بیماری های شتر مرغ و طریقه پیشگیری
بیماری ها در شتر مرغ ها می تواند به طور کلی ۹۰٪ مربوط به نحوه نگهداری آنان باشد. و فقط ۱۰٪ مربوط به بیماری های ویروسی است. می توان به اولین علت های به وجود آمدن بیماری ها در بین شتر مرغ ها به نحوه ساخت اصطبل و استراحتگاه، بزرگی مرتع و نوع جیره های غذاهای و نوع علوفه های مصرفی شتر مرغ ها اشاره کرد که می بایستی به دقت مورد کنترل قرار گیرد.
شتر مرغ به عنوان بزرگترین پرنده دنیا که فاقد قدرت پرواز است، به عنوان سریع ترین پرنده دونده دنیا نیاز به فضای مرتعی وسیعی برای تهیه غذای مورد نیاز خود به صورت گروهی دارد. بدین خاطر توجه به این امر بسیار مهم است که در صورتی اقدام به نگهداری و پرورش شتر مرغ می بایست نمود که فضا و امکانات کافی جهت برطرف نمودن مایحتاج روزانه را بتوان برطرف ساخت.
اهمیت حفظ بهداشت در محیط زندگی شتر مرغ ها
می بایست همیشه شترمرغ های سالم را نگهداری کرد و اهمیت به موضوع سلامتی و رعایت مسائل بهداشتی نقش بزرگی را در پرورش گوشت شتر مرغ و کیفیت آن ایفا می کند. در غیر این صورت صرفه جویی اقتصادی سبب می گردد که گوشت هایی با کیفیت پایین و یا گوشت پرندگانی بیمار به بازار عرضه گردد.
بیماری های مختلفی می تواند از جانب شتر مرغ به انسان سرایت کند و از سوی دیگر پاره ای از بیماری هایی که در بین دیگر پرندگان رواج دارد نیز می تواند دامن گیر شتر مرغ ها شود.
از این رو پرورش دهندگان شتر مرغ می توانند با یادداشت و ثبت کلیه موارد و رفتارهای پرندگان آن ها در صورت بیماری اطلاعات نسبتا جامه ای در اختیار دامپزشکان قرار دهند چرا که شتر مرغ برای دامپزشک بیماریست غریب.
زیر نظر داشتن رفتار شتر مرغ و حالاتی چون نوع راه رفتن، نحوه آب خوردن، بالهای افتاده، تنها ماندن و جدا شدن از گروه، منقار بسته، نفس کشیدن ۵-۳ بار در دقیقه و دیگر نکات می تواند علائم بیماری باشد و می بایست به سرعت دامپزشک را فراخواند.
تاثیر رابطه شتر مرغ با انسان در رفتار شتر مرغ
نگهداری و مراقبت دائم و رابطه خوب ما بین مزرعه دار و پرندگان به طور روزانه سبب راحت گشتن احتمالی مداوای شتر مرغ ها می گردد. اما باید به این امر نیز توجه داشت که رابطه بسیار نزدیک نیز می تواند سبب فراهم آمدن مشکلاتی گردد، به عنوان مثال در فصل جفت گیری شتر مرغ ماده آماده اجازه جفت گیری به شترمرغ نر را بدون حضور مزرعه دار در کنار نخواهد داد. و این امر سبب ناراحتی و عصبانیت شتر مرغ تر خواهد گشت.
چگونه شتر مرغ ها ی مزرعه خود را معاینه کنیم؟
برای جلوگیری به عمل آوردن از زخمی شدن شتر مرغ در هنگام کنترل و معاینه می بایستی پرندگان جوان به وسیله دو نفر مهار شوند. اما در مورد شتر مرغ های بزرگ می بایستی از جعبه مخصوص مهار شتر مرغ استفاده گردد.
برای آغاز شروع معاینه ابتدا می بایستی از پرهای پرندگان شروع کرد، چرا که معمولا پرندگان بیمار وقت زیادی را برای تمیز کردن و مراقبت از پرهای خویش صرف می کنند و شاید این به علت پایین آمدن کیفیت پرها و پارازیت ها باشد
سپس می بایستی سر، چشم ها، گوش ها، بینی و روزنه های آنها به دقت مورد کنترل قرار گیرد تا عاری از هرگونه گرفتگی با وجود پارازیت ها به خصوص در روزنه های درونی گوش باشند، در غیر این صورت می بایستی پارازیت ها جمع آوری و از بین برده شوند. قسمت درونی منقار می بایستی خیس باشد و هیچ گونه حباب و مایع لزجی در آن قرار نداشته باشد.
