خیار، یکی از محصولات کشاورزی مهم و موردعلاقه در سراسر جهان است، اما تولید موفق آن به مواجهه و مدیریت مؤثر آفات متعددی بستگی دارد. این آفات، ازجمله شته‌ها، تریپس، کنه‌ها و کرم‌ها می‌توانند بر درصد محصول و کیفیت آن تأثیر بگذارند. در این مقاله، قصد داریم تا به بررسی جامع رایج‌ترین آفات خیار بپردازیم و روش‌های مبارزه با آن‌ها را معرفی کنیم. از طریق ارائه راه‌حل‌های علمی و عملی، هدف ما کمک به کشاورزان برای حفظ و افزایش بهره‌وری و کیفیت خیارهای خود است، ضمن حفظ توازن محیط‌زیست و جلوگیری از استفاده بی‌رویه از مواد شیمیایی است.
اهمیت شناسایی آفات خیار
شناسایی دقیق آفات خیار از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا بر اساس نوع و میزان آفت، استراتژی‌ها و روش‌های مبارزه با آن‌ها تغییر می‌کند.
شناسایی اشتباه می‌تواند منجر به انتخاب درمان‌های غیر مؤثر شده و حتی می‌تواند به آفت‌ها اجازه دهد تا بیشتر گسترش یابند.
همچنین، اجرای نادرست روش‌های کنترل ممکن است بر محیط‌زیست آسیب برساند یا هزینه‌های اضافی ایجاد کند.
با شناسایی صحیح آفات، کشاورزان می‌توانند به‌طور مؤثر با آن‌ها مبارزه کنند، بهره‌وری خود را افزایش دهند و محصولی باکیفیت بالا تولید کنند.
آفات خیار
در ادامه می‌خواهیم به بررسی رایج‌ترین آفات خیار پرداخته و راه‌حل‌های مختلف مبارزه با هر کدام از آن‌ها را ارائه دهیم. شناخت دقیق این آفات و اجرای استراتژی‌های مناسب مبارزه، ازجمله استفاده از سموم مخصوص، کنترل بیولوژیک، فرهنگ‌ریزی مناسب و انتخاب ارقام مقاوم خیار، می‌تواند به حفظ سلامت گیاهان کمک کند و باعث افزایش بهره‌وری و کیفیت محصول شود.
شته جالیز
یکی از رایج‌ترین آفات خیار که در تمام گلخانه‌های ایران یافت می‌شود شته جالیز است. علاوه بر خیار، گوجه‌فرنگی نیز ازجمله میزبان‌های اصلی این آفت است.
مشخصات آفت شته خیار
حشرات گلابی‌شکل با بدن نرم و قطعات دهانی مکنده و زننده هستند. از طریق مکیدن شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. بعدازآن شیره‌ای را از بدن دفع می‌کنند. به‌صورت گروهی و کلنی زندگی می‌کنند و تمام قسمت‌های گیاه را آلوده می‌کنند. شته ماده بدون بال و به رنگ‌های زرد مایل به سبز یا قهوه‌ای تیره می‌باشد. رنگ لارو این آفت خیار زرد یا سبز است.
شرایط رشد شته خیار
- دمای 25 تا 30 درجه سانتی‌گراد
- رطوبت نسبی 65 تا 75 درصد
- زمستان گذرانی آن در گلخانه به‌صورت حشرات کامل می‌باشد.
