آبیاری صحیح درختان نه‌تنها به بهبود کیفیت محصول کمک می‌کند، بلکه در حفظ سلامت و طول عمر درختان نیز نقش حیاتی دارد. اما یکی از چالش‌های بزرگ کشاورزان در مناطق خشک و نیمه‌خشک، استفاده از آب شور برای آبیاری است. در این مقاله به بررسی چالش‌ها و راهکارهای آبیاری درخت پسته با آب شور می‌پردازیم.
آشنایی با آب شور
آب شور به آبی گفته می‌شود که میزان نمک‌های محلول در آن بیشتر از حد معمول باشد. این نوع آب معمولاً از منابع زیرزمینی، رودخانه‌های شور و برخی دریاچه‌ها تأمین می‌شود. شوری آب به دلیل وجود مقادیر زیادی از یون‌های سدیم، کلرید و سولفات است که می‌تواند تأثیرات منفی بر خاک و گیاهان داشته باشد.
منابع آب شور
منابع آبیاری درخت پسته با آب شور شامل آب‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و حتی برخی از چاه‌ها است. در بسیاری از مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران، منابع آب شیرین کمیاب هستند و کشاورزان ناچار به استفاده از منابع آب شور برای آبیاری محصولات خود می‌شوند. این منابع آب شور می‌توانند تأثیرات مخربی بر کیفیت خاک و رشد گیاهان داشته باشند.
اشتباه رایج دررابطه‌با شوری و نمک
اصطلاحات نمک و شوری گاهی اوقات به‌اشتباه به‌جای هم استفاده می‌شوند. نمک به‌سادگی یک ماده معدنی غیرآلی است که می‌تواند در آب حل شود.
بسیاری از افراد نمک را با کلرید سدیم (نمک خوراکی) مرتبط می‌دانند. در حقیقت، نمک‌هایی که هم روی آب‌های سطحی و هم روی آب‌های زیرزمینی تأثیر می‌گذارند اغلب ترکیبی از سدیم، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، کلریدها، نیترات‌ها، سولفات‌ها، بی‌کربنات‌ها و کربنات‌ها هستند.
این نمک‌ها اغلب از پوسته زمین نشئت می‌گیرند. آنها همچنین می‌توانند در اثر هوازدگی حاصل شوند که در آن مقدار کمی سنگ و دیگر رسوبات باگذشت زمان حل شده و توسط آب منتقل می‌شوند. این هوازدگی آهسته ممکن است باعث جمع‌شدن نمک‌ها در آب‌های سطحی و زیرزمینی شود.
روان آب سطحی این نمک‌های محلول را به اقیانوس‌ها و دریاچه‌های ما هدایت می‌کنند. کودها و اصلاحات آلی نیز نمک‌هایی را به خاک اضافه می‌کنند.
نیازهای آبی درخت پسته
درختان پسته برای رشد و تولید محصول به میزان مناسبی از آب نیاز دارند. میزان آب موردنیاز بستگی به عواملی مانند نوع خاک، شرایط اقلیمی و سن درخت دارد. معمولاً درختان جوان نیاز بیشتری به آبیاری دارند و با بالغ‌شدن درختان، این نیاز کاهش می‌یابد. آبیاری بیش از حد یا کمتر از نیاز می‌تواند به درختان آسیب برساند. درختان پسته به شوری حساس هستند و آبیاری درخت پسته با آب شور می‌تواند به‌سلامت آنها آسیب برساند.
فاصله درخت پسته از آب
یکی از نکات مهم در آبیاری درخت پسته با آب شور، فاصله این درختان از منابع آب شور است. هرچه فاصله درختان از منابع آب شور بیشتر باشد، تأثیرات منفی شوری کمتر خواهد بود. به طور معمول، درختان پسته باید در فواصل مناسبی از منابع آب شور کاشته شوند تا میزان شوری خاک کاهش یابد. این فاصله مناسب می‌تواند به کاهش انتقال نمک‌ها به ریشه‌ها و بهبود رشد درختان کمک کند.
