گندم، با نقش بزرگی که در تأمین مواد غذایی بشر دارد، یکی از محصولات کشاورزی اصلی در سراسر جهان است. تلاش برای افزایش تناژ گندم، همواره از دغدغه‌های اصلی کشاورزان بوده است. یکی از روش‌های افزایش تناژ گندم، استفاده بهینه از کودهاست. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان، به بررسی نیازهای تغذیه‌ای گندم، انواع کودهای مناسب برای این گیاه و تأثیر آن‌ها بر تناژ محصول خواهیم پرداخت.
نیازهای تغذیه‌ای گندم
گندم، مانند دیگر گیاهان، به مواد مغذی خاصی برای رشد و توسعه نیاز دارد.
این مواد مغذی شامل عناصر اصلی مانند ازت (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K)، هستند که به ترتیب نقش مهمی در تولید پروتئین، رشد ریشه و تنظیم آب و حرارت گیاه دارند.
علاوه بر این، گندم به عناصر میکرو مانند آهن، روی، منگنز و مولیبدن نیز نیاز دارد.
تأثیر بهترین کود برای افزایش تناژ گندم
کود دهی یکی از عوامل کلیدی در بهبود خصوصیات خاک و افزایش عملکرد گیاهان است.
کودها موادی هستند که عناصر غذایی لازم برای رشد و تغذیه گیاهان را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند.
بهبود تغذیه گیاه باعث افزایش تناژ و عملکرد آن می‌شود؛
بنابراین، استفاده صحیح از کودها در کشاورزی امری ضروری است.
کود افزایش تناژ گندم می‌تواند تأثیرات مثبت بسیاری بر روی عملکرد گندم داشته باشد.
این کودها عملکرد گیاه را بهبود داده و باعث افزایش تولید و تناژ گندم می‌شوند.
با استفاده مناسب از کود برای افزایش تناژ گندم، می‌توان بهبودی قابل‌توجهی در محصول کشاورزی حاصل کرد.
کودهای ازته
نیتروژن یک عنصر حیاتی در تولید محصول گندم است که باعث افزایش تناژ می‌شود.
این عنصر با تشویق رشد ساقه و برگ گیاه، امکان جذب بیشتر نور خورشید را فراهم می‌کند که منجر به تولید بیشتر مواد مغذی می‌شود.
درنهایت، استفاده مناسب از کود ازته باعث افزایش وزن دانه‌های گندم می‌شود.
پس از آنچه گفته شد، مشخص است که نیتروژن نقش ضروری در افزایش تناژ گندم دارد و استفاده مناسب از آن می‌تواند به بهینه‌سازی تولید گندم کشاورزان کمک کند.
کودهای نیتروژنه را باید به صورت سرک و در مراحل مختلف رشدی گندم ( مرحله کاشت و جوانه‌زنی، مرحله پنجه زنی، مرحله ساقه رفتن، مرحله قبل از گلدهی) استفاده کرد. میزان نیاز گندم به کودهای ازته حدود 100 تا 250 کیلوگرم در هکتار (بسته به نوع کود ازته) می‌باشد. البته در مراحل مختلف رشدی میزان نیاز به کودهای ازته متفاوت است.
کودهای حاوی فسفر
فسفر یک عنصر کلیدی در سلامت و تولید گندم است که باعث افزایش تناژ می‌شود.
فسفر به گیاه کمک می‌کند تا سیستم ریشه‌ای قوی‌تری تولید کند که باعث افزایش قدرت جذب آب و مواد مغذی دیگر از خاک می‌شود.
همچنین، فسفر در فرایند تولید انرژی گیاه و انتقال آن در سراسر بدنه گیاه نقش دارد که این موضوع به گیاه اجازه می‌دهد تا دیسک‌های بیشتری تولید کند و درنتیجه تعداد دانه‌ها افزایش یابد.
بالاخره، فسفر می‌تواند به افزایش دانه‌های بزرگ‌تر و سنگین‌تر کمک کند که این امر باعث افزایش تناژ گندم می‌شود.
این کودها معمولاً در زمان کاشت گندم استفاده می‌شوند، چراکه فسفر برای تقویت سیستم ریشه‌ای گیاه و رشد سریع آن حیاتی است.
گندم به میزان 150 – 200 کیلوگرم کود فسفاته در هکتار برای رشد و عملکرد مناسب خود احتیاج دارد که این میزان بسته به نوع کودهای مصرفی ممکن است متفاوت باشد.. که این کود بهتر است در زمان اولیه رشد و جوانه‌زنی در اختیار گیاه قرار بگیرد.
کودهای پتاسه بهترین کود برای افزایش تناژ گندم
پتاسیم یک عنصر حیاتی در تولید گندم است که باعث افزایش تناژ می‌شود.
این عنصر به گیاه کمک می‌کند تا به استرس‌های محیطی مانند خشکی، سرما و بیماری‌ها مقاومت کند و به تنظیم فرآیندهای زیستی مانند انتقال آب و مواد مغذی، فتوسنتز و تنفس گیاه کمک کند.