خسارت آفت شته جالیز
- فقر مواد کربوهیدراته و کاهش رشد و نمو خیار
- پیچیدگی برگ‌ها و ریزش گل‌ها
- استقرار قارچ‌های کپکی دوده‌ای رنگ به نام فوماژین
- کاهش فتوسنتز گیاه در اثر دفع عسلک
- انتقال بیماری‌های ویروسی مانند موزاییک خیار
- ایجاد کوتولگی یا مرگ
روش‌های کنترل شته خیار
- از بین بردن پناهگاه شته‌ها ازجمله علف‌های هرز میزبان
- تنظیم دما بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 50 تا 60 درصد
- مبارزه بیولوژیک مانند کفشدوزک‌ها یا زنبورهای پارازیتوئید و بالتوری ها
- استفاده از حشره کش مانند دی-اتانل آمید
- بهترین سم برای شته خیار: دی کلروس و پی متروزین
تریپس خیار
تریپس ها به دلیل داشتن ریشک هایی در بال خود در راسته بال ریشکداران قرار می‌گیرند. تریپس ها نیز از آفات خیار محسوب می‌شوند که آن‌ها را موردبررسی قرار داده‌ایم.
مشخصات تریپس خیار
این آفت خیار میزبان‌های متعددی در گلخانه‌ها دارد. حشرات کامل و پوره‌های تریپس با فروبردن خرطوم در اپیدرم برگ از شیره گیاهی تغذیه می‌کند. این آفت نیز دارای قطعات دهانی مکنده و جونده است. فعالیت این آفت در آب‌وهوای خشک بیشتر شده و جمعیت آن به‌سرعت افزایش می‌یابد.
حشره کوچک به رنگ قهوه‌ای زرد است که نوارهای تیره‌ای در طول سینه و شکم آن وجود دارد. تخم به رنگ سفید تا زرد است. جمعیت زیادی از آن در قسمت بالایی برگ‌های جوان پیدا می‌شوند.
خسارت آفت تریپس
- بیشترین خسارت در مرحله 2 تا 4 برگی
- پیچیدگی برگ‌های آلوده به سمت پایین
- پژمردگی
- ضعف
- تغییر رنگ برگ
- بدشکلی
- توقف رشد محصول
- سوخته و خمیده شدن نوک برگ‌ها
- از بین رفتن بوته
- انتقال ویروس پژمردگی نقطه‌ای گوجه‌فرنگی
روش‌های پیشگیری تریپس
- کنترل و حذف علف‌های هرز
- انجام شخم عمیق برای از بین بردن حشرات زمستان گذران
- استفاده از کارت‌های زرد و سفید برای ردیابی آفت
- تکان دادن گل‌ها و برگ‌ها روی یک سینی یا کاغذ سفید
- استفاده از عوامل بیولوژیکی مانند بالتوری سبز، کفشدوزک و کنه‌های شکارگر
- سمپاشی بوته خیار با سموم دی کلروس، مونتو، مالاتیون یا هپتنفوس برای کنترل پوره و حشره کامل
مگس مینوز برگ سبزی
یکی دیگر از آفات خیار که خسارت شدیدی دارد مگس مینوز برگ سبزی است. حشره کامل آن به طول 1 الی 2 میلی‌متر و به رنگ‌های سیاه و زرد هستند. تخم‌ها در داخل بافت گیاه گذاشته می‌شوند.
لاروها بدون پا و در زمان خروج از تخم شفاف و بی‌رنگ هستند که به‌تدریج به زرد متمایل به نارنجی تبدیل می‌شوند. لاروها از پارانشیم برگ بین دو سطح فوقانی و تحتانی تغذیه کرده و دالان‌های مارپیچی ایجاد می‌کنند.
خسارت آفت مگس مینوز
- تغذیه لارو از درون برگ
- کاهش فتوسنتز برگ
- ریزش برگ‌ها قبل از موقع
- انتقال ویروس‌ها و باکتری‌ها و قارچ‌های بیمارگر
روش‌های مبارزه با مگس مینوز
- حذف علف‌های هرز
- نصب توری ضد حشره در محل درب ورودی و دریچه‌ها
- نصب کارت ای زرد
- اجتناب از استفاده مداوم یک سم
- سمپاشی بوته خیار با سموم سی رومازین با نسبت 0.4 گرم در لیتر و آزادیراکتین به نسبت 2 میلی لیتر در لیتر و سم آبامکتین به نسبت 0.5 تا 0.6 در هزار
سفید بالک گلخانه
سفید بالک که با نام مگس سفید گلخانه نیز شناخته می‌شود، دامنه میزبانی در حدود 250 گونه گیاهی دارد. حشرات کامل به رنگ زرد کمرنگ، دارای دو جفت بال که با موم پودری سفید پوشیده شده‌اند.
