اگر یک کشاورز باشید یا حداقل اطلاعات کمی از کشاورزی داشته باشید، باید بدانید که درختان برای باردهی نیاز به گرده افشانی دارند. درختان پسته نیز از این قاعده مستثنا نیستند. حال ممکن است در این مرحله طبیعی مشکلاتی رخ دهد و این عملیات به‌درستی و آن‌گونه که باید انجام نگیرد. در این موقعیت کشاورزان باید برای باردهی درختان خود از گرده افشانی مصنوعی درخت پسته بهره ببرند. در این مقاله از مجله کشاورزی پسته رفسنجان قصد داریم به روش‌های مختلف گرده افشانی مصنوعی بپردازیم. با ما همراه باشید.
دلایل عدم گرده افشانی طبیعی
درخت پسته یک گیاه دو پایه است، یعنی گل‌های نر آن روی یک درخت و گل‌های ماده روی درخت دیگر قرار دارند. این امر باعث شده که مرحله‌ی گرده افشانی و انتقال دانه‌های گرده از مهم‌ترین مراحل رشد و نمو درختان پسته بشمار آید. گرده افشانی مصنوعی درختان پسته (غیرطبیعی) یا دستی زمانی لازم و ضروری می‌شود که:
- نسبت تعداد درختان نر به ماده کافی نباشد.
- در زمان کاشت نهال‌ها به جهت وزش باد توجه نشده باشد.
- در زمان گرده افشانی گردوغبار زیادی روی درختان بنشیند.
- گلدهی درختان نر و درختان ماده هم‌زمان نباشد.
- در زمان عملیات گرده افشانی بارش باران و رطوبت زیاد وجود داشته باشد.
معمولاً در باغات پسته حشرات نقشی در گرده افشانی ندارند و این عملیات توسط باد انجام می‌شود.
گرده افشانی مصنوعی درخت پسته چیست؟
همان‌طور که گفتیم گرده افشانی یک فرآیند کلیدی و حیاتی برای باردهی درختان پسته است. اگر این مرحله به‌خوبی انجام نشود باردهی محصول به‌شدت کاهش می‌یابد و شاهد تنک شدن خوشه‌های پسته خواهیم بود. در شرایطی که گرده افشانی طبیعی درخت پسته به‌درستی انجام نشود، مجبور به گرده افشانی توسط انسان می‌باشید که به آن گرده افشانی مصنوعی می‌گویند.
انواع روش‌های گرده افشانی مصنوعی پسته
گرده افشانی مصنوعی به روش‌های زیادی قابل‌اجرا است. دو شیوه اصلی و مهم که این روزها کاربرد دارد، گرده افشانی دستی یا سنتی و گرده افشانی مکانیکی است.
گرده افشانی مصنوعی به‌صورت سنتی یا دستی نیز به دو روش متفاوت قابل انجام است.
گرده افشانی به‌صورت پاشیدن دستی گرده
برای این کار ابتدا تعدادی از شاخه‌های سالم گل‌های نر را که هنوز گرده‌های خود را آزاد نکرده‌اند، از درخت جدا می‌کنند. سپس گل‌های جمع‌آوری‌شده را با دمای بین 25-27 درجه سانتی‌گراد خشک می‌کنند. بعد از خشک‌کردن، گرده‌ها را با تکاندن جمع‌آوری می‌کنند.
همچنین می‌توان قبل از خشک‌کردن شاخه‌ها، گرده‌ها را جدا کرد و سپس گرده‌ها را خشک کرد. گرده‌ها را در جای خشک و خنک نگهداری کنید تا گل‌های ماده آمادگی گرده افشانی را پیدا کنند.
گل ماده سبزرنگ، پذیرای دانه‌های گرده خواهد بود. در این زمان گرده‌های جمع‌آوری‌شده را با نسبت 1 به 5 با آرد ترکیب می‌کنند. مثلاً به ازای یک گرم دانه گرده 5 گرم آرد را با آن ترکیب می‌کنند.
این ترکیب دانه‌های گرده و آرد را می‌توان به‌صورت مستقیم بر روی گل‌های ماده پاشید. همچنین می‌توان ترکیب موردنظر را داخل پارچه توری ریخته و پارچه را به انتهای چوب بلندی ببندید. در باغ حرکت کنید و این چوب را در میان درختان حرکت دهید تا عمل گرده افشانی به‌خوبی انجام شود.
عیب این روش این است که در زمانی که گل‌های نر خشک می‌شوند، قوه‌ی نامیه گرده‌ها کاهش یافته و یا به طور کامل از بین می‌رود.
گرده افشانی به کمک شاخه‌های بریده
این روش، کارآمدتر از سایر روش‌ها میباشد. در این روش ابتدا شاخه‌های پرگل نر را که هنوز دانه‌های گرده خود را آزاد نکرده‌اند و به رنگ قرمز مایل به نارنجی می‌باشند، از درختان جدا می‌کنند.
پس از جدا کردن شاخه‌ها، آن‌ها را داخل یک بطری حاوی آب شیرین قابل شرب قرار می‌دهند. این بطری را میان شاخه‌های کم تراکم و در بالاترین قسمت درخت قرار می‌دهند. حتماً با نخ این بطری را محکم کنید. به این صورت با وزش باد به‌راحتی دانه‌های گرده از شاخه‌ها جدا می‌شود و عمل گرده افشانی صورت می‌گیرد.
نکته مهم: شاخه‌های جداشده قادر خواهند بود بین 20 تا 30 روز زنده مانده و سبز بمانند و به‌خوبی عمل گرده افشانی را انجام دهند. همچنین لازم است در هر 50 متر از باغ یک شاخه نر بریده‌شده قرار گیرد تا گرده افشانی به‌خوبی انجام شود.
