شما چند نوع هرس را می‌شناسید؟ آیا می‌دانید که هرکدام از انواع هرس درختان چه فواید و تأثیراتی دارند؟ هرس فرم درخت پسته یکی از شکل‌های اصلی هرس است که موجب ایجاد شکل مناسب، اسکلت قوی با استحکام بالا و رشد مناسب در بالای شاخه‌ها خواهد شد. تمام این موارد درنهایت، کیفیت و کمیت محصول شما را افزایش می‌دهد؛ بنابراین با این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان همراه باشید تا با هرس فرم درخت پسته آشنا شوید.
این مقاله را با تماشای یک ویدیو درزمینهٔ چگونگی انجام هرس فرم درخت پسته آغاز می‌کنیم.
هرس فرم درخت پسته چیست؟
هرس فرم، هرسی است که در این به تربیت و شکل‌دهی نهال پسته می‌پردازند که منجر به تسهیل در عملیات زراعی و برداشت محصول می‌شود.
هدف از هرس فرم درختان پسته، ایجاد اسکلت قوی و محکم، دستیابی به شکل مناسب و موردنظر، تحریک رشد شاخه‌های مناسب، برای ایجاد تاج متراکم و متوازن و افزایش میزان رشد شاخه‌های نگه‌داری شده است.
ازآنجایی‌که درختان پسته دارای رشد قطری کمی هستند، وجود این عامل باعث خم و ضعیف شدن شاخه‌ها در برابر باد و طوفان می‌شود.
همچنین درختان پسته به دلیل داشتن رشد کم تا متوسط که به نوع پایه آن‌ها بستگی دارد، مدت‌زمان حدود 5 الی 7 سال زمان می‌برد تا هرس فرم مناسب تکمیل و ایجاد شود.
دلایل انجام هرس فرم درخت پسته
با توجه به هزینه، زمان و نیروی کار برای انجام هرس فرم، دلایل زیر برای انجام این عملیات حائز اهمیت هستند:
- انجام دادن هرس فرم سبب محکم و قوی شدن اسکلت درخت شده و در صورت پربار شدن محصول، درخت توانایی تحمل آن‌ها را دارد.
- درختی متوازن همراه با تاج میوه دهنده متراکم ایجاد خواهد کرد.
- موجب ایجاد شرایط مناسب جهت ورود نور و هوا به درون تاج درخت و خلوت کردن قسمت‌های متراکم در مرکز درخت جهت تولید محصول بیشتر و مرغوب‌ترمی‌شود.
- محدود کردن رشد و کوتاه کردن ارتفاع درخت جهت تسهیل عملیات سمپاشی و برداشت و …را به همراه دارد.
- تعادل مناسب بین قسمت‌های هوایی و زیرزمینی (ریشه) گیاه را فراهم می‌کند.
- شاخه‌های هرس شده دارای رشد بیشتری نسبت به شاخه‌های هرس نشده هستند. در صورت انجام هرس فرم باعث افزایش رشد شاخه‌های انتخاب‌شده می‌شوید.
هرس فرم جامی مرکز باز
در این قسمت قصد داریم هرس فرم جامی را به‌صورت کامل شرح دهیم. با ما همراه باشید.
انجام هرس فرم درخت پسته در اولین فصل خواب
در این مرحله باید برای حذف پاجوش و شاخه‌های بدون رشد بر روی درختان غیر پیوندی اقدام شود. همچنین برای تقویت اسکلت اولیه لازم است شاخه‌هایی که حاصل از رشد پیوندک هستند را از ارتفاع 90 الی 100 سانتی‌متری سر برداری نمود.
انجام عمل سر برداری در فصل زمستان سبب حذف تنه‌جوش و پاجوش در پایین و بالای پیوندک و تقویت شاخه‌های جانبی می‌گردد.
در صورت کم بودن رشد پیوندک، باید درخت پیوندی را از قسمت بالایی پیوندک، (از ارتفاع 7/5 الی 10 سانتی‌متری) برای افزایش رشد پیوندک، سر برداری کرد.
انجام هرس فرم درخت پسته در دومین فصل خواب و رشد
فصل دوم رشد
انجام عمل سر برداری در فصل خواب و تحریک شاخه‌های جانبی باعث تشکیل اسکلت اولیه درخت پسته می‌شود و در صورت عدم توجه، این شاخه‌ها رشد زیاد و مستقیمی خواهند داشت. برای جلوگیری از این اتفاق باید در فصل رشد (در فاصله زمانی اردیبهشت تا تیرماه) درخت به شکل جامی تربیت شود.
فصل دوم خواب
در این مرحله باید در فصل رشد شاخه‌های اسکلتی را انتخاب کرده و از ارتفاع 25 الی 35 سانتی‌متری سر برداری کنید.
هرس فرم درخت پسته در سومین فصل رشد
در سومین فصل رشد برای انجام عملیات هرس فرم درخت، باید اقدام به حذف پاجوش‌ها کنید.