فعالیت این آفت خیار در هوای گرم بیشتر می‌شود. دارای پروازهای کوتاه است که با تکان دادن برگ‌های بالایی گیاه قابل‌مشاهده هستند. تخم‌ها به‌صورت انفرادی یا دسته‌جمعی در زیر برگ قرار می‌گیرند.
خسارت آفت مگس سفید
- ایجاد لکه‌های زردرنگ در اثر تغذیه آفت
- زرد شدن و خشکیدن بوته‌ها
- کاهش شدید محصول
- رشد قارچ فوماژین در اثر دفع ترشحات چسبناک
- ناقل ویروس گیاهی مانند بیماری پیچیدگی ویروسی زرد گوجه‌فرنگی
روش‌های مبارزه با مگس سفید
- نصب توری در محل دریچه‌ها
- تهیه نشا یا گیاهان سالم
- کاشت ارقام مقاوم
- حذف علف‌های هرز
- رعایت اصول داشت مانند مصرف صحیح کودها
- نصب کارت‌های زرد چسب‌دار
- سمپاشی بوته خیار با سمومی مانند آزادراکتین، پیرترین، تیامتوکسام + افوریا
کنه خیار گلخانه‌ای
کنه تارعنکبوتی یا کنه تارتن ازجمله آفات خیار است که ابتدا علف‌های هرز اطراف را آلوده می‌کنند. سپس به دیگر گیاهان منتقل می‌شوند. تغذیه آن‌ها از سلول‌های سطح زیرین برگ است که توسط قطعات دهانی سوزن مانند انجام می‌شود.
این تغذیه به بافت اسفنجی مزوفیل، پارانشیم نردبانی و کلروپلاست ها خسارت وارد می‌کند. رنگ آن زرد یا زرد مایل به سبز است. در اوایل بهار و نزدیک به پاییز این رنگ می‌تواند به نارنجی مایل به قرمز تغیر کند.
خسارت آفت کنه تارتن
- کاهش میزان کلروفیل و توانایی گیاه برای فتوسنتز
- ظهور نقطه‌نقطه برگ‌ها با لکه‌های خاکستری مایل به زرد
- بی‌رنگ شدن، خشک شدن و ریزش برگ‌ها
- پوشیده شدن گیاه مخصوصاً سطح زیرین برگ‌ها با تار
- کاهش مقدار ازت برگ
- کاهش کمیت و کیفیت محصول
روش‌های مبارزه کنه خیار
- شستشو و ضدعفونی گلخانه
- حذف سریع بقایای گیاهی پیش از کاشت محصول جدید
- خودداری از مصرف بیش‌ازاندازه کودهای ازته
- استفاده از ارقام مقاوم
- جلوگیری از گرمای بیش‌ازحد
- آب پاشی یا مه پاشی به تکرار دو بار در روز
- استفاده از صابون‌های آفت کش مانند دیاتانل آمید
- سمپاشی بوته خیار با سموم کنه کش مانند اس پیرومسیفن، نیسورون، آبامکتین، دانتیل
مگس جالیز
میزبان‌های این آفت عبارت‌اند از خربزه، طالبی، خیار، خیار چنبر، گرمک، کدو مسمایی و هندوانه. در مجموع رنگ عمومی بدن آن‌ها قهوه‌ای به نظر می‌رسد.
بال های آن شفاف و بدون لکه است که در حاشیه انتهایی کمی تیره‌تر به نظر می‌رسند. تخم‌ها سفیدرنگ بوده و به شکل دانه برنج هستند. لاروها در ابتدا یک میلی‌متر و به‌مرورزمان به 11 میلی‌متر می‌رسند. رنگ شفیره‌ها زرد کهربایی است.