استفاده از کودهای حاوی پتاسیم می‌تواند به تقویت سیستم ریشه‌ای گیاه و بهبود جذب آب و مواد مغذی از خاک کمک کند.
این امر به نوبه خود باعث افزایش رشد و توسعه گیاه می‌شود و درنتیجه تعداد و وزن دانه‌ها را افزایش می‌دهد؛
بنابراین، استفاده مناسب از کودهای حاوی پتاسیم می‌تواند به بهبود سلامت گیاه، افزایش تولید و تناژ گندم کمک کند.
این کودها می‌توانند در هر زمانی از فصل کشت استفاده شوند، اما بیشتر در دوران اولیه رشد و جوانه‌زنی، مرحله پنجه زنی به صورت آبکود و در مراحل رشدی آخر ( پرشدن دانه‌ها) به صورت محلول پاشی در گیاه استفاده می‌شوند.
اهمیت آزمایش خاک در انتخاب بهترین کود
آزمایش خاک یکی از روش‌های مؤثر برای تعیین بهترین کود برای افزایش تناژ گندم و مقدار مصرف آن است.
با انجام این آزمایش، می‌توان سطح فعلی عناصر مغذی موجود در خاک را اندازه‌گیری و مقایسه کرد.
این اطلاعات کمک می‌کند تا کشاورزان بتوانند با دقت بیشتری مقدار و نوع کودهایی را انتخاب کنند که برای تأمین نیازهای گیاه موردنیاز است.
به‌علاوه، آزمایش خاک می‌تواند به شناسایی مشکلات خاک مانند pH نامناسب، خلوص بالا، یا کمبود عناصر خاص کمک کند؛
بنابراین، آزمایش خاک یک ابزار حیاتی است که باعث می‌شود کشاورزان به‌طور کارآمد و مؤثر از منابع خود استفاده کنند، هزینه‌های کود را کاهش دهند و درنهایت تناژ گندم خود را افزایش دهند.
بهترین کود برای افزایش تناژ گندم قبل از کاشت
برنامه‌ی کود دهی قبل از کاشت گندم به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که نیازهای مختلف گیاهان را در ابتدای رشد آن‌ها تأمین کند.
این مرحله از کود دهی می‌تواند بسیار مؤثر باشد زیرا کشاورزان می‌توانند کود را به خاک اضافه کنند، درحالی‌که خاک در حال آماده‌سازی برای کاشت است.
در این زمان، کودهای مرغی، کودهای حاوی عناصر ماکرو مانند پتاسیم، فسفر و نیتروژن و کودهای حاوی گوگرد بهترین گزینه‌ها برای استفاده هستند.
کود دهی باید همراه با شخم‌زنی انجام شود تا کود بتواند به‌درستی در خاک توزیع شود.
این امر کمک می‌کند تا کود به‌طور مؤثری در دسترس ریشه‌های گندم قرار گیرد و بهینه‌سازی رشد و تولید آن را تضمین کند.
کود دهی هنگام اولین آبیاری و شروع جوانه‌زنی
کود دهی در هنگام اولین آبیاری پس از کاشت گندم و همچنین شروع جوانه‌زنی نقش حیاتی در رشد سالم گیاه دارد.
در این مراحل، کودهای شیمیایی استفاده می‌شوند تا کمبودهای خاک را برطرف کنند.
عناصر موردنیاز نظیر نیتروژن برای جوانه‌زنی، فسفر برای تقویت ریشه و مقاومت و هیومیک اسید برای کاهش تنش‌های گیاهی، باید به برنامه کود دهی اضافه شوند.
بهترین کود برای افزایش تناژ گندم در این مرحله، کودهای NPK هستند که شامل مقادیر مناسبی از این عناصر می‌باشند.
کود در شروع پنجه‌زنی
در مرحله پنجه‌زنی گندم، رشد گیاه از یک ساقه مادر شروع می‌شود و ساقه زنی از آن صورت می‌گیرد.
این فرآیند منجر به رشد 2 یا 3 ساقه اضافی در اطراف ساقه اصلی می‌شود و به آن‌ها “پنجه” می‌گویند.
این مرحله یک زمان مناسب برای استفاده از بهترین کود برای افزایش تناژ گندم مانند کودهای ازته و پتاسه و کودهای میکرو (روی و کلات آهن) و محرک‌های رشدی است.
روی، عنصری مهم برای تقسیم سلولی است و کمبود آن می‌تواند به کندی رشد منجر شود.
کلات آهن همچنین می‌تواند کمبود آهن که یک عنصر ضروری برای سنتز کلروفیل را برطرف کند.
این مرحله همچنین یک زمان خوبی برای افزودن کودهای پتاس به برنامه کود دهی است.
پتاسیم به بهبود مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و استرس‌های محیطی کمک می‌کند و به رشد و توسعه گیاه کمک می‌کند.
به‌منظور تکمیل پنجه‌زنی نیز بهتر است کمبودهای فسفر و نیتروژن خاک برطرف شود.
در این صورت تعداد پنجه‌ها و رشد آن‌ها بیشتر خواهد شد.
کود دهی در زمان رشد ساقه‌ها و ظهور خوشه
مرحله رشد ساقه در گندم که هم‌زمان با گرم شدن هوا رخ می‌دهد، مرحله بسیار حیاتی است.