هرس فرم در سومین فصل خواب
در این مرحله لازم است مشابه سال دوم شاخه‌های ثانویه را سر برداری کنید و از رشد بیش‌ازحد شاخه‌های جانبی جلوگیری نمایید.
هرس فرم درخت پسته در چهارمین فصل رشد
در این مرحله اقدام به حذف شاخه‌ها و پاجوش‌های اضافی کنید.
هرس فرم در چهارمین فصل خواب
شاخه‌های بلند، باریک، شاخه‌هایی که دارای رشد عمودی هستند و باعث ایجاد رقابت می‌شوند را حذف کنید.
در فصل پنجم خواب شکل و اسکلت درخت باید تکمیل شده باشد. متاسفانه در حال حاضر هرس فرم در حدود 90 درصد از باغات پسته انجام نشده و درختان به صورت سنتی پرورش یافته اند.
تأثیر انجام هرس بر روی درختان پسته
از فواید هرس درخت پسته و تأثیر این بر باغات را می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- انجام هرس بر روی درختان پسته همانند سایر درختان دیگر تأثیر کوتاه شوندگی دارد. درصورتی‌که سایر درختان هرس نشده از رشد طبیعی و پوشش سبزینگی بیشتری در تاج خود برخوردارند.
- عمل هرس در فصل تابستان و زمستان با بریدن شاخه و برگ‌ها باعث کم شدن مواد هیدروکربنه شده که منجر به کاهش رشد طولی و افزایش رشد عرضی درخت می‌گردد.
- به دلیل کم بودن جوانه‌های رویشی جانبی بر روی درخت پسته اصولاً با انجام هرس بر روی آن رشد رویشی آن‌ها کم می‌شود.
زمان انجام هرس درخت پسته
بهترین زمان و فصل مناسب برای هرس درخت پسته فصل زمستان و هنگام خواب درخت است؛ زیرا در این زمان به دلیل خواب بودن، گیاه ضعف کمتری از خود نشان داده و همچنین باعث تقویت جوانه‌های باقی‌مانده بر روی درخت می‌شود.
در صورت انجام هرس تابستانه بهتر است این عملیات بر روی درختان جوان و قبل از باردهی انجام شود. در درختان بالغ نیز به حذف شاخه‌های بیمار و اضافه‌ای که در رفت‌وآمد مشکل ایجاد می‌کنند بسنده کنید.
شکل‌های مختلف انجام هرس
هرس درختان به دو روش کلی صورت می‌گیرد: 1- هرس دستی 2-هرس مکانیکی
خصوصیات هرس دستی
در این روش هرس درختان پسته به‌وسیله دست با استفاده از وسایل هرس و نیروی کارگر انجام می‌شود. لازم است نیروی کارگر مورداستفاده برای انجام هرس، دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت هرس درختان پسته را به‌صورت علمی و عملی طی کرده و شناخت کاملی از اصول کلی رشد و نحوه باردهی این درختان فراگرفته باشد. از مزایای این روش می‌توان به قدرت انتخاب شاخه و تفکیک شاخه‌های بارده و غیر بارده توسط کارگر اشاره کرد. البته به یاد داشته باشید که هرس دستی روشی زمان‌بر، کند و گران‌قیمت می‌باشد.
خصوصیات هرس مکانیکی
این نوع از هرس نسبت به هرس دستی از هزینه و زمان کمتری برخوردار است. به همین دلیل برای احیای باغ‌های پیر بسیار کاربردی می‌باشد؛ اما به دلیل قطع شاخه‌ها به‌صورت غیرارادی ممکن است در زمان هرس شدید باعث قطع شاخه‌های مثمر شود که منجر به ایجاد خسارت و کاهش محصول خواهد شد.
هرس درخت پسته منجر به تولید و حفظ شاخه های میوه دهنده می شود و در رشد گیاه و تولید میوه نقش بسزایی دارد.
سخن پایانی
هرس فرم درخت پسته فواید زیادی به همراه دارد که گاهی اوقات کشاورزان و باغداران پسته از این غافل می‌شوند. این نوع هرس نه‌تنها موجب فرم دهی و ایجاد شکل مناسب برای درختان خواهد شد، بلکه در موارد دیگری نیز مؤثر است. تراکم بالای شاخ و برگ درخت پسته موجب عدم نفوذ نور کافی به داخل تاج و کاهش کمیت و کیفیت محصول خواهد شد. در آخر به یاد داشته باشید که انجام عملیات هرس نیاز به فردی متخصص و باتجربه دارد. در صورت اقدام اشتباه، ممکن است رشد درخت و باردهی این را به خطر بی‌اندازید. برای اطلاعات بیشتر و مشاوره می‌توانید با کارشناسان سایت پسته رفسنجان تماس حاصل نمایید.