آموزش گرده افشانی مصنوعی درخت پسته با شاخه بریده
آموزش گرده افشانی مصنوعی درختان پسته به شرح زیر میباشد:
- ابتدا از درختان نر شاخه‌هایی که دارای گل‌هایی که هم به رنگ قرمز و هم زرد هستند را انتخاب می‌کنیم. به این دلیل که دوره گرده افشانی از قرمزی شروع و تا پایان زردی گل ادامه دارد. لازم است گل‌های موجود در یک شاخه طوری باشد که تمام دوره را در بر داشته و بتواند چندین روز مداومت داشته باشند. شاخه‌های حاوی گل را طوری باید قیچی کرد که کمترین تکان را بخورند چون این عمل باعث خالی شدن گرده‌ها یکجا در همان منطقه می‌شود. هرچه تعداد گل در یک شاخه نازک بیشتر باشد بهتر است.
- شاخه‌ها باید طوری چیده شوند که وقتی درون قوطی آب قرار می‌گیرند نه بسیار به پایین فرو روند که عملکردشان کاهش یابد و نه بسیار بالا باشند که بر اثر باد تکان‌های شدید بخورند و تمام گرده‌هایشان فوری خالی شود.
- همان‌طور که گفتیم هر چه تعداد گل در شاخه بریده‌شده بیشتر باشد بهتر است و محیط بیشتری از باغ را می‌تواند پشتیبانی کند. قابل‌ذکر است که آب داخل قوطی‌های شاخه‌ها حتماً باید آب شیرین قابل شرب باشد.
- ظروف آب که حاوی شاخه گل هست را به درختان کم شاخ و بال در هر منطقه باغ آویزان می‌کنیم تا بهتر باد به آن بوزد و همچنین گرده‌ها بیشتر در هوا پخش شوند. باید قوطی حاوی آب را طوری به درخت محکم کنیم که باد نتواند آن را تکان شدید بدهد.
مهم‌ترین نکته در تمامی این مراحل این است که با ظرافت و به‌آرامی با شاخه‌های حاوی گل برخورد کنیم تا کمترین تکان را بخورند و گرده آن‌ها یکجا خالی نشود.
گرده افشانی مصنوعی درختان پسته به روش مکانیکی
از بهترین روش‌های گرده افشانی مصنوعی در باغات پسته استفاده از دستگاه گوگرد پاش (گرده پاش) میباشد. در این روش، دانه‌های گرده را پس از جداسازی داخل دستگاه قرار می‌دهند.
این دستگاه نازل‌های الکتریکی دارد که باعث می‌شود گرده‌ها هنگام خروج از دستگاه بار الکتریکی مثبت بگیرند. بار گل‌های ماده متضاد بار دانه‌های گرده میباشد. به همین دلیل گل‌های ماده گرده‌ها را به‌خوبی جذب می‌کنند و تلقیح کامل انجام خواهد شد.
بهترین زمان گرده افشانی مصنوعی درخت پسته
گرده افشانی مصنوعی دقیقاً باید در زمان گرده افشانی طبیعی انجام گیرد تا بهترین نتیجه را به دست آورد؛ یعنی در زمان شکوفایی گل های درختان پسته قبل از ارزنی شدن دانه‌ها. درصورتی‌که درختان ماده قابلیت پذیرش گرده‌ها را نداشته باشند، عملاً گرده افشانی مصنوعی بی‌نتیجه خواهد بود.
ازآنجایی‌که شکوفایی گل ها در درختان پسته به عوامل مختلفی بستگی دارد، بنابراین نمی‌توانیم زمان دقیقی را برای تمامی باغداران پسته تعیین نماییم. ازجمله این عوامل می‌توان به شرایط آب و هوایی هر منطقه، سرمای زمستانه، نوع رقم و شرایط تغذیه‌ای اشاره کرد.
به این موضوع نیز باید دقت داشته باشید که درختان نر زودتر از درختان ماده به مرحله گلدهی می‌رسند. درنتیجه نیاز است که در زمان مناسب دانه‌های گرده جمع‌آوری شوند. معمولاً زمان گلدهی ارقام ماده در بازه زمانی 10 تا 15 فروردین است.
کلام آخر
گرده افشانی، از مهم‌ترین عوامل در کیفیت و کمیت محصولات تولیدی یک باغ میباشد. اگر در انجام گرده افشانی اختلالی ایجاد شود، محصولی تولید نمی‌شود و یا محصول تولیدی بدون دانه و به‌اصطلاح پوک خواهد بود. پس بسیار مهم و ضروری است که گرده افشانی به‌درستی و به‌صورت طبیعی انجام شود. نهایت اینکه درصورتی‌که گرده افشانی به‌طور کامل و به‌درستی انجام نشود اقدام به گرده افشانی مصنوعی درختان پسته نماییم.
09131923700
سلام و تشکر از مطالب مفید تان من در منزل یک درخت پسته دارم که دارای گل های ماده میباشد من از کجا گل های نر میتوانم تهیه کنم و په زمانی این کار را باید انجام دهم
سلام و سپاس از شما
گل را از درختان نر منطقه تهیه کنید و به صورت مصنوعی گرده افشانی را انجام بدید.
از آموزش و اطلاعاتی را که در اختیار دیگران میگذارید بسیار سپاسگزارم .
واز خداوند متعال برای شما عاقبت بخیری وطول عمر با سعادت میخواهم.
درود
ممنون از حسن نظر و لطف شما