آبیاری درخت پسته با آب شیرین
استفاده از آب شیرین برای آبیاری درختان پسته می‌تواند به طور قابل‌توجهی تأثیرات منفی شوری را کاهش دهد. در دوره‌های خاصی از سال مانند بهار و پاییز که نیاز آبی درختان کمتر است، می‌توان از آب شیرین برای شستشوی خاک استفاده کرد. این کار به کاهش تجمع نمک‌ها در خاک و بهبود رشد درختان کمک می‌کند. همچنین، استفاده از آب شیرین در دوره‌های حساس رشد مانند گل‌دهی و میوه‌دهی می‌تواند به بهبود کیفیت محصول و افزایش بهره‌وری کمک کند.
اقدامات لازم بعد از آبیاری درخت پسته با آب شور
اگر به دلیل نبود آب شیرین مجبور به آبیاری با آب شور هستید، لازم است اقداماتی انجام دهید تا به نتیجه مناسب از باغ خود برسید که در ادامه به برسی آنها می‌پردازیم.
-
افزایش تدریجی مواد آلی
- کود سبز:
توصیه می‌شود بعد از برداشت پسته در مسیر آبیاری درخت پسته با آب شور مقداری جو کشت شود. سپس با استفاده از نزولات آسمانی یا یک تا دو نوبت آبیاری سبز می‌شوند. سرانجام وقتی به مرحله رشد ساقه رسیدند، با شخم به خاک برگردانده می‌شوند.
- علف‌های هرز:
پوشش علف‌های هرز در سطح باغ می‌توانند از تبخیر آب از سطح خاک به مقدار زیادی جلوگیری کند. همچنین با برگرداندن آنها داخل خاک موجب افزایش مواد آلی می‌گردند.
- کودهای حیوانی:
بهتر است برای اصلاح خاک به ترتیب از کودهای گاوی و گوسفندی استفاده شود. کودهای مرغی نقشی در اصلاح خاک ندارند. دقت کنید که از مصرف کودهای حیوانی به‌صورت خام و نپوسیده خودداری کنید، زیرا می‌توانند به گیاهان آسیب برسانند. ما در مقاله‌ای جداگانه به صورت کامل نحوه پوساندن کود دامی را شرح داده‌ایم.
-
استفاده از گچ در کنار درختان پسته
جهت بهبود ساختمان خاک لازم است در فصل خواب درخت، به میزان لازم گچ در سطح خاک پخش شده و آبیاری به‌صورت سنگین انجام شود. کلسیم به‌تدریج جایگزین سدیم شده و نفوذپذیری خاک را افزایش می‌دهد. مقدار گچ افزوده باید بر اساس آزمون خاک و مقدار سدیم خاک باشد.
-
جمع‌آوری املاح از سطح خاک
همیشه املاحی مانند سدیم (مضرترین عنصر خاک) روی سطح خاک تجمع می‌یابند. سطح خاک محتوی سدیم، بسیار نرم است و خیلی راحت می‌توان آنها را از سطح خاک جدا کرده و به بیرون از باغ انتقال داد. بهتر است هر سال و حداقل در دو نوبت انجام شود. این روش نسبت به سایر روش‌ها مقرون‌به‌صرفه است.
-
استفاده از ماسه‌بادی
افزودن ماسه‌بادی به خاک‌های رسی و سنگین موجب بهبود وضعیت بافت خاک می‌شود. همچنین نفوذ آب، هوا و ریشه به خاک را فراهم می‌کند. در خاک‌هایی که pH بالا است، پس از هر بار آبیاری سطح خاک، ساله بسته و ترک می‌خورد.
با سُله بستن خاک، تبخیر آب از سطح خاک انجام می‌شود که می‌تواند به ریشه‌های سطحی نیز آسیب وارد کند. در اثر حرکت آب به سطح خاک، شوری به‌ویژه عنصر سدیم به لایه‌های بالایی خاک منتقل می‌شود؛ بنابراین با افزودن ماسه‌بادی می‌توان جلوی این خسارت از آبیاری درخت پسته با آب شور را گرفت.
-
انجام شخم سطحی در خاک
یکی از روش‌های مؤثر و کم‌هزینه برای کاهش شوری، شخم لایه‌های سطحی خاک است. توصیه می‌شود در ماه‌های گرم سال (تیر و مرداد) بعد از آبیاری، با استفاده از رتیواتور مناسب در زمین کشاورزی شخم سطحی انجام شود. این عمل سله های سطح خاک را پوشانده و از تبخیر آب و همچنین صعود نمک به سطح خاک جلوگیری می‌کند.
-
افزودن کاه و کلش به سطح خاک
گیاه جو به دلیل تحمل شرایط شوری، می‌تواند به‌عنوان کود سبز عمل کند. همچنین پس از برداشت محصول، کاه و کلش آن با شخم سطحی در لایه‌های سطحی قرار می‌گیرند. این عمل هم موجب افزایش مواد آلی خاک شده و هم مانند مالچ عمل می‌کند که می‌تواند رطوبت خاک را محفوظ نگه دارد.
-
حفر کانال یا چال کود کنار درخت پسته
افزودن کودهای حیوانی و شیمیایی در سطح خاک نقش چندانی در تغذیه و اصلاح خاک ندارد، زیرا بیشتر عناصر از جمله فسفر کم‌تحرک بوده و به لایه‌های عمقی خاک و ناحیه ریشه منتقل نمی‌شوند؛ بنابراین درصورتی‌که خاک شور و pH بالا باشد لازم است از حفر کانال یا چال کود با کمک چاله زن برای افزودن کود موردنظر استفاده کرد.
-
آبشویی سنگین زمستانه باغات پسته
طبق پژوهش‌های انجام شده در مؤسسه تحقیقات پسته، آبیاری زمستانه که درختان در خواب زمستانه به سر می‌برند، الزامی نیست.
درصورتی‌که منطقه کشت پسته از آب‌وخاک شور رنج می‌برند، آبیاری زمستانه یکی از روش‌های کاهش تنش شوری است. به همین منظور آبیاری سنگین در فصل زمستان در دوره خواب گیاه پس از عملیات کوددهی زمستانه به‌صورت چال کود جهت آبشویی و کاهش شوری خاک انجام می شود.
نتیجه‌گیری
آبیاری درخت پسته با آب شور یکی از چالش‌های بزرگ کشاورزان در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. بااین‌حال، با استفاده از راهکارهای مناسب می‌توان تأثیرات منفی شوری را کاهش داد و به حفظ سلامت و افزایش محصول درختان پسته کمک کرد. انتخاب روش‌های آبیاری مناسب، مدیریت زمان و مقدار آبیاری، استفاده از ترکیبات شیمیایی و بهبود کیفیت خاک از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به کاهش تأثیرات منفی آب شور کمک کنند. در نهایت، تجربیات و توصیه‌های کشاورزان و متخصصان می‌تواند به‌عنوان یک منبع ارزشمند برای بهبود روش‌های آبیاری مورداستفاده قرار گیرد.
پرسش‌وپاسخ
| بهترین روش‌های آبیاری درخت پسته؟
|
| آبیاری صحیح درختان پسته نقش مهمی در سلامت و بهره‌وری آنها دارد. روش‌های مختلفی برای آبیاری این درختان وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند:
1. آبیاری قطره‌ای این روش به دلیل کاهش تبخیر و مصرف بهینه آب، یکی از بهترین روش‌ها برای آبیاری درخت پسته با آب شور است. آبیاری قطره‌ای به کاهش تماس آب شور با برگ‌ها و تنه درخت کمک می‌کند و می‌توان تأثیرات منفی شوری را کاهش دهد. همچنین، این روش به توزیع یکنواخت آب در اطراف درخت کمک می‌کند و باعث می‌شود تا ریشه‌ها به طور موثرتری از آب استفاده کنند. 2. آبیاری زیرسطحی این روش نیز به کاهش تبخیر و بهبود استفاده از منابع آب کمک می‌کند و می‌تواند تأثیرات منفی آب شور را کاهش دهد. در آبیاری زیرسطحی، آب به طور مستقیم به ریشه‌ها می‌رسد و از تماس آن با سطح خاک و تبخیر جلوگیری می‌شود. این روش می‌تواند به بهبود رشد ریشه‌ها و افزایش مقاومت درختان در برابر شوری کمک کند. 3. آبیاری سطحی این روش سنتی ممکن است منجر به افزایش تبخیر و مصرف بیشتر آب شود، اما در برخی مناطق که امکان استفاده از روش‌های مدرن نیست، همچنان مورداستفاده قرار می‌گیرد. آبیاری سطحی می‌تواند باعث شود که نمک‌ها در سطح خاک تجمع یابند و تأثیرات منفی بر رشد درختان داشته باشند.
|
| زمان مناسب آبیاری پسته؟ |
|
انتخاب زمان مناسب برای آبیاری درختان پسته از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌طورکلی، بهترین زمان برای آبیاری درختان پسته صبح زود یا عصر است. در این زمان‌ها، تبخیر آب کمتر است و گیاهان می‌توانند بهترین استفاده را از آب ببرند. همچنین، آبیاری در دوره‌های خاصی مانند بهار و پاییز که نیاز آبی درختان کمتر است، می‌تواند به بهبود رشد و کاهش شوری خاک کمک کند. آبیاری در شب نیز می‌تواند به کاهش تبخیر آب کمک کند و تأثیرات منفی شوری را کاهش دهد.
|
| آبیاری پسته در فروردین؟
|
| فروردین یکی از ماه‌های مهم برای آبیاری درختان پسته است. در این ماه، درختان پسته نیاز به آب کافی دارند تا بتوانند به‌خوبی رشد کنند و گل‌دهی مناسب داشته باشند. آبیاری منظم و کافی در این دوره می‌تواند به بهبود عملکرد درختان و افزایش محصول کمک کند. همچنین، در فروردین‌ماه خاک هنوز از رطوبت زمستانی برخوردار است و آبیاری در این دوره می‌تواند به کاهش شوری خاک و بهبود رشد ریشه‌ها کمک کند.
|
| آبیاری پسته با تانکر ؟
|
| در مناطقی که دسترسی به منابع آب پایدار وجود ندارد، آبیاری با تانکر می‌تواند یک راهکار موقت و مؤثر باشد. استفاده از تانکر برای آبیاری می‌تواند به کاهش تأثیرات منفی شوری کمک کند و امکان مدیریت بهتر زمان و مقدار آبیاری را فراهم کند. همچنین، آبیاری با تانکر می‌تواند به کاهش تبخیر آب و بهبود استفاده از منابع آب کمک کند. این روش به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک که منابع آب شیرین کمیاب هستند، مفید است.
|
| ریختن نمک پای درخت پسته برای چیست ؟ |
| ریختن نمک پای درخت پسته معمولاً با این تصور اشتباه انجام می‌شود که درختان پسته نیاز به آب شور دارند. این تصور نادرست بیشتر در میان کشاورزانی رواج دارد که تازه به پسته‌کاری روی آورده‌اند و از شرایط رشد بهینه این درختان آگاهی کافی ندارند.
در مناطقی از کشور که آب شیرین در دسترس است، برخی کشاورزان به‌اشتباه فکر می‌کنند که باید همانند مناطق جنوبی کشور که به طور طبیعی آب شور دارند، به درختان پسته خود آب شور بدهند. برای دستیابی به این هدف، پای درختان نمک می‌ریزند تا آب شور شود. این در حالی است که درخت پسته به طور طبیعی توانایی تحمل شوری آب را دارد، اما این به معنای نیاز داشتن به آب شور نیست.
در واقع، استفاده از آب شیرین نه تنها ضرری به درختان پسته نمی‌رساند، بلکه باعث بهبود عملکرد و افزایش بازدهی آنها نیز می‌شود. درختان پسته در خاک و آب شیرین بهتر رشد می‌کنند و محصول بیشتری می‌دهند. بنابراین، اگرچه درخت پسته می‌تواند شوری را تحمل کند، اما برای داشتن باغی پر محصول و باکیفیت، بهتر است از آب شیرین استفاده شود. |
| درخت پسته چقدر آب می‌خواهد؟
|
| میزان آب موردنیاز درخت پسته بستگی به عواملی مانند سن درخت، نوع خاک و شرایط اقلیمی دارد. به طور معمول، درختان جوان پسته نیاز بیشتری به آبیاری دارند و با بالغ‌شدن درختان، نیاز آبی آنها کاهش می‌یابد. به‌طورکلی، درختان پسته در دوره‌های مختلف رشد نیاز به آبیاری منظم و مناسب دارند تا بتوانند بهترین عملکرد را داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، در دوره گل‌دهی و میوه دهی نیاز آبی درختان بیشتر است و باید به‌دقت مدیریت شود.
|
سخن پایانی
امیدوارم مطالب این مقاله برای شما مفید واقع شوند.
منابع
_350x350.webp)
_350x350.jpg)
09131923700