گردن و گلو و لوله های غذایی می بایستی کنترل گردد و عاری از هرگونه جسم خارجی باشند. تمامی پوشش بدن و پرها می بایستی عاری از هرگونه پارازیتی باشد. تمامی استخوان ها از جمله استخوان سینه می بایستی کنترل و هرگونه تغییری در استخوان و یا چاقی که باعث اختلال در سیستم تنفسی می گردد و به نوع غذای پرندگان نیز بستگی دارد می بایستی مدنظر قرار گیرد.
پاها و ناخن ها باید کنترل گردند، حالت ایستادن یک شتر مرغ سالم بر روی زمین با دو انگشت یا است و هیچ گونه خمیدگی و یا انحرافی نمی بایست مشاهده گردد.
توصیه های بهداشتی در باره نگهداری شتر مرغ
تعیین جنسیت شترمرغ ها درست بعد از تولد توسط افرادی که کمی تجربه دارند با باز نمودن محل کلواک قابل مشاهده و تشخیص می باشند. بهترین زمان مشاهده و تشخیص آلت تناسلی در هنگام دفع مدفوع و ادرار پرنده می باشد.
در مورد پرندگان بیماری که بی حرکت در جای خود باقی می مانند و یا می نشینند ممکن است، کرم هایی دردهانه خروجی کلواکن (مخرج) آنان جایگزین شده باشند که می بایستی جمع آوری و به وسیله داروهای مخصوص با آنان مبارزه گردد.
استخوان پاها و ماهیچه ها می بایستی دقیقا کنترل گردد تا از سالم بودن و قوی بودن پاها اطمینان حاصل گردد. چنگال ها محل ایستادن شتر مرغ بر روی زمین می بایستی به دقت کنترل گردد و در صورت مشاهده کوچکترین چیز می بایستی سریع دامپزشک را فراخواند.
به طور کلی داشتن یک مدیریت خوب در یک مزرعه شتر مرغ بهترین روش برای جلوگیری از بیماری ها و مشکلات است. همان طور که قبلا اشاره شد فضای کافی، رعایت بهداشت، خشک بودن زمین زیر پا، نور کافی، آب آشامیدنی سالم، غذای خوب، چرای مناسب، . همه و همه سبب جلوگیری از نفوذ و شیوع بیماری ها می گردند .
بیماری های مخصوص شترمرغ ها
یکی دیگر از بیماری های مختلفی که در اثر مساعد شدن بدن می تواند دامنگیر شتر مرغ ها شود، بیماری قارچها و باکتری هاست که نتیجه آن تنفس سخت شترمرغ هاست. سیستم گوارشی می تواند در اثر خوردن غذاهای آلوده از روی زمین و نوک زدن به کود خویش در معرض نفوذ باکتری ها قرار گیرد. که اثرات آن اسهال و اجتناب از غذا خوردن و بی اشتهایی می باشد.
در گزارشات ثبت شده مزرعه داران در رابطه با مشکل آلودگی شترمرغ های جوان به نوعی باکتری که در راه های ورودی سیستم تنفسی جمع می گردد و باعث ضعیف شدن پرندگان و بیماری های سخت دیگر می گردد نام برده شده که تنها می توان با کمک گرفتن از آنتی بیوتیک ها و مواظبت و مراقبت کامل از پرندگان از دست این بیماری خلاصی یافت.
و تنها با قوی نگه داشتن سیستم دفاعی بدن می توان از رخنه چنین بیماری هایی به بدن جلوگیری کرد.
استفاده اصولی داروها در درمان شتر مرغ ها
استفاده غیراصولی از آنتی بیوتیک ها و میزان مصرفی آن اغلب بدون عوارض جانبی نخواهد بود. بلکه بسیار خطرناک است و سبب می گردد که عاملان بیماری خود باکتری ها و میکروب ها در برابر این داروها که مؤثر نیستند مصونیت بیابند.
فقط در مواردی می بایستی از آنتی بیوتیک ها کمک گرفت که اطمینان کافی وجود داشته باشد که این دارو قبلا در مورد این بیماری به کار گرفته شده و نتایج حاصله از آن مشخص است. هنگامی که پرندگان بیمار شفا یافتند نیاز به یک دوره استراحت طولانی دارند تا بتوانند دگر بار سلامت کامل خویش را به دست آورند.