تخم گذاری آفت به صورت دسته جمعی در زیر پوست میوه های جوان و حداکثر در عمق ۵ میلیمتری صورت می گیرد. طول دوره تخم ۳ تا ۴ روز می باشد. هر مگس حداقل ۳ وحداکثر ۵۱ تخم وبه طور متوسط بین ۱۵ تا ۱۸ تخم در داخل هر سوراخ رهاسازی می کند.
لاروهای آفت بعد از تغذیه از گوشت میوه، پس از ۴ تا ۶ روز به حد اکثر رشد خود رسیده، از میوه خارج شده و در داخل خاک تبدیل به شفیره می شوند.
خسارت آفت مگس جالیز
- فساد و غیرقابل استفاده شدن خیار
- خسارت اقتصادی بالا
روش‌های مبارزه با مگس جالیز
- جمع‌آوری روزانه محصولات آلوده
- شخم زدن بلافاصله بعد از برداشت
- سمپاشی بوته خیار با سموم فسفره مانند مالاتیون و دیمتوات
زمان سمپاشی خیار
بهترین زمان برای سمپاشی خیار زمانی است که آفت به آستانه زیان اقتصادی رسیده باشد. سمپاشی بدون نیاز فقط هزینه‌های اضافی به همراه دارد و ممکن است بر محیط‌زیست و گونه‌های مفید تأثیر منفی بگذارد.
در گلخانه‌ها، کنترل آفات می‌تواند با ایزوله کردن و سمپاشی کلی قبل از کشت، بدون نیاز به سمپاشی مداوم انجام شود. این روش اجازه می‌دهد تا گلخانه عاری از آفات و بیماری‌ها باشد.
در ادامه، با پایش دقیق و جلوگیری از ورود آفات جدید، می‌توان از سمپاشی غیرضروری خودداری کرد. استفاده عقلانی از سموم به جلوگیری از توسعه مقاومت آفت‌ها کمک می‌کند و همچنین ازنظر اقتصادی و محیط‌زیستی مؤثرتر است.
به‌طورکلی، بهترین زمان سمپاشی زمانی است که آفت به میزان قابل‌توجهی افزایش‌یافته باشد و تهدید واقعی برای محصولات گلخانه ایجاد کند، نه به‌صورت پیشگیرانه و بدون توجه به وجود آفت.
سخن پایانی
در پایان این مقاله، می‌توان گفت که مبارزه با آفات خیار نیاز به درک عمیق، نظارت مداوم و اجرای استراتژی‌های مدیریتی چابک و مؤثر دارد. شناسایی سریع و دقیق آفات، انتخاب روش‌های مناسب مبارزه و اتخاذ یک رویکرد جامع که شامل کنترل بیولوژیک، فرهنگ‌ریزی مناسب و استفاده عقلانی از مواد شیمیایی است، می‌تواند به موفقیت در تولید خیارهای سالم و باکیفیت منجر شود. این رویکرد نه‌تنها به حفظ سلامت مصرف‌کنندگان و محیط‌زیست کمک می‌کند، بلکه در پایداری اقتصادی کشاورزان نیز نقش مؤثری ایفا می‌کند.
خدا خیرتون بده که به ما کمک میکنید ما رعیتیم و به صورت نصفه کاری خیار گلخانه ای میکاریم
سلام دوست گرامی
ممنون از کامنت انرژی بخش شما
خوشحالیم که این مقاله برای شما مفید بوده است.
سلام دوستان من برای شته سبز چی استفاده کنم
سلام
اگر محصولات گلخانه ای روز چین مانند خیار و گوجه فرنگی دارید باید از سمومی که دوره کارنس پایین دارند استفاده کنید مانند: دی کلرووس یا پی متروزین