در این مرحله، ساقه‌ها به‌اندازه‌ای رشد می‌کنند که امکان رشد خوشه‌ها فراهم می‌شود.
در این زمان، نیاز گیاه به کودهای ریزمغذی و نیتروژن بسیار افزایش می‌یابد.
نیتروژن به گیاه کمک می‌کند تا برخورداری سریع از سبز شدن و افزایش رشد ساقه‌ها را تجربه کند.
کودهای ریزمغذی مثل روی، مس و منگنز نیز برای عملکرد زیستی و رشد گیاه مهم هستند.
پتاسیم نیز نقش حیاتی در آماده‌سازی خاک برای ظهور خوشه‌ها دارد.
بهترین کود برای افزایش تناژ گندم در زمان ظهور خوشه و دانه‌ها باید حاوی پتاسیم، فسفر، هیومیک اسید، کودهای آهن، روی، منگنز، بور، مس و مولیبدن باشد.
کود دهی هنگام پر شدن دانه
مرحله پر شدن دانه‌ها که به آن خمیری شدن (شیری شدن) نیز می‌گویند، مرحله حیاتی در چرخه رشد گندم است.
در این مرحله، دانه‌ها به‌تدریج توسط مواد غذایی پر می‌شوند و کودهای حاوی پتاسیم نقش مهمی در این فرآیند ایفا می‌کنند.
پتاسیم به رشد و توسعه دانه‌ها کمک می‌کند و باعث می‌شود دانه‌ها بیشتر و سالم‌تر پر شوند.
علاوه بر پتاسیم، استفاده از کودهای حاوی نیترات کلسیم نیز در این مرحله در کنار بهترین کود برای افزایش پروتئین دانه گندم توصیه می‌شود (در این مرحله از رشد گندم در صورت لزوم استفاده از کودهای ازته، بعد از مصرف باید حتما مزرعه آبیاری شود و با احتیاط کود ازته را مصرف کنید).
کلسیم به بهبود ساختار دیواره سلولی کمک می‌کند و نیترات برای تولید پروتئین‌های لازم برای پر شدن دانه‌ها لازم است.
استفاده به‌موقع و دقیق از این کودها در این مرحله می‌تواند به بالا بردن تناژ گندم کشاورزان کمک کند.
نکات ضروری در ارتباط با کود برای افزایش تناژ گندم
تنها به انتخاب بهترین کود برای افزایش تناژ گندم اکتفا نکنید. در ارتباط با کود دهی لازم است به نکات زیر توجه داشته باشید:
- رعایت دستورالعمل تولیدکننده: همیشه دستورالعمل تولیدکننده کود را به‌دقت مطالعه نمایید و به‌طور صحیح از کود استفاده کنید.
- میزان مناسب استفاده از کود: به میزان موردنیاز کود را در دسترس گیاهان قرار دهید و از افراط خودداری کنید. علاوه بر کمبود عناصر، بیش‌بود آن‌ها نیز می‌توانند برای رشد و باردهی آن‌ها تأثیر داشته باشند.
- زمان‌بندی مناسب برای مصرف کود: درصورتی‌که کودها را در زمان مناسب خود برای گیاهان استفاده نکنید، علاوه بر بی‌اثر بودن کود ممکن است حتی به گیاهان خود آسیب برسانید. در انتخاب زمان صحیح کود دهی دقت نمایید.
- تعیین کمبودهای خاک: آزمایش خاک را قبل از کود دهی انجام دهید. در این صورت نیازهای خاک و گیاه خود را بهتر می‌شناسید و بهترین کود برای افزایش تناژ گندم را راحت‌تر انتخاب می‌کنید.
- کنترل علف‌های هرز: وجود علف‌های هرز در مزارع گندم یعنی رقابت در دریافت مواد مغذی خاک. علف‌های هرز را به‌طور منظم کنترل کنید تا رقابت آن‌ها با گندم کمتر شود.
سخن پایانی
برای کشاورزانی که به دنبال افزایش عملکرد محصول خود هستند، بهترین کود برای افزایش تناژ گندم کودهایی است که ترکیب مناسبی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم داشته باشند. با استفاده مناسب از این مواد، می‌توان تولیدات را به حداکثر رسانده و کیفیت گندم را نیز بهبود بخشید.
گندم در طول چرخه رشد خود نیازهای مختلفی به عناصر غذایی دارد.
در مراحل ابتدایی رشد، می‌توان از کودهایی که به رشد ریشه و جوانه کمک می‌کنند استفاده کرد.
در مراحل بعدی رشد نیز نیازهای مختلفی برای رشد ساقه و خوشه وجود دارد که می‌توان با استفاده مناسب از کودها، گیاه را در رشد و توسعه کمک کرد؛ اما باید توجه داشت که مقدار و نوع کودها باید بر اساس نیازهای گندم و شرایط خاک و محیط تعیین شود.
همچنین، رعایت دستورالعمل تولیدکننده نیز بسیار مهم است.
-_1_350x350.jpg)
11-(1)_350x350.jpg)