دو ویروس عامل بیماری قدیمی دیگر که در اروپا دامنگیر شتر مرغ ها است، می توان از بیماری نیوکاسل و طاعون نام برد که در صورت مشاهده بیماری می بایستی سریعا به اداره دامپزشکی و بهداشت اطلاع داده شود و برای جلوگیری از شیوع بیماری تمامی پرندگان بیمار کشتار و لاشه آنان سوزانده شود.
اهمیت نظافت ظروف و محل زندگی شتر مرغ ها
تمامی پرندگان وحشی می توانند ناقل بیماری نیوکاسل و طاعون می باشند. بسیار مهم است که بدانیم تمیز کردن ظروف آب و غذاخوری هر روزه کاری است بس واجب و برای اطمینان خاطر از هر جهت بهتر است که ظروف هفته ای یک مرتبه ضد عفونی گردند. در مقابل بیماری طاعون پرندگان هیچگونه راه پیشگیری وجود ندارد، اما در مورد بیماری نیوکاسل می توان با تزریق به موقع واکسن از بروز بیماری جلوگیری به عمل آورد، البته هنوز در بین دانشمندان در مورد تزریق واکسن و اثرات احتمالی آن و احتمال پیشگیری کامل بحث و گفتگوست. بدیهی است که در صورت رخنه بیماری هیچ گونه راه درمانی وجود نخواهد داشت.
یکی دیگر از پارازیت هایی که اغلب اشکالاتی برای پرورش دهندگان فراهم می آورند شپش ها هستند که می توان در طی کنترل دائم پرها از وجود احتمالی آنان آگاهی یافت و شترمرغ های آلوده توسط دیگر هم قطاران در محل وجود شپش ها نوک زده می شوند. اسپری هایی برای پاشیدن به محل شپش زدگی موجود است که می بایستی مرتبا این عمل صورت گیرد تا حتى حشرات جدیدی که بعد از چند روز از تخم ها به در می آیند از بین برده شوند.
اهمیت حمام شن در پیشگری از بیماری ها
می توان از شپش زدگی شتر مرغ ها جلوگیری کرد اگر حمام های شن مناسب در اختیار آنان قرار گیرد. لازم به ذکر است که به صورت مداوم می بایست شن درون آنها تعویض گردد. پاشیدن خاکستر ذغال در شن نیز راهی است بسیار مؤثر جهت جلوگیری از شپش زدگی شتر مرغ ها.
در رابطه با بیماری های روده ای می بایستی هر روزه با نمونه برداری از کود پرندگان و انجام آزمایش در آزمایشگاه از عدم وجود لاروها و یا انگل ها اطمینان حاصل کرد
پیشگیری از آلودگی کرم روده ای در شتر مرغ
پیشگیری از آلودگی کرم روده ای در شتر مرغ ها همانند آفریقا قبل و بعد از دوران تخم گذاری کاری است بیهوده و نه تنها داروها اثربخش نخواهند بود، بلکه از سویی فشار زیادی بر پرندگان وارد خواهد شد. برابر تجربه پرورش دهندگان اروپایی مرتع وسیع و آب آشامیدنی زلال سبب جلوگیری از بیماری های روده ای می گردد. در صورتی مداوای پرندگان بیمار توصیه می گردد که نتیجه آزمایشگاه مثبت باشد.
مصرف و میزان استفاده از داروها در درمان شتر مرغ ها
در مورد مصرف و میزان داروها می بایستی دقت کامل به خرج داد. . داروهایی که برای دیگر پرندگان ساخته شده است به هیچ عنوان برای شتر مرغ ها قابل استفاده نیستند. باید به این امر توجه داشت که فعل و انفعالات شیمیایی درون بدن شترمرغ ها نسبت به سایر پرندگان همانند بوقلمون، بسیار به کندی صورت می گیرد.
هر گونه داروی مصرفی برای شتر مرغ ها می بایستی با ذکر نام، تاریخ و میزان در درون دفتری ثبت گردد، چنین اطلاعاتی می تواند بعدا کمک بزرگی محسوب گردد. هنگام دادن دارو پرنده می بایستی به دور از هر گونه استرسی باشد و بدین خاطر مخلوط کردن دارو با غذا و یا آب آشامیدنی و با بهره گرفتن از کنجکاوی پرنده و پیچیدن دارو در درون برگ کاهو می تواند روش های موثری برای دادن دارو به وی باشد.
در هنگام دادن داروهایی که تزریقی نیستند و با آب و یا غذا مخلوط می گردند می بایست به این نکته توجه داشت که در صورتی که از بیماری رودها اطمینان کامل می رود، به علت بیماری رودها قادر به جذب نمودن کافی دارو نیستند. لذا می بایستی میزان دارو را افزایش داد. داروهای تزریقی می بایستی توسط افراد متخصص تزریق گردند و از آنجا که همه نقاط بدن برای تزریق دارو مناسب نمی باشد بهترین نقاط تزریق دارو پشت و گردن پرنده است و در این حال می توان میزان دارو را نیز افزایش داد.
تزریق دارو درون ماهیچه ها این خطر را به دنبال دارد که ماهیچه از بین برود و کیفیت گوشت پایین بیاید لذا بهترین محل برای تزریق دارو در درون ماهیچه زیر بال هاست.
درمان زخم های شدید شتر مرغ ها
درمان پرندگان زخمی در هنگام پیش آمدن حادثه که منجر به زخمی شدن پرنده گردیده است بهتر است که ابتدا دامپزشک را در جریان بگذارید تا با معاینه دقیق از میزان صدمات وارد آمده به پرنده اطلاع حاصل گردد. در صورت شکستگی استخوان این امر می تواند تا حد بسیار زیادی از درجه کیفیت زندگی و کارائی پرنده بکاهد و مداوا در موارد بسیار کمی موفقیت آمیز خواهد بود. از این رو چنانچه زخم ها شدید و مداوا غیر ممکن باشد می بایستی برای جلوگیری از درد کشیدن و رنج بردن، اقدام به کشتار پرنده نمود.
اگر زخم ها عمیق نباشند و یا بال ها شکستگی داشته باشند می توان امید داشت که ظرف چند هفته با مداوا و مراقبت کافی پرنده دیگر بار سالم خواهد شد. گاهی اوقات یک پانسمان سطحی نیز برای بهبودی زخم بسیار کارساز است. در صورت چنین مواردی می بایستی هر روزه پانسمان و محل زخم به دقت مورد کنترل قرار گیرد. تا بهبودی موفقیت داشته باشد
چگونگی پانسمان زخم شتر مرغ ها
پانسمان های شما می بایستی دارای رنگ تیره باشند در غیر این صورت رنگ پانسمان سبب جلب توجه پرندگان خواهد گشت و مرتبا به محل زخم نوک زده و جراحات وسیع تری را به دنبال خواهد داشت، در صورتی که رنگ پانسمان سفید است می بایستی با رنگ آبی آن را رنگ نمود.
ضرورت داشتن داروخانه شترمرغ در مزرعه
داروها و مواد زیر را می بایستی هر مزرعه دار آماده و موجود داشته باشد:
-
- داروی شستشوی زخم
- پودر زخم (روی دار)
- باند زخم
- -گاز زخم
روکش برای پوست بدن و باند زخم
تزریق دارو درون ماهیچه ها این خطر را به دنبال دارد که ماهیچه از بین برود و کیفیت گوشت پایین بیاید لذا بهترین محل برای تزریق دارو در درون ماهیچه زیر بال هاست.
درمان پرندگان زخمی در هنگام پیش آمدن حادثه که منجر به زخمی شدن پرنده گردیده است بهتر است که ابتدا دامپزشک را در جریان بگذارید تا با معاینه دقیق از میزان صدمات وارد آمده به پرنده اطلاع حاصل گردد. در صورت شکستگی استخوان این امر می تواند تا حد بسیار زیادی از درجه کیفیت زندگی و کارائی پرنده بکاهد و مداوا در موارد بسیار کمی موفقیت آمیز خواهد بود. از این رو چنانچه زخم ها شدید و مداوا غیر ممکن باشد می بایستی برای جلوگیری از درد کشیدن و رنج بردن، اقدام به کشتار پرنده نمود.
اگر زخم ها عمیق نباشند و یا بال ها شکستگی داشته باشند می توان امید داشت که ظرف چند هفته با مداوا و مراقبت کافی پرنده دیگر بار سالم خواهد شد. گاهی اوقات یک پانسمان سطحی نیز برای بهبودی زخم بسیار کارساز است. در صورت چنین مواردی می بایستی هر روزه پانسمان و محل زخم به دقت مورد کنترل قرار گیرد. تا بهبودی موفقیت داشته باشد.
منبع:
پرورش و نگهداری شتر مرغ (مهندس محمد حسین منزهیان،کریستف کیستنر و جرالد رینر)
برای عضویت در کانال تلگرام، اینستاگرام و آپارات پسته رفسنجان بر روی تصاویر زیر کلیک کنید:
