد.

الف) نگرش کلاسیک

ب) نگرش علف کش

الف) نگرش کلاسیک: تلاش می شود که میزان مایع عامل بیماری زا در حد خود نگهدار برقرار گردد و این روش وسیع ترین کاربرد را در مناطق سنتی کنترل بیولوژیکی علف های هرز یعنی مراتع، مناطق آبزی و مناطق غیر زراعی دارد.

ب) نگرش علف کش: عبارت از به کار گیری عوامل بیماری زا است که به سمپاشی های مکرر با غلظت بالای مایه بیماری تاکید می‎ورزد که به نگرش علف کش قارچی mycoherbicide موسوم است این روش درحال حاضر بهترین فرصت را برای توسعه کنترل بیولوژیکی در مناطق زراعی فراهم می آورد. علف کش های قارچی بطور تجارتی درباغها به کار برده می شوند.

3- علف خواران

جانوران چرنده مثل بز، گوسفند وگاو برای کنترل انتخابی علف های هرز مزارع، چراگاهها و مناطق غیر زراعی مورد استفاده قرار گرفته اند. از گوسفند و بز جهت بهبود شرایط چرا برای گله های گاو استفاده می شود آنها می توانند علف های هرز یک ساله برگ پهن را از بین برده و شرایط را برای رشد و نمو علف های باریک برگ مرتعی جهت تغذیه گاو مساعد سازند. ازگوسفند و بز برای جلوگیری از مسموم شدن گاو ها توسط پیره گیاه Senecio استفاده می شود.

شیمیایی

در این روش از مواد شیمیایی برای کنترل علف هرز استفاده می‌شود این مواد شیمیایی علف‎کش نامیده می‌شوند. زمان مصرف مواد شیمیایی (علف‌کش‎ها) ممکن است نسبت به گیاه اصلی و یا علف هرز تعیین شود. روش‌های اصلی موجود که عملاً وجود دارد عبارت است از:

تیمار پیش از کاشت(Per- planting): زمان مصرف علف‌کش پیش از کشت گیاه اصلی است. مانند استفاده از متیل بروماید برای از بین بردن بذر علف‎های هرز در بستر کاشت.

تیمار پیش رویش(Per- emergence): زمان کاربرد علف کش پیش از ظهور و بیرون آمدن گیاه اصلی و یا علف هرز خاصی از خاک می‌باشد. در این روش معمولاً علف کش به سطح خاک پاشیده می‌شود.

تیمار پس رویش(Post- emergence): زمان مصرف علف کش پس از پیدایش و بیرون آمدن گیاه اصلی و یا علف هرز از خاک است. برای مثال تو، فور- دی برای کنترل پس رویش علفهای هرز پهن برگ در کشت ذرت و غلات ریز دانه استفاده می‌شود.

کنترل علف‎های هرز گیاهان باغی

زیان‌های ناشی از علفهای هرز در سبزیجات بسیار است. آزمایش‎های مختلفی ثابت کرده است که وجود علف‎های هرز در سبزی‎کاری موجب کاهش شدید عملکرد می‌شود. بنابراین کنترل علف‎های هرز در سبزی‎کاری با مصرف علف‌کش‌های انتخابی و هم‎چنین وجین سریع تمامی آنها اهمیت بسیاری دارد.

در میوه‌کاری علف‎های هرز با درختان جوان (به ویژه در خزانه‌کاری‌ها) برای جذب آب، نور و مواد غذایی رقابت می‌کنند. در درختان مسن، رقابت علف‎های هرز اهمیت کمتری دارد اما باز هم باعث کاهش عملکرد می‌شوند. علف‎های هرز چند ساله مانند علف گندمی، قیاق، مرغ، اویارسلام و پیچک صحرایی بایستی پیش از احداث باغ کنترل شوند تا مبارزه با آنها آسان‌تر و ارزان‌تر تمام شود.

سیستم کلی کنترل علف‎های هرز در میوه‌کاری ممکن است ترکیبی از چند روش مانند موور زدن، مالچ‌دهی و استفاده از علف‌کش‌ها باشد. غالباً روی ردیف از علف‌کش و بین ردیف از موور استفاده می‌شود. برای کنترل علف‎های هرز چند ساله، از تو، فور- دی برای گونه‌های پهن برگ، از گلایفوسیت برای بیشتر گونه‌ها و از دالاپان برای کشیده برگ‎ها استفاده می‌شود.

نحوه تأثیر علف‌کش‌ها در باغات

در مبارزه با علف‎های هرز هدف نهایی این است که علف هرز مزرعه از بین برود و به گیاه اصلی صدمه‌ای نرسد. علف‌کش‌ها را به دو طریق به‎کار می‌برند، یکی در خاک و دیگری روی شاخ و برگ و اندام‌ هوایی گیاه. علاوه بر آن برخی از علف‌کش‌ها هر نوع گیاهی را که با آنها تماس حاصل کند از بین می‌برند و بعضی نیز بر روی تعدادی از گیاهان مؤثر و روی گیاهان دیگر بی‌تأثیرند.

موادی که به عنوان علف‌کش استفاده می‌شوند تأثیر یکسان نداشته و ساختمان شیمیایی آنها تعیین کننده اثرشان است. برخی از علف‌کش‌ها جاذب رطوبت هستند و پس از تماس با گیاه، آب آن را جذب می‌کنند و موجب انهدام آن می‌شوند. علف‌کش‌های سیستمیک، از طریق شیره گیاهی به اندام‌های مختلف می‌رسند و در بافت‌های مریستمی و اندام‌های زایا تجمع یافته و سبب اختلال در تقسیم سلولی می‌شوند.

برخی از علف‌کش‌ها پس از پاشیده شدن روی گیاه با کلروفیل ترکیب می‌شوند و در نتیجه کلروفیل از بین می‌رود. علف‌کش‌های هورمونی پس از وارد شدن به گیاه در تمام اندام‌های آن جریان یافته و موجب تنفس شدید، تجزیه سریع مواد غذایی و ایجاد سوختگی در گیاه می‌شوند.

خواص کلی علف‌کش‌ها

به طور کلی علف‌کش‌ها به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:

1- علف‎کش‌های عمومی: که برای از بین بردن تمام گیاهان اعم از زراعی و علف هرز استفاده می‌شوند مانند گراماکسون، رانداپ و کلرات‎ها. تعدادی از علف‌کش‌های عمومی قابل استفاده در باغات پسته عبارتند از: (گلی فوزیت (رانداپ) که به صورت اسپری برگی و جذبی بکار می‎رود بایستی روی درختان پاشیده نشده، حین سم‎پاشی فشار دستگاه پائین بوده و محلول علف‎کش هنگام خروج از نازل پرفشار نباشد و در روزهای گرم با درجه حرارت بالا که خطر بخارشدگی در میان ردیف درختان وجود دارد بکار نرود. غلظت مصرفی 10 لیتر درهکتار می‎باشد. برروی علف‌های هرز دائمی و یکساله یا دوساله موثر می‎باشد.)
2- علف‌کش‌های انتخابی: ترکیباتی هستند که اگر با غلظت مناسب و توصیه شده مصرف شوند هیچ اثر نامطلوبی بر گیاهان اصلی ندارند، مانند تو، فور- دی، سیمازین، سافیکس و TCA.
روشهای شیمیایی و کاربرد علفکشها که نعدادی از آنها در زیر نا مبرده شده اند که برای باغات پسته به کار برده می شوند.

گلی فوزیت ( رانداپ )

به صورت اسپری برگی و جذبی بکار می رود بایستی روی درختان پاشیده نشده، حین سمپاشی فشار دستگاه پائین بوده و محلول علفکش هنگام خروج از نازل پرفشار نباشد و در روزهای گرم با درجه حرارت بالا که خطر بخارشدگی در میان ردیف درختان وجود دارد بکار نرود. غلظت مصرفی 10 لیتر درهکتار می باشد. برروی علفهای هرز دائمی و یکساله یا دوساله موثر می باشد

پاراکوات گراماکسون

علفکشی تماسی بوده و اغلب بلافاصله چند ساعت پس از کاربرد موجب پژمردگی و خشک شدن سریع برگ ها می شود بهترین نتیجه را کاربرد پیش از غروب در مقایسه با صبح یا نیمروز بدست داده است. جهت کنترل علف های هرز یک ساله قبل از گلدهی بکار می رود نسبت کاربرد 5 لیتر در هکتار می باشد هنگام کاربرد نبایستی روی برگ درختان و پاجوش ها پاشیده شود.

هالوکسی فوپ اتوتیل ( گالانت )

برای کنترل علف های هرز باریک برگ دائمی مانند هریز ( مرغ ) قیاق و بسیاری از کشیده برگ های یک ساله بکار می رود. علف کشی انتخابی بوده و برروی علف های هرز پهن برگ و درختان پسته تاثیر ندارد. میزان مصرف 4 لیتر در هکتار می باشد.

منبع:

راهنمای پرورش و تولید پسته
با نگرش کاربردی

تألیف:
مهندس مسعود موسی نژاد
دکتر هرمزد نقوی
مهندس محمدنوید نقیبی

برای مشاهده اخبار روز صنعت پسته و مطالب مفید کشاورزی و پسته به کانال پسته رفسنجان بپیوندید 

برای عضویت در کانال بر روی تصویر زیر کلیک کنید: